Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പഞ്ചപകരണ-മൂലടീകാ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā

    ൧൭. ഝാനപച്ചയനിദ്ദേസവണ്ണനാ

    17. Jhānapaccayaniddesavaṇṇanā

    ൧൭. വിതക്കവിചാരപീതിസോമനസ്സദോമനസ്സുപേക്ഖാചിത്തേകഗ്ഗതാസങ്ഖാതാനീതി ഏത്ഥ യദിപി സോമനസ്സദോമനസ്സസങ്ഖാതാനി ഝാനങ്ഗാനി നത്ഥി, സുഖദുക്ഖസങ്ഖാതാനി പന സോമനസ്സദോമനസ്സഭൂതാനേവ ഝാനങ്ഗാനി, ന കായികസുഖദുക്ഖഭൂതാനീതി ഇമസ്സ ദസ്സനത്ഥം സോമനസ്സദോമനസ്സഗ്ഗഹണം കതം. നനു ച ‘‘ദ്വിപഞ്ചവിഞ്ഞാണവജ്ജേസൂ’’തി വചനേനേവ കായികസുഖദുക്ഖാനി വജ്ജിതാനീതി സുഖദുക്ഖഗ്ഗഹണമേവ കത്തബ്ബന്തി? ന, ഝാനങ്ഗസുഖദുക്ഖാനം ഝാനങ്ഗഭാവവിസേസനതോ. ‘‘ദ്വിപഞ്ചവിഞ്ഞാണവജ്ജേസു സുഖദുക്ഖുപേക്ഖാചിത്തേകഗ്ഗതാസങ്ഖാതാനീ’’തി ഹി വുത്തേ ദ്വിപഞ്ചവിഞ്ഞാണേസു ഉപേക്ഖാചിത്തേകഗ്ഗതാഹി സദ്ധിം കായികസുഖദുക്ഖാനിപി വജ്ജിതാനീതി ഏത്തകമേവ വിഞ്ഞായതി, ന പന യാനി സുഖദുക്ഖാനി ഝാനങ്ഗാനി ഹോന്തി, തേസം ഝാനങ്ഗഭൂതോ സുഖഭാവോ ദുക്ഖഭാവോ ച വിസേസിതോ, തസ്മാ സോമനസ്സദോമനസ്സഭാവവിസിട്ഠോയേവ സുഖദുക്ഖഭാവോ സുഖദുക്ഖാനം ഝാനങ്ഗഭാവോതി ദസ്സനത്ഥം സോമനസ്സദോമനസ്സഗ്ഗഹണം കരോതി. തേന ‘‘ദ്വിപഞ്ചവിഞ്ഞാണവജ്ജേസൂ’’തി വചനേന വജ്ജിയമാനാനമ്പി സുഖദുക്ഖാനം സോമനസ്സദോമനസ്സഭാവാഭാവതോ ഝാനങ്ഗഭാവാഭാവോതി ദസ്സിതം ഹോതി. യഥാവജ്ജിതാ പന സുഖദുക്ഖോപേക്ഖേകഗ്ഗതാ കസ്മാ വജ്ജിതാതി? യത്ഥ ഝാനങ്ഗാനി ഉദ്ധരീയന്തി ചിത്തുപ്പാദകണ്ഡേ, തത്ഥ ച ഝാനങ്ഗന്തി അനുദ്ധടത്താ. കസ്മാ പന ന ഉദ്ധടാതി തം ദസ്സേതും ‘‘പഞ്ചന്നം പന വിഞ്ഞാണകായാന’’ന്തിആദിമാഹ.

    17. Vitakkavicārapītisomanassadomanassupekkhācittekaggatāsaṅkhātānīti ettha yadipi somanassadomanassasaṅkhātāni jhānaṅgāni natthi, sukhadukkhasaṅkhātāni pana somanassadomanassabhūtāneva jhānaṅgāni, na kāyikasukhadukkhabhūtānīti imassa dassanatthaṃ somanassadomanassaggahaṇaṃ kataṃ. Nanu ca ‘‘dvipañcaviññāṇavajjesū’’ti vacaneneva kāyikasukhadukkhāni vajjitānīti sukhadukkhaggahaṇameva kattabbanti? Na, jhānaṅgasukhadukkhānaṃ jhānaṅgabhāvavisesanato. ‘‘Dvipañcaviññāṇavajjesu sukhadukkhupekkhācittekaggatāsaṅkhātānī’’ti hi vutte dvipañcaviññāṇesu upekkhācittekaggatāhi saddhiṃ kāyikasukhadukkhānipi vajjitānīti ettakameva viññāyati, na pana yāni sukhadukkhāni jhānaṅgāni honti, tesaṃ jhānaṅgabhūto sukhabhāvo dukkhabhāvo ca visesito, tasmā somanassadomanassabhāvavisiṭṭhoyeva sukhadukkhabhāvo sukhadukkhānaṃ jhānaṅgabhāvoti dassanatthaṃ somanassadomanassaggahaṇaṃ karoti. Tena ‘‘dvipañcaviññāṇavajjesū’’ti vacanena vajjiyamānānampi sukhadukkhānaṃ somanassadomanassabhāvābhāvato jhānaṅgabhāvābhāvoti dassitaṃ hoti. Yathāvajjitā pana sukhadukkhopekkhekaggatā kasmā vajjitāti? Yattha jhānaṅgāni uddharīyanti cittuppādakaṇḍe, tattha ca jhānaṅganti anuddhaṭattā. Kasmā pana na uddhaṭāti taṃ dassetuṃ ‘‘pañcannaṃ pana viññāṇakāyāna’’ntiādimāha.

