Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វិភង្គបាឡិ • Vibhaṅgapāḷi |
១២. ឈានវិភង្គោ
12. Jhānavibhaṅgo
១. សុត្តន្តភាជនីយំ
1. Suttantabhājanīyaṃ
៥០៨. ឥធ ភិក្ខុ បាតិមោក្ខសំវរសំវុតោ វិហរតិ, អាចារគោចរសម្បន្នោ, អណុមត្តេសុ វជ្ជេសុ ភយទស្សាវី, សមាទាយ សិក្ខតិ សិក្ខាបទេសុ ឥន្ទ្រិយេសុ គុត្តទ្វារោ ភោជនេ មត្តញ្ញូ បុព្ពរត្តាបររត្តំ ជាគរិយានុយោគមនុយុត្តោ សាតច្ចំ នេបក្កំ ពោធិបក្ខិកានំ ធម្មានំ ភាវនានុយោគមនុយុត្តោ។ សោ អភិក្កន្តេ បដិក្កន្តេ សម្បជានការី ហោតិ, អាលោកិតេ វិលោកិតេ សម្បជានការី ហោតិ, សមិញ្ជិតេ 1 បសារិតេ សម្បជានការី ហោតិ, សង្ឃាដិបត្តចីវរធារណេ សម្បជានការី ហោតិ, អសិតេ បីតេ ខាយិតេ សាយិតេ សម្បជានការី ហោតិ, ឧច្ចារបស្សាវកម្មេ សម្បជានការី ហោតិ, គតេ ឋិតេ និសិន្នេ សុត្តេ ជាគរិតេ ភាសិតេ តុណ្ហីភាវេ សម្បជានការី ហោតិ។ សោ វិវិត្តំ សេនាសនំ ភជតិ អរញ្ញំ រុក្ខមូលំ បព្ពតំ កន្ទរំ គិរិគុហំ សុសានំ វនបត្ថំ អព្ភោកាសំ បលាលបុញ្ជំ អប្បសទ្ទំ អប្បនិគ្ឃោសំ វិជនវាតំ មនុស្សរាហស្សេយ្យកំ 2 បដិសល្លានសារុប្បំ។ សោ អរញ្ញគតោ វា រុក្ខមូលគតោ វា សុញ្ញាគារគតោ វា និសីទតិ បល្លង្កំ អាភុជិត្វា ឧជុំ កាយំ បណិធាយ បរិមុខំ សតិំ ឧបដ្ឋបេត្វា។ សោ អភិជ្ឈំ លោកេ បហាយ វិគតាភិជ្ឈេន ចេតសា វិហរតិ, អភិជ្ឈាយ ចិត្តំ បរិសោធេតិ។ ព្យាបាទបទោសំ បហាយ អព្យាបន្នចិត្តោ វិហរតិ សព្ពបាណភូតហិតានុកម្បី, ព្យាបាទបទោសា ចិត្តំ បរិសោធេតិ។ ថិនមិទ្ធំ បហាយ វិគតថិនមិទ្ធោ វិហរតិ អាលោកសញ្ញី សតោ សម្បជានោ, ថិនមិទ្ធា ចិត្តំ បរិសោធេតិ។ ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចំ បហាយ អនុទ្ធតោ វិហរតិ អជ្ឈត្តំ វូបសន្តចិត្តោ , ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចា ចិត្តំ បរិសោធេតិ។ វិចិកិច្ឆំ បហាយ តិណ្ណវិចិកិច្ឆោ វិហរតិ អកថំកថី កុសលេសុ ធម្មេសុ, វិចិកិច្ឆាយ ចិត្តំ បរិសោធេតិ។ សោ ឥមេ បញ្ច នីវរណេ បហាយ ចេតសោ ឧបក្កិលេសេ បញ្ញាយ ទុព្ពលីករណេ វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ សវិតក្កំ សវិចារំ វិវេកជំ បីតិសុខំ បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ; វិតក្កវិចារានំ វូបសមា អជ្ឈត្តំ សម្បសាទនំ ចេតសោ ឯកោទិភាវំ អវិតក្កំ អវិចារំ សមាធិជំ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ; បីតិយា ច វិរាគា ឧបេក្ខកោ ច វិហរតិ សតោ ច សម្បជានោ សុខញ្ច កាយេន បដិសំវេទេតិ, យំ តំ អរិយា អាចិក្ខន្តិ – ‘‘ឧបេក្ខកោ សតិមា សុខវិហារី’’តិ តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ; សុខស្ស ច បហានា ទុក្ខស្ស ច បហានា បុព្ពេវ សោមនស្សទោមនស្សានំ អត្ថង្គមា អទុក្ខមសុខំ ឧបេក្ខាសតិបារិសុទ្ធិំ ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ; សព្ពសោ រូបសញ្ញានំ សមតិក្កមា បដិឃសញ្ញានំ អត្ថង្គមា នានត្តសញ្ញានំ អមនសិការា ‘‘អនន្តោ អាកាសោ’’តិ អាកាសានញ្ចាយតនំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ; សព្ពសោ អាកាសានញ្ចាយតនំ សមតិក្កម្ម ‘‘អនន្តំ វិញ្ញាណ’’ន្តិ វិញ្ញាណញ្ចាយតនំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ; សព្ពសោ វិញ្ញាណញ្ចាយតនំ សមតិក្កម្ម ‘‘នត្ថិ កិញ្ចី’’តិ អាកិញ្ចាយតនំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ; សព្ពសោ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ សមតិក្កម្ម នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។
508. Idha bhikkhu pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati, ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto sātaccaṃ nepakkaṃ bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto. So abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite 3 pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ 4 paṭisallānasāruppaṃ. So araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti. Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti. Thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti. Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto , uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti. So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘‘ananto ākāso’’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati; sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati; sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘natthi kiñcī’’ti ākiñcāyatanaṃ upasampajja viharati; sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
មាតិកា
Mātikā
៥០៩. ‘‘ឥធា’’តិ ឥមិស្សា ទិដ្ឋិយា, ឥមិស្សា ខន្តិយា, ឥមិស្សា រុចិយា, ឥមស្មិំ អាទាយេ, ឥមស្មិំ ធម្មេ, ឥមស្មិំ វិនយេ, ឥមស្មិំ ធម្មវិនយេ, ឥមស្មិំ បាវចនេ, ឥមស្មិំ ព្រហ្មចរិយេ, ឥមស្មិំ សត្ថុសាសនេ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ឥធា’’តិ។
509. ‘‘Idhā’’ti imissā diṭṭhiyā, imissā khantiyā, imissā ruciyā, imasmiṃ ādāye, imasmiṃ dhamme, imasmiṃ vinaye, imasmiṃ dhammavinaye, imasmiṃ pāvacane, imasmiṃ brahmacariye, imasmiṃ satthusāsane. Tena vuccati ‘‘idhā’’ti.
