| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
8. ජෙතවනසුත්‌තවණ්‌ණනා
8. Jetavanasuttavaṇṇanā
48. එසිතගුණත්‌තා එසියමානගුණත්‌තා ච ඉසී, අසෙක්‌ඛා සෙක්‌ඛකල්‍යාණපුථුජ්‌ජනා ච. ඉසීනං සඞ්‌ඝො ඉසිසඞ්‌ඝො. ඉසිසඞ්‌ඝෙන නිසෙවිතං. තෙනාහ ‘‘භික්‌ඛුසඞ්‌ඝනිසෙවිත’’න්‌ති.
48. Esitaguṇattā esiyamānaguṇattā ca isī, asekkhā sekkhakalyāṇaputhujjanā ca. Isīnaṃ saṅgho isisaṅgho. Isisaṅghena nisevitaṃ. Tenāha ‘‘bhikkhusaṅghanisevita’’nti.
තං කාරෙන්‌තස්‌ස ගන්‌ධකුටිපාසාදකූටාගාරාදිවසෙන සිනිද්‌ධසන්‌දච්‌ඡායරුක්‌ඛලතාවසෙන භූමිභාගසම්‌පත්‌තියා ච අනඤ්‌ඤසාධාරණං අතිරමණීයං තං ජෙතවනං චිත්‌තං තොසෙති, තථා අරියානං නිවාසභාවෙනපීති ආහ ‘‘එවං පඨමගාථාය ජෙතවනස්‌ස වණ්‌ණං කථෙත්‌වා’’ති. තෙනාහ භගවා – ‘‘යත්‌ථ අරහන්‌තො විහරන්‌ති, තං භූමිරාමණෙය්‍යක’’න්‌ති (ධ. ප. 98; ථෙරගා. 991). අපචයගාමිචෙතනා සත්‌තානං විසුද්‌ධිං ආවහති කම්‌මක්‌ඛයාය සංවත්‌තනතොති ආහ ‘‘කම්‌මන්‌ති මග්‌ගචෙතනා’’ති. චතුන්‌නං අරියසච්‌චානං විදිතකරණට්‌ඨෙන කිලෙසානං විජ්‌ඣනට්‌ඨෙන ච විජ්‌ජා . මග්‌ගපඤ්‌ඤා සම්‌මාදිට්‌ඨීති ආහ ‘‘විජ්‌ජාති මග්‌ගපඤ්‌ඤා’’ති. සමාධිපක්‌ඛිකා ධම්‌මා සම්‌මාවායාමසතිසමාධයො. යථා හි විජ්‌ජාපි විජ්‌ජාභාගියා, එවං සමාධිපි සමාධිපක්‌ඛිකො. සීලං එතස්‌ස අත්‌ථීති සීලන්‌ති ආහ ‘‘සීලෙ පතිට්‌ඨිතස්‌ස ජීවිතං උත්‌තම’’න්‌ති. දිට්‌ඨිසඞ්‌කප්‌පාති සම්‌මාදිට්‌ඨිසඞ්‌කප්‌පා. තත්‌ථ සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පස්‌ස සම්‌මාදිට්‌ඨියා උපකාරභාවෙන විජ්‌ජාභාවො වුත්‌තො. තථා හි සො පඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධසඞ්‌ගහිතොති වුච්‌චති. යථා ච සම්‌මාසඞ්‌කප්‌පාදයො පඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධසඞ්‌ගහිතා, එවං වායාමසතියො සමාධික්‌ඛන්‌ධසඞ්‌ගහිතාති ආහ ‘‘වායාමසතිසමාධයො’’ති. ධම්‌මොති හි ඉධ සමාධි අධිප්‌පෙතො ‘‘එවංධම්‌මා තෙ භගවන්‌තො අහෙසු’’න්‌තිආදීසු (දී. නි. 2.13; ම. නි. 3.197; සං. නි. 5.378) විය. වාචාකම්‌මන්‌තාජීවාති සම්‌මාවාචාකම්‌මන්‌තාජීවා. මග්‌ගපරියාපන්‌නා එව හෙතෙ සඞ්‌ගහිතා. තෙනාහ ‘‘එතෙන අට්‌ඨඞ්‌ගිකමග්‌ගෙනා’’ති.