    അഭിനിപാതമത്തത്താതി ഏതേന ആവജ്ജനസമ്പടിച്ഛനമത്തായപി ചിന്തനാപവത്തിയാ അഭാവം ദസ്സേതി. ‘‘തേസു വിജ്ജമാനാനിപി ഉപേക്ഖാസുഖദുക്ഖാനീ’’തി പോരാണപാഠോ. തത്ഥ ഉപേക്ഖാസുഖദുക്ഖേഹേവ തംസമാനലക്ഖണായ ചിത്തേകഗ്ഗതായപി യഥാവുത്തേനേവ കാരണേന അനുദ്ധടഭാവോ ദസ്സിതോതി ദട്ഠബ്ബോ. പുബ്ബേ പന സത്ത അങ്ഗാനി ദസ്സേന്തേന ചത്താരി അങ്ഗാനി വജ്ജിതാനീതി തേസം വജ്ജനേ കാരണം ദസ്സേന്തേന ന സമാനലക്ഖണേന ലേസേന ദസ്സേതബ്ബം. അട്ഠകഥാ ഹേസാതി. യദി ച ലേസേന ദസ്സേതബ്ബം, യഥാവുത്തേസുപി തീസു ഏകമേവ വത്തബ്ബം സിയാ, തിണ്ണം പന വചനേന തതോ അഞ്ഞസ്സ ഝാനങ്ഗന്തി ഉദ്ധടഭാവോ ആപജ്ജതി, യഥാവുത്തകാരണതോ അഞ്ഞേന കാരണേന അനുദ്ധടഭാവോ വാ, തസ്മാ തംദോസപരിഹരണത്ഥം ‘‘ഉപേക്ഖാചിത്തേകഗ്ഗതാസുഖദുക്ഖാനീ’’തി പഠന്തി. യേ പന ‘‘ഝാനങ്ഗഭൂതേഹി സോമനസ്സാദീഹി സുഖദുക്ഖേന അവിഭൂതഭാവേന പാകടതായ ഇന്ദ്രിയകിച്ചയുത്തതായ ച സമാനാനം സുഖാദീനം ഝാനങ്ഗന്തി അനുദ്ധടഭാവേ കാരണം വത്തബ്ബം, ന ചിത്തേകഗ്ഗതായാതി സാ ഏത്ഥ ന ഗഹിതാ’’തി വദന്തി, തേസം തം രുചിമത്തം. യദി ഝാനങ്ഗസമാനാനം ഝാനങ്ഗന്തി അനുദ്ധടഭാവേ കാരണം വത്തബ്ബം, ചിത്തേകഗ്ഗതാ ചേത്ഥ ഝാനങ്ഗഭൂതായ വിചികിച്ഛായുത്തമനോധാതുആദീസു ചിത്തേകഗ്ഗതായ സമാനാതി തസ്സാ അനുദ്ധടഭാവേ കാരണം വത്തബ്ബമേവാതി. സേസാഹേതുകേസുപി ഝാനങ്ഗം ഉദ്ധടമേവ ഉദ്ധരണട്ഠാനേ ചിത്തുപ്പാദകണ്ഡേതി അധിപ്പായോ.

    Abhinipātamattattāti etena āvajjanasampaṭicchanamattāyapi cintanāpavattiyā abhāvaṃ dasseti. ‘‘Tesu vijjamānānipi upekkhāsukhadukkhānī’’ti porāṇapāṭho. Tattha upekkhāsukhadukkheheva taṃsamānalakkhaṇāya cittekaggatāyapi yathāvutteneva kāraṇena anuddhaṭabhāvo dassitoti daṭṭhabbo. Pubbe pana satta aṅgāni dassentena cattāri aṅgāni vajjitānīti tesaṃ vajjane kāraṇaṃ dassentena na samānalakkhaṇena lesena dassetabbaṃ. Aṭṭhakathā hesāti. Yadi ca lesena dassetabbaṃ, yathāvuttesupi tīsu ekameva vattabbaṃ siyā, tiṇṇaṃ pana vacanena tato aññassa jhānaṅganti uddhaṭabhāvo āpajjati, yathāvuttakāraṇato aññena kāraṇena anuddhaṭabhāvo vā, tasmā taṃdosapariharaṇatthaṃ ‘‘upekkhācittekaggatāsukhadukkhānī’’ti paṭhanti. Ye pana ‘‘jhānaṅgabhūtehi somanassādīhi sukhadukkhena avibhūtabhāvena pākaṭatāya indriyakiccayuttatāya ca samānānaṃ sukhādīnaṃ jhānaṅganti anuddhaṭabhāve kāraṇaṃ vattabbaṃ, na cittekaggatāyāti sā ettha na gahitā’’ti vadanti, tesaṃ taṃ rucimattaṃ. Yadi jhānaṅgasamānānaṃ jhānaṅganti anuddhaṭabhāve kāraṇaṃ vattabbaṃ, cittekaggatā cettha jhānaṅgabhūtāya vicikicchāyuttamanodhātuādīsu cittekaggatāya samānāti tassā anuddhaṭabhāve kāraṇaṃ vattabbamevāti. Sesāhetukesupi jhānaṅgaṃ uddhaṭameva uddharaṇaṭṭhāne cittuppādakaṇḍeti adhippāyo.

    ഝാനപച്ചയനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Jhānapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / പട്ഠാനപാളി • Paṭṭhānapāḷi / (൨) പച്ചയനിദ്ദേസോ • (2) Paccayaniddeso

    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / പഞ്ചപകരണ-അനുടീകാ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ൧൭. ഝാനപച്ചയനിദ്ദേസവണ്ണനാ • 17. Jhānapaccayaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact