Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൫൧൩] ൩. ജയദ്ദിസജാതകവണ്ണനാ
[513] 3. Jayaddisajātakavaṇṇanā
ചിരസ്സം വത മേതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ ഏകം മാതുപോസകഭിക്ഖും ആരബ്ഭ കഥേസി. പച്ചുപ്പന്നവത്ഥു സാമജാതകസദിസം (ജാ॰ ൨.൨൨.൨൯൬ ആദയോ). തദാ പന സത്ഥാ ‘‘പോരാണകപണ്ഡിതാ കഞ്ചനമാലം സേതച്ഛത്തം പഹായ മാതാപിതരോ പോസേസു’’ന്തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.
Cirassaṃvata meti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ mātuposakabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Paccuppannavatthu sāmajātakasadisaṃ (jā. 2.22.296 ādayo). Tadā pana satthā ‘‘porāṇakapaṇḍitā kañcanamālaṃ setacchattaṃ pahāya mātāpitaro posesu’’nti vatvā atītaṃ āhari.
അതീതേ കപിലരട്ഠേ ഉത്തരപഞ്ചാലനഗരേ പഞ്ചാലോ നാമ രാജാ അഹോസി. തസ്സ അഗ്ഗമഹേസീ ഗബ്ഭം പടിലഭിത്വാ പുത്തം വിജായി. തസ്സാ പുരിമഭവേ ഏകാ സപത്തികാ കുജ്ഝിത്വാ ‘‘തുയ്ഹം ജാതം ജാതം പജം ഖാദിതും സമത്ഥാ ഭവിസ്സാമീ’’തി പത്ഥനം ഠപേത്വാ യക്ഖിനീ അഹോസി. സാ തദാ ഓകാസം ലഭിത്വാ തസ്സാ പസ്സന്തിയാവ തം അല്ലമംസപേസിവണ്ണം കുമാരകം ഗഹേത്വാ മുരുമുരായന്തീ ഖാദിത്വാ പക്കാമി. ദുതിയവാരേപി തഥേവ അകാസി. തതിയവാരേ പന തസ്സാ പസൂതിഘരം പവിട്ഠകാലേ ഗേഹം പരിവാരേത്വാ ഗാള്ഹം ആരക്ഖം അകംസു. വിജാതദിവസേ യക്ഖിനീ ആഗന്ത്വാ പുന ദാരകം അഗ്ഗഹേസി. ദേവീ ‘‘യക്ഖിനീ’’തി മഹാസദ്ദമകാസി. ആവുധഹത്ഥാ പുരിസാ ആഗന്ത്വാ ദേവിയാ ദിന്നസഞ്ഞായ യക്ഖിനിം അനുബന്ധിംസു. സാ ഖാദിതും ഓകാസം അലഭന്തീ തതോ പലായിത്വാ ഉദകനിദ്ധമനം പാവിസി. ദാരകോ മാതുസഞ്ഞായ തസ്സാ ഥനം മുഖേന ഗണ്ഹി. സാ പുത്തസിനേഹം ഉപ്പാദേത്വാ തതോ പലായിത്വാ സുസാനം ഗന്ത്വാ ദാരകം പാസാണലേണേ ഠപേത്വാ പടിജഗ്ഗി. അഥസ്സ അനുക്കമേന വഡ്ഢമാനസ്സ മനുസ്സമംസം ആഹരിത്വാ അദാസി. ഉഭോപി മനുസ്സമംസം ഖാദിത്വാ തത്ഥ വസിംസു. ദാരകോ അത്തനോ മനുസ്സഭാവം ന ജാനാതി ‘‘യക്ഖിനിപുത്തോസ്മീ’’തി സഞ്ഞായ. സോ അത്തഭാവം ജഹിത്വാ അന്തരധായിതും ന സക്കോതി. അഥസ്സ സാ അന്തരധാനത്ഥായ ഏകം മൂലം അദാസി. സോ മൂലാനുഭാവേന അന്തരധായിത്വാ മനുസ്സമംസം ഖാദന്തോ വിചരതി. യക്ഖിനീ വേസ്സവണസ്സ മഹാരാജസ്സ വേയ്യാവച്ചത്ഥായ ഗതാ തത്ഥേവ കാലമകാസി. ദേവീപി ചതുത്ഥവാരേ അഞ്ഞം പുത്തം വിജായി. സോ യക്ഖിനിയാ മുത്തത്താ അരോഗോ അഹോസി. പച്ചാമിത്തം യക്ഖിനിം ജിനിത്വാ ജാതത്താ ‘‘ജയദ്ദിസകുമാരോ’’തിസ്സ നാമം അകംസു. സോ വയപ്പത്തോ സബ്ബസിപ്പേസു നിപ്ഫത്തിം പത്വാ ഛത്തം ഉസ്സാപേത്വാ രജ്ജമനുസാസി.
Atīte kapilaraṭṭhe uttarapañcālanagare pañcālo nāma rājā ahosi. Tassa aggamahesī gabbhaṃ paṭilabhitvā puttaṃ vijāyi. Tassā purimabhave ekā sapattikā kujjhitvā ‘‘tuyhaṃ jātaṃ jātaṃ pajaṃ khādituṃ samatthā bhavissāmī’’ti patthanaṃ ṭhapetvā yakkhinī ahosi. Sā tadā okāsaṃ labhitvā tassā passantiyāva taṃ allamaṃsapesivaṇṇaṃ kumārakaṃ gahetvā murumurāyantī khāditvā pakkāmi. Dutiyavārepi tatheva akāsi. Tatiyavāre pana tassā pasūtigharaṃ paviṭṭhakāle gehaṃ parivāretvā gāḷhaṃ ārakkhaṃ akaṃsu. Vijātadivase yakkhinī āgantvā puna dārakaṃ aggahesi. Devī ‘‘yakkhinī’’ti mahāsaddamakāsi. Āvudhahatthā purisā āgantvā deviyā dinnasaññāya yakkhiniṃ anubandhiṃsu. Sā khādituṃ okāsaṃ alabhantī tato palāyitvā udakaniddhamanaṃ pāvisi. Dārako mātusaññāya tassā thanaṃ mukhena gaṇhi. Sā puttasinehaṃ uppādetvā tato palāyitvā susānaṃ gantvā dārakaṃ pāsāṇaleṇe ṭhapetvā paṭijaggi. Athassa anukkamena vaḍḍhamānassa manussamaṃsaṃ āharitvā adāsi. Ubhopi manussamaṃsaṃ khāditvā tattha vasiṃsu. Dārako attano manussabhāvaṃ na jānāti ‘‘yakkhiniputtosmī’’ti saññāya. So attabhāvaṃ jahitvā antaradhāyituṃ na sakkoti. Athassa sā antaradhānatthāya ekaṃ mūlaṃ adāsi. So mūlānubhāvena antaradhāyitvā manussamaṃsaṃ khādanto vicarati. Yakkhinī vessavaṇassa mahārājassa veyyāvaccatthāya gatā tattheva kālamakāsi. Devīpi catutthavāre aññaṃ puttaṃ vijāyi. So yakkhiniyā muttattā arogo ahosi. Paccāmittaṃ yakkhiniṃ jinitvā jātattā ‘‘jayaddisakumāro’’tissa nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto sabbasippesu nipphattiṃ patvā chattaṃ ussāpetvā rajjamanusāsi.
തദാ ബോധിസത്തോ തസ്സ അഗ്ഗമഹേസിയാ കുച്ഛിമ്ഹി നിബ്ബത്തി, ‘‘അലീനസത്തുകുമാരോ’’തിസ്സ നാമം കരിംസു. സോ വയപ്പത്തോ ഉഗ്ഗഹിതസബ്ബസിപ്പോ ഉപരാജാ അഹോസി. സോപി യക്ഖിനിപുത്തോ അപരഭാഗേ പമാദേന തം മൂലം നാസേത്വാ അന്തരധായിതും അസക്കോന്തോ ദിസ്സമാനരൂപോവ സുസാനേ മനുസ്സമംസം ഖാദി. മനുസ്സാ തം ദിസ്വാ ഭീതാ ആഗന്ത്വാ രഞ്ഞോ ഉപക്കോസിംസു ‘‘ദേവ ഏകോ യക്ഖോ ദിസ്സമാനരൂപോ സുസാനേ മനുസ്സമംസം ഖാദതി, സോ അനുക്കമേന നഗരം പവിസിത്വാ മനുസ്സേ മാരേത്വാ ഖാദിസ്സതി, തം ഗാഹാപേതും വട്ടതീ’’തി. രാജാ ‘‘സാധൂ’’തി പടിസ്സുണിത്വാ ‘‘ഗണ്ഹഥ ന’’ന്തി ആണാപേസി. ബലകായോ ഗന്ത്വാ സുസാനം പരിവാരേത്വാ അട്ഠാസി. യക്ഖിനിപുത്തോ നഗ്ഗോ ഉബ്ബിഗ്ഗരൂപോ മരണഭയഭീതോ വിരവന്തോ മനുസ്സാനം അന്തരം പക്ഖന്ദി. മനുസ്സാ ‘‘യക്ഖോ’’തി മരണഭയഭീതാ ദ്വിധാ ഭിജ്ജിംസു. സോപി തതോ പലായിത്വാ അരഞ്ഞം പാവിസി, ന പുന മനുസ്സപഥം ആഗച്ഛി. സോ ഏകം മഹാവത്തനിഅടവിം നിസ്സായ മഗ്ഗപടിപന്നേസു മനുസ്സേസു ഏകേകം ഗഹേത്വാ അരഞ്ഞം പവിസിത്വാ മാരേത്വാ ഖാദന്തോ ഏകസ്മിം നിഗ്രോധമൂലേ വാസം കപ്പേസി.
Tadā bodhisatto tassa aggamahesiyā kucchimhi nibbatti, ‘‘alīnasattukumāro’’tissa nāmaṃ kariṃsu. So vayappatto uggahitasabbasippo uparājā ahosi. Sopi yakkhiniputto aparabhāge pamādena taṃ mūlaṃ nāsetvā antaradhāyituṃ asakkonto dissamānarūpova susāne manussamaṃsaṃ khādi. Manussā taṃ disvā bhītā āgantvā rañño upakkosiṃsu ‘‘deva eko yakkho dissamānarūpo susāne manussamaṃsaṃ khādati, so anukkamena nagaraṃ pavisitvā manusse māretvā khādissati, taṃ gāhāpetuṃ vaṭṭatī’’ti. Rājā ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇitvā ‘‘gaṇhatha na’’nti āṇāpesi. Balakāyo gantvā susānaṃ parivāretvā aṭṭhāsi. Yakkhiniputto naggo ubbiggarūpo maraṇabhayabhīto viravanto manussānaṃ antaraṃ pakkhandi. Manussā ‘‘yakkho’’ti maraṇabhayabhītā dvidhā bhijjiṃsu. Sopi tato palāyitvā araññaṃ pāvisi, na puna manussapathaṃ āgacchi. So ekaṃ mahāvattaniaṭaviṃ nissāya maggapaṭipannesu manussesu ekekaṃ gahetvā araññaṃ pavisitvā māretvā khādanto ekasmiṃ nigrodhamūle vāsaṃ kappesi.
