| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಅನುಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
ಝಾನಙ್ಗರಾಸಿವಣ್ಣನಾ
Jhānaṅgarāsivaṇṇanā
ವಿತಕ್ಕನನ್ತಿ ವಿತಕ್ಕನಕಿರಿಯಾ, ಸಾ ಚ ವಿತಕ್ಕಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪವತ್ತಿಮತ್ತಮೇವಾತಿ ಭಾವನಿದ್ದೇಸೋ ವಸವತ್ತಿಭಾವನಿವಾರಣಾಯ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಿಂ ಆರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿರೋಪೇತಿ, ತಂ ತಸ್ಸ ಗಹಣಯೋಗ್ಯಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ ಆಕೋಟೇನ್ತೋ ವಿಯ ಪರಿವತ್ತೇನ್ತೋ ವಿಯ ಚ ಹೋತೀತಿ ತಸ್ಸ ಆಕೋಟನಲಕ್ಖಣತಾ ಪರಿಯಾಹನನರಸತಾ ಚ ವುತ್ತಾ। ಇದಞ್ಚ ಲಕ್ಖಣಂ ಕಿಚ್ಚಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಧಮ್ಮಾನಞ್ಹಿ ಸಭಾವವಿನಿಮುತ್ತಾ ಕಾಚಿ ಕಿರಿಯಾ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ತಥಾ ಗಹೇತಬ್ಬಾಕಾರೋ। ಬೋಧನೇಯ್ಯಜನಾನುರೋಧೇನ ಪನ ಪರಮತ್ಥತೋ ಏಕಸಭಾವೋಪಿ ಸಭಾವಧಮ್ಮೋ ಪರಿಯಾಯವಚನೇಹಿ ವಿಯ ಸಮಾರೋಪಿತರೂಪೇಹಿ ಬಹೂಹಿ ಪಕಾರೇಹಿ ಪಕಾಸೀಯತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ ಸುಟ್ಠು ಪಕಾಸಿತೋ ಹೋತೀತಿ।
Vitakkananti vitakkanakiriyā, sā ca vitakkassa attano paccayehi pavattimattamevāti bhāvaniddeso vasavattibhāvanivāraṇāya hoti. Yasmiṃ ārammaṇe cittaṃ abhiniropeti, taṃ tassa gahaṇayogyaṃ karonto vitakko ākoṭento viya parivattento viya ca hotīti tassa ākoṭanalakkhaṇatā pariyāhananarasatā ca vuttā. Idañca lakkhaṇaṃ kiccasannissitaṃ katvā vuttaṃ. Dhammānañhi sabhāvavinimuttā kāci kiriyā nāma natthi, tathā gahetabbākāro. Bodhaneyyajanānurodhena pana paramatthato ekasabhāvopi sabhāvadhammo pariyāyavacanehi viya samāropitarūpehi bahūhi pakārehi pakāsīyati. Evañhi so suṭṭhu pakāsito hotīti.
ವಿಪ್ಫಾರೋ ನಾಮ ವಿತಕ್ಕಸ್ಸ ಥಿನಮಿದ್ಧಪಟಿಪಕ್ಖೋ ಆರಮ್ಮಣೇ ಅನೋಲೀನತಾ ಅಸಙ್ಕೋಚೋ, ಸೋ ಪನ ಅಭಿನಿರೋಪನಭಾವತೋ ಚಲನಂ ವಿಯ ಹೋತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ‘‘ವಿಪ್ಫಾರವಾತಿ ವಿಚಲನಯುತ್ತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾಸು ಸನ್ತಾನೇನ ಪವತ್ತಿಯನ್ತಿ ಏತೇನ ಯಥಾ ಅಪುಬ್ಬಾರಮ್ಮಣೇ ಪಠಮಾಭಿನಿಪಾತಭೂತೋ ವಿತಕ್ಕೋ ವಿಪ್ಫಾರವಾ ಹೋತಿ, ನ ತಥಾ ಏಕಸ್ಮಿಂಯೇವ ಆರಮ್ಮಣೇ ನಿರನ್ತರಂ ಅನುಪ್ಪಬನ್ಧವಸೇನ ಪವತ್ತಿಯಂ, ನಾತಿವಿಪ್ಫಾರವಾ ಪನ ತತ್ಥ ಹೋತಿ ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಭಾವತೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ನಿಚ್ಚಲೋ ಹುತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ।
Vipphāro nāma vitakkassa thinamiddhapaṭipakkho ārammaṇe anolīnatā asaṅkoco, so pana abhiniropanabhāvato calanaṃ viya hotīti adhippāyena ‘‘vipphāravāti vicalanayutto’’ti vuttaṃ. Upacārappanāsu santānena pavattiyanti etena yathā apubbārammaṇe paṭhamābhinipātabhūto vitakko vipphāravā hoti, na tathā ekasmiṃyeva ārammaṇe nirantaraṃ anuppabandhavasena pavattiyaṃ, nātivipphāravā pana tattha hoti sannisinnabhāvatoti dasseti. Tenevāha ‘‘niccalo hutvā’’tiādi.
‘‘ಪೀತಿಸುಖೇನ ಅಭಿಸನ್ದೇತೀ’’ತಿಆದಿವಚನತೋ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೧.೨೨೬; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೨೭) ಪೀತಿಯಾ ಫರಣಂ ಕಾಯವಿಸಯನ್ತಿ ಯಥಾ ತಂ ಹೋತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪಣೀತರೂಪೇಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
‘‘Pītisukhena abhisandetī’’tiādivacanato (dī. ni. 1.226; ma. ni. 1.427) pītiyā pharaṇaṃ kāyavisayanti yathā taṃ hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘paṇītarūpehī’’ti vuttaṃ.
ವಿಸಾರಸ್ಸ ಬ್ಯಗ್ಗಭಾವಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖೋ ಸಭಾವೋ ಅವಿಸಾರೋ, ನ ವಿಸಾರಾಭಾವಮತ್ತಂ। ಅವಿಸಾರಾವಿಕ್ಖೇಪಾನಂ ಸಮಾಧಾನಭಾವತೋ ಅತ್ಥತೋ ವಿಸೇಸಾಭಾವೇಪಿ ಸಮುಖೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಮುಖೇನ ಚ ಉಭಯಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅವಿಸಾ…ಪೇ॰… ವಿಕ್ಖೇಪೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ವಿಸೇಸತೋತಿ ಅತಿಸಯೇನಾತಿ ವಾ ಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಸುಖಞ್ಹಿ ಸಮಾಧಿಸ್ಸ ವಿಸೇಸಕಾರಣಂ ‘‘ಸುಖಿನೋ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಯತೀ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೩೫೯; ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೯೬; ೬.೧೦; ೧೧.೧೨) ವಚನತೋ।
Visārassa byaggabhāvassa paṭipakkho sabhāvo avisāro, na visārābhāvamattaṃ. Avisārāvikkhepānaṃ samādhānabhāvato atthato visesābhāvepi samukhena sampayuttamukhena ca ubhayaṃ vuttanti dassetuṃ ‘‘avisā…pe… vikkhepo’’ti vuttaṃ. Visesatoti atisayenāti vā attho gahetabbo. Sukhañhi samādhissa visesakāraṇaṃ ‘‘sukhino cittaṃ samādhiyatī’’ti (dī. ni. 3.359; a. ni. 3.96; 6.10; 11.12) vacanato.
Related texts:
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ಝಾನಙ್ಗರಾಸಿವಣ್ಣನಾ • Jhānaṅgarāsivaṇṇanā
