| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
3. ජරාමරණසුත්‌තවණ්‌ණනා
3. Jarāmaraṇasuttavaṇṇanā
114. තතියෙ අඤ්‌ඤත්‍ර ජරාමරණාති ජරාමරණතො මුත්‌තො නාම අත්‌ථීති වුච්‌චති. ඛත්‌තියමහාසාලාති ඛත්‌තියමහාසාලා නාම මහාසාරප්‌පත්‌තා ඛත්‌තියා. යෙසං හි ඛත්‌තියානං හෙට්‌ඨිමන්‌තෙන කොටිසතං නිධානගතං හොති, තයො කහාපණකුම්‌භා වලඤ්‌ජනත්‌ථාය ගෙහමජ්‌ඣෙ රාසිං කත්‌වා ඨපිතා හොන්‌ති, තෙ ඛත්‌තියමහාසාලා නාම. යෙසං බ්‍රාහ්‌මණානං අසීතිකොටිධනං නිහිතං හොති, දියඩ්‌ඪො කහාපණකුම්‌භො වලඤ්‌ජනත්‌ථාය ගෙහමජ්‌ඣෙ රාසිං කත්‌වා ඨපිතො හොති, තෙ බ්‍රාහ්‌මණමහාසාලා නාම. යෙසං ගහපතීනං චත්‌තාලීසකොටිධනං නිහිතං හොති, කහාපණකුම්‌භො වලඤ්‌ජනත්‌ථාය ගෙහමජ්‌ඣෙ රාසිං කත්‌වා ඨපිතො හොති, තෙ ගහපතිමහාසාලා නාම.
114. Tatiye aññatra jarāmaraṇāti jarāmaraṇato mutto nāma atthīti vuccati. Khattiyamahāsālāti khattiyamahāsālā nāma mahāsārappattā khattiyā. Yesaṃ hi khattiyānaṃ heṭṭhimantena koṭisataṃ nidhānagataṃ hoti, tayo kahāpaṇakumbhā valañjanatthāya gehamajjhe rāsiṃ katvā ṭhapitā honti, te khattiyamahāsālā nāma. Yesaṃ brāhmaṇānaṃ asītikoṭidhanaṃ nihitaṃ hoti, diyaḍḍho kahāpaṇakumbho valañjanatthāya gehamajjhe rāsiṃ katvā ṭhapito hoti, te brāhmaṇamahāsālā nāma. Yesaṃ gahapatīnaṃ cattālīsakoṭidhanaṃ nihitaṃ hoti, kahāpaṇakumbho valañjanatthāya gehamajjhe rāsiṃ katvā ṭhapito hoti, te gahapatimahāsālā nāma.
අඩ්‌ඪාති ඉස්‌සරා. නිධානගතධනස්‌ස මහන්‌තතාය මහද්‌ධනා. සුවණ්‌ණරජතභාජනාදීනං උපභොගභණ්‌ඩානං මහන්‌තතාය මහාභොගා. අනිධානගතස්‌ස ජාතරූපරජතස්‌ස පහූතතාය, පහූතජාතරූපරජතා . විත්‌තූපකරණස්‌ස තුට්‌ඨිකරණස්‌ස පහූතතාය පහූතවිත්‌තූපකරණා. ගොධනාදීනඤ්‌ච සත්‌තවිධධඤ්‌ඤානඤ්‌ච පහූතතාය පහූතධනධඤ්‌ඤා. තෙසම්‌පි ජාතානං නත්‌ථි අඤ්‌ඤත්‍ර ජරාමරණාති තෙසම්‌පි එවං ඉස්‌සරානං ජාතානං නිබ්‌බත්‌තානං නත්‌ථි අඤ්‌ඤත්‍ර ජරාමරණා, ජාතත්‌තායෙව ජරාමරණතො මොක්‌ඛො නාම නත්‌ථි, අන්‌තොජරාමරණෙයෙව හොති.
