| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៣. ជរាមរណសុត្តវណ្ណនា
3. Jarāmaraṇasuttavaṇṇanā
១១៤. តតិយេ អញ្ញត្រ ជរាមរណាតិ ជរាមរណតោ មុត្តោ នាម អត្ថីតិ វុច្ចតិ។ ខត្តិយមហាសាលាតិ ខត្តិយមហាសាលា នាម មហាសារប្បត្តា ខត្តិយា។ យេសំ ហិ ខត្តិយានំ ហេដ្ឋិមន្តេន កោដិសតំ និធានគតំ ហោតិ, តយោ កហាបណកុម្ភា វលញ្ជនត្ថាយ គេហមជ្ឈេ រាសិំ កត្វា ឋបិតា ហោន្តិ, តេ ខត្តិយមហាសាលា នាម។ យេសំ ព្រាហ្មណានំ អសីតិកោដិធនំ និហិតំ ហោតិ, ទិយឌ្ឍោ កហាបណកុម្ភោ វលញ្ជនត្ថាយ គេហមជ្ឈេ រាសិំ កត្វា ឋបិតោ ហោតិ, តេ ព្រាហ្មណមហាសាលា នាម។ យេសំ គហបតីនំ ចត្តាលីសកោដិធនំ និហិតំ ហោតិ, កហាបណកុម្ភោ វលញ្ជនត្ថាយ គេហមជ្ឈេ រាសិំ កត្វា ឋបិតោ ហោតិ, តេ គហបតិមហាសាលា នាម។
114. Tatiye aññatra jarāmaraṇāti jarāmaraṇato mutto nāma atthīti vuccati. Khattiyamahāsālāti khattiyamahāsālā nāma mahāsārappattā khattiyā. Yesaṃ hi khattiyānaṃ heṭṭhimantena koṭisataṃ nidhānagataṃ hoti, tayo kahāpaṇakumbhā valañjanatthāya gehamajjhe rāsiṃ katvā ṭhapitā honti, te khattiyamahāsālā nāma. Yesaṃ brāhmaṇānaṃ asītikoṭidhanaṃ nihitaṃ hoti, diyaḍḍho kahāpaṇakumbho valañjanatthāya gehamajjhe rāsiṃ katvā ṭhapito hoti, te brāhmaṇamahāsālā nāma. Yesaṃ gahapatīnaṃ cattālīsakoṭidhanaṃ nihitaṃ hoti, kahāpaṇakumbho valañjanatthāya gehamajjhe rāsiṃ katvā ṭhapito hoti, te gahapatimahāsālā nāma.
អឌ្ឍាតិ ឥស្សរា។ និធានគតធនស្ស មហន្តតាយ មហទ្ធនា។ សុវណ្ណរជតភាជនាទីនំ ឧបភោគភណ្ឌានំ មហន្តតាយ មហាភោគា។ អនិធានគតស្ស ជាតរូបរជតស្ស បហូតតាយ, បហូតជាតរូបរជតា ។ វិត្តូបករណស្ស តុដ្ឋិករណស្ស បហូតតាយ បហូតវិត្តូបករណា។ គោធនាទីនញ្ច សត្តវិធធញ្ញានញ្ច បហូតតាយ បហូតធនធញ្ញា។ តេសម្បិ ជាតានំ នត្ថិ អញ្ញត្រ ជរាមរណាតិ តេសម្បិ ឯវំ ឥស្សរានំ ជាតានំ និព្ពត្តានំ នត្ថិ អញ្ញត្រ ជរាមរណា, ជាតត្តាយេវ ជរាមរណតោ មោក្ខោ នាម នត្ថិ, អន្តោជរាមរណេយេវ ហោតិ។
Aḍḍhāti issarā. Nidhānagatadhanassa mahantatāya mahaddhanā. Suvaṇṇarajatabhājanādīnaṃ upabhogabhaṇḍānaṃ mahantatāya mahābhogā. Anidhānagatassa jātarūparajatassa pahūtatāya, pahūtajātarūparajatā. Vittūpakaraṇassa tuṭṭhikaraṇassa pahūtatāya pahūtavittūpakaraṇā. Godhanādīnañca sattavidhadhaññānañca pahūtatāya pahūtadhanadhaññā. Tesampi jātānaṃ natthi aññatra jarāmaraṇāti tesampi evaṃ issarānaṃ jātānaṃ nibbattānaṃ natthi aññatra jarāmaraṇā, jātattāyeva jarāmaraṇato mokkho nāma natthi, antojarāmaraṇeyeva hoti.