അഥേകോ സത്ഥവാഹബ്രാഹ്മണോ അടവിപാലാനം സഹസ്സം ദത്വാ പഞ്ചഹി സകടസതേഹി തം മഗ്ഗം പടിപജ്ജി. മനുസ്സയക്ഖോ വിരവന്തോ പക്ഖന്ദി, ഭീതാ മനുസ്സാ ഉരേന നിപജ്ജിംസു. സോ ബ്രാഹ്മണം ഗഹേത്വാ പലായന്തോ ഖാണുനാ പാദേ വിദ്ധോ അടവിപാലേസു അനുബന്ധന്തേസു ബ്രാഹ്മണം ഛഡ്ഡേത്വാ അത്തനോ വസനട്ഠാനരുക്ഖമൂലേ നിപജ്ജി. തസ്സ തത്ഥ നിപന്നസ്സ സത്തമേ ദിവസേ ജയദ്ദിസരാജാ മിഗവധം ആണാപേത്വാ നഗരാ നിക്ഖമി. തം നഗരാ നിക്ഖന്തമത്തമേവ തക്കസിലവാസീ നന്ദോ നാമ മാതുപോസകബ്രാഹ്മണോ ചതസ്സോ സതാരഹഗാഥായോ ആദായ ആഗന്ത്വാ രാജാനം അദ്ദസ. രാജാ ‘‘നിവത്തിത്വാ സുണിസ്സാമീ’’തി തസ്സ നിവാസഗേഹം ദാപേത്വാ മിഗവം ഗന്ത്വാ ‘‘യസ്സ പസ്സേന മിഗോ പലായതി, തസ്സേവ ഗീവാ’’തി ആഹ. അഥേകോ പസദമിഗോ ഉട്ഠഹിത്വാ രഞ്ഞോ അഭിമുഖോ ഗന്ത്വാ പലായി. അമച്ചാ പരിഹാസം കരിംസു. രാജാ ഖഗ്ഗം ഗഹേത്വാ തം അനുബന്ധിത്വാ തിയോജനമത്ഥകേ പത്വാ ഖഗ്ഗേന പഹരിത്വാ ദ്വേ ഖണ്ഡാനി കരിത്വാ കാജേനാദായ ആഗച്ഛന്തോ മനുസ്സയക്ഖസ്സ നിപന്നട്ഠാനം പത്വാ ദബ്ബതിണേസു നിസീദിത്വാ ഥോകം വിസ്സമിത്വാ ഗന്തും ആരഭി. അഥ നം സോ ഉട്ഠായ ‘‘തിട്ഠ കുഹിം ഗച്ഛസി, ഭക്ഖോസി മേ’’തി ഹത്ഥേ ഗഹേത്വാ പഠമം ഗാഥമാഹ –
Atheko satthavāhabrāhmaṇo aṭavipālānaṃ sahassaṃ datvā pañcahi sakaṭasatehi taṃ maggaṃ paṭipajji. Manussayakkho viravanto pakkhandi, bhītā manussā urena nipajjiṃsu. So brāhmaṇaṃ gahetvā palāyanto khāṇunā pāde viddho aṭavipālesu anubandhantesu brāhmaṇaṃ chaḍḍetvā attano vasanaṭṭhānarukkhamūle nipajji. Tassa tattha nipannassa sattame divase jayaddisarājā migavadhaṃ āṇāpetvā nagarā nikkhami. Taṃ nagarā nikkhantamattameva takkasilavāsī nando nāma mātuposakabrāhmaṇo catasso satārahagāthāyo ādāya āgantvā rājānaṃ addasa. Rājā ‘‘nivattitvā suṇissāmī’’ti tassa nivāsagehaṃ dāpetvā migavaṃ gantvā ‘‘yassa passena migo palāyati, tasseva gīvā’’ti āha. Atheko pasadamigo uṭṭhahitvā rañño abhimukho gantvā palāyi. Amaccā parihāsaṃ kariṃsu. Rājā khaggaṃ gahetvā taṃ anubandhitvā tiyojanamatthake patvā khaggena paharitvā dve khaṇḍāni karitvā kājenādāya āgacchanto manussayakkhassa nipannaṭṭhānaṃ patvā dabbatiṇesu nisīditvā thokaṃ vissamitvā gantuṃ ārabhi. Atha naṃ so uṭṭhāya ‘‘tiṭṭha kuhiṃ gacchasi, bhakkhosi me’’ti hatthe gahetvā paṭhamaṃ gāthamāha –
൬൪.
64.
‘‘ചിരസ്സം വത മേ ഉദപാദി അജ്ജ, ഭക്ഖോ മഹാ സത്തമിഭത്തകാലേ;
‘‘Cirassaṃ vata me udapādi ajja, bhakkho mahā sattamibhattakāle;
കുതോസി കോവാസി തദിങ്ഘ ബ്രൂഹി, ആചിക്ഖ ജാതിം വിദിതോ യഥാസീ’’തി.
Kutosi kovāsi tadiṅgha brūhi, ācikkha jātiṃ vidito yathāsī’’ti.
തത്ഥ ഭക്ഖോ മഹാതി മഹാഭക്ഖോ. സത്തമിഭത്തകാലേതി പാടിപദതോ പട്ഠായ നിരാഹാരസ്സ സത്തമിയം ഭത്തകാലേ. കുതോസീതി കുതോ ആഗതോസീതി.
Tattha bhakkho mahāti mahābhakkho. Sattamibhattakāleti pāṭipadato paṭṭhāya nirāhārassa sattamiyaṃ bhattakāle. Kutosīti kuto āgatosīti.
രാജാ യക്ഖം ദിസ്വാ ഭീതോ ഊരുത്ഥമ്ഭം പത്വാ പലായിതും നാസക്ഖി, സതിം പന പച്ചുപട്ഠാപേത്വാ ദുതിയം ഗാഥമാഹ –
Rājā yakkhaṃ disvā bhīto ūrutthambhaṃ patvā palāyituṃ nāsakkhi, satiṃ pana paccupaṭṭhāpetvā dutiyaṃ gāthamāha –
൬൫.
65.
‘‘പഞ്ചാലരാജാ മിഗവം പവിട്ഠോ, ജയദ്ദിസോ നാമ യദിസ്സുതോ തേ;
‘‘Pañcālarājā migavaṃ paviṭṭho, jayaddiso nāma yadissuto te;
ചരാമി കച്ഛാനി വനാനി ചാഹം, പസദം ഇമം ഖാദ മമജ്ജ മുഞ്ചാ’’തി.
Carāmi kacchāni vanāni cāhaṃ, pasadaṃ imaṃ khāda mamajja muñcā’’ti.
തത്ഥ മിഗവം പവിട്ഠോതി മിഗവധായ രട്ഠാ നിക്ഖന്തോ. കച്ഛാനീതി പബ്ബതപസ്സാനി. പസദന്തി പസദമിഗം.
Tattha migavaṃ paviṭṭhoti migavadhāya raṭṭhā nikkhanto. Kacchānīti pabbatapassāni. Pasadanti pasadamigaṃ.
തം സുത്വാ യക്ഖോ തതിയം ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā yakkho tatiyaṃ gāthamāha –
൬൬.
66.
‘‘സേനേവ ത്വം പണസി സസ്സമാനോ, മമേസ ഭക്ഖോ പസദോ യം വദേസി;
‘‘Seneva tvaṃ paṇasi sassamāno, mamesa bhakkho pasado yaṃ vadesi;
തം ഖാദിയാന പസദം ജിഘഞ്ഞം, ഖാദിസ്സം പച്ഛാ ന വിലാപകാലോ’’തി.
Taṃ khādiyāna pasadaṃ jighaññaṃ, khādissaṃ pacchā na vilāpakālo’’ti.
തത്ഥ സേനേവാതി മമ സന്തകേനേവ. പണസീതി വോഹരസി അത്താനം വിക്കിണാസി. സസ്സമാനോതി വിഹിംസയമാനോ. തം ഖാദിയാനാതി തം പഠമം ഖാദിത്വാ. ജിഘഞ്ഞന്തി ഘസിതുകാമോ. ഖാദിസ്സന്തി ഏതം പച്ഛാ ഖാദിസ്സാമി. ന വിലാപകാലോതി മാ വിലപി. നായം വിലാപകാലോതി വദതി.
Tattha senevāti mama santakeneva. Paṇasīti voharasi attānaṃ vikkiṇāsi. Sassamānoti vihiṃsayamāno. Taṃ khādiyānāti taṃ paṭhamaṃ khāditvā. Jighaññanti ghasitukāmo. Khādissanti etaṃ pacchā khādissāmi. Na vilāpakāloti mā vilapi. Nāyaṃ vilāpakāloti vadati.
തം സുത്വാ രാജാ നന്ദബ്രാഹ്മണം സരിത്വാ ചതുത്ഥം ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā rājā nandabrāhmaṇaṃ saritvā catutthaṃ gāthamāha –
൬൭.
67.
‘‘ന ചത്ഥി മോക്ഖോ മമ നിക്കയേന, ഗന്ത്വാന പച്ഛാഗമനായ പണ്ഹേ;
‘‘Na catthi mokkho mama nikkayena, gantvāna pacchāgamanāya paṇhe;
തം സങ്ഗരം ബ്രാഹ്മണസ്സപ്പദായ, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനരാവജിസ്സ’’ന്തി.
Taṃ saṅgaraṃ brāhmaṇassappadāya, saccānurakkhī punarāvajissa’’nti.