Taṃ kārentassa gandhakuṭipāsādakūṭāgārādivasena siniddhasandacchāyarukkhalatāvasena bhūmibhāgasampattiyā ca anaññasādhāraṇaṃ atiramaṇīyaṃ taṃ jetavanaṃ cittaṃ toseti, tathā ariyānaṃ nivāsabhāvenapīti āha ‘‘evaṃ paṭhamagāthāya jetavanassa vaṇṇaṃ kathetvā’’ti. Tenāha bhagavā – ‘‘yattha arahanto viharanti, taṃ bhūmirāmaṇeyyaka’’nti (dha. pa. 98; theragā. 991). Apacayagāmicetanā sattānaṃ visuddhiṃ āvahati kammakkhayāya saṃvattanatoti āha ‘‘kammanti maggacetanā’’ti. Catunnaṃ ariyasaccānaṃ viditakaraṇaṭṭhena kilesānaṃ vijjhanaṭṭhena ca vijjā. Maggapaññā sammādiṭṭhīti āha ‘‘vijjāti maggapaññā’’ti. Samādhipakkhikā dhammā sammāvāyāmasatisamādhayo. Yathā hi vijjāpi vijjābhāgiyā, evaṃ samādhipi samādhipakkhiko. Sīlaṃ etassa atthīti sīlanti āha ‘‘sīle patiṭṭhitassa jīvitaṃ uttama’’nti. Diṭṭhisaṅkappāti sammādiṭṭhisaṅkappā. Tattha sammāsaṅkappassa sammādiṭṭhiyā upakārabhāvena vijjābhāvo vutto. Tathā hi so paññākkhandhasaṅgahitoti vuccati. Yathā ca sammāsaṅkappādayo paññākkhandhasaṅgahitā, evaṃ vāyāmasatiyo samādhikkhandhasaṅgahitāti āha ‘‘vāyāmasatisamādhayo’’ti. Dhammoti hi idha samādhi adhippeto ‘‘evaṃdhammā te bhagavanto ahesu’’ntiādīsu (dī. ni. 2.13; ma. ni. 3.197; saṃ. ni. 5.378) viya. Vācākammantājīvāti sammāvācākammantājīvā. Maggapariyāpannā eva hete saṅgahitā. Tenāha ‘‘etena aṭṭhaṅgikamaggenā’’ti.
උපායෙන විධිනා අරියමග්‌ගො භාවෙතබ්‌බො. තෙනාහ ‘‘සමාධිපක්‌ඛියධම්‌ම’’න්‌ති. සම්‌මාසමාධිපක්‌ඛියං විපස්‌සනාධම්‌මඤ්‌චෙව මග්‌ගධම්‌මඤ්‌ච. ‘‘අරියං වො, භික්‌ඛවෙ, සම්‌මාසමාධිං දෙසෙස්‌සාමි සඋපනිසං සපරික්‌ඛාර’’න්‌ති (ම. නි. 3.136) හි වචනතො සම්‌මාදිට්‌ඨිආදයො මග්‌ගධම්‌මා සම්‌මාසමාධිපරික්‌ඛාරා. විචිනෙය්‍යාති වීමංසෙය්‍ය, භාවෙය්‍යාති අත්‌ථො. තත්‌ථාති හෙතුම්‌හි භුම්‌මවචනං. අරියමග්‌ගහෙතුකා හි සත්‌තානං විසුද්‌ධි. තෙනාහ ‘‘තස්‌මිං අරියමග්‌ගෙ විසුජ්‌ඣතී’’ති. පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධධම්‌මං විචිනෙය්‍යාති පච්‌චුප්‌පන්‌නෙ පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධෙ විපස්‌සෙය්‍ය. තෙසු විපස්‌සියමානෙසු විපස්‌සනාය උක්‌කංසගතාය යදග්‌ගෙන දුක්‌ඛසච්‌චං පරිඤ්‌ඤාපටිවෙධෙන පටිවිජ්‌ඣීයති, තදග්‌ගෙන සමුදයසච්‌චං පහානපටිවෙධෙන පටිවිජ්‌ඣීයති, නිරොධසච්‌චං සච්‌ඡිකිරියාපටිවෙධෙන, මග්‌ගසච්‌චං භාවනාපටිවෙධෙන පටිවිජ්‌ඣීයතීති එවං තෙසු චතූසු සච්‌චෙසු විසුජ්‌ඣතීති ඉමස්‌මිං පක්‌ඛෙ නිමිත්‌තත්‌ථෙ එව භුම්‌මං, තෙසු සච්‌චෙසු පටිවිජ්‌ඣියමානෙසූති අත්‌ථො.