អរហន្តោតិអាទីសុ អារកា កិលេសេហីតិ អរហន្តោ។ ខីណា ឯតេសំ ចត្តារោ អាសវាតិ ខីណាសវា។ ព្រហ្មចរិយវាសំ វុដ្ឋា បរិនិដ្ឋិតវាសាតិ វុសិតវន្តោ។ ចតូហិ មគ្គេហិ ករណីយំ ឯតេសំ កតន្តិ កតករណីយា។ ខន្ធភារោ កិលេសភារោ អភិសង្ខារភារោ កាមគុណភារោតិ, ឥមេ ឱហិតា ភារា ឯតេសន្តិ ឱហិតភារា។ អនុប្បត្តោ អរហត្តសង្ខាតោ សកោ អត្ថោ ឯតេសន្តិ អនុប្បត្តសទត្ថា។ ទសវិធម្បិ បរិក្ខីណំ ភវសំយោជនំ ឯតេសន្តិ បរិក្ខីណភវសំយោជនា។ សម្មា ការណេហិ ជានិត្វា វិមុត្តាតិ សម្មទញ្ញាវិមុត្តា។ មគ្គបញ្ញាយ ចតុសច្ចធម្មំ ញត្វា ផលវិមុត្តិយា វិមុត្តាតិ អត្ថោ។ ភេទនធម្មោតិ ភិជ្ជនសភាវោ។ និក្ខេបនធម្មោតិ និក្ខិបិតព្ពសភាវោ។ ខីណាសវស្ស ហិ អជីរណធម្មោបិ អត្ថិ, អារម្មណតោ បដិវិទ្ធំ និព្ពានំ, តំ ហិ ន ជីរតិ។ ឥធ បនស្ស ជីរណធម្មំ ទស្សេន្តោ ឯវមាហ។ អត្ថុប្បត្តិកោ កិរស្ស សុត្តស្ស និក្ខេបោ។ សិវិកសាលាយ និសីទិត្វា កថិតន្តិ វទន្តិ។ តត្ថ ភគវា ចិត្រានិ រថយានាទីនិ ទិស្វា ទិដ្ឋមេវ ឧបមំ កត្វា, ‘‘ជីរន្តិ វេ រាជរថា’’តិ គាថមាហ។
Arahantotiādīsu ārakā kilesehīti arahanto. Khīṇā etesaṃ cattāro āsavāti khīṇāsavā. Brahmacariyavāsaṃ vuṭṭhā pariniṭṭhitavāsāti vusitavanto. Catūhi maggehi karaṇīyaṃ etesaṃ katanti katakaraṇīyā. Khandhabhāro kilesabhāro abhisaṅkhārabhāro kāmaguṇabhāroti, ime ohitā bhārā etesanti ohitabhārā. Anuppatto arahattasaṅkhāto sako attho etesanti anuppattasadatthā. Dasavidhampi parikkhīṇaṃ bhavasaṃyojanaṃ etesanti parikkhīṇabhavasaṃyojanā. Sammā kāraṇehi jānitvā vimuttāti sammadaññāvimuttā. Maggapaññāya catusaccadhammaṃ ñatvā phalavimuttiyā vimuttāti attho. Bhedanadhammoti bhijjanasabhāvo. Nikkhepanadhammoti nikkhipitabbasabhāvo. Khīṇāsavassa hi ajīraṇadhammopi atthi, ārammaṇato paṭividdhaṃ nibbānaṃ, taṃ hi na jīrati. Idha panassa jīraṇadhammaṃ dassento evamāha. Atthuppattiko kirassa suttassa nikkhepo. Sivikasālāya nisīditvā kathitanti vadanti. Tattha bhagavā citrāni rathayānādīni disvā diṭṭhameva upamaṃ katvā, ‘‘jīranti ve rājarathā’’ti gāthamāha.
