| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
17. ඣානපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
17. Jhānapaccayaniddesavaṇṇanā
17. සොමනස්‌සදොමනස්‌සසඞ්‌ඛාතානීති සොමනස්‌සදොමනස්‌සපරියායෙන වුත්‌තානි, ඣානඞ්‌ගභාවවිසෙසනතො වා සොමනස්‌සදොමනස්‌සභූතානෙව සුඛදුක්‌ඛානි ඣානඞ්‌ගානි, න ඉතරසුඛදුක්‌ඛානීති ඣානඞ්‌ගභූතානංයෙව සුඛදුක්‌ඛානං ඣානඞ්‌ගභාවදස්‌සනත්‌ථං සොමනස්‌සදොමනස්‌සග්‌ගහණං කතං. ඉදානි යථාවුත්‌තමෙව ‘‘ද්‌විපඤ්‌චවිඤ්‌ඤාණෙසූ’’තිආදිනා විත්‌ථාරතො විභාවෙති, තං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව. තෙනාති විසෙසනභූතෙන සොමනස්‌සදොමනස්‌සග්‌ගහණෙන.
17. Somanassadomanassasaṅkhātānīti somanassadomanassapariyāyena vuttāni, jhānaṅgabhāvavisesanato vā somanassadomanassabhūtāneva sukhadukkhāni jhānaṅgāni, na itarasukhadukkhānīti jhānaṅgabhūtānaṃyeva sukhadukkhānaṃ jhānaṅgabhāvadassanatthaṃ somanassadomanassaggahaṇaṃ kataṃ. Idāni yathāvuttameva ‘‘dvipañcaviññāṇesū’’tiādinā vitthārato vibhāveti, taṃ suviññeyyameva. Tenāti visesanabhūtena somanassadomanassaggahaṇena.
අභිනිපාතමත්‌තත්‌තාති ආරම්‌මණකරණමත්‌තභාවතො. චින්‌තනාපවත්‌තියා උපනිජ්‌ඣායනපවත්‌තියා. යථාවුත්‌තෙනෙව කාරණෙනාති ‘‘උපනිජ්‌ඣානාකාරස්‌ස අභාවතො’’ති එතෙන කාරණෙන. පුබ්‌බෙතිආදිතො. චත්‌තාරි අඞ්‌ගානි වජ්‌ජිතානීති සත්‌තසු අඞ්‌ගෙසු දස්‌සියමානෙසු චත්‌තාරි අඞ්‌ගානි වජ්‌ජිතානි. අට්‌ඨකථා හෙසාති ලෙසෙන අපකාසෙතබ්‌බතාය කාරණමාහ. තීසුපි එකමෙව වත්‌තබ්‌බං සියා, තංසමානලක්‌ඛණතාය ඉතරෙසං තිණ්‌ණම්‌පි ගහණං හොතීති. තිණ්‌ණං පන වචනෙනාති උපෙක්‌ඛාසුඛදුක්‌ඛානං අඣානඞ්‌ගතාදස්‌සනත්‌ථෙන වචනෙන. තතො උපෙක්‌ඛාදිතො අඤ්‌ඤස්‌ස ධම්‌මස්‌ස චිත්‌තෙකග්‌ගතාය ඣානඞ්‌ගන්‌ති උද්‌ධටභාවො ආපජ්‌ජති අඣානඞ්‌ගෙසු අග්‌ගහිතත්‌තා. යථාවුත්‌තකාරණතොති ‘‘උපනිජ්‌ඣානාකාරස්‌ස අභාවතො’’ති වුත්‌තකාරණතො අඤ්‌ඤෙන කාරණෙන අනුද්‌ධටභාවො වා ආපජ්‌ජති අනුපනිජ්‌ඣායනසභාවෙහි සද්‌ධිං අග්‌ගහිතත්‌තා උපනිජ්‌ඣායනාකාරභාවතො අඤ්‌ඤෙනෙව කාරණෙන චිත්‌තෙකග්‌ගතාය පාළියං අනුද්‌ධටභාවො ආපජ්‌ජති. තංදොසපරිහරණත්‌ථන්‌ති යථාවුත්‌තදොසවිනිමොචනත්‌ථං.