៥១០. ‘‘ភិក្ខូ’’តិ សមញ្ញាយ ភិក្ខុ, បដិញ្ញាយ ភិក្ខុ, ភិក្ខតីតិ ភិក្ខុ, ភិក្ខកោតិ ភិក្ខុ, ភិក្ខាចរិយំ អជ្ឈុបគតោតិ ភិក្ខុ, ភិន្នបដធរោតិ ភិក្ខុ, ភិន្ទតិ បាបកេ អកុសលេ ធម្មេតិ ភិក្ខុ, ភិន្នត្តា បាបកានំ អកុសលានំ ធម្មានំ ភិក្ខុ, ឱធិសោ កិលេសានំ បហានា ភិក្ខុ, អនោធិសោ កិលេសានំ បហានា ភិក្ខុ, សេក្ខោ ភិក្ខុ, អសេក្ខោ ភិក្ខុ, នេវសេក្ខនាសេក្ខោ ភិក្ខុ, អគ្គោ ភិក្ខុ, ភទ្រោ ភិក្ខុ, មណ្ឌោ ភិក្ខុ, សារោ ភិក្ខុ, សមគ្គេន សង្ឃេន ញត្តិចតុត្ថេន កម្មេន អកុប្បេន ឋានារហេន ឧបសម្បន្នោ ភិក្ខុ។
510. ‘‘Bhikkhū’’ti samaññāya bhikkhu, paṭiññāya bhikkhu, bhikkhatīti bhikkhu, bhikkhakoti bhikkhu, bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu, bhinnapaṭadharoti bhikkhu, bhindati pāpake akusale dhammeti bhikkhu, bhinnattā pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ bhikkhu, odhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu, anodhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu, sekkho bhikkhu, asekkho bhikkhu, nevasekkhanāsekkho bhikkhu, aggo bhikkhu, bhadro bhikkhu, maṇḍo bhikkhu, sāro bhikkhu, samaggena saṅghena ñatticatutthena kammena akuppena ṭhānārahena upasampanno bhikkhu.
៥១១. ‘‘បាតិមោក្ខ’’ន្តិ សីលំ បតិដ្ឋា អាទិ ចរណំ សំយមោ សំវរោ មោក្ខំ បាមោក្ខំ កុសលានំ ធម្មានំ សមាបត្តិយា។ សំវរោតិ។ កាយិកោ អវីតិក្កមោ, វាចសិកោ អវីតិក្កមោ , កាយិកវាចសិកោ អវីតិក្កមោ។ សំវុតោតិ។ ឥមិនា បាតិមោក្ខសំវរេន ឧបេតោ ហោតិ សមុបេតោ ឧបាគតោ សមុបាគតោ ឧបបន្នោ សម្បន្នោ សមន្នាគតោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘បាតិមោក្ខសំវរសំវុតោ’’តិ។
511. ‘‘Pātimokkha’’nti sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mokkhaṃ pāmokkhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā. Saṃvaroti. Kāyiko avītikkamo, vācasiko avītikkamo , kāyikavācasiko avītikkamo. Saṃvutoti. Iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘pātimokkhasaṃvarasaṃvuto’’ti.
៥១២. ‘‘វិហរតី’’តិ ឥរិយតិ វត្តតិ បាលេតិ យបេតិ យាបេតិ ចរតិ វិហរតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
512. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៥១៣. ‘‘អាចារគោចរសម្បន្នោ’’តិ អត្ថិ អាចារោ, អត្ថិ អនាចារោ។
513. ‘‘Ācāragocarasampanno’’ti atthi ācāro, atthi anācāro.
តត្ថ កតមោ អនាចារោ? កាយិកោ វីតិក្កមោ, វាចសិកោ វីតិក្កមោ, កាយិកវាចសិកោ វីតិក្កមោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អនាចារោ’’។ សព្ពម្បិ ទុស្សីល្យំ អនាចារោ។ ឥធេកច្ចោ វេឡុទានេន វា បត្តទានេន វា បុប្ផទានេន វា ផលទានេន វា សិនានទានេន វា ទន្តកដ្ឋទានេន វា ចាដុកម្យតាយ វា មុគ្គសូប្យតាយ 5 វា បារិភដយតាយ វា ជង្ឃបេសនិកេន វា អញ្ញតរញ្ញតរេន វា ពុទ្ធបដិកុដ្ឋេន មិច្ឆាអាជីវេន ជីវិកំ កប្បេតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អនាចារោ’’។
Tattha katamo anācāro? Kāyiko vītikkamo, vācasiko vītikkamo, kāyikavācasiko vītikkamo – ayaṃ vuccati ‘‘anācāro’’. Sabbampi dussīlyaṃ anācāro. Idhekacco veḷudānena vā pattadānena vā pupphadānena vā phaladānena vā sinānadānena vā dantakaṭṭhadānena vā cāṭukamyatāya vā muggasūpyatāya 6 vā pāribhaṭayatāya vā jaṅghapesanikena vā aññataraññatarena vā buddhapaṭikuṭṭhena micchāājīvena jīvikaṃ kappeti – ayaṃ vuccati ‘‘anācāro’’.
តត្ថ កតមោ អាចារោ? កាយិកោ អវីតិក្កមោ, វាចសិកោ អវីតិក្កមោ, កាយិកវាចសិកោ អវីតិក្កមោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អាចារោ’’ ។ សព្ពោបិ សីលសំវរោ អាចារោ។ ឥធេកច្ចោ ន វេឡុទានេន ន បត្តទានេន ន បុប្ផទានេន ន ផលទានេន ន សិនានទានេន ន ទន្តកដ្ឋទានេន ន ចាដុកម្យតាយ ន មុគ្គសូប្យតាយ ន បារិភដយតាយ ន ជង្ឃបេសនិកេន ន អញ្ញតរញ្ញតរេន ពុទ្ធបដិកុដ្ឋេន មិច្ឆាអាជីវេន ជីវិកំ កប្បេតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អាចារោ’’។
Tattha katamo ācāro? Kāyiko avītikkamo, vācasiko avītikkamo, kāyikavācasiko avītikkamo – ayaṃ vuccati ‘‘ācāro’’ . Sabbopi sīlasaṃvaro ācāro. Idhekacco na veḷudānena na pattadānena na pupphadānena na phaladānena na sinānadānena na dantakaṭṭhadānena na cāṭukamyatāya na muggasūpyatāya na pāribhaṭayatāya na jaṅghapesanikena na aññataraññatarena buddhapaṭikuṭṭhena micchāājīvena jīvikaṃ kappeti – ayaṃ vuccati ‘‘ācāro’’.
៥១៤. ‘‘គោចរោ’’តិ អត្ថិ គោចរោ, អត្ថិ អគោចរោ។
514. ‘‘Gocaro’’ti atthi gocaro, atthi agocaro.
