| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
4. ජාණුස්‌සොණිබ්‍රාහ්‌මණසුත්‌තවණ්‌ණනා
4. Jāṇussoṇibrāhmaṇasuttavaṇṇanā
4. වළවාභි-සද්‌දො වළවාපරියායොති ආහ ‘‘චතූහි වළවාහි යුත්‌තරථෙනා’’ති. යොධරථොති යොධෙහි යුජ්‌ඣනත්‌ථං ආරොහිතබ්‌බරථො. අලඞ්‌කාරරථො මඞ්‌ගලදිවසෙසු අලඞ්‌කතපටියත්‌තෙහි ආරොහිතබ්‌බරථො. ඝනදුකුලෙන පරිවාරිතොති රජතපට්‌ටවණ්‌ණෙන සෙතදුකුලෙන පටිච්‌ඡාදිතො. පටිච්‌ඡාදනත්‌ථො හි ඉධ පරිවාරසද්‌දො. රජතපනාළිසුපරික්‌ඛිත්‌තා සෙතභාවකරණත්‌ථං.
4.Vaḷavābhi-saddo vaḷavāpariyāyoti āha ‘‘catūhi vaḷavāhi yuttarathenā’’ti. Yodharathoti yodhehi yujjhanatthaṃ ārohitabbaratho. Alaṅkāraratho maṅgaladivasesu alaṅkatapaṭiyattehi ārohitabbaratho. Ghanadukulena parivāritoti rajatapaṭṭavaṇṇena setadukulena paṭicchādito. Paṭicchādanattho hi idha parivārasaddo. Rajatapanāḷisuparikkhittā setabhāvakaraṇatthaṃ.
ඡන්‌නං ඡන්‌නං මාසානන්‌ති නිද්‌ධාරණෙ සාමිවචනං. එකවාරං නගරං පදක්‌ඛිණං කරොතීති ඉදං තස්‌මිං ඨානන්‌තරෙ ඨිතෙන කාතබ්‌බං චාරිත්‌තං. නගරතො න පක්‌කන්‌තාති නගරතො බහි න ගතා. මඞ්‌ගලවචනෙ නියුත්‌තා මඞ්‌ගලිකා, සුවත්‌ථිවචනෙ නියුත්‌තා සොවත්‌ථිකා. ආදි-සද්‌දෙන ථුතිමාගධවන්‌දිකාචරියකෙ සඞ්‌ගණ්‌හාති. සුකපත්‌තසදිසානි වණ්‌ණතො.
Channaṃ channaṃ māsānanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ. Ekavāraṃ nagaraṃ padakkhiṇaṃ karotīti idaṃ tasmiṃ ṭhānantare ṭhitena kātabbaṃ cārittaṃ. Nagarato na pakkantāti nagarato bahi na gatā. Maṅgalavacane niyuttā maṅgalikā, suvatthivacane niyuttā sovatthikā. Ādi-saddena thutimāgadhavandikācariyake saṅgaṇhāti. Sukapattasadisāni vaṇṇato.
වණ්‌ණගීතන්‌ති ථුතිගීතං. බ්‍රහ්‌මභූතං සෙට්‌ඨභූතං යානං, බ්‍රහ්‌මභූතානං සෙට්‌ඨභූතානං යානන්‌ති වා බ්‍රහ්‌මයානං. විජිතත්‌තා විසෙසෙන ජිනනතො. රාගං විනයමානා පරියොසාපෙතීති සබ්‌බම්‌පි රාගං සමුච්‌ඡෙදවිනයවසෙන විනෙති, අත්‌තනො කිච්‌චං පරියොසාපෙති. කිච්‌චපරියොසාපනෙනෙව හි සයම්‌පි පරියොසානං නිප්‌ඵත්‌තිං උපගච්‌ඡති. තෙනාහ ‘‘පරියොසානං ගච්‌ඡති නිප්‌ඵජ්‌ජතී’’ති.
Vaṇṇagītanti thutigītaṃ. Brahmabhūtaṃ seṭṭhabhūtaṃ yānaṃ, brahmabhūtānaṃ seṭṭhabhūtānaṃ yānanti vā brahmayānaṃ. Vijitattā visesena jinanato. Rāgaṃ vinayamānā pariyosāpetīti sabbampi rāgaṃ samucchedavinayavasena vineti, attano kiccaṃ pariyosāpeti. Kiccapariyosāpaneneva hi sayampi pariyosānaṃ nipphattiṃ upagacchati. Tenāha ‘‘pariyosānaṃ gacchati nipphajjatī’’ti.