തത്ഥ ന ചത്ഥീതി ന ചേ മയ്ഹം നിക്കയേന വിമോക്ഖോ അത്ഥി. ഗന്ത്വാനാതി ഏവം സന്തേ അജ്ജ ഇമം മിഗമംസം ഖാദിത്വാ മമ നഗരം ഗന്ത്വാ. പണ്ഹേതി പഗേയേവ, സ്വേവ പാതരാസകാലേ പച്ചാഗമനത്ഥായ പടിഞ്ഞം ഗണ്ഹാഹീതി അധിപ്പായോ. തം സങ്ഗരന്തി മയാ ‘‘ധനം തേ ദസ്സാമീ’’തി ബ്രാഹ്മണസ്സ സങ്ഗരോ കതോ, തം തസ്സ ദത്വാ ഇമം മയാ വുത്തം സച്ചം അനുരക്ഖന്തോ അഹം പുന ആഗമിസ്സാമീതി അത്ഥോ.
Tattha na catthīti na ce mayhaṃ nikkayena vimokkho atthi. Gantvānāti evaṃ sante ajja imaṃ migamaṃsaṃ khāditvā mama nagaraṃ gantvā. Paṇheti pageyeva, sveva pātarāsakāle paccāgamanatthāya paṭiññaṃ gaṇhāhīti adhippāyo. Taṃ saṅgaranti mayā ‘‘dhanaṃ te dassāmī’’ti brāhmaṇassa saṅgaro kato, taṃ tassa datvā imaṃ mayā vuttaṃ saccaṃ anurakkhanto ahaṃ puna āgamissāmīti attho.
തം സുത്വാ യക്ഖോ പഞ്ചമം ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā yakkho pañcamaṃ gāthamāha –
൬൮.
68.
‘‘കിം കമ്മജാതം അനുതപ്പതേ ത്വം, പത്തം സമീപം മരണസ്സ രാജ;
‘‘Kiṃ kammajātaṃ anutappate tvaṃ, pattaṃ samīpaṃ maraṇassa rāja;
ആചിക്ഖ മേ തം അപി സക്കുണേമു, അനുജാനിതും ആഗമനായ പണ്ഹേ’’തി.
Ācikkha me taṃ api sakkuṇemu, anujānituṃ āgamanāya paṇhe’’ti.
തത്ഥ കമ്മമേവ കമ്മജാതം. അനുതപ്പതേതി തം അനുതപ്പതി. പത്തന്തി ഉപഗതം. അപി സക്കുണേമൂതി അപി നാമ തം തവ സോകകാരണം സുത്വാ പാതോവ ആഗമനായ തം അനുജാനിതും സക്കുണേയ്യാമാതി അത്ഥോ.
Tattha kammameva kammajātaṃ. Anutappateti taṃ anutappati. Pattanti upagataṃ. Api sakkuṇemūti api nāma taṃ tava sokakāraṇaṃ sutvā pātova āgamanāya taṃ anujānituṃ sakkuṇeyyāmāti attho.
രാജാ തം കാരണം കഥേന്തോ ഛട്ഠം ഗാഥമാഹ –
Rājā taṃ kāraṇaṃ kathento chaṭṭhaṃ gāthamāha –
൬൯.
69.
‘‘കതാ മയാ ബ്രാഹ്മണസ്സ ധനാസാ, തം സങ്ഗരം പടിമുക്കം ന മുത്തം;
‘‘Katā mayā brāhmaṇassa dhanāsā, taṃ saṅgaraṃ paṭimukkaṃ na muttaṃ;
തം സങ്ഗരം ബ്രാഹ്മണസ്സപ്പദായ, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനരാവജിസ്സ’’ന്തി.
Taṃ saṅgaraṃ brāhmaṇassappadāya, saccānurakkhī punarāvajissa’’nti.
തത്ഥ പടിമുക്കം ന മുത്തന്തി ചതസ്സോ സതാരഹാ ഗാഥാ സുത്വാ ‘‘ധനം തേ ദസ്സാമീ’’തി പടിഞ്ഞായ മയാ അത്തനി പടിമുഞ്ചിത്വാ ഠപിതം, ന പന തം മുത്തം ധനസ്സ അദിന്നത്താ.
Tattha paṭimukkaṃ na muttanti catasso satārahā gāthā sutvā ‘‘dhanaṃ te dassāmī’’ti paṭiññāya mayā attani paṭimuñcitvā ṭhapitaṃ, na pana taṃ muttaṃ dhanassa adinnattā.
തം സുത്വാ യക്ഖോ സത്തമം ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā yakkho sattamaṃ gāthamāha –
൭൦.
70.
‘‘യാ തേ കതാ ബ്രാഹ്മണസ്സ ധനാസാ, തം സങ്ഗരം പടിമുക്കം ന മുത്തം;
‘‘Yā te katā brāhmaṇassa dhanāsā, taṃ saṅgaraṃ paṭimukkaṃ na muttaṃ;
തം സങ്ഗരം ബ്രാഹ്മണസ്സപ്പദായ, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനരാവജസ്സൂ’’തി.
Taṃ saṅgaraṃ brāhmaṇassappadāya, saccānurakkhī punarāvajassū’’ti.
തത്ഥ പുനരാവജസ്സൂതി പുന ആഗച്ഛസ്സു.
Tattha punarāvajassūti puna āgacchassu.
ഏവഞ്ച പന വത്വാ രാജാനം വിസ്സജ്ജേസി. സോ തേന വിസ്സട്ഠോ ‘‘ത്വം മാ ചിന്തയി, അഹം പാതോവ ആഗമിസ്സാമീ’’തി വത്വാ മഗ്ഗനിമിത്താനി സല്ലക്ഖേന്തോ അത്തനോ ബലകായം ഉപഗന്ത്വാ ബലകായപരിവുതോ നഗരം പവിസിത്വാ നന്ദബ്രാഹ്മണം പക്കോസാപേത്വാ മഹാരഹേ ആസനേ നിസീദാപേത്വാ താ ഗാഥാ സുത്വാ ചത്താരി സഹസ്സാനി ദത്വാ യാനം ആരോപേത്വാ ‘‘ഇമം തക്കസിലമേവ നേഥാ’’തി മനുസ്സേ ദത്വാ ബ്രാഹ്മണം ഉയ്യോജേത്വാ ദുതിയദിവസേ പടിഗന്തുകാമോ ഹുത്വാ പുത്തം ആമന്തേത്വാ അനുസാസി. തമത്ഥം ദീപേന്തോ സത്ഥാ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി –
Evañca pana vatvā rājānaṃ vissajjesi. So tena vissaṭṭho ‘‘tvaṃ mā cintayi, ahaṃ pātova āgamissāmī’’ti vatvā magganimittāni sallakkhento attano balakāyaṃ upagantvā balakāyaparivuto nagaraṃ pavisitvā nandabrāhmaṇaṃ pakkosāpetvā mahārahe āsane nisīdāpetvā tā gāthā sutvā cattāri sahassāni datvā yānaṃ āropetvā ‘‘imaṃ takkasilameva nethā’’ti manusse datvā brāhmaṇaṃ uyyojetvā dutiyadivase paṭigantukāmo hutvā puttaṃ āmantetvā anusāsi. Tamatthaṃ dīpento satthā dve gāthā abhāsi –
൭൧.
71.
‘‘മുത്തോച സോ പോരിസാദസ്സ ഹത്ഥാ, ഗന്ത്വാ സകം മന്ദിരം കാമകാമീ;
‘‘Muttoca so porisādassa hatthā, gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī;
തം സങ്ഗരം ബ്രാഹ്മണസ്സപ്പദായ, ആമന്തയീ പുത്തമലീനസത്തും.
Taṃ saṅgaraṃ brāhmaṇassappadāya, āmantayī puttamalīnasattuṃ.
൭൨.
72.
‘‘അജ്ജേവ രജ്ജം അഭിസിഞ്ചയസ്സു, ധമ്മം ചര സേസു പരേസു ചാപി;
‘‘Ajjeva rajjaṃ abhisiñcayassu, dhammaṃ cara sesu paresu cāpi;
അധമ്മകാരോ ച തേ മാഹു രട്ഠേ, ഗച്ഛാമഹം പോരിസാദസ്സ ഞത്തേ’’തി.
Adhammakāro ca te māhu raṭṭhe, gacchāmahaṃ porisādassa ñatte’’ti.
തത്ഥ അലീനസത്തുന്തി ഏവംനാമകം കുമാരം. പാളിയം പന ‘‘അരിനസത്തു’’ന്തി ലിഖിതം. അജ്ജേവ രജ്ജന്തി പുത്ത രജ്ജം തേ ദമ്മി, ത്വം അജ്ജേവ മുദ്ധനി അഭിസേകം അഭിസിഞ്ചയസ്സു. ഞത്തേതി അഭ്യാസേ, സന്തികേതി അത്ഥോ.
Tattha alīnasattunti evaṃnāmakaṃ kumāraṃ. Pāḷiyaṃ pana ‘‘arinasattu’’nti likhitaṃ. Ajjeva rajjanti putta rajjaṃ te dammi, tvaṃ ajjeva muddhani abhisekaṃ abhisiñcayassu. Ñatteti abhyāse, santiketi attho.
തം സുത്വാ കുമാരോ ദസമം ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā kumāro dasamaṃ gāthamāha –
൭൩.
73.
‘‘കിം കമ്മ ക്രുബ്ബം തവ ദേവ പാവ, നാരാധയീ തം തദിച്ഛാമി സോതും;
‘‘Kiṃ kamma krubbaṃ tava deva pāva, nārādhayī taṃ tadicchāmi sotuṃ;
യമജ്ജ രജ്ജമ്ഹി ഉദസ്സയേ തുവം, രജ്ജമ്പി നിച്ഛേയ്യം, തയാ വിനാഹ’’ന്തി.
Yamajja rajjamhi udassaye tuvaṃ, rajjampi niccheyyaṃ, tayā vināha’’nti.
തത്ഥ ക്രുബ്ബന്തി കരോന്തോ. യമജ്ജാതി യേന അനാരാധകമ്മേന അജ്ജ മം രജ്ജമ്ഹി ത്വം ഉദസ്സയേ ഉസ്സാപേസി പതിട്ഠാപേസി, തം മേ ആചിക്ഖ, അഹഞ്ഹി തയാ വിനാ രജ്ജമ്പി ന ഇച്ഛാമീതി അത്ഥോ.
Tattha krubbanti karonto. Yamajjāti yena anārādhakammena ajja maṃ rajjamhi tvaṃ udassaye ussāpesi patiṭṭhāpesi, taṃ me ācikkha, ahañhi tayā vinā rajjampi na icchāmīti attho.
തം സുത്വാ രാജാ അനന്തരം ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā rājā anantaraṃ gāthamāha –
൭൪.
74.