តត្ថ កតមោ អគោចរោ? ឥធេកច្ចោ វេសិយាគោចរោ វា ហោតិ វិធវាគោចរោ វា ថុល្លកុមារិគោចរោ វា បណ្ឌកគោចរោ វា ភិក្ខុនិគោចរោ វា បានាគារគោចរោ វា, សំសដ្ឋោ វិហរតិ រាជូហិ រាជមហាមត្តេហិ តិត្ថិយេហិ តិត្ថិយសាវកេហិ អននុលោមិកេន សំសគ្គេន ; យានិ វា បន តានិ កុលានិ អស្សទ្ធានិ អប្បសន្នានិ អនោបានភូតានិ អក្កោសកបរិភាសកានិ អនត្ថកាមានិ អហិតកាមានិ អផាសុកកាមានិ អយោគក្ខេមកាមានិ ភិក្ខូនំ ភិក្ខុនីនំ ឧបាសកានំ ឧបាសិកានំ, តថារូបានិ កុលានិ សេវតិ ភជតិ បយិរុបាសតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អគោចរោ’’។
Tattha katamo agocaro? Idhekacco vesiyāgocaro vā hoti vidhavāgocaro vā thullakumārigocaro vā paṇḍakagocaro vā bhikkhunigocaro vā pānāgāragocaro vā, saṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena ; yāni vā pana tāni kulāni assaddhāni appasannāni anopānabhūtāni akkosakaparibhāsakāni anatthakāmāni ahitakāmāni aphāsukakāmāni ayogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati – ayaṃ vuccati ‘‘agocaro’’.
តត្ថ កតមោ គោចរោ? ឥធេកច្ចោ ន វេសិយាគោចរោ ហោតិ ន វិធវាគោចរោ ន ថុល្លកុមារិគោចរោ ន បណ្ឌកគោចរោ ន ភិក្ខុនិគោចរោ ន បានាគារគោចរោ, អសំសដ្ឋោ វិហរតិ រាជូហិ រាជមហាមត្តេហិ តិត្ថិយេហិ តិត្ថិយសាវកេហិ អននុលោមិកេន សំសគ្គេន; យានិ វា បន តានិ កុលានិ សទ្ធានិ បសន្នានិ ឱបានភូតានិ កាសាវបជ្ជោតានិ ឥសិវាតបដិវាតានិ អត្ថកាមានិ ហិតកាមានិ ផាសុកកាមានិ យោគក្ខេមកាមានិ ភិក្ខូនំ ភិក្ខុនីនំ ឧបាសកានំ ឧបាសិកានំ, តថារូបានិ កុលានិ សេវតិ ភជតិ បយិរុបាសតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘គោចរោ’’។ ឥតិ ឥមិនា ច អាចារេន ឥមិនា ច គោចរេន ឧបេតោ ហោតិ…បេ.… សមន្នាគតោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អាចារគោចរសម្បន្នោ’’តិ។
Tattha katamo gocaro? Idhekacco na vesiyāgocaro hoti na vidhavāgocaro na thullakumārigocaro na paṇḍakagocaro na bhikkhunigocaro na pānāgāragocaro, asaṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena; yāni vā pana tāni kulāni saddhāni pasannāni opānabhūtāni kāsāvapajjotāni isivātapaṭivātāni atthakāmāni hitakāmāni phāsukakāmāni yogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati – ayaṃ vuccati ‘‘gocaro’’. Iti iminā ca ācārena iminā ca gocarena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘ācāragocarasampanno’’ti.
៥១៥. ‘‘អណុមត្តេសុ វជ្ជេសុ ភយទស្សាវី’’តិ តត្ថ កតមេ អណុមត្តា វជ្ជា? យានិ តានិ វជ្ជានិ អប្បមត្តកានិ ឱរមត្តកានិ លហុសានិ លហុសម្មតានិ សំយមករណីយានិ សំវរករណីយានិ ចិត្តុប្បាទករណីយានិ មនសិការបដិពទ្ធានិ – ឥមេ វុច្ចន្តិ ‘‘អណុមត្តា វជ្ជា’’។ ឥតិ ឥមេសុ អណុមត្តេសុ វជ្ជេសុ វជ្ជទស្សាវី ច ហោតិ ភយទស្សាវី ច អាទីនវទស្សាវី ច និស្សរណទស្សាវី ច។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អណុមត្តេសុ វជ្ជេសុ ភយទស្សាវី’’តិ។
515. ‘‘Aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī’’ti tattha katame aṇumattā vajjā? Yāni tāni vajjāni appamattakāni oramattakāni lahusāni lahusammatāni saṃyamakaraṇīyāni saṃvarakaraṇīyāni cittuppādakaraṇīyāni manasikārapaṭibaddhāni – ime vuccanti ‘‘aṇumattā vajjā’’. Iti imesu aṇumattesu vajjesu vajjadassāvī ca hoti bhayadassāvī ca ādīnavadassāvī ca nissaraṇadassāvī ca. Tena vuccati ‘‘aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī’’ti.
៥១៦. ‘‘សមាទាយ សិក្ខតិ សិក្ខាបទេសូ’’តិ តត្ថ កតមា សិក្ខា? ចតស្សោ សិក្ខា – ភិក្ខូនំ ភិក្ខុសិក្ខា, ភិក្ខុនីនំ ភិក្ខុនិសិក្ខា, ឧបាសកានំ ឧបាសកសិក្ខា, ឧបាសិកានំ ឧបាសិកសិក្ខា។ ឥមា វុច្ចន្តិ ‘‘សិក្ខាយោ’’។ ឥតិ ឥមាសុ សិក្ខាសុ សព្ពេន សព្ពំ សព្ពថា សព្ពំ អសេសំ និស្សេសំ សមាទាយ វត្តតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘សមាទាយ សិក្ខតិ សិក្ខាបទេសូ’’តិ។
516. ‘‘Samādāya sikkhati sikkhāpadesū’’ti tattha katamā sikkhā? Catasso sikkhā – bhikkhūnaṃ bhikkhusikkhā, bhikkhunīnaṃ bhikkhunisikkhā, upāsakānaṃ upāsakasikkhā, upāsikānaṃ upāsikasikkhā. Imā vuccanti ‘‘sikkhāyo’’. Iti imāsu sikkhāsu sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ samādāya vattati. Tena vuccati ‘‘samādāya sikkhati sikkhāpadesū’’ti.
៥១៧. ‘‘ឥន្ទ្រិយេសុ គុត្តទ្វារោ’’តិ អត្ថិ ឥន្ទ្រិយេសុ គុត្តទ្វារតា, អត្ថិ អគុត្តទ្វារតា។
517. ‘‘Indriyesu guttadvāro’’ti atthi indriyesu guttadvāratā, atthi aguttadvāratā.
