Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പഞ്ചപകരണ-അട്ഠകഥാ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
൬. ഝാനസങ്കന്തികഥാവണ്ണനാ
6. Jhānasaṅkantikathāvaṇṇanā
൮൧൩-൮൧൬. ഇദാനി ഝാനസങ്കന്തികഥാ നാമ ഹോതി. തത്ഥ യേസം ‘‘ഇധ, ഭിക്ഖവേ, ഭിക്ഖു വിവിച്ചേവ കാമേഹി പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി, വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ ദുതിയം ഝാനം, തതിയം ഝാനം, ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതീ’’തി (സം॰ നി॰ ൫.൯൨൩-൯൩൪) ഇമം പടിപാടിദേസനം നിസ്സായ ‘‘തസ്സ തസ്സ ഝാനസ്സ ഉപചാരപ്പവത്തിം വിനാവ ഝാനാ ഝാനം സങ്കമതീ’’തി ലദ്ധി, സേയ്യഥാപി മഹിസാസകാനഞ്ചേവ ഏകച്ചാനഞ്ച അന്ധകാനം; തേ സന്ധായ പുച്ഛാ സകവാദിസ്സ, പടിഞ്ഞാ ഇതരസ്സ. അഥ നം ‘‘യദി തേ ദുതിയജ്ഝാനൂപചാരം അപ്പത്വാ ഉപ്പടിപാടിയാ പഠമജ്ഝാനാ ദുതിയജ്ഝാനമേവ സങ്കമതി, പഠമതോ തതിയം, ദുതിയതോ ചതുത്ഥമ്പി സങ്കമേയ്യാ’’തി ചോദേതും പഠമാ ഝാനാതിആദിമാഹ. യാ പഠമസ്സാതിആദി ‘‘യദി പഠമതോ അനന്തരം ദുതിയം, ദുതിയാദീഹി വാ തതിയാദീനി സമാപജ്ജതി, ഏകാവജ്ജനേന സമാപജ്ജേയ്യാ’’തി ചോദനത്ഥം വുത്തം. കാമേ ആദീനവതോതി പഠമം കാമേ ആദീനവതോ മനസി കരോതോ പച്ഛാ ഉപ്പജ്ജതി. ഝാനക്ഖണേ പനേസ നിമിത്തമേവ മനസി കരോതി. തഞ്ഞേവ പഠമന്തി ‘‘യദി പുരിമജവനതോ പച്ഛിമജവനം വിയ അനന്തരം ഉപ്പജ്ജേയ്യ, ഠപേത്വാ പുരിമപച്ഛിമഭാവം ലക്ഖണതോ തഞ്ഞേവ തം ഭവേയ്യാ’’തി ചോദേതും പുച്ഛതി. ഇമിനാ ഉപായേന സബ്ബത്ഥ അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. വിവിച്ചേവ കാമേഹീതിആദീഹി പടിപാടിയാ ഝാനാനം ദേസിതഭാവം ദീപേതി, ന അനന്തരുപ്പത്തിം, തസ്മാ അസാധകന്തി.
813-816. Idāni jhānasaṅkantikathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, vitakkavicārānaṃ vūpasamā dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharatī’’ti (saṃ. ni. 5.923-934) imaṃ paṭipāṭidesanaṃ nissāya ‘‘tassa tassa jhānassa upacārappavattiṃ vināva jhānā jhānaṃ saṅkamatī’’ti laddhi, seyyathāpi mahisāsakānañceva ekaccānañca andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Atha naṃ ‘‘yadi te dutiyajjhānūpacāraṃ appatvā uppaṭipāṭiyā paṭhamajjhānā dutiyajjhānameva saṅkamati, paṭhamato tatiyaṃ, dutiyato catutthampi saṅkameyyā’’ti codetuṃ paṭhamā jhānātiādimāha. Yā paṭhamassātiādi ‘‘yadi paṭhamato anantaraṃ dutiyaṃ, dutiyādīhi vā tatiyādīni samāpajjati, ekāvajjanena samāpajjeyyā’’ti codanatthaṃ vuttaṃ. Kāme ādīnavatoti paṭhamaṃ kāme ādīnavato manasi karoto pacchā uppajjati. Jhānakkhaṇe panesa nimittameva manasi karoti. Taññeva paṭhamanti ‘‘yadi purimajavanato pacchimajavanaṃ viya anantaraṃ uppajjeyya, ṭhapetvā purimapacchimabhāvaṃ lakkhaṇato taññeva taṃ bhaveyyā’’ti codetuṃ pucchati. Iminā upāyena sabbattha attho veditabbo. Vivicceva kāmehītiādīhi paṭipāṭiyā jhānānaṃ desitabhāvaṃ dīpeti, na anantaruppattiṃ, tasmā asādhakanti.
ഝാനസങ്കന്തികഥാവണ്ണനാ.
Jhānasaṅkantikathāvaṇṇanā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / കഥാവത്ഥുപാളി • Kathāvatthupāḷi / (൧൮൨) ൬. ഝാനസങ്കന്തികഥാ • (182) 6. Jhānasaṅkantikathā
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / പഞ്ചപകരണ-മൂലടീകാ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ൬. ഝാനസങ്കന്തികഥാവണ്ണനാ • 6. Jhānasaṅkantikathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / പഞ്ചപകരണ-അനുടീകാ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ൬. ഝാനസങ്കന്തികഥാവണ്ണനാ • 6. Jhānasaṅkantikathāvaṇṇanā