| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
३. जटासुत्तवण्णना
3. Jaṭāsuttavaṇṇanā
२३. ततिये अन्तोजटाति गाथायं जटाति तण्हाय जालिनिया अधिवचनं। सा हि रूपादीसु आरम्मणेसु हेट्ठुपरियवसेन पुनप्पुनं उप्पज्जनतो संसिब्बनट्ठेन वेळुगुम्बादीनं साखाजालसङ्खाता जटा वियाति जटा। सा पनेसा सकपरिक्खारपरपरिक्खारेसु सकअत्तभाव-परअत्तभावेसु अज्झत्तिकायतन-बाहिरायतनेसु च उप्पज्जनतो अन्तोजटा बहिजटाति वुच्चति। ताय एवं उप्पज्जमानाय जटाय जटिता पजा। यथा नाम वेळुजटादीहि वेळुआदयो, एवं ताय तण्हाजटाय सब्बापि अयं सत्तनिकायसङ्खाता पजा जटिता विनद्धा, संसिब्बिताति अत्थो। यस्मा च एवं जटिता, तं तं गोतम पुच्छामीति तस्मा तं पुच्छामि। गोतमाति भगवन्तं गोत्तेन आलपति। को इमं विजटये जटन्ति इमं एवं तेधातुकं जटेत्वा ठितं जटं को विजटेय्य, विजटेतुं को समत्थोति पुच्छति।
23. Tatiye antojaṭāti gāthāyaṃ jaṭāti taṇhāya jāliniyā adhivacanaṃ. Sā hi rūpādīsu ārammaṇesu heṭṭhupariyavasena punappunaṃ uppajjanato saṃsibbanaṭṭhena veḷugumbādīnaṃ sākhājālasaṅkhātā jaṭā viyāti jaṭā. Sā panesā sakaparikkhāraparaparikkhāresu sakaattabhāva-paraattabhāvesu ajjhattikāyatana-bāhirāyatanesu ca uppajjanato antojaṭā bahijaṭāti vuccati. Tāya evaṃ uppajjamānāya jaṭāya jaṭitā pajā. Yathā nāma veḷujaṭādīhi veḷuādayo, evaṃ tāya taṇhājaṭāya sabbāpi ayaṃ sattanikāyasaṅkhātā pajā jaṭitā vinaddhā, saṃsibbitāti attho. Yasmā ca evaṃ jaṭitā, taṃ taṃ gotama pucchāmīti tasmā taṃ pucchāmi. Gotamāti bhagavantaṃ gottena ālapati. Ko imaṃ vijaṭaye jaṭanti imaṃ evaṃ tedhātukaṃ jaṭetvā ṭhitaṃ jaṭaṃ ko vijaṭeyya, vijaṭetuṃ ko samatthoti pucchati.
अथस्स भगवा तमत्थं विस्सज्जेन्तो सीले पतिट्ठायातिआदिमाह। तत्थ सीले पतिट्ठायाति चतुपारिसुद्धिसीले ठत्वा। एत्थ च भगवा जटाविजटनं पुच्छितो सीलं आरभन्तो न ‘‘अञ्ञं पुट्ठो अञ्ञं कथेती’’ति वेदितब्बो। जटाविजटकस्स हि पतिट्ठादस्सनत्थमेत्थ सीलं कथितं।
Athassa bhagavā tamatthaṃ vissajjento sīle patiṭṭhāyātiādimāha. Tattha sīle patiṭṭhāyāti catupārisuddhisīle ṭhatvā. Ettha ca bhagavā jaṭāvijaṭanaṃ pucchito sīlaṃ ārabhanto na ‘‘aññaṃ puṭṭho aññaṃ kathetī’’ti veditabbo. Jaṭāvijaṭakassa hi patiṭṭhādassanatthamettha sīlaṃ kathitaṃ.