តត្ថ កតមា ឥន្ទ្រិយេសុ អគុត្តទ្វារតា? ឥធេកច្ចោ ចក្ខុនា រូបំ ទិស្វា និមិត្តគ្គាហី ហោតិ អនុព្យញ្ជនគ្គាហី។ យត្វាធិករណមេនំ ចក្ខុន្ទ្រិយំ អសំវុតំ វិហរន្តំ អភិជ្ឈាទោមនស្សា បាបកា អកុសលា ធម្មា អន្វាស្សវេយ្យុំ, តស្ស សំវរាយ ន បដិបជ្ជតិ, ន រក្ខតិ ចក្ខុន្ទ្រិយំ, ចក្ខុន្ទ្រិយេ ន សំវរំ អាបជ្ជតិ។ សោតេន សទ្ទំ សុត្វា…បេ.… ឃានេន គន្ធំ ឃាយិត្វា…បេ.… ជិវ្ហាយ រសំ សាយិត្វា…បេ.… កាយេន ផោដ្ឋព្ពំ ផុសិត្វា…បេ.… មនសា ធម្មំ វិញ្ញាយ និមិត្តគ្គាហី ហោតិ អនុព្យញ្ជនគ្គាហី។ យត្វាធិករណមេនំ មនិន្ទ្រិយំ អសំវុតំ វិហរន្តំ អភិជ្ឈាទោមនស្សា បាបកា អកុសលា ធម្មា អន្វាស្សវេយ្យុំ, តស្ស សំវរាយ ន បដិបជ្ជតិ, ន រក្ខតិ មនិន្ទ្រិយំ, មនិន្ទ្រិយេ ន សំវរំ អាបជ្ជតិ។ យា ឥមេសំ ឆន្នំ ឥន្ទ្រិយានំ អគុត្តិ អគោបនា អនារក្ខោ អសំវរោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ឥន្ទ្រិយេសុ អគុត្តទ្វារតា’’។
Tattha katamā indriyesu aguttadvāratā? Idhekacco cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati manindriyaṃ, manindriye na saṃvaraṃ āpajjati. Yā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ agutti agopanā anārakkho asaṃvaro – ayaṃ vuccati ‘‘indriyesu aguttadvāratā’’.
តត្ថ កតមា ឥន្ទ្រិយេសុ គុត្តទ្វារតា? ឥធេកច្ចោ ចក្ខុនា រូបំ ទិស្វា ន និមិត្តគ្គាហី ហោតិ នានុព្យញ្ជនគ្គាហី។ យត្វាធិករណមេនំ ចក្ខុន្ទ្រិយំ អសំវុតំ វិហរន្តំ អភិជ្ឈាទោមនស្សា បាបកា អកុសលា ធម្មា អន្វាស្សវេយ្យុំ, តស្ស សំវរាយ បដិបជ្ជតិ, រក្ខតិ ចក្ខុន្ទ្រិយំ, ចក្ខុន្ទ្រិយេ សំវរំ អាបជ្ជតិ។ សោតេន សទ្ទំ សុត្វា…បេ.… ឃានេន គន្ធំ ឃាយិត្វា…បេ.… ជិវ្ហាយ រសំ សាយិត្វា…បេ.… កាយេន ផោដ្ឋព្ពំ ផុសិត្វា…បេ.… មនសា ធម្មំ វិញ្ញាយ ន និមិត្តគ្គាហី ហោតិ នានុព្យញ្ជនគ្គាហី។ ញត្វាធិករណមេនំ មនិន្ទ្រិយំ អសំវុតំ វិហរន្តំ អភិជ្ឈាទោមនស្សា បាបកា អកុសលា ធម្មា អន្វាស្សវេយ្យុំ, តស្ស សំវរាយ បដិបជ្ជតិ, រក្ខតិ មនិន្ទ្រិយំ, មនិន្ទ្រិយេ សំវរំ អាបជ្ជតិ។ យា ឥមេសំ ឆន្នំ ឥន្ទ្រិយានំ គុត្តិ គោបនា អារក្ខោ សំវរោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ឥន្ទ្រិយេសុ គុត្តទ្វារតា’’។ ឥមាយ ឥន្ទ្រិយេសុ គុត្តទ្វារតាយ ឧបេតោ ហោតិ សមុបេតោ…បេ.… សមន្នាគតោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ឥន្ទ្រិយេសុ គុត្តទ្វារោ’’តិ។
Tattha katamā indriyesu guttadvāratā? Idhekacco cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Ñatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Yā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ gutti gopanā ārakkho saṃvaro – ayaṃ vuccati ‘‘indriyesu guttadvāratā’’. Imāya indriyesu guttadvāratāya upeto hoti samupeto…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘indriyesu guttadvāro’’ti.
៥១៨. ‘‘ភោជនេ មត្តញ្ញូ’’តិ អត្ថិ ភោជនេ មត្តញ្ញុតា, អត្ថិ ភោជនេ អមត្តញ្ញុតា។
518. ‘‘Bhojane mattaññū’’ti atthi bhojane mattaññutā, atthi bhojane amattaññutā.
តត្ថ កតមា ភោជនេ អមត្តញ្ញុតា? ឥធេកច្ចោ អប្បដិសង្ខា អយោនិសោ អាហារំ អាហារេតិ ទវាយ មទាយ មណ្ឌនាយ វិភូសនាយ។ យា តត្ថ អសន្តុដ្ឋិតា អមត្តញ្ញុតា អប្បដិសង្ខា ភោជនេ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ភោជនេ អមត្តញ្ញុតា’’តិ។
Tattha katamā bhojane amattaññutā? Idhekacco appaṭisaṅkhā ayoniso āhāraṃ āhāreti davāya madāya maṇḍanāya vibhūsanāya. Yā tattha asantuṭṭhitā amattaññutā appaṭisaṅkhā bhojane – ayaṃ vuccati ‘‘bhojane amattaññutā’’ti.
តត្ថ កតមា ភោជនេ មត្តញ្ញុតា? ឥធេកច្ចោ បដិសង្ខា យោនិសោ អាហារំ អាហារេតិ – ‘‘នេវ ទវាយ ន មទាយ ន មណ្ឌនាយ ន វិភូសនាយ, យាវទេវ ឥមស្ស កាយស្ស ឋិតិយា យាបនាយ វិហិំសូបរតិយា ព្រហ្មចរិយានុគ្គហាយ, ឥតិ បុរាណញ្ច វេទនំ បដិហង្ខាមិ នវញ្ច វេទនំ ន ឧប្បាទេស្សាមិ យាត្រា ច មេ ភវិស្សតិ អនវជ្ជតា ច ផាសុ វិហារោ ចា’’តិ។ យា តត្ថ សន្តុដ្ឋិតា មត្តញ្ញុតា បដិសង្ខា ភោជនេ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ភោជនេ មត្តញ្ញុតា’’។ ឥមាយ ភោជនេ មត្តញ្ញុតាយ ឧបេតោ ហោតិ…បេ.… សមន្នាគតោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ភោជនេ មត្តញ្ញូ’’តិ។
Tattha katamā bhojane mattaññutā? Idhekacco paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsu vihāro cā’’ti. Yā tattha santuṭṭhitā mattaññutā paṭisaṅkhā bhojane – ayaṃ vuccati ‘‘bhojane mattaññutā’’. Imāya bhojane mattaññutāya upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘bhojane mattaññū’’ti.
