| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៨. ជេតវនសុត្តវណ្ណនា
8. Jetavanasuttavaṇṇanā
៤៨. ឯសិតគុណត្តា ឯសិយមានគុណត្តា ច ឥសី, អសេក្ខា សេក្ខកល្យាណបុថុជ្ជនា ច។ ឥសីនំ សង្ឃោ ឥសិសង្ឃោ។ ឥសិសង្ឃេន និសេវិតំ។ តេនាហ ‘‘ភិក្ខុសង្ឃនិសេវិត’’ន្តិ។
48. Esitaguṇattā esiyamānaguṇattā ca isī, asekkhā sekkhakalyāṇaputhujjanā ca. Isīnaṃ saṅgho isisaṅgho. Isisaṅghena nisevitaṃ. Tenāha ‘‘bhikkhusaṅghanisevita’’nti.
តំ ការេន្តស្ស គន្ធកុដិបាសាទកូដាគារាទិវសេន សិនិទ្ធសន្ទច្ឆាយរុក្ខលតាវសេន ភូមិភាគសម្បត្តិយា ច អនញ្ញសាធារណំ អតិរមណីយំ តំ ជេតវនំ ចិត្តំ តោសេតិ, តថា អរិយានំ និវាសភាវេនបីតិ អាហ ‘‘ឯវំ បឋមគាថាយ ជេតវនស្ស វណ្ណំ កថេត្វា’’តិ។ តេនាហ ភគវា – ‘‘យត្ថ អរហន្តោ វិហរន្តិ, តំ ភូមិរាមណេយ្យក’’ន្តិ (ធ. ប. ៩៨; ថេរគា. ៩៩១)។ អបចយគាមិចេតនា សត្តានំ វិសុទ្ធិំ អាវហតិ កម្មក្ខយាយ សំវត្តនតោតិ អាហ ‘‘កម្មន្តិ មគ្គចេតនា’’តិ។ ចតុន្នំ អរិយសច្ចានំ វិទិតករណដ្ឋេន កិលេសានំ វិជ្ឈនដ្ឋេន ច វិជ្ជា ។ មគ្គបញ្ញា សម្មាទិដ្ឋីតិ អាហ ‘‘វិជ្ជាតិ មគ្គបញ្ញា’’តិ។ សមាធិបក្ខិកា ធម្មា សម្មាវាយាមសតិសមាធយោ។ យថា ហិ វិជ្ជាបិ វិជ្ជាភាគិយា, ឯវំ សមាធិបិ សមាធិបក្ខិកោ។ សីលំ ឯតស្ស អត្ថីតិ សីលន្តិ អាហ ‘‘សីលេ បតិដ្ឋិតស្ស ជីវិតំ ឧត្តម’’ន្តិ។ ទិដ្ឋិសង្កប្បាតិ សម្មាទិដ្ឋិសង្កប្បា។ តត្ថ សម្មាសង្កប្បស្ស សម្មាទិដ្ឋិយា ឧបការភាវេន វិជ្ជាភាវោ វុត្តោ។ តថា ហិ សោ បញ្ញាក្ខន្ធសង្គហិតោតិ វុច្ចតិ។ យថា ច សម្មាសង្កប្បាទយោ បញ្ញាក្ខន្ធសង្គហិតា, ឯវំ វាយាមសតិយោ សមាធិក្ខន្ធសង្គហិតាតិ អាហ ‘‘វាយាមសតិសមាធយោ’’តិ។ ធម្មោតិ ហិ ឥធ សមាធិ អធិប្បេតោ ‘‘ឯវំធម្មា តេ ភគវន្តោ អហេសុ’’ន្តិអាទីសុ (ទី. និ. ២.១៣; ម. និ. ៣.១៩៧; សំ. និ. ៥.៣៧៨) វិយ។ វាចាកម្មន្តាជីវាតិ សម្មាវាចាកម្មន្តាជីវា។ មគ្គបរិយាបន្នា ឯវ ហេតេ សង្គហិតា។ តេនាហ ‘‘ឯតេន អដ្ឋង្គិកមគ្គេនា’’តិ។
Taṃ kārentassa gandhakuṭipāsādakūṭāgārādivasena siniddhasandacchāyarukkhalatāvasena bhūmibhāgasampattiyā ca anaññasādhāraṇaṃ atiramaṇīyaṃ taṃ jetavanaṃ cittaṃ toseti, tathā ariyānaṃ nivāsabhāvenapīti āha ‘‘evaṃ paṭhamagāthāya jetavanassa vaṇṇaṃ kathetvā’’ti. Tenāha bhagavā – ‘‘yattha arahanto viharanti, taṃ bhūmirāmaṇeyyaka’’nti (dha. pa. 98; theragā. 