Abhinipātamattattāti ārammaṇakaraṇamattabhāvato. Cintanāpavattiyā upanijjhāyanapavattiyā. Yathāvutteneva kāraṇenāti ‘‘upanijjhānākārassa abhāvato’’ti etena kāraṇena. Pubbetiādito. Cattāri aṅgāni vajjitānīti sattasu aṅgesu dassiyamānesu cattāri aṅgāni vajjitāni. Aṭṭhakathā hesāti lesena apakāsetabbatāya kāraṇamāha. Tīsupi ekameva vattabbaṃ siyā, taṃsamānalakkhaṇatāya itaresaṃ tiṇṇampi gahaṇaṃ hotīti. Tiṇṇaṃ pana vacanenāti upekkhāsukhadukkhānaṃ ajhānaṅgatādassanatthena vacanena. Tato upekkhādito aññassa dhammassa cittekaggatāya jhānaṅganti uddhaṭabhāvo āpajjati ajhānaṅgesu aggahitattā. Yathāvuttakāraṇatoti ‘‘upanijjhānākārassa abhāvato’’ti vuttakāraṇato aññena kāraṇena anuddhaṭabhāvo vā āpajjati anupanijjhāyanasabhāvehi saddhiṃ aggahitattā upanijjhāyanākārabhāvato aññeneva kāraṇena cittekaggatāya pāḷiyaṃ anuddhaṭabhāvo āpajjati. Taṃdosapariharaṇatthanti yathāvuttadosavinimocanatthaṃ.
යෙ පනාතිආදි පදකාරමත්‌තදස්‌සනං. සොමනස්‌සාදීහීති සොමනස්‌සදොමනස්‌සඣානඞ්‌ගුපෙක්‌ඛාහි. අවිභූතභාවො උපෙක්‌ඛනං. උපෙක්‌ඛා හි අවිභූතකිච්‌චා වුත්‌තා. සමානානං කෙසං? සුඛාදීනං, කෙහි? සොමනස්‌සාදීහි, කථං? සුඛ…පෙ.… යුත්‌තතාති යොජනා. න චිත්‌තෙකග්‌ගතායාති සුඛාදීහි, තදඤ්‌ඤෙහි අභිනිරොපනාදීහි ච අනින්‌ද්‍රියකිච්‌චතාය ච අනුපනිජ්‌ඣායනකිච්‌චතාය ච අසමානතාය පඤ්‌චවිඤ්‌ඤාණෙසු චිත්‌තෙකග්‌ගතාය ඣානඞ්‌ගන්‌ති අනුද්‌ධටභාවෙ කාරණං න වත්‌තබ්‌බන්‌ති. සාති චිත්‌තෙකග්‌ගතා. එත්‌ථාති ‘‘උපෙක්‌ඛාසුඛදුක්‌ඛානී’’ති එතස්‌මිං අට්‌ඨකථාවචනෙ න ගහිතා. විචිකිච්‌ඡායුත්‌තමනොධාතුආදීසූති විචිකිච්‌ඡාසම්‌පයුත්‌තචිත්‌තෙ මනොධාතුයා සම්‌පටිච්‌ඡනාදීසු ච. තස්‌සාපි චිත්‌තෙකග්‌ගතායපි.
Yepanātiādi padakāramattadassanaṃ. Somanassādīhīti somanassadomanassajhānaṅgupekkhāhi. Avibhūtabhāvo upekkhanaṃ. Upekkhā hi avibhūtakiccā vuttā. Samānānaṃ kesaṃ? Sukhādīnaṃ, kehi? Somanassādīhi, kathaṃ? Sukha…pe… yuttatāti yojanā. Na cittekaggatāyāti sukhādīhi, tadaññehi abhiniropanādīhi ca anindriyakiccatāya ca anupanijjhāyanakiccatāya ca asamānatāya pañcaviññāṇesu cittekaggatāya jhānaṅganti anuddhaṭabhāve kāraṇaṃ na vattabbanti. Sāti cittekaggatā. Etthāti ‘‘upekkhāsukhadukkhānī’’ti etasmiṃ aṭṭhakathāvacane na gahitā. Vicikicchāyuttamanodhātuādīsūti vicikicchāsampayuttacitte manodhātuyā sampaṭicchanādīsu ca. Tassāpi cittekaggatāyapi.
ඣානපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Jhānapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පට්‌ඨානපාළි • Paṭṭhānapāḷi / (2) පච්‌චයනිද්‌දෙසො • (2) Paccayaniddeso
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 17. ඣානපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා • 17. Jhānapaccayaniddesavaṇṇanā