ධුරන්‌ති භුම්‌මත්‌ථෙ උපයොගවචනන්‌ති ආහ ‘‘තත්‍රමජ්‌ඣත්‌තතායුගෙ යුත්‌තා’’ති. ඊසාති යුගසන්‌ධාරිකා දාරුයුගළා. යථා වා බාහිරං යුගං ධාරෙති, තස්‌සා ඨිතාය එව කිච්‌චසිද්‌ධි, එවං කිරියාවසෙන ලද්‌ධබලෙන තත්‍රමජ්‌ඣත්‌තතායුගෙ ථිරං ධාරෙති, තෙහෙව අරියමග්‌ගරථස්‌ස පවත්‌තනං. හිරිග්‌ගහණෙන චෙත්‌ථ තංසහචරණතො ඔත්‌තප්‌පම්‌පි ගහිතංයෙව හොති. තෙනාහ ‘‘අත්‌තනා සද්‌ධි’’න්‌තිආදි. නාළියා මිනමානො පුරිසො විය ආරම්‌මණං මිනාතීති මනො. කතරං පන තං මනො, කථඤ්‌චස්‌ස යොත්‌තසදිසතාති ආහ ‘‘විපස්‌සනාචිත්‌ත’’න්‌තිආදි. තෙන යොත්‌තං වියාති යොත්‌තන්‌ති දස්‌සෙති. ලොකියවිපස්‌සනාචිත්‌තං අතිරෙකපඤ්‌ඤාස කුසලධම්‌මෙ එකාබද්‌ධෙ එකසඞ්‌ගහිතෙ කරොතීති සම්‌බන්‌ධො. තෙ පන ‘‘ඵස්‌සො හොති…පෙ.… අවික්‌ඛෙපො හොතී’’ති චිත්‌තඞ්‌ගවසෙන ධම්‌මසඞ්‌ගහෙ (ධ. ස. 1) ආගතනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බා. ලොකුත්‌තරවිපස්‌සනාචිත්‌තන්‌ති මග්‌ගචිත්‌තං ආහ. අතිරෙකසට්‌ඨීති තෙ එව සම්‌මාකම්‌මන්‌තාජීවෙහි අනඤ්‌ඤාතඤ්‌ඤස්‌සාමීතින්‌ද්‍රියාදීහි ච සද්‌ධිං අතිරෙකසට්‌ඨි කුසලධම්‌මෙ. එකාබද්‌ධෙති එකස්‌මිං එව ආරම්‌මණෙ ආබද්‌ධෙ. එකසඞ්‌ගහෙති තථෙව විපස්‌සනාකිච්‌චවසෙන එකසඞ්‌ගහෙ කරොති. පුබ්‌බඞ්‌ගමභාවෙන ආරක්‌ඛං සාරෙතීති ආරක්‌ඛසාරථී. ‘‘යථා හි රථස්‌ස…පෙ.… සාරථී’’ති වත්‌වා තං දස්‌සෙතුං ‘‘යොග්‌ගියො’’ති වුත්‌තං. ධුරං වාහෙති යොග්‌ගෙ. යොජෙති යොග්‌ගෙ සමගතියඤ්‌ච. අක්‌ඛං අබ්‌භඤ්‌ජති සුඛප්‌පවත්‌තනත්‌ථං. රථං පෙසෙති යොග්‌ගචොදනෙන. නිබ්‌බිසෙවනෙ කරොති ගමනවීථියං පටිපාදනෙන සන්‌නියොජෙති. ආරක්‌ඛපච්‌චුපට්‌ඨානාති ආරක්‌ඛං පච්‌චුපට්‌ඨපෙති අසම්‌මොසසභාවත්‌තා. ගතියොති පවත්‌තියො, නිප්‌ඵත්‌තියො වා. සමන්‌වෙසතීති ගවෙසති.
