| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / เถรีคาถา-อฎฺฐกถา • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
๒. เชนฺตาเถรีคาถาวณฺณนา
2. Jentātherīgāthāvaṇṇanā
เย อิเม สตฺต โพชฺฌงฺคาติอาทิกา เชนฺตาย เถริยา คาถาฯ ตสฺสา อตีตํ ปจฺจุปฺปนฺนญฺจ วตฺถุ อภิรูปนนฺทาวตฺถุสทิสํฯ อยํ ปน เวสาลิยํ ลิจฺฉวิราชกุเล นิพฺพตฺตีติ อยเมว วิเสโสฯ สตฺถารา เทสิตํ ธมฺมํ สุตฺวา เทสนาปริโยสาเน อรหตฺตํ ปตฺวา อตฺตนา อธิคตํ วิเสสํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา ปีติวเสน –
Yeime satta bojjhaṅgātiādikā jentāya theriyā gāthā. Tassā atītaṃ paccuppannañca vatthu abhirūpanandāvatthusadisaṃ. Ayaṃ pana vesāliyaṃ licchavirājakule nibbattīti ayameva viseso. Satthārā desitaṃ dhammaṃ sutvā desanāpariyosāne arahattaṃ patvā attanā adhigataṃ visesaṃ paccavekkhitvā pītivasena –
๒๑.
21.
‘‘เย อิเม สตฺต โพชฺฌงฺคา, มคฺคา นิพฺพานปตฺติยา;
‘‘Ye ime satta bojjhaṅgā, maggā nibbānapattiyā;
ภาวิตา เต มยา สเพฺพ, ยถา พุเทฺธน เทสิตาฯ
Bhāvitā te mayā sabbe, yathā buddhena desitā.
๒๒.
22.
‘‘ทิโฎฺฐ หิ เม โส ภควา, อนฺติโมยํ สมุสฺสโย;
‘‘Diṭṭho hi me so bhagavā, antimoyaṃ samussayo;
วิกฺขีโณ ชาติสํสาโร, นตฺถิ ทานิ ปุนพฺภโว’’ติฯ –
Vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavo’’ti. –
อิมา เทฺว คาถา อภาสิฯ
Imā dve gāthā abhāsi.
ตตฺถ เย อิเม สตฺต โพชฺฌงฺคาติ เย อิเม สติธมฺมวิจยวีริยปีติปสฺสทฺธิสมาธิอุเปกฺขาสงฺขาตา โพธิยา ยถาวุตฺตาย ธมฺมสามคฺคิยา , โพธิสฺส วา พุชฺฌนกสฺส ตํสมงฺคิโน ปุคฺคลสฺส องฺคภูตตฺตา ‘‘โพชฺฌงฺคา’’ติ ลทฺธนามา สตฺต ธมฺมาฯ มคฺคา นิพฺพานปตฺติยาติ นิพฺพานาธิคมสฺส อุปายภูตาฯ ภาวิตา เต มยา สเพฺพ, ยถา พุเทฺธน เทสิตาติ เต สตฺตติํส โพธิปกฺขิยธมฺมา สเพฺพปิ มยา ยถา พุเทฺธน ภควตา เทสิตา, ตถา มยา อุปฺปาทิตา จ วฑฺฒิตา จฯ
Tattha ye ime satta bojjhaṅgāti ye ime satidhammavicayavīriyapītipassaddhisamādhiupekkhāsaṅkhātā bodhiyā yathāvuttāya dhammasāmaggiyā , bodhissa vā bujjhanakassa taṃsamaṅgino puggalassa aṅgabhūtattā ‘‘bojjhaṅgā’’ti laddhanāmā satta dhammā. Maggā nibbānapattiyāti nibbānādhigamassa upāyabhūtā. Bhāvitā te mayā sabbe, yathā buddhena desitāti te sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā sabbepi mayā yathā buddhena bhagavatā desitā, tathā mayā uppāditā ca vaḍḍhitā ca.
ทิโฎฺฐ หิ เม โส ภควาติ หิ-สโทฺท เหตุอโตฺถฯ ยสฺมา โส ภควา ธมฺมกาโย สมฺมาสมฺพุโทฺธ อตฺตนา อธิคตอริยธมฺมทสฺสเนน ทิโฎฺฐ, ตสฺมา อนฺติโมยํ สมุสฺสโยติ โยชนาฯ อริยธมฺมทสฺสเนน หิ พุทฺธา ภควโนฺต อเญฺญ จ อริยา ทิฎฺฐา นาม โหนฺติ, น รูปกายทสฺสนมเตฺตนฯ ยถาห – ‘‘โย โข, วกฺกลิ, ธมฺมํ ปสฺสติ, โส มํ ปสฺสตี’’ติ (สํ. นิ. ๓.๘๗) จ ‘‘สุตวา จ โข, ภิกฺขเว, อริยสาวโก อริยานํ ทสฺสาวี’’ติ (ม. นิ. ๑.๒๐; สํ. นิ. ๓.๑) จ อาทิฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ
Diṭṭho hi me so bhagavāti hi-saddo hetuattho. Yasmā so bhagavā dhammakāyo sammāsambuddho attanā adhigataariyadhammadassanena diṭṭho, tasmā antimoyaṃ samussayoti yojanā. Ariyadhammadassanena hi buddhā bhagavanto aññe ca ariyā diṭṭhā nāma honti, na rūpakāyadassanamattena. Yathāha – ‘‘yo kho, vakkali, dhammaṃ passati, so maṃ passatī’’ti (saṃ. ni. 3.87) ca ‘‘sutavā ca kho, bhikkhave, ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī’’ti (ma. ni. 1.20; saṃ. ni. 3.1) ca ādi. Sesaṃ vuttanayameva.
เชนฺตาเถรีคาถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Jentātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / เถรีคาถาปาฬิ • Therīgāthāpāḷi / ๒. เชนฺตาเถรีคาถา • 2. Jentātherīgāthā
