| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
5. ඣානසුත්‌තවණ්‌ණනා
5. Jhānasuttavaṇṇanā
36. පඤ්‌චමෙ ආසවානං ඛයන්‌ති අරහත්‌තං. යදෙව තත්‌ථ හොති රූපගතන්‌ති තස්‌මිං පඨමජ්‌ඣානක්‌ඛණෙ වත්‌ථුවසෙන වා චිත්‌තසමුට්‌ඨානිකාදිවසෙන වා යං රූපං නාම පවත්‌තති. වෙදනාගතාදීනි සම්‌පයුත්‌තවෙදනාදීනං වසෙන වෙදිතබ්‌බානි . තෙ ධම්‌මෙති තෙ රූපාදයො පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධධම්‌මෙ. අනිච්‌චතොතිආදීසු හුත්‌වා අභාවාකාරෙන අනිච්‌චතො, පටිපීළනාකාරෙන දුක්‌ඛතො, රුජ්‌ජනාකාරෙන රොගතො, අන්‌තොදුස්‌සනට්‌ඨෙන ගණ්‌ඩතො, අනුපවිට්‌ඨට්‌ඨෙන අනුකන්‌තනට්‌ඨෙන ච සල්‌ලතො, දුක්‌ඛට්‌ඨෙන අඝතො, ආබාධනට්‌ඨෙන ආබාධතො, අසකට්‌ඨෙන පරතො, පලුජ්‌ජනට්‌ඨෙන පලොකතො, අස්‌සාමිකට්‌ඨෙන සුඤ්‌ඤතො, අවසවත්‌තනට්‌ඨෙන අනත්‌තතො. සමනුපස්‌සතීති බලවවිපස්‌සනාපඤ්‌ඤාය පස්‌සති.
36. Pañcame āsavānaṃ khayanti arahattaṃ. Yadeva tattha hoti rūpagatanti tasmiṃ paṭhamajjhānakkhaṇe vatthuvasena vā cittasamuṭṭhānikādivasena vā yaṃ rūpaṃ nāma pavattati. Vedanāgatādīni sampayuttavedanādīnaṃ vasena veditabbāni . Te dhammeti te rūpādayo pañcakkhandhadhamme. Aniccatotiādīsu hutvā abhāvākārena aniccato, paṭipīḷanākārena dukkhato, rujjanākārena rogato, antodussanaṭṭhena gaṇḍato, anupaviṭṭhaṭṭhena anukantanaṭṭhena ca sallato, dukkhaṭṭhena aghato, ābādhanaṭṭhena ābādhato, asakaṭṭhena parato, palujjanaṭṭhena palokato, assāmikaṭṭhena suññato, avasavattanaṭṭhena anattato. Samanupassatīti balavavipassanāpaññāya passati.
තෙහි ධම්‌මෙහීති තෙහි පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධධම්‌මෙහි. පටිවාපෙතීති නිබ්‌බානවසෙන නිවත්‌තෙති. අමතාය ධාතුයාති නිබ්‌බානධාතුයා. චිත්‌තං උපසංහරතීති ඤාණෙන ආනිසංසං දිස්‌වා ඔතාරෙති. සන්‌තන්‌ති පච්‌චනීකසන්‌තතාය සන්‌තං. පණීතන්‌ති අතප්‌පකං. සො තත්‌ථ ඨිතො ආසවානං ඛයං පාපුණාතීති සො තස්‌මිං පඨමජ්‌ඣානෙ ඨිතො තං බලවවිපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණාති. අපරො නයො – සො තෙහි ධම්‌මෙහීති යස්‌මා අනිච්‌චතොතිආදීසු අනිච්‌චතො පලොකතොති ද්‌වීහි පදෙහි අනිච්‌චලක්‌ඛණං කථිතං, දුක්‌ඛතොතිආදීහි ඡහි දුක්‌ඛලක්‌ඛණං, පරතො, සුඤ්‌ඤතො, අනත්‌තතොති තීහි අනත්‌තලක්‌ඛණං. තස්‌මා සො තෙහි එවං තිලක්‌ඛණං ආරොපෙත්‌වා දිට්‌ඨෙහි අන්‌තොසමාපත්‌තියං පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධධම්‌මෙහි. චිත්‌තං පටිවාපෙතීති චිත්‌තං පටිසංහරති මොචෙති අපනෙති. උපසංහරතීති විපස්‌සනාචිත්‌තං තාව සවනවසෙන ථුතිවසෙන පරියත්‌තිවසෙන පඤ්‌ඤත්‌තිවසෙන ච සන්‌තං නිබ්‌බානන්‌ති එවං අසඞ්‌ඛතාය අමතාය ධාතුයා උපසංහරති. මග්‌ගචිත්‌තං නිබ්‌බානං ආරම්‌මණකරණවසෙනෙව ‘‘එතං සන්‌තං එතං පණීත’’න්‌ති න එවං වදති. ඉමිනා පනාකාරෙන තං පටිවිජ්‌ඣන්‌තො තත්‌ථ චිත්‌තං උපසංහරතීති අත්‌ථො.
