| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੮. ਜੇਤવਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Jetavanasuttavaṇṇanā
੪੮. ਏਸਿਤਗੁਣਤ੍ਤਾ ਏਸਿਯਮਾਨਗੁਣਤ੍ਤਾ ਚ ਇਸੀ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸੇਕ੍ਖਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਚ। ਇਸੀਨਂ ਸਙ੍ਘੋ ਇਸਿਸਙ੍ਘੋ। ਇਸਿਸਙ੍ਘੇਨ ਨਿਸੇવਿਤਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਨਿਸੇવਿਤ’’ਨ੍ਤਿ।
48. Esitaguṇattā esiyamānaguṇattā ca isī, asekkhā sekkhakalyāṇaputhujjanā ca. Isīnaṃ saṅgho isisaṅgho. Isisaṅghena nisevitaṃ. Tenāha ‘‘bhikkhusaṅghanisevita’’nti.
ਤਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਾਸਾਦਕੂਟਾਗਾਰਾਦਿવਸੇਨ ਸਿਨਿਦ੍ਧਸਨ੍ਦਚ੍ਛਾਯਰੁਕ੍ਖਲਤਾવਸੇਨ ਭੂਮਿਭਾਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਂ ਅਤਿਰਮਣੀਯਂ ਤਂ ਜੇਤવਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤੋਸੇਤਿ, ਤਥਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਨਿવਾਸਭਾવੇਨਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਏવਂ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ਜੇਤવਨਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਕਥੇਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਯਤ੍ਥ ਅਰਹਨ੍ਤੋ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੯੮; ਥੇਰਗਾ॰ ੯੯੧)। ਅਪਚਯਗਾਮਿਚੇਤਨਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਆવਹਤਿ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਚੇਤਨਾ’’ਤਿ। ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ વਿਦਿਤਕਰਣਟ੍ਠੇਨ ਕਿਲੇਸਾਨਂ વਿਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਚ વਿਜ੍ਜਾ । ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਜ੍ਜਾਤਿ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ। ਸਮਾਧਿਪਕ੍ਖਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮਸਤਿਸਮਾਧਯੋ। ਯਥਾ ਹਿ વਿਜ੍ਜਾਪਿ વਿਜ੍ਜਾਭਾਗਿਯਾ, ਏવਂ ਸਮਾਧਿਪਿ ਸਮਾਧਿਪਕ੍ਖਿਕੋ। ਸੀਲਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਜੀવਿਤਂ ਉਤ੍ਤਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਉਪਕਾਰਭਾવੇਨ વਿਜ੍ਜਾਭਾવੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਏવਂ વਾਯਾਮਸਤਿਯੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘વਾਯਾਮਸਤਿਸਮਾਧਯੋ’’ਤਿ। ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਹਿ ਇਧ ਸਮਾਧਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ‘‘ਏવਂਧਮ੍ਮਾ ਤੇ ਭਗવਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੩; ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੯੭; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੩੭੮) વਿਯ। વਾਚਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਜੀવਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਜੀવਾ। ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਏવ ਹੇਤੇ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਏਤੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਮਗ੍ਗੇਨਾ’’ਤਿ।
Taṃ kārentassa gandhakuṭipāsādakūṭāgārādivasena siniddhasandacchāyarukkhalatāvasena bhūmibhāgasampattiyā ca anaññasādhāraṇaṃ atiramaṇīyaṃ taṃ jetavanaṃ cittaṃ toseti, tathā ariyānaṃ nivāsabhāvenapīti āha ‘‘evaṃ paṭhamagāthāya jetavanassa vaṇṇaṃ kathetvā’’ti. Tenāha bhagavā – ‘‘yattha arahanto viharanti, taṃ bhūmirāmaṇeyyaka’’nti (dha. pa. 98; theragā. 991). Apacayagāmicetanā sattānaṃ visuddhiṃ āvahati kammakkhayāya saṃvattanatoti āha ‘‘kammanti maggacetanā’’ti. Catunnaṃ ariyasaccānaṃ viditakaraṇaṭṭhena kilesānaṃ vijjhanaṭṭhena ca vijjā. Maggapaññā sammādiṭṭhīti āha ‘‘vijjāti maggapaññā’’ti. Samādhipakkhikā dhammā sammāvāyāmasatisamādhayo. Yathā hi vijjāpi vijjābhāgiyā, evaṃ samādhipi samādhipakkhiko. Sīlaṃ etassa atthīti sīlanti āha ‘‘sīle patiṭṭhitassa jīvitaṃ uttama’’nti. Diṭṭhisaṅkappāti sammādiṭṭhisaṅkappā. Tattha sammāsaṅkappassa sammādiṭṭhiyā upakārabhāvena vijjābhāvo vutto. Tathā hi so paññākkhandhasaṅgahitoti vuccati. Yathā ca sammāsaṅkappādayo paññākkhandhasaṅgahitā, evaṃ vāyāmasatiyo samādhikkhandhasaṅgahitāti āha ‘‘vāyāmasatisamādhayo’’ti. Dhammoti hi idha samādhi adhippeto ‘‘evaṃdhammā te bhagavanto ahesu’’ntiādīsu (dī. ni. 2.13; ma. ni. 3.197; saṃ. ni. 5.378) viya. Vācākammantājīvāti sammāvācākammantājīvā. Maggapariyāpannā eva hete saṅgahitā. Tenāha ‘‘etena aṭṭhaṅgikamaggenā’’ti.
ਉਪਾਯੇਨ વਿਧਿਨਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਭਾવੇਤਬ੍ਬੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਮਾਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਪਕ੍ਖਿਯਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਧਮ੍ਮਞ੍ਚੇવ ਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਞ੍ਚ। ‘‘ਅਰਿਯਂ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਸਉਪਨਿਸਂ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੩੬) ਹਿ વਚਨਤੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ। વਿਚਿਨੇਯ੍ਯਾਤਿ વੀਮਂਸੇਯ੍ਯ, ਭਾવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਂ। ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ વਿਸੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ। ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਧਮ੍ਮਂ વਿਚਿਨੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ વਿਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਤੇਸੁ વਿਪਸ੍ਸਿਯਮਾਨੇਸੁ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਉਕ੍ਕਂਸਗਤਾਯ ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਟਿવੇਧੇਨ ਪਟਿવਿਜ੍ਝੀਯਤਿ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ ਪਹਾਨਪਟਿવੇਧੇਨ ਪਟਿવਿਜ੍ਝੀਯਤਿ, ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਪਟਿવੇਧੇਨ, ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ ਭਾવਨਾਪਟਿવੇਧੇਨ ਪਟਿવਿਜ੍ਝੀਯਤੀਤਿ ਏવਂ ਤੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ વਿਸੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਖੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਏવ ਭੁਮ੍ਮਂ, ਤੇਸੁ ਸਚ੍ਚੇਸੁ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਯਮਾਨੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Upāyena vidhinā ariyamaggo bhāvetabbo. Tenāha ‘‘samādhipakkhiyadhamma’’nti. Sammāsamādhipakkhiyaṃ vipassanādhammañceva maggadhammañca. ‘‘Ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmi saupanisaṃ saparikkhāra’’nti (ma. ni. 3.136) hi vacanato sammādiṭṭhiādayo maggadhammā sammāsamādhiparikkhārā. Vicineyyāti vīmaṃseyya, bhāveyyāti attho. Tatthāti hetumhi bhummavacanaṃ. Ariyamaggahetukā hi sattānaṃ visuddhi. Tenāha ‘‘tasmiṃ ariyamagge visujjhatī’’ti. Pañcakkhandhadhammaṃ vicineyyāti paccuppanne pañcakkhandhe vipasseyya. Tesu vipassiyamānesu vipassanāya ukkaṃsagatāya yadaggena dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhena paṭivijjhīyati, tadaggena samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhena paṭivijjhīyati, nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhena, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhena paṭivijjhīyatīti evaṃ tesu catūsu saccesu visujjhatīti imasmiṃ pakkhe nimittatthe eva bhummaṃ, tesu saccesu paṭivijjhiyamānesūti attho.
ਅવਧਾਰਣવਚਨਨ੍ਤਿ વવਤ੍ਥਾਪਨવਚਨਂ, ਅવਧਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋવਾ’’ਤਿ ਚ ਅવਧਾਰਣਂ ਸਾવਕੇਸੁ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋવ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤਿ ਤਸ੍ਸੇવੁਕ੍ਕਂਸਭਾવਤੋ। ਕਿਲੇਸਉਪਸਮੇਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਹਾਥੇਰਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸੋ ਕਿਲੇਸવੂਪਸਮੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਾવਕવਿਸਯੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਹੋਸਿ। ਯਦਿ ਏવਂ ‘‘ਯੋਪਿ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਤਾવਪਰਮੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਞਾਣવਿਸਯੇ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ વਸੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅવਧਾਰਣਮ੍ਪਿ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਤੀਹਿ વਿਮੁਤ੍ਤੀਹਿ ਪਾਰਙ੍ਗਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਪਾਰਂ ਗਤੋਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਤੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਨ ਥੇਰੇਨ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਲਬ੍ਭਤਿ ਚੇ, ਏવਮੇવ ਲਬ੍ਭੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Avadhāraṇavacananti vavatthāpanavacanaṃ, avadhāraṇanti attho. ‘‘Sāriputtovā’’ti ca avadhāraṇaṃ sāvakesu sāriputtova seyyoti imamatthaṃ dīpeti tassevukkaṃsabhāvato. Kilesaupasamenāti iminā mahātherassa tādiso kilesavūpasamoti dasseti. Tassa sāvakavisaye paññāya pāramippatti ahosi. Yadi evaṃ ‘‘yopi pāraṅgato bhikkhu, etāvaparamo siyā’’ti idaṃ tesaṃ buddhānaṃ ñāṇavisaye paññāpāramippattānaṃ vaseneva vuttanti daṭṭhabbaṃ. Avadhāraṇampi vimuttiyā nānattā tīhi vimuttīhi pāraṅgate sandhāyetaṃ vuttaṃ. Tenāha – ‘‘pāraṃ gatoti nibbānaṃgato’’tiādi. Na therena uttaritaro nāma atthi labbhati, labbhati ce, evameva labbheyyāti adhippāyo.
ਜੇਤવਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Jetavanasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੮. ਜੇਤવਨਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Jetavanasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੮. ਜੇਤવਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Jetavanasuttavaṇṇanā