‘‘ന കമ്മുനാ വാ വചസാവ താത, അപരാധിതോഹം തുവിയം സരാമി;
‘‘Na kammunā vā vacasāva tāta, aparādhitohaṃ tuviyaṃ sarāmi;
സന്ധിഞ്ച കത്വാ പുരിസാദകേന, സച്ചാനുരക്ഖീ പുനാഹം ഗമിസ്സ’’ന്തി.
Sandhiñca katvā purisādakena, saccānurakkhī punāhaṃ gamissa’’nti.
തത്ഥ അപരാധിതോതി അപരാധം ഇതോ. തുവിയന്തി തവ സന്തകം. ഇദം വുത്തം ഹോതി – താത, അഹം ഇതോ തവ കമ്മതോ വാ തവ വചനതോ വാ കിഞ്ചി മമ അപ്പിയം അപരാധം ന സരാമീതി. സന്ധിഞ്ച കത്വാതി മം പന മിഗവം ഗതം ഏകോ യക്ഖോ ‘‘ഖാദിസ്സാമീ’’തി ഗണ്ഹി. അഥാഹം ബ്രാഹ്മണസ്സ ധമ്മകഥം സുത്വാ തസ്സ സക്കാരം കത്വാ ‘‘സ്വേ തവ പാതരാസകാലേ ആഗമിസ്സാമീ’’തി തേന പുരിസാദകേന സന്ധിം സച്ചം കത്വാ ആഗതോ, തസ്മാ തം സച്ചം അനുരക്ഖന്തോ പുന തത്ഥ ഗമിസ്സാമി, ത്വം രജ്ജം കാരേഹീതി വദതി.
Tattha aparādhitoti aparādhaṃ ito. Tuviyanti tava santakaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – tāta, ahaṃ ito tava kammato vā tava vacanato vā kiñci mama appiyaṃ aparādhaṃ na sarāmīti. Sandhiñca katvāti maṃ pana migavaṃ gataṃ eko yakkho ‘‘khādissāmī’’ti gaṇhi. Athāhaṃ brāhmaṇassa dhammakathaṃ sutvā tassa sakkāraṃ katvā ‘‘sve tava pātarāsakāle āgamissāmī’’ti tena purisādakena sandhiṃ saccaṃ katvā āgato, tasmā taṃ saccaṃ anurakkhanto puna tattha gamissāmi, tvaṃ rajjaṃ kārehīti vadati.
തം സുത്വാ കുമാരോ ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā kumāro gāthamāha –
൭൫.
75.
‘‘അഹം ഗമിസ്സാമി ഇധേവ ഹോഹി, നത്ഥി തതോ ജീവതോ വിപ്പമോക്ഖോ;
‘‘Ahaṃ gamissāmi idheva hohi, natthi tato jīvato vippamokkho;
സചേ തുവം ഗച്ഛസിയേവ രാജ, അഹമ്പി ഗച്ഛാമി ഉഭോ ന ഹോമാ’’തി.
Sace tuvaṃ gacchasiyeva rāja, ahampi gacchāmi ubho na homā’’ti.
തത്ഥ ഇധേവാതി ത്വം ഇധേവ ഹോതി. തതോതി തസ്സ സന്തികാ ജീവന്തസ്സ മോക്ഖോ നാമ നത്ഥി. ഉഭോതി ഏവം സന്തേ ഉഭോപി ന ഭവിസ്സാമ.
Tattha idhevāti tvaṃ idheva hoti. Tatoti tassa santikā jīvantassa mokkho nāma natthi. Ubhoti evaṃ sante ubhopi na bhavissāma.
തം സുത്വാ രാജാ ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā rājā gāthamāha –
൭൬.
76.
‘‘അദ്ധാ ഹി താത സതാനേസ ധമ്മോ, മരണാ ച മേ ദുക്ഖതരം തദസ്സ;
‘‘Addhā hi tāta satānesa dhammo, maraṇā ca me dukkhataraṃ tadassa;
കമ്മാസപാദോ തം യദാ പചിത്വാ, പസയ്ഹ ഖാദേ ഭിദാ രുക്ഖസൂലേ’’തി.
Kammāsapādo taṃ yadā pacitvā, pasayha khāde bhidā rukkhasūle’’ti.
തസ്സത്ഥോ – അദ്ധാ ഏകംസേന ഏസ, താത, സതാനം പണ്ഡിതാനം ധമ്മോ സഭാവോ, യുത്തം ത്വം വദസി, അപി ച ഖോ പന മയ്ഹം മരണതോപേതം ദുക്ഖതരം അസ്സ, യദാ തം സോ കമ്മാസപാദോ. ഭിദാ രുക്ഖസൂലേതി തിഖിണരുക്ഖസൂലേ ഭിത്വാ പചിത്വാ പസയ്ഹ ബലക്കാരേന ഖാദേയ്യാതി.
Tassattho – addhā ekaṃsena esa, tāta, satānaṃ paṇḍitānaṃ dhammo sabhāvo, yuttaṃ tvaṃ vadasi, api ca kho pana mayhaṃ maraṇatopetaṃ dukkhataraṃ assa, yadā taṃ so kammāsapādo. Bhidā rukkhasūleti tikhiṇarukkhasūle bhitvā pacitvā pasayha balakkārena khādeyyāti.
തം സുത്വാ കുമാരോ ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā kumāro gāthamāha –
൭൭.
77.
‘‘പാണേന തേ പാണമഹം നിമിസ്സം, മാ ത്വം അഗാ പോരിസാദസ്സ ഞത്തേ;
‘‘Pāṇena te pāṇamahaṃ nimissaṃ, mā tvaṃ agā porisādassa ñatte;
ഏവഞ്ച തേ പാണമഹം നിമിസ്സം, തസ്മാ മതം ജീവിതസ്സ വണ്ണേമീ’’തി.
Evañca te pāṇamahaṃ nimissaṃ, tasmā mataṃ jīvitassa vaṇṇemī’’ti.
തത്ഥ നിമിസ്സന്തി അഹം ഇധേവ തവ പാണേന മമ പാണം പരിവത്തേസ്സം. തസ്മാതി യസ്മാ ഏതം പാണം തവ പാണേനാഹം നിമിസ്സം, തസ്മാ തവ ജീവിതസ്സത്ഥായ മമ മരണം വണ്ണേമി മരണമേവ വരേമി, ഇച്ഛാമീതി അത്ഥോ.
Tattha nimissanti ahaṃ idheva tava pāṇena mama pāṇaṃ parivattessaṃ. Tasmāti yasmā etaṃ pāṇaṃ tava pāṇenāhaṃ nimissaṃ, tasmā tava jīvitassatthāya mama maraṇaṃ vaṇṇemi maraṇameva varemi, icchāmīti attho.
തം സുത്വാ രാജാ പുത്തസ്സ ബലം ജാനന്തോ ‘‘സാധു താത, ഗച്ഛാഹീ’’തി സമ്പടിച്ഛി. സോ മാതാപിതരോ വന്ദിത്വാ നഗരമ്ഹാ നിക്ഖമി. തമത്ഥം പകാസേന്തോ സത്ഥാ ഉപഡ്ഢഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā rājā puttassa balaṃ jānanto ‘‘sādhu tāta, gacchāhī’’ti sampaṭicchi. So mātāpitaro vanditvā nagaramhā nikkhami. Tamatthaṃ pakāsento satthā upaḍḍhagāthamāha –
൭൮.
78.
‘‘തതോ ഹവേ ധിതിമാ രാജപുത്തോ, വന്ദിത്വാ മാതു ച പിതു ച പാദേ’’തി.
‘‘Tato have dhitimā rājaputto, vanditvā mātu ca pitu ca pāde’’ti.
തത്ഥ പാദേതി പാദേ വന്ദിത്വാ നിക്ഖന്തോതി അത്ഥോ;
Tattha pādeti pāde vanditvā nikkhantoti attho;
അഥസ്സ മാതാപിതരോപി ഭഗിനീപി ഭരിയാപി അമച്ചപരിജനേഹി സദ്ധിംയേവ നിക്ഖമിംസു. സോ നഗരാ നിക്ഖമിത്വാ പിതരം മഗ്ഗം പുച്ഛിത്വാ സുട്ഠു വവത്ഥപേത്വാ മാതാപിതരോ വന്ദിത്വാ സേസാനം ഓവാദം ദത്വാ അച്ഛമ്ഭിതോ കേസരസീഹോ വിയ മഗ്ഗം ആരുയ്ഹ യക്ഖാവാസം പായാസി. തം ഗച്ഛന്തം ദിസ്വാ മാതാ സകഭാവേന സണ്ഠാതും അസക്കോന്തീ പഥവിയം പതി. പിതാ ബാഹാ പഗ്ഗയ്ഹ മഹന്തേന സദ്ദേന കന്ദി. തമ്പി അത്ഥം പകാസേന്തോ സത്ഥാ –
Athassa mātāpitaropi bhaginīpi bhariyāpi amaccaparijanehi saddhiṃyeva nikkhamiṃsu. So nagarā nikkhamitvā pitaraṃ maggaṃ pucchitvā suṭṭhu vavatthapetvā mātāpitaro vanditvā sesānaṃ ovādaṃ datvā acchambhito kesarasīho viya maggaṃ āruyha yakkhāvāsaṃ pāyāsi. Taṃ gacchantaṃ disvā mātā sakabhāvena saṇṭhātuṃ asakkontī pathaviyaṃ pati. Pitā bāhā paggayha mahantena saddena kandi. Tampi atthaṃ pakāsento satthā –
‘‘ദുഖിനിസ്സ മാതാ നിപതാ പഥബ്യാ, പിതാസ്സ പഗ്ഗയ്ഹ ഭുജാനി കന്ദതീ’’തി. –
‘‘Dukhinissa mātā nipatā pathabyā, pitāssa paggayha bhujāni kandatī’’ti. –
ഉപഡ്ഢഗാഥം വത്വാ തസ്സ പിതരാ പയുത്തം ആസീസവാദം അഭിവാദനവാദം മാതരാ ഭഗിനീഭരിയാഹി ച കതം സച്ചകിരിയം പകാസേന്തോ അപരാപി ചതസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി –
Upaḍḍhagāthaṃ vatvā tassa pitarā payuttaṃ āsīsavādaṃ abhivādanavādaṃ mātarā bhaginībhariyāhi ca kataṃ saccakiriyaṃ pakāsento aparāpi catasso gāthā abhāsi –
൭൯.
79.