៥១៩. កថញ្ច ភិក្ខុ បុព្ពរត្តាបររត្តំ ជាគរិយានុយោគមនុយុត្តោ ហោតិ? ឥធ ភិក្ខុ ទិវសំ ចង្កមេន និសជ្ជាយ អាវរណីយេហិ ធម្មេហិ ចិត្តំ បរិសោធេតិ, រត្តិយា បឋមយាមំ ចង្កមេន និសជ្ជាយ អាវរណីយេហិ ធម្មេហិ ចិត្តំ បរិសោធេតិ, រត្តិយា មជ្ឈិមយាមំ ទក្ខិណេន បស្សេន សីហសេយ្យំ កប្បេតិ បាទេ បាទំ 7 អច្ចាធាយ សតោ សម្បជានោ ឧដ្ឋានសញ្ញំ មនសិករិត្វា, រត្តិយា បច្ឆិមយាមំ បច្ចុដ្ឋាយ ចង្កមេន និសជ្ជាយ អាវរណីយេហិ ធម្មេហិ ចិត្តំ បរិសោធេតិ។ ឯវំ ភិក្ខុ បុព្ពរត្តាបររត្តំ ជាគរិយានុយោគមនុយុត្តោ។
519. Kathañca bhikkhu pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto hoti? Idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamayāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā majjhimayāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ 8 accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā, rattiyā pacchimayāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti. Evaṃ bhikkhu pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto.
៥២០. ‘‘សាតច្ច’’ន្តិ។ យោ ចេតសិកោ វីរិយារម្ភោ…បេ.… សម្មាវាយាមោ។
520. ‘‘Sātacca’’nti. Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo.
៥២១. ‘‘នេបក្ក’’ន្តិ។ យា បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ។
521. ‘‘Nepakka’’nti. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi.
៥២២. ‘‘ពោធិបក្ខិកានំ ធម្មានំ ភាវនានុយោគមនុយុត្តោ’’តិ។ តត្ថ កតមេ ពោធិបក្ខិកា ធម្មា? សត្ត ពោជ្ឈង្គា – សតិសម្ពោជ្ឈង្គោ, ធម្មវិចយសម្ពោជ្ឈង្គោ, វីរិយសម្ពោជ្ឈង្គោ, បីតិសម្ពោជ្ឈង្គោ, បស្សទ្ធិសម្ពោជ្ឈង្គោ, សមាធិសម្ពោជ្ឈង្គោ, ឧបេក្ខាសម្ពោជ្ឈង្គោ ។ ឥមេ វុច្ចន្តិ ‘‘ពោធិបក្ខិកា ធម្មា’’។ ឥតិ តេ ពោធិបក្ខិកេ ធម្មេ អាសេវតិ ភាវេតិ ពហុលីករោតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ពោធិបក្ខិកានំ ធម្មានំ ភាវនានុយោគមនុយុត្តោ’’តិ។
522. ‘‘Bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto’’ti. Tattha katame bodhipakkhikā dhammā? Satta bojjhaṅgā – satisambojjhaṅgo, dhammavicayasambojjhaṅgo, vīriyasambojjhaṅgo, pītisambojjhaṅgo, passaddhisambojjhaṅgo, samādhisambojjhaṅgo, upekkhāsambojjhaṅgo . Ime vuccanti ‘‘bodhipakkhikā dhammā’’. Iti te bodhipakkhike dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto’’ti.
៥២៣. កថញ្ច ភិក្ខុ អភិក្កន្តេ បដិក្កន្តេ សម្បជានការី ហោតិ, អាលោកិតេ វិលោកិតេ សម្បជានការី ហោតិ, សមិញ្ជិតេ បសារិតេ សម្បជានការី ហោតិ, សង្ឃាដិបត្តចីវរធារណេ សម្បជានការី ហោតិ, អសិតេ បីតេ ខាយិតេ សាយិតេ សម្បជានការី ហោតិ , ឧច្ចារបស្សាវកម្មេ សម្បជានការី ហោតិ; គតេ ឋិតេ និសិន្នេ សុត្តេ ជាគរិតេ ភាសិតេ តុណ្ហីភាវេ សម្បជានការី ហោតិ? ឥធ ភិក្ខុ សតោ សម្បជានោ អភិក្កមតិ, សតោ សម្បជានោ បដិក្កមតិ, សតោ សម្បជានោ អាលោកេតិ, សតោ សម្បជានោ វិលោកេតិ, សតោ សម្បជានោ សមិញ្ជេតិ, សតោ សម្បជានោ បសារេតិ, សតោ សម្បជានការី ហោតិ, សង្ឃាដិបត្តចីវរធារណេ សតោ សម្បជានការី ហោតិ, អសិតេ បីតេ ខាយិតេ សាយិតេ សតោ សម្បជានការី ហោតិ, ឧច្ចារបស្សាវកម្មេ សតោ សម្បជានការី ហោតិ, គតេ ឋិតេ និសិន្នេ សុត្តេ ជាគរិតេ ភាសិតេ តុណ្ហីភាវេ សតោ សម្បជានការី ហោតីតិ។
523. Kathañca bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti , uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti; gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti? Idha bhikkhu sato sampajāno abhikkamati, sato sampajāno paṭikkamati, sato sampajāno āloketi, sato sampajāno viloketi, sato sampajāno samiñjeti, sato sampajāno pasāreti, sato sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sato sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sato sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sato sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sato sampajānakārī hotīti.
៥២៤. តត្ថ កតមា សតិ? យា សតិ អនុស្សតិ បដិស្សតិ សតិ សរណតា ធារណតា អបិលាបនតា អសម្មុសនតា សតិ សតិន្ទ្រិយំ សតិពលំ សម្មាសតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សតិ’’។
524. Tattha katamā sati? Yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammusanatā sati satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’.
