| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
6. ඣානසඞ්‌කන්‌තිකථාවණ්‌ණනා
6. Jhānasaṅkantikathāvaṇṇanā
813-816. ඉදානි ඣානසඞ්‌කන්‌තිකථා නාම හොති. තත්‌ථ යෙසං ‘‘ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු විවිච්‌චෙව කාමෙහි පඨමං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරති, විතක්‌කවිචාරානං වූපසමා දුතියං ඣානං, තතියං ඣානං, චතුත්‌ථං ඣානං උපසම්‌පජ්‌ජ විහරතී’’ති (සං. නි. 5.923-934) ඉමං පටිපාටිදෙසනං නිස්‌සාය ‘‘තස්‌ස තස්‌ස ඣානස්‌ස උපචාරප්‌පවත්‌තිං විනාව ඣානා ඣානං සඞ්‌කමතී’’ති ලද්‌ධි, සෙය්‍යථාපි මහිසාසකානඤ්‌චෙව එකච්‌චානඤ්‌ච අන්‌ධකානං; තෙ සන්‌ධාය පුච්‌ඡා සකවාදිස්‌ස, පටිඤ්‌ඤා ඉතරස්‌ස. අථ නං ‘‘යදි තෙ දුතියජ්‌ඣානූපචාරං අප්‌පත්‌වා උප්‌පටිපාටියා පඨමජ්‌ඣානා දුතියජ්‌ඣානමෙව සඞ්‌කමති, පඨමතො තතියං, දුතියතො චතුත්‌ථම්‌පි සඞ්‌කමෙය්‍යා’’ති චොදෙතුං පඨමා ඣානාතිආදිමාහ. යා පඨමස්‌සාතිආදි ‘‘යදි පඨමතො අනන්‌තරං දුතියං, දුතියාදීහි වා තතියාදීනි සමාපජ්‌ජති, එකාවජ්‌ජනෙන සමාපජ්‌ජෙය්‍යා’’ති චොදනත්‌ථං වුත්‌තං. කාමෙ ආදීනවතොති පඨමං කාමෙ ආදීනවතො මනසි කරොතො පච්‌ඡා උප්‌පජ්‌ජති. ඣානක්‌ඛණෙ පනෙස නිමිත්‌තමෙව මනසි කරොති. තඤ්‌ඤෙව පඨමන්‌ති ‘‘යදි පුරිමජවනතො පච්‌ඡිමජවනං විය අනන්‌තරං උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය, ඨපෙත්‌වා පුරිමපච්‌ඡිමභාවං ලක්‌ඛණතො තඤ්‌ඤෙව තං භවෙය්‍යා’’ති චොදෙතුං පුච්‌ඡති. ඉමිනා උපායෙන සබ්‌බත්‌ථ අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. විවිච්‌චෙව කාමෙහීතිආදීහි පටිපාටියා ඣානානං දෙසිතභාවං දීපෙති, න අනන්‌තරුප්‌පත්‌තිං, තස්‌මා අසාධකන්‌ති.
813-816. Idāni jhānasaṅkantikathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, vitakkavicārānaṃ vūpasamā dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharatī’’ti (saṃ. ni. 5.923-934) imaṃ paṭipāṭidesanaṃ nissāya ‘‘tassa tassa jhānassa upacārappavattiṃ vināva jhānā jhānaṃ saṅkamatī’’ti laddhi, seyyathāpi mahisāsakānañceva ekaccānañca andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘yadi te dutiyajjhānūpacāraṃ appatvā uppaṭipāṭiyā paṭhamajjhānā dutiyajjhānameva saṅkamati, paṭhamato tatiyaṃ, dutiyato catutthampi saṅkameyyā’’ti codetuṃ paṭhamā jhānātiādimāha. Yā paṭhamassātiādi ‘‘yadi paṭhamato anantaraṃ dutiyaṃ, dutiyādīhi vā tatiyādīni samāpajjati, ekāvajjanena samāpajjeyyā’’ti codanatthaṃ vuttaṃ. Kāme ādīnavatoti paṭhamaṃ kāme ādīnavato manasi karoto pacchā uppajjati. Jhānakkhaṇe panesa nimittameva manasi karoti. Taññeva paṭhamanti ‘‘yadi purimajavanato pacchimajavanaṃ viya anantaraṃ uppajjeyya, ṭhapetvā purimapacchimabhāvaṃ lakkhaṇato taññeva taṃ bhaveyyā’’ti codetuṃ pucchati. Iminā upāyena sabbattha attho veditabbo. Vivicceva kāmehītiādīhi paṭipāṭiyā jhānānaṃ desitabhāvaṃ dīpeti, na anantaruppattiṃ, tasmā asādhakanti.
ඣානසඞ්‌කන්‌තිකථාවණ්‌ණනා.
Jhānasaṅkantikathāvaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / කථාවත්‌ථුපාළි • Kathāvatthupāḷi / (182) 6. ඣානසඞ්‌කන්‌තිකථා • (182) 6. Jhānasaṅkantikathā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 6. ඣානසඞ්‌කන්‌තිකථාවණ්‌ණනා • 6. Jhānasaṅkantikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 6. ඣානසඞ්‌කන්‌තිකථාවණ්‌ණනා • 6. Jhānasaṅkantikathāvaṇṇanā
