| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā |
[๑๓๔] ๔. ฌานโสธนชาตกวณฺณนา
[134] 4. Jhānasodhanajātakavaṇṇanā
เย สญฺญิโนติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรโนฺต สงฺกสฺสนครทฺวาเร อตฺตนา สํขิเตฺตน ปุจฺฉิตปญฺหสฺส ธมฺมเสนาปติโน วิตฺถารพฺยากรณํ อารพฺภ กเถสิฯ ตตฺริทํ อตีตวตฺถุ – อตีเต กิร พาราณสิยํ พฺรหฺมทเตฺต รชฺชํ กาเรเนฺต โพธิสโตฺต อรญฺญายตเน กาลํ กโรโนฺต อเนฺตวาสิเกหิ ปุจฺฉิโต ‘‘เนวสญฺญีนาสญฺญี’’ติ อาห…เป.… ตาปสา เชฎฺฐเนฺตวาสิกสฺส กถํ น คณฺหิํสุฯ โพธิสโตฺต อาภสฺสรโต อาคนฺตฺวา อากาเส ฐตฺวา อิมํ คาถมาห –
Yesaññinoti idaṃ satthā jetavane viharanto saṅkassanagaradvāre attanā saṃkhittena pucchitapañhassa dhammasenāpatino vitthārabyākaraṇaṃ ārabbha kathesi. Tatridaṃ atītavatthu – atīte kira bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto araññāyatane kālaṃ karonto antevāsikehi pucchito ‘‘nevasaññīnāsaññī’’ti āha…pe… tāpasā jeṭṭhantevāsikassa kathaṃ na gaṇhiṃsu. Bodhisatto ābhassarato āgantvā ākāse ṭhatvā imaṃ gāthamāha –
๑๓๔.
134.
‘‘เย สญฺญิโน เตปิ ทุคฺคตา, เยปิ อสญฺญิโน เตปิ ทุคฺคตา;
‘‘Ye saññino tepi duggatā, yepi asaññino tepi duggatā;
เอตํ อุภยํ วิวชฺชย, ตํ สมาปตฺติสุขํ อนงฺคณ’’นฺติฯ
Etaṃ ubhayaṃ vivajjaya, taṃ samāpattisukhaṃ anaṅgaṇa’’nti.
ตตฺถ เย สญฺญิโนติ ฐเปตฺวา เนวสญฺญานาสญฺญายตนลาภิโน อวเสเส สจิตฺตกสเตฺต ทเสฺสติฯ เตปิ ทุคฺคตาติ ตสฺสา สมาปตฺติยา อลาภโต เตปิ ทุคฺคตา นามฯ เยปิ อสญฺญิโนติ อสญฺญภเว นิพฺพเตฺต อจิตฺตกสเตฺต ทเสฺสติฯ เตปิ ทุคฺคตาติ เตปิ อิมิสฺสาเยว สมาปตฺติยา อลาภโต ทุคฺคตาเยว นามฯ เอตํ อุภยํ วิวชฺชยาติ เอตํ อุภยมฺปิ สญฺญิภวญฺจ อสญฺญิภวญฺจ วิวชฺชย ปชหาติ อเนฺตวาสิกํ โอวทติฯ ตํ สมาปตฺติสุขํ อนงฺคณนฺติ ตํ เนวสญฺญานาสญฺญายตนสมาปตฺติลาภิโน สนฺตเฎฺฐน ‘‘สุข’’นฺติ สงฺขํ คตํ ฌานสุขํ อนงฺคณํ นิโทฺทสํ พลวจิเตฺตกคฺคตาสภาเวนปิ ตํ อนงฺคณํ นาม ชาตํฯ
Tattha ye saññinoti ṭhapetvā nevasaññānāsaññāyatanalābhino avasese sacittakasatte dasseti. Tepi duggatāti tassā samāpattiyā alābhato tepi duggatā nāma. Yepi asaññinoti asaññabhave nibbatte acittakasatte dasseti. Tepi duggatāti tepi imissāyeva samāpattiyā alābhato duggatāyeva nāma. Etaṃ ubhayaṃ vivajjayāti etaṃ ubhayampi saññibhavañca asaññibhavañca vivajjaya pajahāti antevāsikaṃ ovadati. Taṃ samāpattisukhaṃ anaṅgaṇanti taṃ nevasaññānāsaññāyatanasamāpattilābhino santaṭṭhena ‘‘sukha’’nti saṅkhaṃ gataṃ jhānasukhaṃ anaṅgaṇaṃ niddosaṃ balavacittekaggatāsabhāvenapi taṃ anaṅgaṇaṃ nāma jātaṃ.
เอวํ โพธิสโตฺต ธมฺมํ เทเสตฺวา อเนฺตวาสิกสฺส คุณํ กเถตฺวา พฺรหฺมโลกเมว อคมาสิฯ ตทา เสสตาปสา เชฎฺฐเนฺตวาสิกสฺส สทฺทหิํสุฯ
Evaṃ bodhisatto dhammaṃ desetvā antevāsikassa guṇaṃ kathetvā brahmalokameva agamāsi. Tadā sesatāpasā jeṭṭhantevāsikassa saddahiṃsu.
สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ – ‘‘ตทา เชฎฺฐเนฺตวาสิโก สาริปุโตฺต, มหาพฺรหฺมา ปน อหเมว อโหสิ’’นฺติฯ
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā jeṭṭhantevāsiko sāriputto, mahābrahmā pana ahameva ahosi’’nti.
ฌานโสธนชาตกวณฺณนา จตุตฺถาฯ
Jhānasodhanajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi / ๑๓๔. ฌานโสธนชาตกํ • 134. Jhānasodhanajātakaṃ