៥២៥. ‘‘សម្បជានោ’’តិ តត្ថ កតមំ សម្បជញ្ញំ? យា បញ្ញា បជាននា វិចយោ បវិចយោ ធម្មវិចយោ សល្លក្ខណា ឧបលក្ខណា បច្ចុបលក្ខណា បណ្ឌិច្ចំ កោសល្លំ នេបុញ្ញំ វេភព្យា ចិន្តា ឧបបរិក្ខា ភូរីមេធា បរិណាយិកា វិបស្សនា សម្បជញ្ញំ បតោទោ បញ្ញា បញ្ញិន្ទ្រិយំ បញ្ញាពលំ បញ្ញាសត្ថំ បញ្ញាបាសាទោ បញ្ញាអាលោកោ បញ្ញាឱភាសោ បញ្ញាបជ្ជោតោ បញ្ញារតនំ អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘សម្បជញ្ញំ’’។ ឥតិ ឥមាយ ច សតិយា ឥមិនា ច សម្បជញ្ញេន ឧបេតោ ហោតិ…បេ.… សមន្នាគតោ។ ឯវំ ភិក្ខុ សតោ សម្បជានោ អភិក្កមតិ, សតោ សម្បជានោ បដិក្កមតិ, សតោ សម្បជានោ អាលោកេតិ, សតោ សម្បជានោ វិលោកេតិ, សតោ សម្បជានោ សមិញ្ជេតិ, សតោ សម្បជានោ បសារេតិ, សតោ សម្បជានការី ហោតិ, សង្ឃាដិបត្តចីវរធារណេ សតោ សម្បជានការី ហោតិ, អសិតេ បីតេ ខាយិតេ សាយិតេ សតោ សម្បជានការី ហោតិ, ឧច្ចារបស្សាវកម្មេ សតោ សម្បជានការី ហោតិ, គតេ ឋិតេ និសិន្នេ សុត្តេ ជាគរិតេ ភាសិតេ តុណ្ហីភាវេ សម្បជានការី ហោតិ។
525. ‘‘Sampajāno’’ti tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūrīmedhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘sampajaññaṃ’’. Iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti…pe… samannāgato. Evaṃ bhikkhu sato sampajāno abhikkamati, sato sampajāno paṭikkamati, sato sampajāno āloketi, sato sampajāno viloketi, sato sampajāno samiñjeti, sato sampajāno pasāreti, sato sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sato sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sato sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sato sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti.
៥២៦. ‘‘វិវិត្ត’’ន្តិ សន្តិកេ ចេបិ សេនាសនំ ហោតិ, តញ្ច អនាកិណ្ណំ គហដ្ឋេហិ បព្ពជិតេហិ។ តេន តំ វិវិត្តំ។ ទូរេ ចេបិ សេនាសនំ ហោតិ, តញ្ច អនាកិណ្ណំ គហដ្ឋេហិ បព្ពជិតេហិ។ តេន តំ វិវិត្តំ។
526. ‘‘Vivitta’’nti santike cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ vivittaṃ. Dūre cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ vivittaṃ.
៥២៧. ‘‘សេនាសន’’ន្តិ មញ្ចោបិ សេនាសនំ, បីឋម្បិ សេនាសនំ, ភិសិបិ សេនាសនំ, ពិព្ពោហនម្បិ 9 សេនាសនំ, វិហារោបិ សេនាសនំ, អឌ្ឍយោគោបិ សេនាសនំ, បាសាទោបិ សេនាសនំ, អដ្ដោបិ សេនាសនំ, មាឡោបិ សេនាសនំ, លេណម្បិ សេនាសនំ, គុហាបិ សេនាសនំ, រុក្ខមូលម្បិ សេនាសនំ, វេឡុគុម្ពោបិ សេនាសនំ។ យត្ថ វា បន ភិក្ខូ បដិក្កមន្តិ សព្ពមេតំ សេនាសនំ។
527. ‘‘Senāsana’’nti mañcopi senāsanaṃ, pīṭhampi senāsanaṃ, bhisipi senāsanaṃ, bibbohanampi 10 senāsanaṃ, vihāropi senāsanaṃ, aḍḍhayogopi senāsanaṃ, pāsādopi senāsanaṃ, aṭṭopi senāsanaṃ, māḷopi senāsanaṃ, leṇampi senāsanaṃ, guhāpi senāsanaṃ, rukkhamūlampi senāsanaṃ, veḷugumbopi senāsanaṃ. Yattha vā pana bhikkhū paṭikkamanti sabbametaṃ senāsanaṃ.
៥២៨. ‘‘វិវិត្តំ សេនាសនំ ភជតី’’តិ ឥមំ វិវិត្តំ សេនាសនំ ភជតិ សម្ភជតិ សេវតិ និសេវតិ សំសេវតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិវិត្តំ សេនាសនំ ភជតី’’តិ។
528. ‘‘Vivittaṃ senāsanaṃ bhajatī’’ti imaṃ vivittaṃ senāsanaṃ bhajati sambhajati sevati nisevati saṃsevati. Tena vuccati ‘‘vivittaṃ senāsanaṃ bhajatī’’ti.
៥២៩. ‘‘អរញ្ញ’’ន្តិ និក្ខមិត្វា ពហិ ឥន្ទខីលា សព្ពមេតំ អរញ្ញំ។
529. ‘‘Arañña’’nti nikkhamitvā bahi indakhīlā sabbametaṃ araññaṃ.
៥៣០. ‘‘រុក្ខមូល’’ន្តិ រុក្ខមូលំយេវ រុក្ខមូលំ។ បព្ពតោយេវ បព្ពតោ។ កន្ទរាយេវ កន្ទរា។ គិរិគុហាយេវ គិរិគុហា។ សុសានំយេវ សុសានំ។ អព្ភោកាសោយេវ អព្ភោកាសោ។ បលាលបុញ្ជោយេវ បលាលបុញ្ជោ។
530. ‘‘Rukkhamūla’’nti rukkhamūlaṃyeva rukkhamūlaṃ. Pabbatoyeva pabbato. Kandarāyeva kandarā. Giriguhāyeva giriguhā. Susānaṃyeva susānaṃ. Abbhokāsoyeva abbhokāso. Palālapuñjoyeva palālapuñjo.
៥៣១. ‘‘វនបត្ថ’’ន្តិ ទូរានមេតំ សេនាសនានំ អធិវចនំ។ ‘‘វនបត្ថ’’ន្តិ វនសណ្ឌានមេតំ សេនាសនានំ អធិវចនំ។ ‘‘វនបត្ថ’’ន្តិ ភីសនកានមេតំ 11 សេនាសនានំ អធិវចនំ។ ‘‘វនបត្ថ’’ន្តិ សលោមហំសានមេតំ សេនាសនានំ អធិវចនំ។ ‘‘វនបត្ថ’’ន្តិ បរិយន្តានមេតំ សេនាសនានំ អធិវចនំ។ ‘‘វនបត្ថ’’ន្តិ ន មនុស្សូបចារានមេតំ សេនាសនានំ អធិវចនំ។ ‘‘វនបត្ថ’’ន្តិ ទុរភិសម្ភវានមេតំ សេនាសនានំ អធិវចនំ។
531. ‘‘Vanapattha’’nti dūrānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti vanasaṇḍānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti bhīsanakānametaṃ 12 senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti salomahaṃsānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti pariyantānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti na manussūpacārānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti durabhisambhavānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ.