‘‘തം ഗച്ഛന്തം താവ പിതാ വിദിത്വാ, പരമ്മുഖോ വന്ദതി പഞ്ജലീകോ;
‘‘Taṃ gacchantaṃ tāva pitā viditvā, parammukho vandati pañjalīko;
സോമോ ച രാജാ വരുണോ ച രാജാ, പജാപതീ ചന്ദിമാ സൂരിയോ ച;
Somo ca rājā varuṇo ca rājā, pajāpatī candimā sūriyo ca;
ഏതേഹി ഗുത്തോ പുരിസാദകമ്ഹാ, അനുഞ്ഞാതോ സോത്ഥി പച്ചേഹി താത.
Etehi gutto purisādakamhā, anuññāto sotthi paccehi tāta.
൮൦.
80.
‘‘യം ദണ്ഡകിരഞ്ഞോ ഗതസ്സ മാതാ, രാമസ്സകാസി സോത്ഥാനം സുഗുത്താ;
‘‘Yaṃ daṇḍakirañño gatassa mātā, rāmassakāsi sotthānaṃ suguttā;
തം തേ അഹം സോത്ഥാനം കരോമി, ഏതേന സച്ചേന സരന്തു ദേവാ;
Taṃ te ahaṃ sotthānaṃ karomi, etena saccena sarantu devā;
അനുഞ്ഞാതോ സോത്ഥി പച്ചേഹി പുത്ത.
Anuññāto sotthi paccehi putta.
൮൧.
81.
‘‘ആവീ രഹോ വാപി മനോപദോസം, നാഹം സരേ ജാതു മലീനസത്തേ;
‘‘Āvī raho vāpi manopadosaṃ, nāhaṃ sare jātu malīnasatte;
ഏതേന സച്ചേന സരന്തു ദേവാ, അനുഞ്ഞാതോ സോത്ഥി പച്ചേഹി ഭാതിക.
Etena saccena sarantu devā, anuññāto sotthi paccehi bhātika.
൮൨.
82.
‘‘യസ്മാ ച മേ അനധിമനോസി സാമി, ന ചാപി മേ മനസാ അപ്പിയോസി;
‘‘Yasmā ca me anadhimanosi sāmi, na cāpi me manasā appiyosi;
ഏതേന സച്ചേന സരന്തു ദേവാ, അനുഞ്ഞാതോ സോത്ഥി പച്ചേഹി സാമീ’’തി.
Etena saccena sarantu devā, anuññāto sotthi paccehi sāmī’’ti.
തത്ഥ പരമ്മുഖോതി അയം മേ പുത്തോ പരമ്മുഖോ മാതാപിതരോ വന്ദിത്വാ ഗച്ഛതി, ഇതി ഏതം പരമ്മുഖം ഗച്ഛന്തം ദിസ്വാ വിദിത്വാ. പഞ്ജലീകോതി തസ്മിം കാലേ സിരസി അഞ്ജലിം ഠപേത്വാ വന്ദതി ദേവതാ നമസ്സതി. പുരിസാദകമ്ഹാതി പുരിസാദസ്സ സന്തികാ തേന അനുഞ്ഞാതോ സോത്ഥിനാ പച്ചേഹി.
Tattha parammukhoti ayaṃ me putto parammukho mātāpitaro vanditvā gacchati, iti etaṃ parammukhaṃ gacchantaṃ disvā viditvā. Pañjalīkoti tasmiṃ kāle sirasi añjaliṃ ṭhapetvā vandati devatā namassati. Purisādakamhāti purisādassa santikā tena anuññāto sotthinā paccehi.
രാമസ്സകാസീതി രാമസ്സ അകാസി. ഏകോ കിര ബാരാണസിവാസീ രാമോ നാമ മാതുപോസകോ മാതാപിതരോ പടിജഗ്ഗന്തോ വോഹാരത്ഥായ ഗതോ ദണ്ഡകിരഞ്ഞോ വിജിതേ കുമ്ഭവതീനഗരം ഗന്ത്വാ നവവിധേന വസ്സേന സകലരട്ഠേ വിനാസിയമാനേ മാതാപിതൂനം ഗുണം സരി. അഥ നം മാതുപട്ഠാനകമ്മസ്സ ഫലേന ദേവതാ സോത്ഥിനാ ആനയിത്വാ മാതു അദംസു. തം കാരണം സുതവസേനാഹരിത്വാ ഏവമാഹ. സോത്ഥാനന്തി സോത്ഥിഭാവം. തം പന കിഞ്ചാപി ദേവതാ കരിംസു, മാതുപട്ഠാനം നിസ്സായ നിബ്ബത്തത്താ പന മാതാ അകാസീതി വുത്തം. തം തേ അഹന്തി അഹമ്പി തേ തമേവ സോത്ഥാനം കരോമി, മം നിസ്സായ തഥേവ തവ സോത്ഥിഭാവോ ഹോതൂതി അത്ഥോ. അഥ വാ കരോമീതി ഇച്ഛാമി. ഏതേന സച്ചേനാതി സചേ ദേവതാഹി തസ്സ സോത്ഥിനാ ആനീതഭാവോ സച്ചോ, ഏതേന സച്ചേന മമപി പുത്തം സരന്തു ദേവാ , രാമം വിയ തമ്പി ആഹരിത്വാ മമ ദസ്സന്തൂതി അത്ഥോ. അനുഞ്ഞാതോതി പോരിസാദേന ‘‘ഗച്ഛാ’’തി അനുഞ്ഞാതോ ദേവതാനം ആനുഭാവേന സോത്ഥി പടിആഗച്ഛ പുത്താതി വദതി.
Rāmassakāsīti rāmassa akāsi. Eko kira bārāṇasivāsī rāmo nāma mātuposako mātāpitaro paṭijagganto vohāratthāya gato daṇḍakirañño vijite kumbhavatīnagaraṃ gantvā navavidhena vassena sakalaraṭṭhe vināsiyamāne mātāpitūnaṃ guṇaṃ sari. Atha naṃ mātupaṭṭhānakammassa phalena devatā sotthinā ānayitvā mātu adaṃsu. Taṃ kāraṇaṃ sutavasenāharitvā evamāha. Sotthānanti sotthibhāvaṃ. Taṃ pana kiñcāpi devatā kariṃsu, mātupaṭṭhānaṃ nissāya nibbattattā pana mātā akāsīti vuttaṃ. Taṃ te ahanti ahampi te tameva sotthānaṃ karomi, maṃ nissāya tatheva tava sotthibhāvo hotūti attho. Atha vā karomīti icchāmi. Etena saccenāti sace devatāhi tassa sotthinā ānītabhāvo sacco, etena saccena mamapi puttaṃ sarantu devā , rāmaṃ viya tampi āharitvā mama dassantūti attho. Anuññātoti porisādena ‘‘gacchā’’ti anuññāto devatānaṃ ānubhāvena sotthi paṭiāgaccha puttāti vadati.
ജാതു മലീനസത്തേതി ജാതു ഏകംസേന അലീനസത്തേ മമ ഭാതികേ അഹം സമ്മുഖാ വാ പരമ്മുഖാ വാ മനോപദോസം ന സരാമി, ന മയാ തമ്ഹി മനോപദോസോ കതപുബ്ബോതി ഏവമസ്സ കനിട്ഠാ സച്ചമകാസി. യസ്മാ ച മേ അനധിമനോസി , സാമീതി മമ, സാമി അലീനസത്തു യസ്മാ ത്വം അനധിമനോസി, മം അഭിഭവിത്വാ അതിക്കമിത്വാ അഞ്ഞം മനേന ന പത്ഥേസി. ന ചാപി മേ മനസാ അപ്പിയോസീതി മയ്ഹമ്പി ച മനസാ ത്വം അപ്പിയോ ന ഹോസി, അഞ്ഞമഞ്ഞം പിയസംവാസാവ മയന്തി ഏവമസ്സ അഗ്ഗമഹേസീ സച്ചമകാസി.
Jātu malīnasatteti jātu ekaṃsena alīnasatte mama bhātike ahaṃ sammukhā vā parammukhā vā manopadosaṃ na sarāmi, na mayā tamhi manopadoso katapubboti evamassa kaniṭṭhā saccamakāsi. Yasmā ca me anadhimanosi, sāmīti mama, sāmi alīnasattu yasmā tvaṃ anadhimanosi, maṃ abhibhavitvā atikkamitvā aññaṃ manena na patthesi. Na cāpi me manasā appiyosīti mayhampi ca manasā tvaṃ appiyo na hosi, aññamaññaṃ piyasaṃvāsāva mayanti evamassa aggamahesī saccamakāsi.
കുമാരോപി പിതരാ അക്ഖാതനയേന രക്ഖാവാസമഗ്ഗം പടിപജ്ജി. യക്ഖോപി ‘‘ഖത്തിയാ നാമ ബഹുമായാ ഹോന്തി, കോ ജാനാതി, കിം ഭവിസ്സതീ’’തി രുക്ഖം അഭിരുഹിത്വാ രഞ്ഞോ ആഗമനം ഓലോകേന്തോ നിസീദി. സോ കുമാരം ആഗച്ഛന്തം ദിസ്വാ ‘‘പിതരം നിവത്തേത്വാ പുത്തോ ആഗതോ ഭവിസ്സതി, നത്ഥി മേ ഭയ’’ന്തി ഓതരിത്വാ തസ്സ പിട്ഠിം ദസ്സേന്തോ നിസീദി. സോ ആഗന്ത്വാ തസ്സ പുരതോ അട്ഠാസി. അഥ യക്ഖോ ഗാഥമാഹ –
Kumāropi pitarā akkhātanayena rakkhāvāsamaggaṃ paṭipajji. Yakkhopi ‘‘khattiyā nāma bahumāyā honti, ko jānāti, kiṃ bhavissatī’’ti rukkhaṃ abhiruhitvā rañño āgamanaṃ olokento nisīdi. So kumāraṃ āgacchantaṃ disvā ‘‘pitaraṃ nivattetvā putto āgato bhavissati, natthi me bhaya’’nti otaritvā tassa piṭṭhiṃ dassento nisīdi. So āgantvā tassa purato aṭṭhāsi. Atha yakkho gāthamāha –
൮൩.
83.
‘‘ബ്രഹാ ഉജൂ ചാരുമുഖോ കുതോസി, ന മം പജാനാസി വനേ വസന്തം;
‘‘Brahā ujū cārumukho kutosi, na maṃ pajānāsi vane vasantaṃ;
ലുദ്ദം മം ഞത്വാ ‘പുരിസാദകോ’സി, കോ സോത്ഥിമാജാനമിധാവജേയ്യാ’’തി.