Dhuranti bhummatthe upayogavacananti āha ‘‘tatramajjhattatāyuge yuttā’’ti. Īsāti yugasandhārikā dāruyugaḷā. Yathā vā bāhiraṃ yugaṃ dhāreti, tassā ṭhitāya eva kiccasiddhi, evaṃ kiriyāvasena laddhabalena tatramajjhattatāyuge thiraṃ dhāreti, teheva ariyamaggarathassa pavattanaṃ. Hiriggahaṇena cettha taṃsahacaraṇato ottappampi gahitaṃyeva hoti. Tenāha ‘‘attanā saddhi’’ntiādi. Nāḷiyā minamāno puriso viya ārammaṇaṃ minātīti mano. Kataraṃ pana taṃ mano, kathañcassa yottasadisatāti āha ‘‘vipassanācitta’’ntiādi. Tena yottaṃ viyāti yottanti dasseti. Lokiyavipassanācittaṃ atirekapaññāsa kusaladhamme ekābaddhe ekasaṅgahite karotīti sambandho. Te pana ‘‘phasso hoti…pe… avikkhepo hotī’’ti cittaṅgavasena dhammasaṅgahe (dha. sa. 1) āgatanayeneva veditabbā. Lokuttaravipassanācittanti maggacittaṃ āha. Atirekasaṭṭhīti te eva sammākammantājīvehi anaññātaññassāmītindriyādīhi ca saddhiṃ atirekasaṭṭhi kusaladhamme. Ekābaddheti ekasmiṃ eva ārammaṇe ābaddhe. Ekasaṅgaheti tatheva vipassanākiccavasena ekasaṅgahe karoti. Pubbaṅgamabhāvena ārakkhaṃ sāretīti ārakkhasārathī. ‘‘Yathā hi rathassa…pe… sārathī’’ti vatvā taṃ dassetuṃ ‘‘yoggiyo’’ti vuttaṃ. Dhuraṃ vāheti yogge. Yojeti yogge samagatiyañca. Akkhaṃ abbhañjati sukhappavattanatthaṃ. Rathaṃ peseti yoggacodanena. Nibbisevane karoti gamanavīthiyaṃ paṭipādanena sanniyojeti. Ārakkhapaccupaṭṭhānāti ārakkhaṃ paccupaṭṭhapeti asammosasabhāvattā. Gatiyoti pavattiyo, nipphattiyo vā. Samanvesatīti gavesati.
අරියපුග්‌ගලස්‌ස නිබ්‌බානං පටිමුඛං සම්‌පාපනෙ රථො වියාති රථො. පරිකරොති විභූසයතීති පරික්‌ඛාරො, විභූසනං, සීලඤ්‌ච අරියමග්‌ගස්‌ස විභූසනට්‌ඨානියං. තෙන වුත්‌තං ‘‘චතුපාරිසුද්‌ධිසීලාලඞ්‌කාරො’’ති, සීලභූසනොති අත්‌ථො. විපස්‌සනාසම්‌පයුත්‌තානන්‌ති ලොකියාය ලොකුත්‌තරාය ච විපස්‌සනාය සම්‌පයුත්‌තානං. විධිනා ඊරෙතබ්‌බතො පවත්‌තෙතබ්‌බතො වීරියං, සම්‌මාවායාමො. සමං සම්‌මා ච ධියතීති සමාධි, ධුරඤ්‌ච තං සමාධි චාති ධුරසමාධි, උපෙක්‌ඛා ධුරසමාධි එතස්‌සාති උපෙක්‌ඛාධුරසමාධි, අරියමග්‌ගො උපෙක්‌ඛාසඞ්‌ඛාතධුරසමාධීති අත්‌ථො. අට්‌ඨකථායං පන බ්‍යඤ්‌ජනං අනාදියිත්‌වා ධුරසමාධිසද්‌දානං භින්‌නාධිකරණතා වුත්‌තා. පයොගමජ්‌ඣත්‌තෙති වීරියසමතාය. අනිච්‌ඡාති ඉච්‌ඡාපටිපක්‌ඛා. තෙනාහ ‘‘අලොභසඞ්‌ඛාතා’’ති. පරිවාරණන්‌ති පරිවාරො, පරිච්‌ඡදොති අත්‌ථො.
Ariyapuggalassa nibbānaṃ paṭimukhaṃ sampāpane ratho viyāti ratho. Parikaroti vibhūsayatīti parikkhāro, vibhūsanaṃ, sīlañca ariyamaggassa vibhūsanaṭṭhāniyaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘catupārisuddhisīlālaṅkāro’’ti, sīlabhūsanoti attho. Vipassanāsampayuttānanti lokiyāya lokuttarāya ca vipassanāya sampayuttānaṃ. Vidhinā īretabbato pavattetabbato vīriyaṃ, sammāvāyāmo. Samaṃ sammā ca dhiyatīti samādhi, dhurañca taṃ samādhi cāti dhurasamādhi, upekkhā dhurasamādhi etassāti upekkhādhurasamādhi, ariyamaggo upekkhāsaṅkhātadhurasamādhīti attho. Aṭṭhakathāyaṃ pana byañjanaṃ anādiyitvā dhurasamādhisaddānaṃ bhinnādhikaraṇatā vuttā. Payogamajjhatteti vīriyasamatāya. Anicchāti icchāpaṭipakkhā. Tenāha ‘‘alobhasaṅkhātā’’ti. Parivāraṇanti parivāro, paricchadoti attho.