Aḍḍhāti issarā. Nidhānagatadhanassa mahantatāya mahaddhanā. Suvaṇṇarajatabhājanādīnaṃ upabhogabhaṇḍānaṃ mahantatāya mahābhogā. Anidhānagatassa jātarūparajatassa pahūtatāya, pahūtajātarūparajatā. Vittūpakaraṇassa tuṭṭhikaraṇassa pahūtatāya pahūtavittūpakaraṇā. Godhanādīnañca sattavidhadhaññānañca pahūtatāya pahūtadhanadhaññā. Tesampi jātānaṃ natthi aññatra jarāmaraṇāti tesampi evaṃ issarānaṃ jātānaṃ nibbattānaṃ natthi aññatra jarāmaraṇā, jātattāyeva jarāmaraṇato mokkho nāma natthi, antojarāmaraṇeyeva hoti.
අරහන්‌තොතිආදීසු ආරකා කිලෙසෙහීති අරහන්‌තො. ඛීණා එතෙසං චත්‌තාරො ආසවාති ඛීණාසවා. බ්‍රහ්‌මචරියවාසං වුට්‌ඨා පරිනිට්‌ඨිතවාසාති වුසිතවන්‌තො. චතූහි මග්‌ගෙහි කරණීයං එතෙසං කතන්‌ති කතකරණීයා. ඛන්‌ධභාරො කිලෙසභාරො අභිසඞ්‌ඛාරභාරො කාමගුණභාරොති, ඉමෙ ඔහිතා භාරා එතෙසන්‌ති ඔහිතභාරා. අනුප්‌පත්‌තො අරහත්‌තසඞ්‌ඛාතො සකො අත්‌ථො එතෙසන්‌ති අනුප්‌පත්‌තසදත්‌ථා. දසවිධම්‌පි පරික්‌ඛීණං භවසංයොජනං එතෙසන්‌ති පරික්‌ඛීණභවසංයොජනා. සම්‌මා කාරණෙහි ජානිත්‌වා විමුත්‌තාති සම්‌මදඤ්‌ඤාවිමුත්‌තා. මග්‌ගපඤ්‌ඤාය චතුසච්‌චධම්‌මං ඤත්‌වා ඵලවිමුත්‌තියා විමුත්‌තාති අත්‌ථො. භෙදනධම්‌මොති භිජ්‌ජනසභාවො. නික්‌ඛෙපනධම්‌මොති නික්‌ඛිපිතබ්‌බසභාවො. ඛීණාසවස්‌ස හි අජීරණධම්‌මොපි අත්‌ථි, ආරම්‌මණතො පටිවිද්‌ධං නිබ්‌බානං, තං හි න ජීරති. ඉධ පනස්‌ස ජීරණධම්‌මං දස්‌සෙන්‌තො එවමාහ. අත්‌ථුප්‌පත්‌තිකො කිරස්‌ස සුත්‌තස්‌ස නික්‌ඛෙපො. සිවිකසාලාය නිසීදිත්‌වා කථිතන්‌ති වදන්‌ති. තත්‌ථ භගවා චිත්‍රානි රථයානාදීනි දිස්‌වා දිට්‌ඨමෙව උපමං කත්‌වා, ‘‘ජීරන්‌ති වෙ රාජරථා’’ති ගාථමාහ.
Arahantotiādīsu ārakā kilesehīti arahanto. Khīṇā etesaṃ cattāro āsavāti khīṇāsavā. Brahmacariyavāsaṃ vuṭṭhā pariniṭṭhitavāsāti vusitavanto. Catūhi maggehi karaṇīyaṃ etesaṃ katanti katakaraṇīyā. Khandhabhāro kilesabhāro abhisaṅkhārabhāro kāmaguṇabhāroti, ime ohitā bhārā etesanti ohitabhārā. Anuppatto arahattasaṅkhāto sako attho etesanti anuppattasadatthā. Dasavidhampi parikkhīṇaṃ bhavasaṃyojanaṃ etesanti parikkhīṇabhavasaṃyojanā. Sammā kāraṇehi jānitvā vimuttāti sammadaññāvimuttā. Maggapaññāya catusaccadhammaṃ ñatvā phalavimuttiyā vimuttāti attho. Bhedanadhammoti bhijjanasabhāvo. Nikkhepanadhammoti nikkhipitabbasabhāvo. Khīṇāsavassa hi ajīraṇadhammopi atthi, ārammaṇato paṭividdhaṃ nibbānaṃ, taṃ hi na jīrati. Idha panassa jīraṇadhammaṃ dassento evamāha. Atthuppattiko kirassa suttassa nikkhepo. Sivikasālāya nisīditvā kathitanti vadanti. Tattha bhagavā citrāni rathayānādīni disvā diṭṭhameva upamaṃ katvā, ‘‘jīranti ve rājarathā’’ti gāthamāha.