Tehi dhammehīti tehi pañcakkhandhadhammehi. Paṭivāpetīti nibbānavasena nivatteti. Amatāyadhātuyāti nibbānadhātuyā. Cittaṃ upasaṃharatīti ñāṇena ānisaṃsaṃ disvā otāreti. Santanti paccanīkasantatāya santaṃ. Paṇītanti atappakaṃ. So tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇātīti so tasmiṃ paṭhamajjhāne ṭhito taṃ balavavipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇāti. Aparo nayo – so tehi dhammehīti yasmā aniccatotiādīsu aniccato palokatoti dvīhi padehi aniccalakkhaṇaṃ kathitaṃ, dukkhatotiādīhi chahi dukkhalakkhaṇaṃ, parato, suññato, anattatoti tīhi anattalakkhaṇaṃ. Tasmā so tehi evaṃ tilakkhaṇaṃ āropetvā diṭṭhehi antosamāpattiyaṃ pañcakkhandhadhammehi. Cittaṃ paṭivāpetīti cittaṃ paṭisaṃharati moceti apaneti. Upasaṃharatīti vipassanācittaṃ tāva savanavasena thutivasena pariyattivasena paññattivasena ca santaṃ nibbānanti evaṃ asaṅkhatāya amatāya dhātuyā upasaṃharati. Maggacittaṃ nibbānaṃ ārammaṇakaraṇavaseneva ‘‘etaṃ santaṃ etaṃ paṇīta’’nti na evaṃ vadati. Iminā panākārena taṃ paṭivijjhanto tattha cittaṃ upasaṃharatīti attho.
සො තත්‌ථ ඨිතොති තස්‌සා තිලක්‌ඛණාරම්‌මණාය විපස්‌සනාය ඨිතො. ආසවානං ඛයං පාපුණාතීති අනුක්‌කමෙන චත්‌තාරො මග්‌ගෙ භාවෙත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණාති. තෙනෙව ධම්‌මරාගෙනාති සමථවිපස්‌සනාධම්‌මෙ ඡන්‌දරාගෙන. ධම්‌මනන්‌දියාති තස්‌සෙව වෙවචනං. සමථවිපස්‌සනාසු හි සබ්‌බසො ඡන්‌දරාගං පරියාදාතුං සක්‌කොන්‌තො අරහත්‌තං පාපුණාති, අසක්‌කොන්‌තො අනාගාමී හොති.
So tattha ṭhitoti tassā tilakkhaṇārammaṇāya vipassanāya ṭhito. Āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇātīti anukkamena cattāro magge bhāvetvā arahattaṃ pāpuṇāti. Teneva dhammarāgenāti samathavipassanādhamme chandarāgena. Dhammanandiyāti tasseva vevacanaṃ. Samathavipassanāsu hi sabbaso chandarāgaṃ pariyādātuṃ sakkonto arahattaṃ pāpuṇāti, asakkonto anāgāmī hoti.