Luddaṃ maṃ ñatvā ‘purisādako’si, ko sotthimājānamidhāvajeyyā’’ti.
തത്ഥ കോ സോത്ഥിമാജാനമിധാവജേയ്യാതി കുമാര കോ നാമ പുരിസോ അത്തനോ സോത്ഥിഭാവം ജാനന്തോ ഇച്ഛന്തോ ഇധാഗച്ഛേയ്യ, ത്വം അജാനന്തോ ആഗതോ മഞ്ഞേതി.
Tattha ko sotthimājānamidhāvajeyyāti kumāra ko nāma puriso attano sotthibhāvaṃ jānanto icchanto idhāgaccheyya, tvaṃ ajānanto āgato maññeti.
തം സുത്വാ കുമാരോ ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā kumāro gāthamāha –
൮൪.
84.
‘‘ജാനാമി ലുദ്ദ പുരിസാദകോ ത്വം, ന തം ന ജാനാമി വനേ വസന്തം;
‘‘Jānāmi ludda purisādako tvaṃ, na taṃ na jānāmi vane vasantaṃ;
അഹഞ്ച പുത്തോസ്മി ജയദ്ദിസസ്സ, മമജ്ജ ഖാദ പിതുനോ പമോക്ഖാ’’തി.
Ahañca puttosmi jayaddisassa, mamajja khāda pituno pamokkhā’’ti.
തത്ഥ പമോക്ഖാതി പമോക്ഖഹേതു അഹം പിതു ജീവിതം ദത്വാ ഇധാഗതോ, തസ്മാ തം മുഞ്ച, മം ഖാദാഹീതി അത്ഥോ.
Tattha pamokkhāti pamokkhahetu ahaṃ pitu jīvitaṃ datvā idhāgato, tasmā taṃ muñca, maṃ khādāhīti attho.
തതോ യക്ഖോ ഗാഥമാഹ –
Tato yakkho gāthamāha –
൮൫.
85.
‘‘ജാനാമി പുത്തോതി ജയദ്ദിസസ്സ, തഥാ ഹി വോ മുഖവണ്ണോ ഉഭിന്നം;
‘‘Jānāmi puttoti jayaddisassa, tathā hi vo mukhavaṇṇo ubhinnaṃ;
സുദുക്കരഞ്ഞേവ കതം തവേദം, യോ മത്തുമിച്ഛേ പിതുനോ പമോക്ഖാ’’തി.
Sudukkaraññeva kataṃ tavedaṃ, yo mattumicche pituno pamokkhā’’ti.
തത്ഥ തഥാ ഹി വോതി താദിസോ വോ തുമ്ഹാകം. ഉഭിന്നമ്പി സദിസോവ മുഖവണ്ണോ ഹോതീതി അത്ഥോ. കതം തവേദന്തി ഇദം തവ കമ്മം സുദുക്കരം.
Tattha tathā hi voti tādiso vo tumhākaṃ. Ubhinnampi sadisova mukhavaṇṇo hotīti attho. Kataṃ tavedanti idaṃ tava kammaṃ sudukkaraṃ.
തതോ കുമാരോ ഗാഥമാഹ –
Tato kumāro gāthamāha –
൮൬.
86.
‘‘ന ദുക്കരം കിഞ്ചി മഹേത്ഥ മഞ്ഞേ, യോ മത്തുമിച്ഛേ പിതുനോ പമോക്ഖാ;
‘‘Na dukkaraṃ kiñci mahettha maññe, yo mattumicche pituno pamokkhā;
മാതു ച ഹേതു പരലോക ഗന്ത്വാ, സുഖേന സഗ്ഗേന ച സമ്പയുത്തോ’’തി.
Mātu ca hetu paraloka gantvā, sukhena saggena ca sampayutto’’ti.
തത്ഥ കിഞ്ചി മഹേത്ഥ മഞ്ഞേതി കിഞ്ചി അഹം ഏത്ഥ ന മഞ്ഞാമി. ഇദം വുത്തം ഹോതി – യക്ഖ യോ പുഗ്ഗലോ പിതു വാ പമോക്ഖത്ഥായ മാതു വാ ഹേതു പരലോകം ഗന്ത്വാ സുഖേന സഗ്ഗേ നിബ്ബത്തനകസുഖേന സമ്പയുത്തോ ഭവിതും മത്തുമിച്ഛേ മരിതും ഇച്ഛതി, തസ്മാ അഹം ഏത്ഥ മാതാപിതൂനം അത്ഥായ ജീവിതപരിച്ചാഗേ കിഞ്ചി ദുക്കരം ന മഞ്ഞാമീതി.
Tattha kiñci mahettha maññeti kiñci ahaṃ ettha na maññāmi. Idaṃ vuttaṃ hoti – yakkha yo puggalo pitu vā pamokkhatthāya mātu vā hetu paralokaṃ gantvā sukhena sagge nibbattanakasukhena sampayutto bhavituṃ mattumicche marituṃ icchati, tasmā ahaṃ ettha mātāpitūnaṃ atthāya jīvitapariccāge kiñci dukkaraṃ na maññāmīti.
തം സുത്വാ യക്ഖോ ‘‘കുമാര, മരണസ്സ അഭയാനകസത്തോ നാമ നത്ഥി, ത്വം കസ്മാ ന ഭായസീ’’തി പുച്ഛി. സോ തസ്സ കഥേന്തോ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി –
Taṃ sutvā yakkho ‘‘kumāra, maraṇassa abhayānakasatto nāma natthi, tvaṃ kasmā na bhāyasī’’ti pucchi. So tassa kathento dve gāthā abhāsi –
൮൭.
87.
‘‘അഹഞ്ച ഖോ അത്തനോ പാപകിരിയം, ആവീ രഹോ വാപി സരേ ന ജാതു;
‘‘Ahañca kho attano pāpakiriyaṃ, āvī raho vāpi sare na jātu;
സങ്ഖാതജാതീമരണോഹമസ്മി, യഥേവ മേ ഇധ തഥാ പരത്ഥ.
Saṅkhātajātīmaraṇohamasmi, yatheva me idha tathā parattha.
൮൮.
88.
‘‘ഖാദജ്ജ മം ദാനി മഹാനുഭാവ, കരസ്സു കിച്ചാനി ഇമം സരീരം;
‘‘Khādajja maṃ dāni mahānubhāva, karassu kiccāni imaṃ sarīraṃ;
രുക്ഖസ്സ വാ തേ പപതാമി അഗ്ഗാ, ഛാദയമാനോ മയ്ഹം ത്വമദേസി മംസ’’ന്തി.
Rukkhassa vā te papatāmi aggā, chādayamāno mayhaṃ tvamadesi maṃsa’’nti.
തത്ഥ സരേ ന ജാതൂതി ഏകംസേനേവ ന സരാമി. സങ്ഖാതജാതീമരണോഹമസ്മീതി അഹം ഞാണേന സുപരിച്ഛിന്നജാതിമരണോ, ജാതസത്തോ അമരണധമ്മോ നാമ നത്ഥീതി ജാനാമി. യഥേവ മേ ഇധാതി യഥേവ മമ ഇധ , തഥാ പരലോകേ, യഥാ ച പരലോകേ, തഥാ ഇധാപി മരണതോ മുത്തി നാമ നത്ഥീതി ഇദമ്പി മമ ഞാണേന സുപരിച്ഛിന്നം. കരസ്സു കിച്ചാനീതി ഇമിനാ സരീരേന കത്തബ്ബകിച്ചാനി കര, ഇമം തേ മയാ നിസ്സട്ഠം സരീരം. ഛാദയമാനോ മയ്ഹം ത്വമദേസി മംസന്തി മയി രുക്ഖഗ്ഗാ പതിത്വാ മതേ മമ സരീരതോ ത്വം ഛാദയമാനോ രോചയമാനോ യം യം ഇച്ഛസി, തം തം മംസം അദേസി, ഖാദേയ്യാസീതി അത്ഥോ.
Tattha sare na jātūti ekaṃseneva na sarāmi. Saṅkhātajātīmaraṇohamasmīti ahaṃ ñāṇena suparicchinnajātimaraṇo, jātasatto amaraṇadhammo nāma natthīti jānāmi. Yatheva me idhāti yatheva mama idha , tathā paraloke, yathā ca paraloke, tathā idhāpi maraṇato mutti nāma natthīti idampi mama ñāṇena suparicchinnaṃ. Karassu kiccānīti iminā sarīrena kattabbakiccāni kara, imaṃ te mayā nissaṭṭhaṃ sarīraṃ. Chādayamāno mayhaṃ tvamadesi maṃsanti mayi rukkhaggā patitvā mate mama sarīrato tvaṃ chādayamāno rocayamāno yaṃ yaṃ icchasi, taṃ taṃ maṃsaṃ adesi, khādeyyāsīti attho.
യക്ഖോ തസ്സ വചനം സുത്വാ ഭീതോ ഹുത്വാ ‘‘ന സക്കാ ഇമസ്സ മംസം ഖാദിതും, ഉപായേന നം പലാപേസ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ ഇമം ഗാഥമാഹ –
Yakkho tassa vacanaṃ sutvā bhīto hutvā ‘‘na sakkā imassa maṃsaṃ khādituṃ, upāyena naṃ palāpessāmī’’ti cintetvā imaṃ gāthamāha –
൮൯.
89.
‘‘ഇദഞ്ച തേ രുച്ചതി രാജപുത്ത, ചജേസി പാണം പിതുനോ പമോക്ഖാ;
‘‘Idañca te ruccati rājaputta, cajesi pāṇaṃ pituno pamokkhā;
തസ്മാ ഹി സോ ത്വം തരമാനരൂപോ, സമ്ഭഞ്ജ കട്ഠാനി ജലേഹി അഗ്ഗി’’ന്തി.
Tasmā hi so tvaṃ taramānarūpo, sambhañja kaṭṭhāni jalehi aggi’’nti.
തത്ഥ ജലേഹീതി അരഞ്ഞം പവിസിത്വാ സാരദാരൂനി ആഹരിത്വാ അഗ്ഗിം ജാലേത്വാ നിദ്ധൂമേ അങ്ഗാരേ കര, തത്ഥ തേ മംസം പചിത്വാ ഖാദിസ്സാമീതി ദീപേതി.
Tattha jalehīti araññaṃ pavisitvā sāradārūni āharitvā aggiṃ jāletvā niddhūme aṅgāre kara, tattha te maṃsaṃ pacitvā khādissāmīti dīpeti.
