| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๖. ชราวโคฺค
6. Jarāvaggo
๑. ชราสุตฺตวณฺณนา
1. Jarāsuttavaṇṇanā
๕๑. หิตสฺส สาธนโต สาธุ, ยํ กิญฺจิ อตฺถชาตํฯ ตํ ปน อตฺถกาเมน ลภิตพฺพโต อุปเสวิตพฺพโต ลทฺธกํ, กลฺยาณเฎฺฐน ภทฺทกนฺติ วุจฺจตีติ อาห ‘‘สาธูติ ลทฺธกํ ภทฺทก’’นฺติฯ ‘‘สีลํ ยาว ชรา สาธู’’ติ วุตฺตมตฺถํ พฺยติเรกโต วิภาเวตุํ ‘‘อิมินา อิทํ ทเสฺสตี’’ติ วุตฺตํฯ อิทนฺติ อิทํ อตฺถชาตํฯ
51. Hitassa sādhanato sādhu, yaṃ kiñci atthajātaṃ. Taṃ pana atthakāmena labhitabbato upasevitabbato laddhakaṃ, kalyāṇaṭṭhena bhaddakanti vuccatīti āha ‘‘sādhūti laddhakaṃ bhaddaka’’nti. ‘‘Sīlaṃ yāva jarā sādhū’’ti vuttamatthaṃ byatirekato vibhāvetuṃ ‘‘iminā idaṃ dassetī’’ti vuttaṃ. Idanti idaṃ atthajātaṃ.
ปติฎฺฐิตาติ จิตฺตสนฺตาเน ลทฺธปติฎฺฐา, เกนจิ อสํหาริยาฯ เตนาห ‘‘มเคฺคน อาคตา’’ติฯ จิตฺตีกตฎฺฐาทีหีติ ปูชนียภาวาทีหิฯ วุตฺตํ เหตํ โปราณฎฺฐกถายํฯ จิตฺตีกตนฺติ รตนนฺติ อิทํ รตนํ นาม โลเก จิตฺตีกตํ วตฺถูนํ สหสฺสคฺฆนตาทิวเสนฯ เยปิ โลเก จิตฺตีกตา ขตฺติยปณฺฑิต-จตุมหาราช-สกฺก-สุยาม-มหาพฺรหฺมาทโย, เตสํ จิตฺตีกโต เตหิ สรณนฺติ อุปคนฺตพฺพตาทิวเสนฯ รติกรนฺติ ปีติสุขาวหํฯ ฌานรติสุเขนาติ ทุวิเธนปิ ฌานรติสุเขนฯ ตุเลตุนฺติ ปริจฺฉินฺทิตุํฯ คุณปารมินฺติ คุณานํ อุกฺกํสปารมิํฯ ทุลฺลโภ อเนกานิ อสเงฺขฺยยฺยานิ อติธาวิตฺวาปิ ลทฺธุํ อสกฺกุเณยฺยตฺตาฯ อโนโมติ อนูโน ปริปุโณฺณฯ ตตฺถ วิเสสโต อโนมสตฺตปริโภคโต เตหิ ‘‘สมฺมาสมฺพุโทฺธ ภควา’’ติ อนุสฺสริตพฺพโตติ อาห ‘‘ภควา อโนโม สีเลนา’’ติอาทิฯ
Patiṭṭhitāti cittasantāne laddhapatiṭṭhā, kenaci asaṃhāriyā. Tenāha ‘‘maggena āgatā’’ti. Cittīkataṭṭhādīhīti pūjanīyabhāvādīhi. Vuttaṃ hetaṃ porāṇaṭṭhakathāyaṃ. Cittīkatanti ratananti idaṃ ratanaṃ nāma loke cittīkataṃ vatthūnaṃ sahassagghanatādivasena. Yepi loke cittīkatā khattiyapaṇḍita-catumahārāja-sakka-suyāma-mahābrahmādayo, tesaṃ cittīkato tehi saraṇanti upagantabbatādivasena. Ratikaranti pītisukhāvahaṃ. Jhānaratisukhenāti duvidhenapi jhānaratisukhena. Tuletunti paricchindituṃ. Guṇapāraminti guṇānaṃ ukkaṃsapāramiṃ. Dullabho anekāni asaṅkhyeyyāni atidhāvitvāpi laddhuṃ asakkuṇeyyattā. Anomoti anūno paripuṇṇo. Tattha visesato anomasattaparibhogato tehi ‘‘sammāsambuddho bhagavā’’ti anussaritabbatoti āha ‘‘bhagavā anomo sīlenā’’tiādi.
อริยมคฺคปญฺญาเยว อิธ อธิเปฺปตาติ ‘‘อิธ ปน ทุลฺลภปาตุภาวเฎฺฐน ปญฺญา ‘รตน’นฺติ วุตฺต’’นฺติ อาหฯ ปุชฺชผลนิพฺพตฺตนโต, อตฺตโน สนฺตานํ ปุนาตีติ จ ปุญฺญเจตนา ปุญฺญํ, สา ปน ยสฺส อุปฺปนฺนา, ตเสฺสว อาเวณิกตาย อนญฺญสาธารณตฺตา เกนจิปิ อนาหฎา, อฎฺฐกถายํ ปน ‘‘อรูปตฺตา’’ติ วุตฺตํฯ
Ariyamaggapaññāyeva idha adhippetāti ‘‘idha pana dullabhapātubhāvaṭṭhena paññā ‘ratana’nti vutta’’nti āha. Pujjaphalanibbattanato, attano santānaṃ punātīti ca puññacetanā puññaṃ, sā pana yassa uppannā, tasseva āveṇikatāya anaññasādhāraṇattā kenacipi anāhaṭā, aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘arūpattā’’ti vuttaṃ.
ชราสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Jarāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๑. ชราสุตฺตํ • 1. Jarāsuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๑. ชราสุตฺตวณฺณนา • 1. Jarāsuttavaṇṇanā