තිණපුරිසරූපකෙ වාති තිණපොත්‌ථකරූපෙ වා. දූරෙ කණ්‌ඩෙ පාතෙතීති දූරෙපාතී. අවිරාධිතං විජ්‌ඣතීති අක්‌ඛණවෙධී. යදෙව තත්‌ථ හොති වෙදනාගතන්‌ති ඉධ රූපං න ගහිතං. කස්‌මා? සමතික්‌කන්‌තත්‌තා. අයඤ්‌හි හෙට්‌ඨා රූපාවචරජ්‌ඣානං සමාපජ්‌ජිත්‌වා රූපං අතික්‌කමිත්‌වා අරූපාවචරසමාපත්‌තිං සමාපන්‌නොති සමථවසෙනාපි අනෙන රූපං සමතික්‌කන්‌තං, හෙට්‌ඨා රූපං සම්‌මසිත්‌වා තං අතික්‌කම්‌ම ඉදානි අරූපං සම්‌මසතීති විපස්‌සනාවසෙනාපි අනෙන රූපං අතික්‌කන්‌තං. ආරුප්‌පෙ පන සබ්‌බසොපි රූපං නත්‌ථීති තං සන්‌ධායපි රූපං න ගහිතං. අථ නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං කස්‌මා න ගහිතන්‌ති? සුඛුමත්‌තා. තස්‌මිඤ්‌හි චත්‌තාරොපි අරූපක්‌ඛන්‌ධා සුඛුමා න සම්‌මසනූපගා. තෙනෙවාහ – ‘‘ඉති ඛො, භික්‌ඛවෙ, යාවතා සඤ්‌ඤාසමාපත්‌ති තාවතා අඤ්‌ඤාපටිවෙධො’’ති. ඉදං වුත්‌තං හොති – යාවතා සචිත්‌තකසමාපත්‌ති නාම අත්‌ථි, තාවතා ඔළාරිකෙ ධම්‌මෙ සම්‌මසතො අඤ්‌ඤාපටිවෙධො හොති, අරහත්‌තං සම්‌පජ්‌ජති. නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතනං පන සුඛුමත්‌තා සඤ්‌ඤාසමාපත්‌තීති න වුච්‌චති. ඣායීහෙතෙති ඣායීහි ඣානාභිරතෙහි එතානි. වුට්‌ඨහිත්‌වාති තතො සමාපත්‌තිතො වුට්‌ඨාය. සමක්‌ඛාතබ්‌බානීති සම්‌මා අක්‌ඛාතබ්‌බානි, ‘‘සන්‌තානි පණීතානී’’ති එවං කෙවලං ආචික්‌ඛිතබ්‌බානි ථොමෙතබ්‌බානි වණ්‌ණෙතබ්‌බානීති.
Tiṇapurisarūpakevāti tiṇapotthakarūpe vā. Dūre kaṇḍe pātetīti dūrepātī. Avirādhitaṃ vijjhatīti akkhaṇavedhī. Yadeva tattha hoti vedanāgatanti idha rūpaṃ na gahitaṃ. Kasmā? Samatikkantattā. Ayañhi heṭṭhā rūpāvacarajjhānaṃ samāpajjitvā rūpaṃ atikkamitvā arūpāvacarasamāpattiṃ samāpannoti samathavasenāpi anena rūpaṃ samatikkantaṃ, heṭṭhā rūpaṃ sammasitvā taṃ atikkamma idāni arūpaṃ sammasatīti vipassanāvasenāpi anena rūpaṃ atikkantaṃ. Āruppe pana sabbasopi rūpaṃ natthīti taṃ sandhāyapi rūpaṃ na gahitaṃ. Atha nevasaññānāsaññāyatanaṃ kasmā na gahitanti? Sukhumattā. Tasmiñhi cattāropi arūpakkhandhā sukhumā na sammasanūpagā. Tenevāha – ‘‘iti kho, bhikkhave, yāvatā saññāsamāpatti tāvatā aññāpaṭivedho’’ti. Idaṃ vuttaṃ hoti – yāvatā sacittakasamāpatti nāma atthi, tāvatā oḷārike dhamme sammasato aññāpaṭivedho hoti, arahattaṃ sampajjati. Nevasaññānāsaññāyatanaṃ pana sukhumattā saññāsamāpattīti na vuccati. Jhāyīheteti jhāyīhi jhānābhiratehi etāni. Vuṭṭhahitvāti tato samāpattito vuṭṭhāya. Samakkhātabbānīti sammā akkhātabbāni, ‘‘santāni paṇītānī’’ti evaṃ kevalaṃ ācikkhitabbāni thometabbāni vaṇṇetabbānīti.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 5. ඣානසුත්‌තං • 5. Jhānasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 5. ඣානසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Jhānasuttavaṇṇanā