តត្ថ ជីរន្តីតិ ជរំ បាបុណន្តិ។ រាជរថាតិ រញ្ញោ អភិរូហនរថា។ សុចិត្តាតិ សុវណ្ណរជតាទីហិ សុដ្ឋុ ចិត្តិតា។ អថោ សរីរម្បិ ជរំ ឧបេតីតិ ឯវរូបេសុ អនុបាទិណ្ណកេសុ សារទារុមយេសុ រថេសុ ជីរន្តេសុ ឥមស្មិំ អជ្ឈត្តិកេ ឧបាទិណ្ណកេ មំសលោហិតាទិមយេ សរីរេ កិំ វត្តព្ពំ? សរីរម្បិ ជរំ ឧបេតិយេវាតិ អត្ថោ។ សន្តោ ហវេ សព្ភិ បវេទយន្តីតិ សន្តោ សព្ភីហិ សទ្ធិំ សតំ ធម្មោ ន ជរំ ឧបេតីតិ ឯវំ បវេទយន្តិ។ ‘‘សតំ ធម្មោ នាម និព្ពានំ, តំ ន ជីរតិ, អជរំ អមតន្តិ ឯវំ កថេន្តី’’តិ អត្ថោ។ យស្មា វា និព្ពានំ អាគម្ម សីទនសភាវា កិលេសា ភិជ្ជន្តិ, តស្មា តំ សព្ភីតិ វុច្ចតិ។ ឥតិ បុរិមបទស្ស ការណំ ទស្សេន្តោ ‘‘សន្តោ ហវេ សព្ភិ បវេទយន្តី’’តិ អាហ។ ឥទំ ហិ វុត្តំ ហោតិ – សតំ ធម្មោ ន ជរំ ឧបេតិ, តស្មា សន្តោ សព្ភិ បវេទយន្តិ។ អជរំ និព្ពានំ សតំ ធម្មោតិ អាចិក្ខន្តីតិ អត្ថោ។ សុន្ទរាធិវចនំ វា ឯតំ សព្ភីតិ។ យំ សព្ភិធម្មភូតំ និព្ពានំ សន្តោ បវេទយន្តិ កថយន្តិ, សោ សតំ ធម្មោ ន ជរំ ឧបេតីតិបិ អត្ថោ។ តតិយំ។
Tattha jīrantīti jaraṃ pāpuṇanti. Rājarathāti rañño abhirūhanarathā. Sucittāti suvaṇṇarajatādīhi suṭṭhu cittitā. Atho sarīrampi jaraṃ upetīti evarūpesu anupādiṇṇakesu sāradārumayesu rathesu jīrantesu imasmiṃ ajjhattike upādiṇṇake maṃsalohitādimaye sarīre kiṃ vattabbaṃ? Sarīrampi jaraṃ upetiyevāti attho. Santo have sabbhi pavedayantīti santo sabbhīhi saddhiṃ sataṃ dhammo na jaraṃ upetīti evaṃ pavedayanti. ‘‘Sataṃ dhammo nāma nibbānaṃ, taṃ na jīrati, ajaraṃ amatanti evaṃ kathentī’’ti attho. Yasmā vā nibbānaṃ āgamma sīdanasabhāvā kilesā bhijjanti, tasmā taṃ sabbhīti vuccati. Iti purimapadassa kāraṇaṃ dassento ‘‘santo have sabbhi pavedayantī’’ti āha. Idaṃ hi vuttaṃ hoti – sataṃ dhammo na jaraṃ upeti, tasmā santo sabbhi pavedayanti. Ajaraṃ nibbānaṃ sataṃ dhammoti ācikkhantīti attho. Sundarādhivacanaṃ vā etaṃ sabbhīti. Yaṃ sabbhidhammabhūtaṃ nibbānaṃ santo pavedayanti kathayanti, so sataṃ dhammo na jaraṃ upetītipi attho. Tatiyaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. ជរាមរណសុត្តំ • 3. Jarāmaraṇasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. ជរាមរណសុត្តវណ្ណនា • 3. Jarāmaraṇasuttavaṇṇanā
