| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā |
[१३४] ४. झानसोधनजातकवण्णना
[134] 4. Jhānasodhanajātakavaṇṇanā
ये सञ्ञिनोति इदं सत्था जेतवने विहरन्तो सङ्कस्सनगरद्वारे अत्तना संखित्तेन पुच्छितपञ्हस्स धम्मसेनापतिनो वित्थारब्याकरणं आरब्भ कथेसि। तत्रिदं अतीतवत्थु – अतीते किर बाराणसियं ब्रह्मदत्ते रज्जं कारेन्ते बोधिसत्तो अरञ्ञायतने कालं करोन्तो अन्तेवासिकेहि पुच्छितो ‘‘नेवसञ्ञीनासञ्ञी’’ति आह…पे॰… तापसा जेट्ठन्तेवासिकस्स कथं न गण्हिंसु। बोधिसत्तो आभस्सरतो आगन्त्वा आकासे ठत्वा इमं गाथमाह –
Yesaññinoti idaṃ satthā jetavane viharanto saṅkassanagaradvāre attanā saṃkhittena pucchitapañhassa dhammasenāpatino vitthārabyākaraṇaṃ ārabbha kathesi. Tatridaṃ atītavatthu – atīte kira bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto araññāyatane kālaṃ karonto antevāsikehi pucchito ‘‘nevasaññīnāsaññī’’ti āha…pe… tāpasā jeṭṭhantevāsikassa kathaṃ na gaṇhiṃsu. Bodhisatto ābhassarato āgantvā ākāse ṭhatvā imaṃ gāthamāha –
१३४.
134.
‘‘ये सञ्ञिनो तेपि दुग्गता, येपि असञ्ञिनो तेपि दुग्गता।
‘‘Ye saññino tepi duggatā, yepi asaññino tepi duggatā;
एतं उभयं विवज्जय, तं समापत्तिसुखं अनङ्गण’’न्ति॥
Etaṃ ubhayaṃ vivajjaya, taṃ samāpattisukhaṃ anaṅgaṇa’’nti.
तत्थ ये सञ्ञिनोति ठपेत्वा नेवसञ्ञानासञ्ञायतनलाभिनो अवसेसे सचित्तकसत्ते दस्सेति। तेपि दुग्गताति तस्सा समापत्तिया अलाभतो तेपि दुग्गता नाम। येपि असञ्ञिनोति असञ्ञभवे निब्बत्ते अचित्तकसत्ते दस्सेति। तेपि दुग्गताति तेपि इमिस्सायेव समापत्तिया अलाभतो दुग्गतायेव नाम। एतं उभयं विवज्जयाति एतं उभयम्पि सञ्ञिभवञ्च असञ्ञिभवञ्च विवज्जय पजहाति अन्तेवासिकं ओवदति। तं समापत्तिसुखं अनङ्गणन्ति तं नेवसञ्ञानासञ्ञायतनसमापत्तिलाभिनो सन्तट्ठेन ‘‘सुख’’न्ति सङ्खं गतं झानसुखं अनङ्गणं निद्दोसं बलवचित्तेकग्गतासभावेनपि तं अनङ्गणं नाम जातं।
Tattha ye saññinoti ṭhapetvā nevasaññānāsaññāyatanalābhino avasese sacittakasatte dasseti. Tepi duggatāti tassā samāpattiyā alābhato tepi duggatā nāma. Yepi asaññinoti asaññabhave nibbatte acittakasatte dasseti. Tepi duggatāti tepi imissāyeva samāpattiyā alābhato duggatāyeva nāma. Etaṃ ubhayaṃ vivajjayāti etaṃ ubhayampi saññibhavañca asaññibhavañca vivajjaya pajahāti antevāsikaṃ ovadati. Taṃ samāpattisukhaṃ anaṅgaṇanti taṃ nevasaññānāsaññāyatanasamāpattilābhino santaṭṭhena ‘‘sukha’’nti saṅkhaṃ gataṃ jhānasukhaṃ anaṅgaṇaṃ niddosaṃ balavacittekaggatāsabhāvenapi taṃ anaṅgaṇaṃ nāma jātaṃ.
एवं बोधिसत्तो धम्मं देसेत्वा अन्तेवासिकस्स गुणं कथेत्वा ब्रह्मलोकमेव अगमासि। तदा सेसतापसा जेट्ठन्तेवासिकस्स सद्दहिंसु।
Evaṃ bodhisatto dhammaṃ desetvā antevāsikassa guṇaṃ kathetvā brahmalokameva agamāsi. Tadā sesatāpasā jeṭṭhantevāsikassa saddahiṃsu.
सत्था इमं धम्मदेसनं आहरित्वा जातकं समोधानेसि – ‘‘तदा जेट्ठन्तेवासिको सारिपुत्तो, महाब्रह्मा पन अहमेव अहोसि’’न्ति।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā jeṭṭhantevāsiko sāriputto, mahābrahmā pana ahameva ahosi’’nti.
झानसोधनजातकवण्णना चतुत्था।
Jhānasodhanajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / जातकपाळि • Jātakapāḷi / १३४. झानसोधनजातकं • 134. Jhānasodhanajātakaṃ