नरोति सत्तो। सपञ्ञोति कम्मजतिहेतुकपटिसन्धिपञ्ञाय पञ्ञवा। चित्तं पञ्ञञ्च भावयन्ति समाधिञ्चेव विपस्सनञ्च भावयमानो। चित्तसीसेन हेत्थ अट्ठ समापत्तियो कथिता, पञ्ञानामेन विपस्सना। आतापीति वीरियवा। वीरियञ्हि किलेसानं आतापनपरितापनट्ठेन ‘‘आतापो’’ति वुच्चति, तदस्स अत्थीति आतापी। निपकोति नेपक्कं वुच्चति पञ्ञा, ताय समन्नागतोति अत्थो। इमिना पदेन पारिहारियपञ्ञं दस्सेति। पारिहारियपञ्ञा नाम ‘‘अयं कालो उद्देसस्स, अयं कालो परिपुच्छाया’’तिआदिना नयेन सब्बत्थ कारापिता परिहरितब्बपञ्ञा। इमस्मिञ्हि पञ्हाब्याकरणे तिक्खत्तुं पञ्ञा आगता। तत्थ पठमा जातिपञ्ञा, दुतिया विपस्सनापञ्ञा, ततिया सब्बकिच्चपरिणायिका पारिहारियपञ्ञा।
Naroti satto. Sapaññoti kammajatihetukapaṭisandhipaññāya paññavā. Cittaṃ paññañca bhāvayanti samādhiñceva vipassanañca bhāvayamāno. Cittasīsena hettha aṭṭha samāpattiyo kathitā, paññānāmena vipassanā. Ātāpīti vīriyavā. Vīriyañhi kilesānaṃ ātāpanaparitāpanaṭṭhena ‘‘ātāpo’’ti vuccati, tadassa atthīti ātāpī. Nipakoti nepakkaṃ vuccati paññā, tāya samannāgatoti attho. Iminā padena pārihāriyapaññaṃ dasseti. Pārihāriyapaññā nāma ‘‘ayaṃ kālo uddesassa, ayaṃ kālo paripucchāyā’’tiādinā nayena sabbattha kārāpitā pariharitabbapaññā. Imasmiñhi pañhābyākaraṇe tikkhattuṃ paññā āgatā. Tattha paṭhamā jātipaññā, dutiyā vipassanāpaññā, tatiyā sabbakiccapariṇāyikā pārihāriyapaññā.
सो इमं विजटये जटन्ति सो इमेहि सीलादीहि समन्नागतो भिक्खु। यथा नाम पुरिसो पथवियं पतिट्ठाय सुनिसितं सत्थं उक्खिपित्वा महन्तं वेळुगुम्बं विजटेय्य, एवमेवं सीले पतिट्ठाय समाधिसिलायं सुनिसितं विपस्सनापञ्ञासत्थं वीरियबलपग्गहितेन पारिहारियपञ्ञाहत्थेन उक्खिपित्वा सब्बम्पि तं अत्तनो सन्ताने पतितं तण्हाजटं विजटेय्य सञ्छिन्देय्य सम्पदालेय्याति।
Soimaṃ vijaṭaye jaṭanti so imehi sīlādīhi samannāgato bhikkhu. Yathā nāma puriso pathaviyaṃ patiṭṭhāya sunisitaṃ satthaṃ ukkhipitvā mahantaṃ veḷugumbaṃ vijaṭeyya, evamevaṃ sīle patiṭṭhāya samādhisilāyaṃ sunisitaṃ vipassanāpaññāsatthaṃ vīriyabalapaggahitena pārihāriyapaññāhatthena ukkhipitvā sabbampi taṃ attano santāne patitaṃ taṇhājaṭaṃ vijaṭeyya sañchindeyya sampadāleyyāti.
एत्तावता सेखभूमिं कथेत्वा इदानि जटं विजटेत्वा ठितं महाखीणासवं दस्सेन्तो येसन्तिआदिमाह। एवं जटं विजटेत्वा ठितं खीणासवं दस्सेत्वा पुन जटाय विजटनोकासं दस्सेन्तो यत्थ नामञ्चातिआदिमाह। तत्थ नामन्ति चत्तारो अरूपिनो खन्धा। पटिघं रूपसञ्ञा चाति एत्थ पटिघसञ्ञावसेन कामभवो गहितो, रूपसञ्ञावसेन रूपभवो। तेसु द्वीसु गहितेसु अरूपभवो गहितोव होति भवसङ्खेपेनाति। एत्थेसा छिज्जते जटाति एत्थ तेभूमकवट्टस्स परियादियनट्ठाने एसा जटा छिज्जति, निब्बानं आगम्म छिज्जति निरुज्झतीति अयं अत्थो दस्सितो होति। ततियं।
Ettāvatā sekhabhūmiṃ kathetvā idāni jaṭaṃ vijaṭetvā ṭhitaṃ mahākhīṇāsavaṃ dassento yesantiādimāha. Evaṃ jaṭaṃ vijaṭetvā ṭhitaṃ khīṇāsavaṃ dassetvā puna jaṭāya vijaṭanokāsaṃ dassento yattha nāmañcātiādimāha. Tattha nāmanti cattāro arūpino khandhā. Paṭighaṃ rūpasaññā cāti ettha paṭighasaññāvasena kāmabhavo gahito, rūpasaññāvasena rūpabhavo. Tesu dvīsu gahitesu arūpabhavo gahitova hoti bhavasaṅkhepenāti. Etthesā chijjate jaṭāti ettha tebhūmakavaṭṭassa pariyādiyanaṭṭhāne esā jaṭā chijjati, nibbānaṃ āgamma chijjati nirujjhatīti ayaṃ attho dassito hoti. Tatiyaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ३. जटासुत्तं • 3. Jaṭāsuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ३. जटासुत्तवण्णना • 3. Jaṭāsuttavaṇṇanā