Upāyena vidhinā ariyamaggo bhāvetabbo. Tenāha ‘‘samādhipakkhiyadhamma’’nti. Sammāsamādhipakkhiyaṃ vipassanādhammañceva maggadhammañca. ‘‘Ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmi saupanisaṃ saparikkhāra’’nti (ma. ni. 3.136) hi vacanato sammādiṭṭhiādayo maggadhammā sammāsamādhiparikkhārā. Vicineyyāti vīmaṃseyya, bhāveyyāti attho. Tatthāti hetumhi bhummavacanaṃ. Ariyamaggahetukā hi sattānaṃ visuddhi. Tenāha ‘‘tasmiṃ ariyamagge visujjhatī’’ti. Pañcakkhandhadhammaṃ vicineyyāti paccuppanne pañcakkhandhe vipasseyya. Tesu vipassiyamānesu vipassanāya ukkaṃsagatāya yadaggena dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhena paṭivijjhīyati, tadaggena samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhena paṭivijjhīyati, nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhena, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhena paṭivijjhīyatīti evaṃ tesu catūsu saccesu visujjhatīti imasmiṃ pakkhe nimittatthe eva bhummaṃ, tesu saccesu paṭivijjhiyamānesūti attho.
අවධාරණවචනන්‌ති වවත්‌ථාපනවචනං, අවධාරණන්‌ති අත්‌ථො. ‘‘සාරිපුත්‌තොවා’’ති ච අවධාරණං සාවකෙසු සාරිපුත්‌තොව සෙය්‍යොති ඉමමත්‌ථං දීපෙති තස්‌සෙවුක්‌කංසභාවතො. කිලෙසඋපසමෙනාති ඉමිනා මහාථෙරස්‌ස තාදිසො කිලෙසවූපසමොති දස්‌සෙති. තස්‌ස සාවකවිසයෙ පඤ්‌ඤාය පාරමිප්‌පත්‌ති අහොසි. යදි එවං ‘‘යොපි පාරඞ්‌ගතො භික්‌ඛු, එතාවපරමො සියා’’ති ඉදං තෙසං බුද්‌ධානං ඤාණවිසයෙ පඤ්‌ඤාපාරමිප්‌පත්‌තානං වසෙනෙව වුත්‌තන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. අවධාරණම්‌පි විමුත්‌තියා නානත්‌තා තීහි විමුත්‌තීහි පාරඞ්‌ගතෙ සන්‌ධායෙතං වුත්‌තං. තෙනාහ – ‘‘පාරං ගතොති නිබ්‌බානං ගතො’’තිආදි. න ථෙරෙන උත්‌තරිතරො නාම අත්‌ථි ලබ්‌භති, ලබ්‌භති චෙ, එවමෙව ලබ්‌භෙය්‍යාති අධිප්‌පායො.
Avadhāraṇavacananti vavatthāpanavacanaṃ, avadhāraṇanti attho. ‘‘Sāriputtovā’’ti ca avadhāraṇaṃ sāvakesu sāriputtova seyyoti imamatthaṃ dīpeti tassevukkaṃsabhāvato. Kilesaupasamenāti iminā mahātherassa tādiso kilesavūpasamoti dasseti. Tassa sāvakavisaye paññāya pāramippatti ahosi. Yadi evaṃ ‘‘yopi pāraṅgato bhikkhu, etāvaparamo siyā’’ti idaṃ tesaṃ buddhānaṃ ñāṇavisaye paññāpāramippattānaṃ vaseneva vuttanti daṭṭhabbaṃ. Avadhāraṇampi vimuttiyā nānattā tīhi vimuttīhi pāraṅgate sandhāyetaṃ vuttaṃ. Tenāha – ‘‘pāraṃ gatoti nibbānaṃgato’’tiādi. Na therena uttaritaro nāma atthi labbhati, labbhati ce, evameva labbheyyāti adhippāyo.
ජෙතවනසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Jetavanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 8. ජෙතවනසුත්‌තං • 8. Jetavanasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 8. ජෙතවනසුත්‌තවණ්‌ණනා • 8. Jetavanasuttavaṇṇanā