මෙත්‌තාති මෙත්‌තාචෙතොවිමුත්‌ති. තථා කරුණා. පුබ්‌බභාගොති උභින්‌නම්‌පි උපචාරො. ද්‌වෙපි කායචිත්‌තවිවෙකා විය පුබ්‌බභාගධම්‌මවසෙන වුත්‌තා. අරියමග්‌ගරථෙති පරිසුද්‌ධමග්‌ගසඞ්‌ඛාතෙ රථෙ. අරියමග්‌ගරථො ච මග්‌ගරථො චාති අරියමග්‌ගරථො, එවං එකසෙසනයෙන වා අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. තෙනාහ ‘‘ඉමස්‌මිං ලොකියලොකුත්‌තරමග්‌ගරථෙ ඨිතො’’ති. සන්‌නද්‌ධචම්‌මොති යොගාවචරස්‌ස පටිමුක්‌කචම්‌මං. න නං තෙ විජ්‌ඣන්‌තීති වචනපථා න නං විජ්‌ඣන්‌ති. ධම්‌මභෙදනවසෙන න භඤ්‌ජති, තස්‌ස අරියමග්‌ගස්‌ස රථස්‌ස සම්‌මා යොජිතස්‌ස අන්‌තරා භඞ්‌ගො නත්‌ථීති අත්‌ථො.
Mettāti mettācetovimutti. Tathā karuṇā. Pubbabhāgoti ubhinnampi upacāro. Dvepi kāyacittavivekā viya pubbabhāgadhammavasena vuttā. Ariyamaggaratheti parisuddhamaggasaṅkhāte rathe. Ariyamaggaratho ca maggaratho cāti ariyamaggaratho, evaṃ ekasesanayena vā attho veditabbo. Tenāha ‘‘imasmiṃ lokiyalokuttaramaggarathe ṭhito’’ti. Sannaddhacammoti yogāvacarassa paṭimukkacammaṃ. Na naṃ te vijjhantīti vacanapathā na naṃ vijjhanti. Dhammabhedanavasena na bhañjati, tassa ariyamaggassa rathassa sammā yojitassa antarā bhaṅgo natthīti attho.
අත්‌තනො පුරිසකාරං නිස්‌සාය ලද්‌ධත්‌තා අත්‌තනො සන්‌තානෙති අධිප්‌පායො. අනුත්‌තරන්‌ති උත්‌තරරහිතං. තතො එව සෙට්‌ඨයානං, නස්‌ස කෙනචි සදිසන්‌ති අසදිසං. ධිතිසම්‌පන්‌නතාය ධීරා පණ්‌ඩිතපුරිසා ලොකම්‌හා නිය්‍යන්‌ති ගච්‌ඡන්‌ති. ‘‘ජයං ජය’’න්‌ති ගාථායං වචනවිපල්‌ලාසෙන වුත්‌තන්‌ති ආහ ‘‘ජිනන්‌තා ජිනන්‌තා’’ති.
Attano purisakāraṃ nissāya laddhattā attano santāneti adhippāyo. Anuttaranti uttararahitaṃ. Tato eva seṭṭhayānaṃ, nassa kenaci sadisanti asadisaṃ. Dhitisampannatāya dhīrā paṇḍitapurisālokamhā niyyanti gacchanti. ‘‘Jayaṃ jaya’’nti gāthāyaṃ vacanavipallāsena vuttanti āha ‘‘jinantā jinantā’’ti.
ජාණුස්‌සොණිබ්‍රාහ්‌මණසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Jāṇussoṇibrāhmaṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 4. ජාණුස්‌සොණිබ්‍රාහ්‌මණසුත්‌තං • 4. Jāṇussoṇibrāhmaṇasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 4. ජාණුස්‌සොණිබ්‍රාහ්‌මණසුත්‌තවණ්‌ණනා • 4. Jāṇussoṇibrāhmaṇasuttavaṇṇanā