තත්‌ථ ජීරන්‌තීති ජරං පාපුණන්‌ති. රාජරථාති රඤ්‌ඤො අභිරූහනරථා. සුචිත්‌තාති සුවණ්‌ණරජතාදීහි සුට්‌ඨු චිත්‌තිතා. අථො සරීරම්‌පි ජරං උපෙතීති එවරූපෙසු අනුපාදිණ්‌ණකෙසු සාරදාරුමයෙසු රථෙසු ජීරන්‌තෙසු ඉමස්‌මිං අජ්‌ඣත්‌තිකෙ උපාදිණ්‌ණකෙ මංසලොහිතාදිමයෙ සරීරෙ කිං වත්‌තබ්‌බං? සරීරම්‌පි ජරං උපෙතියෙවාති අත්‌ථො. සන්‌තො හවෙ සබ්‌භි පවෙදයන්‌තීති සන්‌තො සබ්‌භීහි සද්‌ධිං සතං ධම්‌මො න ජරං උපෙතීති එවං පවෙදයන්‌ති. ‘‘සතං ධම්‌මො නාම නිබ්‌බානං, තං න ජීරති, අජරං අමතන්‌ති එවං කථෙන්‌තී’’ති අත්‌ථො. යස්‌මා වා නිබ්‌බානං ආගම්‌ම සීදනසභාවා කිලෙසා භිජ්‌ජන්‌ති, තස්‌මා තං සබ්‌භීති වුච්‌චති. ඉති පුරිමපදස්‌ස කාරණං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘සන්‌තො හවෙ සබ්‌භි පවෙදයන්‌තී’’ති ආහ. ඉදං හි වුත්‌තං හොති – සතං ධම්‌මො න ජරං උපෙති, තස්‌මා සන්‌තො සබ්‌භි පවෙදයන්‌ති. අජරං නිබ්‌බානං සතං ධම්‌මොති ආචික්‌ඛන්‌තීති අත්‌ථො. සුන්‌දරාධිවචනං වා එතං සබ්‌භීති. යං සබ්‌භිධම්‌මභූතං නිබ්‌බානං සන්‌තො පවෙදයන්‌ති කථයන්‌ති, සො සතං ධම්‌මො න ජරං උපෙතීතිපි අත්‌ථො. තතියං.
Tattha jīrantīti jaraṃ pāpuṇanti. Rājarathāti rañño abhirūhanarathā. Sucittāti suvaṇṇarajatādīhi suṭṭhu cittitā. Atho sarīrampi jaraṃ upetīti evarūpesu anupādiṇṇakesu sāradārumayesu rathesu jīrantesu imasmiṃ ajjhattike upādiṇṇake maṃsalohitādimaye sarīre kiṃ vattabbaṃ? Sarīrampi jaraṃ upetiyevāti attho. Santo have sabbhi pavedayantīti santo sabbhīhi saddhiṃ sataṃ dhammo na jaraṃ upetīti evaṃ pavedayanti. ‘‘Sataṃ dhammo nāma nibbānaṃ, taṃ na jīrati, ajaraṃ amatanti evaṃ kathentī’’ti attho. Yasmā vā nibbānaṃ āgamma sīdanasabhāvā kilesā bhijjanti, tasmā taṃ sabbhīti vuccati. Iti purimapadassa kāraṇaṃ dassento ‘‘santo have sabbhi pavedayantī’’ti āha. Idaṃ hi vuttaṃ hoti – sataṃ dhammo na jaraṃ upeti, tasmā santo sabbhi pavedayanti. Ajaraṃ nibbānaṃ sataṃ dhammoti ācikkhantīti attho. Sundarādhivacanaṃ vā etaṃ sabbhīti. Yaṃ sabbhidhammabhūtaṃ nibbānaṃ santo pavedayanti kathayanti, so sataṃ dhammo na jaraṃ upetītipi attho. Tatiyaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 3. ජරාමරණසුත්‌තං • 3. Jarāmaraṇasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 3. ජරාමරණසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Jarāmaraṇasuttavaṇṇanā