സോ തഥാ കത്വാ തസ്സ സന്തികം അഗമാസി. തം കാരണം പകാസേന്തോ സത്ഥാ ഇതരം ഗാഥമാഹ –
So tathā katvā tassa santikaṃ agamāsi. Taṃ kāraṇaṃ pakāsento satthā itaraṃ gāthamāha –
൯൦.
90.
‘‘തതോ ഹവേ ധിതിമാ രാജപുത്തോ, ദാരും സമാഹരിത്വാ മഹന്തമഗ്ഗിം;
‘‘Tato have dhitimā rājaputto, dāruṃ samāharitvā mahantamaggiṃ;
സന്തീപയിത്വാ പടിവേദയിത്ഥ, ആദീപിതോ ദാനി മഹായമഗ്ഗീ’’തി.
Santīpayitvā paṭivedayittha, ādīpito dāni mahāyamaggī’’ti.
യക്ഖോ അഗ്ഗിം കത്വാ ആഗതം കുമാരം ഓലോകേത്വാ ‘‘അയം പുരിസസീഹോ, മരണാപിസ്സ ഭയം നത്ഥി, മയാ ഏത്തകം കാലം ഏവം നിബ്ഭയോ നാമ ന ദിട്ഠപുബ്ബോ’’തി ലോമഹംസജാതോ കുമാരം പുനപ്പുനം ഓലോകേന്തോ നിസീദി. കുമാരോ തസ്സ കിരിയം ദിസ്വാ ഗാഥമാഹ –
Yakkho aggiṃ katvā āgataṃ kumāraṃ oloketvā ‘‘ayaṃ purisasīho, maraṇāpissa bhayaṃ natthi, mayā ettakaṃ kālaṃ evaṃ nibbhayo nāma na diṭṭhapubbo’’ti lomahaṃsajāto kumāraṃ punappunaṃ olokento nisīdi. Kumāro tassa kiriyaṃ disvā gāthamāha –
൯൧.
91.
‘‘ഖാദജ്ജ മം ദാനി പസയ്ഹകാരി, കിം മം മുഹും പേക്ഖസി ഹട്ഠലോമോ;
‘‘Khādajja maṃ dāni pasayhakāri, kiṃ maṃ muhuṃ pekkhasi haṭṭhalomo;
തഥാ തഥാ തുയ്ഹമഹം കരോമി, യഥാ യഥാ മം ഛാദയമാനോ അദേസീ’’തി.
Tathā tathā tuyhamahaṃ karomi, yathā yathā maṃ chādayamāno adesī’’ti.
തത്ഥ മുഹുന്തി പുനപ്പുനം. തഥാ തഥാ തുയ്ഹമഹന്തി അഹം തുയ്ഹം തഥാ തഥാ വചനം കരോമി, ഇദാനി കിം കരിസ്സാമി, യഥാ യഥാ മം ഛാദയമാനോ രോചയമാനോ അദേസി ഖാദിസ്സസി, തസ്മാ ഖാദജ്ജ മന്തി.
Tattha muhunti punappunaṃ. Tathā tathā tuyhamahanti ahaṃ tuyhaṃ tathā tathā vacanaṃ karomi, idāni kiṃ karissāmi, yathā yathā maṃ chādayamāno rocayamāno adesi khādissasi, tasmā khādajja manti.
അഥസ്സ വചനം സുത്വാ യക്ഖോ ഗാഥമാഹ –
Athassa vacanaṃ sutvā yakkho gāthamāha –
൯൨.
92.
‘‘കോ താദിസം അരഹതി ഖാദിതായേ, ധമ്മേ ഠിതം സച്ചവാദിം വദഞ്ഞും;
‘‘Ko tādisaṃ arahati khāditāye, dhamme ṭhitaṃ saccavādiṃ vadaññuṃ;
മുദ്ധാപി തസ്സ വിഫലേയ്യ സത്തധാ, യോ താദിസം സച്ചവാദിം അദേയ്യാ’’തി.
Muddhāpi tassa viphaleyya sattadhā, yo tādisaṃ saccavādiṃ adeyyā’’ti.
തം സുത്വാ കുമാരോ ‘‘സചേ മം ന ഖാദിതുകാമോസി, അഥ കസ്മാ ദാരൂനി ഭഞ്ജാപേത്വാ അഗ്ഗിം കാരേസീ’’തി വത്വാ ‘‘പലായിസ്സതി നു ഖോ, നോതി തവ പരിഗ്ഗണ്ഹനത്ഥായാ’’തി വുത്തേ ‘‘ത്വം ഇദാനി മം കഥം പരിഗ്ഗണ്ഹിസ്സസി, യോഹം തിരച്ഛാനയോനിയം നിബ്ബത്തോ സക്കസ്സ ദേവരഞ്ഞോ അത്താനം പരിഗ്ഗണ്ഹിതും നാദാസി’’ന്തി വത്വാ ആഹ –
Taṃ sutvā kumāro ‘‘sace maṃ na khāditukāmosi, atha kasmā dārūni bhañjāpetvā aggiṃ kāresī’’ti vatvā ‘‘palāyissati nu kho, noti tava pariggaṇhanatthāyā’’ti vutte ‘‘tvaṃ idāni maṃ kathaṃ pariggaṇhissasi, yohaṃ tiracchānayoniyaṃ nibbatto sakkassa devarañño attānaṃ pariggaṇhituṃ nādāsi’’nti vatvā āha –
൯൩.
93.
‘‘ഇദഞ്ഹി സോ ബ്രാഹ്മണം മഞ്ഞമാനോ, സസോ അവാസേസി സകേ സരീരേ;
‘‘Idañhi so brāhmaṇaṃ maññamāno, saso avāsesi sake sarīre;
തേനേവ സോ ചന്ദിമാ ദേവപുത്തോ, സസത്ഥുതോ കാമദുഹജ്ജ യക്ഖാ’’തി.
Teneva so candimā devaputto, sasatthuto kāmaduhajja yakkhā’’ti.
തസ്സത്ഥോ – ഇദഞ്ഹി സോ സസപണ്ഡിതോ ‘‘ബ്രാഹ്മണോ ഏസോ’’തി ബ്രാഹ്മണം മഞ്ഞമാനോ ‘‘അജ്ജ ഇമം സരീരം ഖാദിത്വാ ഇധേവ വസാ’’തി ഏവം സകേ സരീരേ അത്തനോ സരീരം ദാതും അവാസേസി, വസാപേസീതി അത്ഥോ. സരീരഞ്ചസ്സ ഭക്ഖത്ഥായ അദാസി. സക്കോ പബ്ബതരസം പീളേത്വാ ആദായ ചന്ദമണ്ഡലേ സസലക്ഖണം അകാസി. തതോ പട്ഠായ തേനേവ സസലക്ഖണേന സോ ചന്ദിമാ ദേവപുത്തോ ‘‘സസീ സസീ’’തി ഏവം സസത്ഥുതോ ലോകസ്സ കാമദുഹോ പേമവഡ്ഢനോ അജ്ജ യക്ഖ വിരോചതി. കപ്പട്ഠിയഞ്ഹേതം പാടിഹാരിയന്തി.
Tassattho – idañhi so sasapaṇḍito ‘‘brāhmaṇo eso’’ti brāhmaṇaṃ maññamāno ‘‘ajja imaṃ sarīraṃ khāditvā idheva vasā’’ti evaṃ sake sarīre attano sarīraṃ dātuṃ avāsesi, vasāpesīti attho. Sarīrañcassa bhakkhatthāya adāsi. Sakko pabbatarasaṃ pīḷetvā ādāya candamaṇḍale sasalakkhaṇaṃ akāsi. Tato paṭṭhāya teneva sasalakkhaṇena so candimā devaputto ‘‘sasī sasī’’ti evaṃ sasatthuto lokassa kāmaduho pemavaḍḍhano ajja yakkha virocati. Kappaṭṭhiyañhetaṃ pāṭihāriyanti.
തം സുത്വാ യക്ഖോ കുമാരം വിസ്സജ്ജേന്തോ ഗാഥമാഹ –
Taṃ sutvā yakkho kumāraṃ vissajjento gāthamāha –
൯൪.
94.
‘‘ചന്ദോ യഥാ രാഹുമുഖാ പമുത്തോ, വിരോചതേ പന്നരസേവ ഭാണുമാ;
‘‘Cando yathā rāhumukhā pamutto, virocate pannaraseva bhāṇumā;
ഏവം തുവം പോരിസാദാ പമുത്തോ, വിരോച കപ്പിലേ മഹാനുഭാവ;
Evaṃ tuvaṃ porisādā pamutto, viroca kappile mahānubhāva;
ആമോദയം പിതരം മാതരഞ്ച, സബ്ബോ ച തേ നന്ദതു ഞാതിപക്ഖോ’’തി.
Āmodayaṃ pitaraṃ mātarañca, sabbo ca te nandatu ñātipakkho’’ti.
തത്ഥ ഭാണുമാതി സൂരിയോ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – യഥാ പന്നരസേ രാഹുമുഖാ മുത്തോ ചന്ദോ വാ ഭാണുമാ വാ വിരോചതി, ഏവം ത്വമ്പി മമ സന്തികാ മുത്തോ കപിലരട്ഠേ വിരോച മഹാനുഭാവാതി. നന്ദതൂതി തുസ്സതു.
Tattha bhāṇumāti sūriyo. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā pannarase rāhumukhā mutto cando vā bhāṇumā vā virocati, evaṃ tvampi mama santikā mutto kapilaraṭṭhe viroca mahānubhāvāti. Nandatūti tussatu.
