| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
६. झानसङ्कन्तिकथावण्णना
6. Jhānasaṅkantikathāvaṇṇanā
८१३-८१६. इदानि झानसङ्कन्तिकथा नाम होति। तत्थ येसं ‘‘इध, भिक्खवे, भिक्खु विविच्चेव कामेहि पठमं झानं उपसम्पज्ज विहरति, वितक्कविचारानं वूपसमा दुतियं झानं, ततियं झानं, चतुत्थं झानं उपसम्पज्ज विहरती’’ति (सं॰ नि॰ ५.९२३-९३४) इमं पटिपाटिदेसनं निस्साय ‘‘तस्स तस्स झानस्स उपचारप्पवत्तिं विनाव झाना झानं सङ्कमती’’ति लद्धि, सेय्यथापि महिसासकानञ्चेव एकच्चानञ्च अन्धकानं; ते सन्धाय पुच्छा सकवादिस्स, पटिञ्ञा इतरस्स। अथ नं ‘‘यदि ते दुतियज्झानूपचारं अप्पत्वा उप्पटिपाटिया पठमज्झाना दुतियज्झानमेव सङ्कमति, पठमतो ततियं, दुतियतो चतुत्थम्पि सङ्कमेय्या’’ति चोदेतुं पठमा झानातिआदिमाह। या पठमस्सातिआदि ‘‘यदि पठमतो अनन्तरं दुतियं, दुतियादीहि वा ततियादीनि समापज्जति, एकावज्जनेन समापज्जेय्या’’ति चोदनत्थं वुत्तं। कामे आदीनवतोति पठमं कामे आदीनवतो मनसि करोतो पच्छा उप्पज्जति। झानक्खणे पनेस निमित्तमेव मनसि करोति। तञ्ञेव पठमन्ति ‘‘यदि पुरिमजवनतो पच्छिमजवनं विय अनन्तरं उप्पज्जेय्य, ठपेत्वा पुरिमपच्छिमभावं लक्खणतो तञ्ञेव तं भवेय्या’’ति चोदेतुं पुच्छति। इमिना उपायेन सब्बत्थ अत्थो वेदितब्बो। विविच्चेव कामेहीतिआदीहि पटिपाटिया झानानं देसितभावं दीपेति, न अनन्तरुप्पत्तिं, तस्मा असाधकन्ति।
813-816. Idāni jhānasaṅkantikathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, vitakkavicārānaṃ vūpasamā dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharatī’’ti (saṃ. ni. 5.923-934) imaṃ paṭipāṭidesanaṃ nissāya ‘‘tassa tassa jhānassa upacārappavattiṃ vināva jhānā jhānaṃ saṅkamatī’’ti laddhi, seyyathāpi mahisāsakānañceva ekaccānañca andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘yadi te dutiyajjhānūpacāraṃ appatvā uppaṭipāṭiyā paṭhamajjhānā dutiyajjhānameva saṅkamati, paṭhamato tatiyaṃ, dutiyato catutthampi saṅkameyyā’’ti codetuṃ paṭhamā jhānātiādimāha. Yā paṭhamassātiādi ‘‘yadi paṭhamato anantaraṃ dutiyaṃ, dutiyādīhi vā tatiyādīni samāpajjati, ekāvajjanena samāpajjeyyā’’ti codanatthaṃ vuttaṃ. Kāme ādīnavatoti paṭhamaṃ kāme ādīnavato manasi karoto pacchā uppajjati. Jhānakkhaṇe panesa nimittameva manasi karoti. Taññeva paṭhamanti ‘‘yadi purimajavanato pacchimajavanaṃ viya anantaraṃ uppajjeyya, ṭhapetvā purimapacchimabhāvaṃ lakkhaṇato taññeva taṃ bhaveyyā’’ti codetuṃ pucchati. Iminā upāyena sabbattha attho veditabbo. Vivicceva kāmehītiādīhi paṭipāṭiyā jhānānaṃ desitabhāvaṃ dīpeti, na anantaruppattiṃ, tasmā asādhakanti.
झानसङ्कन्तिकथावण्णना।
Jhānasaṅkantikathāvaṇṇanā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / कथावत्थुपाळि • Kathāvatthupāḷi / (१८२) ६. झानसङ्कन्तिकथा • (182) 6. Jhānasaṅkantikathā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-मूलटीका • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ६. झानसङ्कन्तिकथावण्णना • 6. Jhānasaṅkantikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-अनुटीका • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ६. झानसङ्कन्तिकथावण्णना • 6. Jhānasaṅkantikathāvaṇṇanā
