| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
ឈានង្គរាសិវណ្ណនា
Jhānaṅgarāsivaṇṇanā
វិតក្កនន្តិ វិតក្កនកិរិយា, សា ច វិតក្កស្ស អត្តនោ បច្ចយេហិ បវត្តិមត្តមេវាតិ ភាវនិទ្ទេសោ វសវត្តិភាវនិវារណាយ ហោតិ។ យស្មិំ អារម្មណេ ចិត្តំ អភិនិរោបេតិ, តំ តស្ស គហណយោគ្យំ ករោន្តោ វិតក្កោ អាកោដេន្តោ វិយ បរិវត្តេន្តោ វិយ ច ហោតីតិ តស្ស អាកោដនលក្ខណតា បរិយាហននរសតា ច វុត្តា។ ឥទញ្ច លក្ខណំ កិច្ចសន្និស្សិតំ កត្វា វុត្តំ។ ធម្មានញ្ហិ សភាវវិនិមុត្តា កាចិ កិរិយា នាម នត្ថិ, តថា គហេតព្ពាការោ។ ពោធនេយ្យជនានុរោធេន បន បរមត្ថតោ ឯកសភាវោបិ សភាវធម្មោ បរិយាយវចនេហិ វិយ សមារោបិតរូបេហិ ពហូហិ បការេហិ បកាសីយតិ។ ឯវញ្ហិ សោ សុដ្ឋុ បកាសិតោ ហោតីតិ។
Vitakkananti vitakkanakiriyā, sā ca vitakkassa attano paccayehi pavattimattamevāti bhāvaniddeso vasavattibhāvanivāraṇāya hoti. Yasmiṃ ārammaṇe cittaṃ abhiniropeti, taṃ tassa gahaṇayogyaṃ karonto vitakko ākoṭento viya parivattento viya ca hotīti tassa ākoṭanalakkhaṇatā pariyāhananarasatā ca vuttā. Idañca lakkhaṇaṃ kiccasannissitaṃ katvā vuttaṃ. Dhammānañhi sabhāvavinimuttā kāci kiriyā nāma natthi, tathā gahetabbākāro. Bodhaneyyajanānurodhena pana paramatthato ekasabhāvopi sabhāvadhammo pariyāyavacanehi viya samāropitarūpehi bahūhi pakārehi pakāsīyati. Evañhi so suṭṭhu pakāsito hotīti.
វិប្ផារោ នាម វិតក្កស្ស ថិនមិទ្ធបដិបក្ខោ អារម្មណេ អនោលីនតា អសង្កោចោ, សោ បន អភិនិរោបនភាវតោ ចលនំ វិយ ហោតីតិ អធិប្បាយេន ‘‘វិប្ផារវាតិ វិចលនយុត្តោ’’តិ វុត្តំ។ ឧបចារប្បនាសុ សន្តានេន បវត្តិយន្តិ ឯតេន យថា អបុព្ពារម្មណេ បឋមាភិនិបាតភូតោ វិតក្កោ វិប្ផារវា ហោតិ, ន តថា ឯកស្មិំយេវ អារម្មណេ និរន្តរំ អនុប្បពន្ធវសេន បវត្តិយំ, នាតិវិប្ផារវា បន តត្ថ ហោតិ សន្និសិន្នភាវតោតិ ទស្សេតិ។ តេនេវាហ ‘‘និច្ចលោ ហុត្វា’’តិអាទិ។
Vipphāro nāma vitakkassa thinamiddhapaṭipakkho ārammaṇe anolīnatā asaṅkoco, so pana abhiniropanabhāvato calanaṃ viya hotīti adhippāyena ‘‘vipphāravāti vicalanayutto’’ti vuttaṃ. Upacārappanāsu santānena pavattiyanti etena yathā apubbārammaṇe paṭhamābhinipātabhūto vitakko vipphāravā hoti, na tathā ekasmiṃyeva ārammaṇe nirantaraṃ anuppabandhavasena pavattiyaṃ, nātivipphāravā pana tattha hoti sannisinnabhāvatoti dasseti. Tenevāha ‘‘niccalo hutvā’’tiādi.
‘‘បីតិសុខេន អភិសន្ទេតី’’តិអាទិវចនតោ (ទី. និ. ១.២២៦; ម. និ. ១.៤២៧) បីតិយា ផរណំ កាយវិសយន្តិ យថា តំ ហោតិ, តំ ទស្សេតុំ ‘‘បណីតរូបេហី’’តិ វុត្តំ។
‘‘Pītisukhena abhisandetī’’tiādivacanato (dī. ni. 1.226; ma. ni. 1.427) pītiyā pharaṇaṃ kāyavisayanti yathā taṃ hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘paṇītarūpehī’’ti vuttaṃ.
វិសារស្ស ព្យគ្គភាវស្ស បដិបក្ខោ សភាវោ អវិសារោ, ន វិសារាភាវមត្តំ។ អវិសារាវិក្ខេបានំ សមាធានភាវតោ អត្ថតោ វិសេសាភាវេបិ សមុខេន សម្បយុត្តមុខេន ច ឧភយំ វុត្តន្តិ ទស្សេតុំ ‘‘អវិសា…បេ.… វិក្ខេបោ’’តិ វុត្តំ។ វិសេសតោតិ អតិសយេនាតិ វា អត្ថោ គហេតព្ពោ។ សុខញ្ហិ សមាធិស្ស វិសេសការណំ ‘‘សុខិនោ ចិត្តំ សមាធិយតី’’តិ (ទី. និ. ៣.៣៥៩; អ. និ. ៣.៩៦; ៦.១០; ១១.១២) វចនតោ។
Visārassa byaggabhāvassa paṭipakkho sabhāvo avisāro, na visārābhāvamattaṃ. Avisārāvikkhepānaṃ samādhānabhāvato atthato visesābhāvepi samukhena sampayuttamukhena ca ubhayaṃ vuttanti dassetuṃ ‘‘avisā…pe… vikkhepo’’ti vuttaṃ. Visesatoti atisayenāti vā attho gahetabbo. Sukhañhi samādhissa visesakāraṇaṃ ‘‘sukhino cittaṃ samādhiyatī’’ti (dī. ni. 3.359; a. ni. 3.96; 6.10; 11.12) vacanato.
Related texts:
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ឈានង្គរាសិវណ្ណនា • Jhānaṅgarāsivaṇṇanā