ഗച്ഛ മഹാവീരാതി മഹാസത്തം ഉയ്യോജേസി. സോപി തം നിബ്ബിസേവനം കത്വാ പഞ്ച സീലാനി ദത്വാ ‘‘യക്ഖോ നു ഖോ ഏസ, നോ’’തി പരിഗ്ഗണ്ഹന്തോ ‘‘യക്ഖാനം അക്ഖീനി രത്താനി ഹോന്തി അനിമ്മിസാനി ച, ഛായാ ന പഞ്ഞായതി, അച്ഛമ്ഭിതാ ഹോന്തി. നായം യക്ഖോ, മനുസ്സോ ഏസോ. മയ്ഹം പിതു കിര തയോ ഭാതരോ യക്ഖിനിയാ ഗഹിതാ. തേസു ഏതായ ദ്വേ ഖാദിതാ ഭവിസ്സന്തി, ഏകോ പുത്തസിനേഹേന പടിജഗ്ഗിതോ ഭവിസ്സതി, ഇമിനാ തേന ഭവിതബ്ബം, ഇമം നേത്വാ മയ്ഹം പിതു ആചിക്ഖിത്വാ രജ്ജേ പതിട്ഠാപേസ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ ‘‘ഏഹി അമ്ഭോ, ന ത്വം യക്ഖോ, പിതു മേ ജേട്ഠഭാതികോസി, ഏഹി മയാ സദ്ധിം ഗന്ത്വാ കുലസന്തകേ രജ്ജേ ഛത്തം ഉസ്സാപേഹീ’’തി വത്വാ ഇതരേന ‘‘നാഹം മനുസ്സോ’’തി വുത്തേ ‘‘ന ത്വം മയ്ഹം സദ്ദഹസി, അത്ഥി പന സോ, യസ്സ സദ്ദഹസീ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘അത്ഥി അസുകട്ഠാനേ ദിബ്ബചക്ഖുകതാപസോ’’തി വുത്തേ തം ആദായ തത്ഥ അഗമാസി. താപസോ തേ ദിസ്വാവ ‘‘കിം കരോന്താ പിതാപുത്താ അരഞ്ഞേ ചരഥാ’’തി വത്വാ തേസം ഞാതിഭാവം കഥേസി . പോരിസാദോ തസ്സ സദ്ദഹിത്വാ ‘‘താത, ത്വം ഗച്ഛ, അഹം ഏകസ്മിഞ്ഞേവ അത്തഭാവേ ദ്വിധാ ജാതോ, ന മേ രജ്ജേനത്ഥോ, പബ്ബജിസ്സാമഹ’’ന്തി താപസസ്സ സന്തികേ ഇസിപബ്ബജ്ജം പബ്ബജി. അഥ നം കുമാരോ വന്ദിത്വാ നഗരം അഗമാസി. തമത്ഥം പകാസേന്തോ സത്ഥാ –
Gaccha mahāvīrāti mahāsattaṃ uyyojesi. Sopi taṃ nibbisevanaṃ katvā pañca sīlāni datvā ‘‘yakkho nu kho esa, no’’ti pariggaṇhanto ‘‘yakkhānaṃ akkhīni rattāni honti animmisāni ca, chāyā na paññāyati, acchambhitā honti. Nāyaṃ yakkho, manusso eso. Mayhaṃ pitu kira tayo bhātaro yakkhiniyā gahitā. Tesu etāya dve khāditā bhavissanti, eko puttasinehena paṭijaggito bhavissati, iminā tena bhavitabbaṃ, imaṃ netvā mayhaṃ pitu ācikkhitvā rajje patiṭṭhāpessāmī’’ti cintetvā ‘‘ehi ambho, na tvaṃ yakkho, pitu me jeṭṭhabhātikosi, ehi mayā saddhiṃ gantvā kulasantake rajje chattaṃ ussāpehī’’ti vatvā itarena ‘‘nāhaṃ manusso’’ti vutte ‘‘na tvaṃ mayhaṃ saddahasi, atthi pana so, yassa saddahasī’’ti pucchitvā ‘‘atthi asukaṭṭhāne dibbacakkhukatāpaso’’ti vutte taṃ ādāya tattha agamāsi. Tāpaso te disvāva ‘‘kiṃ karontā pitāputtā araññe carathā’’ti vatvā tesaṃ ñātibhāvaṃ kathesi . Porisādo tassa saddahitvā ‘‘tāta, tvaṃ gaccha, ahaṃ ekasmiññeva attabhāve dvidhā jāto, na me rajjenattho, pabbajissāmaha’’nti tāpasassa santike isipabbajjaṃ pabbaji. Atha naṃ kumāro vanditvā nagaraṃ agamāsi. Tamatthaṃ pakāsento satthā –
൯൫.
95.
‘‘തതോ ഹവേ ധിതിമാ രാജപുത്തോ, കതഞ്ജലീ പരിയായ പോരിസാദം;
‘‘Tato have dhitimā rājaputto, katañjalī pariyāya porisādaṃ;
അനുഞ്ഞാതോ സോത്ഥി സുഖീ അരോഗോ, പച്ചാഗമാ കപിലമലീനസത്താ’’തി. –
Anuññāto sotthi sukhī arogo, paccāgamā kapilamalīnasattā’’ti. –
ഗാഥം വത്വാ തസ്സ നഗരം ഗതസ്സ നേഗമാദീഹി കതകിരിയം ദസ്സേന്തോ ഓസാനഗാഥമാഹ –
Gāthaṃ vatvā tassa nagaraṃ gatassa negamādīhi katakiriyaṃ dassento osānagāthamāha –
൯൬.
96.
‘‘തം നേഗമാ ജാനപദാ ച സബ്ബേ, ഹത്ഥാരോഹാ രഥികാ പത്തികാ ച;
‘‘Taṃ negamā jānapadā ca sabbe, hatthārohā rathikā pattikā ca;
നമസ്സമാനാ പഞ്ജലികാ ഉപാഗമും, നമത്ഥു തേ ദുക്കരകാരകോസീ’’തി.
Namassamānā pañjalikā upāgamuṃ, namatthu te dukkarakārakosī’’ti.
രാജാ ‘‘കുമാരോ കിര ആഗതോ’’തി സുത്വാ പച്ചുഗ്ഗമനം അകാസി. കുമാരോ മഹാജനപരിവാരോ ഗന്ത്വാ രാജാനം വന്ദി. അഥ നം സോ പുച്ഛി – ‘‘താത, കഥം താദിസാ പോരിസാദാ മുത്തോസീ’’തി. ‘‘താത, നായം യക്ഖോ, തുമ്ഹാകം ജേട്ഠഭാതികോ, ഏസ മയ്ഹം പേത്തേയ്യോ’’തി സബ്ബം പവത്തിം ആരോചേത്വാ ‘‘തുമ്ഹേഹി മമ പേത്തേയ്യം ദട്ഠും വട്ടതീ’’തി ആഹ. രാജാ തങ്ഖണഞ്ഞേവ ഭേരിം ചരാപേത്വാ മഹന്തേന പരിവാരേന താപസാനം സന്തികം അഗമാസി. മഹാതാപസോ തസ്സ യക്ഖിനിയാ ആനേത്വാ അഖാദിത്വാ പോസിതകാരണഞ്ച യക്ഖാഭാവകാരണഞ്ച തേസം ഞാതിഭാവഞ്ച സബ്ബം വിത്ഥാരതോ കഥേസി. രാജാ ‘‘ഏഹി, ഭാതിക, രജ്ജം കാരേഹീ’’തി ആഹ. ‘‘അലം മഹാരാജാ’’തി. ‘‘തേന ഹി ഏഥ ഉയ്യാനേ വസിസ്സഥ, അഹം വോ ചതൂഹി പച്ചയേഹി ഉപട്ഠഹിസ്സാമീ’’തി? ‘‘ന ആഗച്ഛാമി മഹാരാജാ’’തി. രാജാ തേസം അസ്സമപദതോ അവിദൂരേ ഏകം പബ്ബതന്തരം ബന്ധിത്വാ മഹന്തം തളാകം കാരേത്വാ കേദാരേ സമ്പാദേത്വാ മഹഡ്ഢകുലസഹസ്സം ആനേത്വാ മഹാഗാമം നിവാസേത്വാ താപസാനം ഭിക്ഖാചാരം പട്ഠപേസി. സോ ഗാമോ ചൂളകമ്മാസദമ്മനിഗമോ നാമ ജാതോ. സുതസോമമഹാസത്തേന പോരിസാദസ്സ ദമിതപദേസോ പന മഹാകമ്മാസദമ്മനിഗമോതി വേദിതബ്ബോ.
Rājā ‘‘kumāro kira āgato’’ti sutvā paccuggamanaṃ akāsi. Kumāro mahājanaparivāro gantvā rājānaṃ vandi. Atha naṃ so pucchi – ‘‘tāta, kathaṃ tādisā porisādā muttosī’’ti. ‘‘Tāta, nāyaṃ yakkho, tumhākaṃ jeṭṭhabhātiko, esa mayhaṃ petteyyo’’ti sabbaṃ pavattiṃ ārocetvā ‘‘tumhehi mama petteyyaṃ daṭṭhuṃ vaṭṭatī’’ti āha. Rājā taṅkhaṇaññeva bheriṃ carāpetvā mahantena parivārena tāpasānaṃ santikaṃ agamāsi. Mahātāpaso tassa yakkhiniyā ānetvā akhāditvā positakāraṇañca yakkhābhāvakāraṇañca tesaṃ ñātibhāvañca sabbaṃ vitthārato kathesi. Rājā ‘‘ehi, bhātika, rajjaṃ kārehī’’ti āha. ‘‘Alaṃ mahārājā’’ti. ‘‘Tena hi etha uyyāne vasissatha, ahaṃ vo catūhi paccayehi upaṭṭhahissāmī’’ti? ‘‘Na āgacchāmi mahārājā’’ti. Rājā tesaṃ assamapadato avidūre ekaṃ pabbatantaraṃ bandhitvā mahantaṃ taḷākaṃ kāretvā kedāre sampādetvā mahaḍḍhakulasahassaṃ ānetvā mahāgāmaṃ nivāsetvā tāpasānaṃ bhikkhācāraṃ paṭṭhapesi. So gāmo cūḷakammāsadammanigamo nāma jāto. Sutasomamahāsattena porisādassa damitapadeso pana mahākammāsadammanigamoti veditabbo.
സത്ഥാ ഇദം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ സച്ചാനി പകാസേത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി, സച്ചപരിയോസാനേ മാതുപോസകത്ഥേരോ സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠഹി. തദാ മാതാപിതരോ മഹാരാജകുലാനി അഹേസും, താപസോ സാരിപുത്തോ, പോരിസാദോ അങ്ഗുലിമാലോ, കനിട്ഠാ ഉപ്പലവണ്ണാ, അഗ്ഗമഹേസീ രാഹുലമാതാ, അലീനസത്തുകുമാരോ പന അഹമേവ അഹോസിന്തി.
Satthā idaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne mātuposakatthero sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tadā mātāpitaro mahārājakulāni ahesuṃ, tāpaso sāriputto, porisādo aṅgulimālo, kaniṭṭhā uppalavaṇṇā, aggamahesī rāhulamātā, alīnasattukumāro pana ahameva ahosinti.
ജയദ്ദിസജാതകവണ്ണനാ തതിയാ.
Jayaddisajātakavaṇṇanā tatiyā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൫൧൩. ജയദ്ദിസജാതകം • 513. Jayaddisajātakaṃ