991). Apacayagāmicetanā sattānaṃ visuddhiṃ āvahati kammakkhayāya saṃvattanatoti āha ‘‘kammanti maggacetanā’’ti. Catunnaṃ ariyasaccānaṃ viditakaraṇaṭṭhena kilesānaṃ vijjhanaṭṭhena ca vijjā. Maggapaññā sammādiṭṭhīti āha ‘‘vijjāti maggapaññā’’ti. Samādhipakkhikā dhammā sammāvāyāmasatisamādhayo. Yathā hi vijjāpi vijjābhāgiyā, evaṃ samādhipi samādhipakkhiko. Sīlaṃ etassa atthīti sīlanti āha ‘‘sīle patiṭṭhitassa jīvitaṃ uttama’’nti. Diṭṭhisaṅkappāti sammādiṭṭhisaṅkappā. Tattha sammāsaṅkappassa sammādiṭṭhiyā upakārabhāvena vijjābhāvo vutto. Tathā hi so paññākkhandhasaṅgahitoti vuccati. Yathā ca sammāsaṅkappādayo paññākkhandhasaṅgahitā, evaṃ vāyāmasatiyo samādhikkhandhasaṅgahitāti āha ‘‘vāyāmasatisamādhayo’’ti. Dhammoti hi idha samādhi adhippeto ‘‘evaṃdhammā te bhagavanto ahesu’’ntiādīsu (dī. ni. 2.13; ma. ni. 3.197; saṃ. ni. 5.378) viya. Vācākammantājīvāti sammāvācākammantājīvā. Maggapariyāpannā eva hete saṅgahitā. Tenāha ‘‘etena aṭṭhaṅgikamaggenā’’ti.
ឧបាយេន វិធិនា អរិយមគ្គោ ភាវេតព្ពោ។ តេនាហ ‘‘សមាធិបក្ខិយធម្ម’’ន្តិ។ សម្មាសមាធិបក្ខិយំ វិបស្សនាធម្មញ្ចេវ មគ្គធម្មញ្ច។ ‘‘អរិយំ វោ, ភិក្ខវេ, សម្មាសមាធិំ ទេសេស្សាមិ សឧបនិសំ សបរិក្ខារ’’ន្តិ (ម. និ. ៣.១៣៦) ហិ វចនតោ សម្មាទិដ្ឋិអាទយោ មគ្គធម្មា សម្មាសមាធិបរិក្ខារា។ វិចិនេយ្យាតិ វីមំសេយ្យ, ភាវេយ្យាតិ អត្ថោ។ តត្ថាតិ ហេតុម្ហិ ភុម្មវចនំ។ អរិយមគ្គហេតុកា ហិ សត្តានំ វិសុទ្ធិ។ តេនាហ ‘‘តស្មិំ អរិយមគ្គេ វិសុជ្ឈតី’’តិ។ បញ្ចក្ខន្ធធម្មំ វិចិនេយ្យាតិ បច្ចុប្បន្នេ បញ្ចក្ខន្ធេ វិបស្សេយ្យ។ តេសុ វិបស្សិយមានេសុ វិបស្សនាយ ឧក្កំសគតាយ យទគ្គេន ទុក្ខសច្ចំ បរិញ្ញាបដិវេធេន បដិវិជ្ឈីយតិ, តទគ្គេន សមុទយសច្ចំ បហានបដិវេធេន បដិវិជ្ឈីយតិ, និរោធសច្ចំ សច្ឆិកិរិយាបដិវេធេន, មគ្គសច្ចំ ភាវនាបដិវេធេន បដិវិជ្ឈីយតីតិ ឯវំ តេសុ ចតូសុ សច្ចេសុ វិសុជ្ឈតីតិ ឥមស្មិំ បក្ខេ និមិត្តត្ថេ ឯវ ភុម្មំ, តេសុ សច្ចេសុ បដិវិជ្ឈិយមានេសូតិ អត្ថោ។
Upāyena vidhinā ariyamaggo bhāvetabbo. Tenāha ‘‘samādhipakkhiyadhamma’’nti. Sammāsamādhipakkhiyaṃ vipassanādhammañceva maggadhammañca. ‘‘Ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmi saupanisaṃ saparikkhāra’’nti (ma. ni. 3.136) hi vacanato sammādiṭṭhiādayo maggadhammā sammāsamādhiparikkhārā. Vicineyyāti vīmaṃseyya, bhāveyyāti attho. Tatthāti hetumhi bhummavacanaṃ. Ariyamaggahetukā hi sattānaṃ visuddhi. Tenāha ‘‘tasmiṃ ariyamagge visujjhatī’’ti. Pañcakkhandhadhammaṃ vicineyyāti paccuppanne pañcakkhandhe vipasseyya. Tesu vipassiyamānesu vipassanāya ukkaṃsagatāya yadaggena dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhena paṭivijjhīyati, tadaggena samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhena paṭivijjhīyati, nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhena, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhena paṭivijjhīyatīti evaṃ tesu catūsu saccesu visujjhatīti imasmiṃ pakkhe nimittatthe eva bhummaṃ, tesu saccesu paṭivijjhiyamānesūti attho.
អវធារណវចនន្តិ វវត្ថាបនវចនំ, អវធារណន្តិ អត្ថោ។ ‘‘សារិបុត្តោវា’’តិ ច អវធារណំ សាវកេសុ សារិបុត្តោវ សេយ្យោតិ ឥមមត្ថំ ទីបេតិ តស្សេវុក្កំសភាវតោ។ កិលេសឧបសមេនាតិ ឥមិនា មហាថេរស្ស តាទិសោ កិលេសវូបសមោតិ ទស្សេតិ។ តស្ស សាវកវិសយេ បញ្ញាយ បារមិប្បត្តិ អហោសិ។ យទិ ឯវំ ‘‘យោបិ បារង្គតោ ភិក្ខុ, ឯតាវបរមោ សិយា’’តិ ឥទំ តេសំ ពុទ្ធានំ ញាណវិសយេ បញ្ញាបារមិប្បត្តានំ វសេនេវ វុត្តន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។ អវធារណម្បិ វិមុត្តិយា នានត្តា តីហិ វិមុត្តីហិ បារង្គតេ សន្ធាយេតំ វុត្តំ។ តេនាហ – ‘‘បារំ គតោតិ និព្ពានំ គតោ’’តិអាទិ។ ន ថេរេន ឧត្តរិតរោ នាម អត្ថិ លព្ភតិ, លព្ភតិ ចេ, ឯវមេវ លព្ភេយ្យាតិ អធិប្បាយោ។
Avadhāraṇavacananti vavatthāpanavacanaṃ, avadhāraṇanti attho. ‘‘Sāriputtovā’’ti ca avadhāraṇaṃ sāvakesu sāriputtova seyyoti imamatthaṃ dīpeti tassevukkaṃsabhāvato. Kilesaupasamenāti iminā mahātherassa tādiso kilesavūpasamoti dasseti. Tassa sāvakavisaye paññāya pāramippatti ahosi. Yadi evaṃ ‘‘yopi pāraṅgato bhikkhu, etāvaparamo siyā’’ti idaṃ tesaṃ buddhānaṃ ñāṇavisaye paññāpāramippattānaṃ vaseneva vuttanti daṭṭhabbaṃ. Avadhāraṇampi vimuttiyā nānattā tīhi vimuttīhi pāraṅgate sandhāyetaṃ vuttaṃ. Tenāha – ‘‘pāraṃ gatoti nibbānaṃgato’’tiādi. Na therena uttaritaro nāma atthi labbhati, labbhati ce, evameva labbheyyāti adhippāyo.
ជេតវនសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Jetavanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៨. ជេតវនសុត្តំ • 8. Jetavanasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៨. ជេតវនសុត្តវណ្ណនា • 8. Jetavanasuttavaṇṇanā