៥៣២. ‘‘អប្បសទ្ទ’’ន្តិ សន្តិកេ ចេបិ សេនាសនំ ហោតិ, តញ្ច អនាកិណ្ណំ គហដ្ឋេហិ បព្ពជិតេហិ។ តេន តំ អប្បសទ្ទំ។ ទូរេ ចេបិ សេនាសនំ ហោតិ, តញ្ច អនាកិណ្ណំ គហដ្ឋេហិ បព្ពជិតេហិ។ តេន តំ អប្បសទ្ទំ។
532. ‘‘Appasadda’’nti santike cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ appasaddaṃ. Dūre cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ appasaddaṃ.
៥៣៣. ‘‘អប្បនិគ្ឃោស’’ន្តិ យទេវ តំ អប្បសទ្ទំ តទេវ តំ អប្បនិគ្ឃោសំ។ យទេវ តំ អប្បនិគ្ឃោសំ តទេវ តំ វិជនវាតំ។ យទេវ តំ វិជនវាតំ តទេវ តំ មនុស្សរាហស្សេយ្យកំ។ យទេវ តំ មនុស្សរាហស្សេយ្យកំ តទេវ តំ បដិសល្លានសារុប្បំ។
533. ‘‘Appanigghosa’’nti yadeva taṃ appasaddaṃ tadeva taṃ appanigghosaṃ. Yadeva taṃ appanigghosaṃ tadeva taṃ vijanavātaṃ. Yadeva taṃ vijanavātaṃ tadeva taṃ manussarāhasseyyakaṃ. Yadeva taṃ manussarāhasseyyakaṃ tadeva taṃ paṭisallānasāruppaṃ.
៥៣៤. ‘‘អរញ្ញគតោ វា រុក្ខមូលគតោ វា សុញ្ញាគារគតោ វា’’តិ អរញ្ញគតោ វា ហោតិ រុក្ខមូលគតោ វា សុញ្ញាគារគតោ វា។
534. ‘‘Araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā’’ti araññagato vā hoti rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā.
៥៣៥. ‘‘និសីទតិ បល្លង្កំ អាភុជិត្វា’’តិ និសិន្នោ ហោតិ បល្លង្កំ អាភុជិត្វា។
535. ‘‘Nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā’’ti nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā.
៥៣៦. ‘‘ឧជុំ កាយំ បណិធាយា’’តិ ឧជុកោ ហោតិ កាយោ ឋិតោ បណិហិតោ។
536. ‘‘Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāyā’’ti ujuko hoti kāyo ṭhito paṇihito.
៥៣៧. ‘‘បរិមុខំ សតិំ ឧបដ្ឋបេត្វា’’តិ តត្ថ កតមា សតិ? យា សតិ អនុស្សតិ បដិស្សតិ…បេ.… សម្មាសតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សតិ’’។ អយំ សតិ ឧបដ្ឋិតា ហោតិ សុបដ្ឋិតា នាសិកគ្គេ វា មុខនិមិត្តេ វា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘បរិមុខំ សតិំ ឧបដ្ឋបេត្វា’’តិ។
537. ‘‘Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti tattha katamā sati? Yā sati anussati paṭissati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’. Ayaṃ sati upaṭṭhitā hoti supaṭṭhitā nāsikagge vā mukhanimitte vā. Tena vuccati ‘‘parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti.
៥៣៨. ‘‘អភិជ្ឈំ លោកេ បហាយា’’តិ តត្ថ កតមា អភិជ្ឈា? យោ រាគោ សារាគោ…បេ.… ចិត្តស្ស សារាគោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អភិជ្ឈា’’។
538. ‘‘Abhijjhaṃ loke pahāyā’’ti tattha katamā abhijjhā? Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘abhijjhā’’.
តត្ថ កតមោ លោកោ? បញ្ចុបាទានក្ខន្ធា លោកោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘លោកោ’’។ អយំ អភិជ្ឈា ឥមម្ហិ លោកេ សន្តា ហោតិ សមិតា វូបសន្តា អត្ថង្គតា អព្ភត្ថង្គតា អប្បិតា ព្យប្បិតា សោសិតា វិសោសិតា ព្យន្តីកតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អភិជ្ឈំ លោកេ បហាយា’’តិ។
Tattha katamo loko? Pañcupādānakkhandhā loko – ayaṃ vuccati ‘‘loko’’. Ayaṃ abhijjhā imamhi loke santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘abhijjhaṃ loke pahāyā’’ti.
៥៣៩. ‘‘វិគតាភិជ្ឈេន ចេតសា’’តិ តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ វិគតាភិជ្ឈំ ហោតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិគតាភិជ្ឈេន ចេតសា’’តិ។
539. ‘‘Vigatābhijjhena cetasā’’ti tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ vigatābhijjhaṃ hoti. Tena vuccati ‘‘vigatābhijjhena cetasā’’ti.
៥៤០. ‘‘វិហរតី’’តិ ឥរិយតិ វត្តតិ បាលេតិ យបេតិ យាបេតិ ចរតិ វិហរតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
540. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៥៤១. ‘‘អភិជ្ឈាយ ចិត្តំ បរិសោធេតី’’តិ តត្ថ កតមា អភិជ្ឈា? យោ រាគោ សារាគោ…បេ.… ចិត្តស្ស សារាគោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អភិជ្ឈា’’។
541. ‘‘Abhijjhāya cittaṃ parisodhetī’’ti tattha katamā abhijjhā? Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘abhijjhā’’.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមាយ អភិជ្ឈាយ សោធេតិ វិសោធេតិ បរិសោធេតិ មោចេតិ វិមោចេតិ បរិមោចេតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អភិជ្ឈាយ ចិត្តំ បរិសោធេតី’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya abhijjhāya sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘abhijjhāya cittaṃ parisodhetī’’ti.
៥៤២. ‘‘ព្យាបាទបទោសំ បហាយា’’តិ អត្ថិ ព្យាបាទោ, អត្ថិ បទោសោ។
542. ‘‘Byāpādapadosaṃ pahāyā’’ti atthi byāpādo, atthi padoso.
តត្ថ កតមោ ព្យាបាទោ? យោ ចិត្តស្ស អាឃាតោ បដិឃាតោ បដិឃំ បដិវិរោធោ កោបោ បកោបោ សម្បកោបោ ទោសោ បទោសោ សម្បទោសោ ចិត្តស្ស ព្យាបត្តិ មនោបទោសោ កោធោ កុជ្ឈនា កុជ្ឈិតត្តំ ទោសោ ទុស្សនា ទុស្សិតត្តំ 13 ព្យាបត្តិ ព្យាបជ្ជនា ព្យាបជ្ជិតត្តំ វិរោធោ បដិវិរោធោ ចណ្ឌិក្កំ អសុរោបោ អនត្តមនតា ចិត្តស្ស – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ព្យាបាទោ’’។
Tattha katamo byāpādo? Yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ 14 byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘byāpādo’’.
តត្ថ កតមោ បទោសោ? យោ ព្យាបាទោ សោ បទោសោ, យោ បទោសោ សោ ព្យាបាទោ។ ឥតិ អយញ្ច ព្យាបាទោ អយញ្ច បទោសោ សន្តា ហោន្តិ សមិតា វូបសន្តា អត្ថង្គតា អព្ភត្ថង្គតា អប្បិតា ព្យប្បិតា សោសិតា វិសោសិតា ព្យន្តីកតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ព្យាបាទបទោសំ បហាយា’’តិ។
Tattha katamo padoso? Yo byāpādo so padoso, yo padoso so byāpādo. Iti ayañca byāpādo ayañca padoso santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘byāpādapadosaṃ pahāyā’’ti.
៥៤៣. ‘‘អព្យាបន្នចិត្តោ’’តិ តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ អព្យាបន្នំ ហោតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អព្យាបន្នចិត្តោ’’តិ។
543. ‘‘Abyāpannacitto’’ti tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ abyāpannaṃ hoti. Tena vuccati ‘‘abyāpannacitto’’ti.
៥៤៤. ‘‘វិហរតី’’តិ…បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
544. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៥៤៥. ‘‘ព្យាបាទបទោសា ចិត្តំ បរិសោធេតី’’តិ។ អត្ថិ ព្យាបាទោ អត្ថិ បទោសោ។
545. ‘‘Byāpādapadosā cittaṃ parisodhetī’’ti. Atthi byāpādo atthi padoso.
តត្ថ កតមោ ព្យាបាទោ? យោ ចិត្តស្ស អាឃាតោ…បេ.… ចណ្ឌិក្កំ អសុរោបោ អនត្តមនតា ចិត្តស្ស – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ព្យាបាទោ’’។
Tattha katamo byāpādo? Yo cittassa āghāto…pe… caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘byāpādo’’.
តត្ថ កតមោ បទោសោ? យោ ព្យាបាទោ សោ បទោសោ, យោ បទោសោ សោ ព្យាបាទោ។
Tattha katamo padoso? Yo byāpādo so padoso, yo padoso so byāpādo.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមម្ហា ព្យាបាទបទោសា សោធេតិ វិសោធេតិ បរិសោធេតិ មោចេតិ វិមោចេតិ បរិមោចេតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ព្យាបាទបទោសា ចិត្តំ បរិសោធេតី’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imamhā byāpādapadosā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘byāpādapadosā cittaṃ parisodhetī’’ti.
៥៤៦. ‘‘ថិនមិទ្ធំ បហាយា’’តិ អត្ថិ ថិនំ 15, អត្ថិ មិទ្ធំ។
546. ‘‘Thinamiddhaṃ pahāyā’’ti atthi thinaṃ 16, atthi middhaṃ.
តត្ថ កតមំ ថិនំ? យា ចិត្តស្ស អកល្យតា អកម្មញ្ញតា ឱលីយនា សល្លីយនា លីនំ លីយនា លីយិតត្តំ ថិនំ ថិយនា ថិយិតត្តំ 17 ចិត្តស្ស – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ថិនំ’’។
Tattha katamaṃ thinaṃ? Yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṃ līyanā līyitattaṃ thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ 18 cittassa – idaṃ vuccati ‘‘thinaṃ’’.
តត្ថ កតមំ មិទ្ធំ? យា កាយស្ស អកល្យតា អកម្មញ្ញតា ឱនាហោ បរិយោនាហោ អន្តោសមោរោធោ មិទ្ធំ សុប្បំ បចលាយិកា សុប្បំ សុប្បនា សុប្បិតត្តំ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘មិទ្ធំ’’។ ឥតិ ឥទញ្ច ថិនំ ឥទញ្ច មិទ្ធំ សន្តា ហោន្តិ សមិតា វូបសន្តា អត្ថង្គតា អព្ភត្ថង្គតា អប្បិតា ព្យប្បិតា សោសិតា វិសោសិតា ព្យន្តីកតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ថិនមិទ្ធំ បហាយា’’តិ។
Tattha katamaṃ middhaṃ? Yā kāyassa akalyatā akammaññatā onāho pariyonāho antosamorodho middhaṃ suppaṃ pacalāyikā suppaṃ suppanā suppitattaṃ – idaṃ vuccati ‘‘middhaṃ’’. Iti idañca thinaṃ idañca middhaṃ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘thinamiddhaṃ pahāyā’’ti.
៥៤៧. ‘‘វិគតថិនមិទ្ធោ’’តិ។ តស្ស ថិនមិទ្ធស្ស ចត្តត្តា វន្តត្តា មុត្តត្តា បហីនត្តា បដិនិស្សដ្ឋត្តា បហីនបដិនិស្សដ្ឋត្តា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិគតថិនមិទ្ធោ’’តិ។
547. ‘‘Vigatathinamiddho’’ti. Tassa thinamiddhassa cattattā vantattā muttattā pahīnattā paṭinissaṭṭhattā pahīnapaṭinissaṭṭhattā. Tena vuccati ‘‘vigatathinamiddho’’ti.
៥៤៨. ‘‘វិហរតី’’តិ…បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
548. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៥៤៩. ‘‘អាលោកសញ្ញី’’តិ។ តត្ថ កតមា សញ្ញា? យា សញ្ញា សញ្ជាននា សញ្ជានិតត្តំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សញ្ញា’’។ អយំ សញ្ញា អាលោកា ហោតិ វិវដា បរិសុទ្ធា បរិយោទាតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អាលោកសញ្ញី’’តិ។
549. ‘‘Ālokasaññī’’ti. Tattha katamā saññā? Yā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saññā’’. Ayaṃ saññā ālokā hoti vivaṭā parisuddhā pariyodātā. Tena vuccati ‘‘ālokasaññī’’ti.
៥៥០. ‘‘សតោ សម្បជានោ’’តិ។ តត្ថ កតមា សតិ? យា សតិ អនុស្សតិ …បេ.… សម្មាសតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សតិ’’។
550. ‘‘Sato sampajāno’’ti. Tattha katamā sati? Yā sati anussati …pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’.
តត្ថ កតមំ សម្បជញ្ញំ? យា បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘សម្បជញ្ញំ’’។ ឥតិ ឥមាយ ច សតិយា ឥមិនា ច សម្បជញ្ញេន ឧបេតោ ហោតិ…បេ.… សមន្នាគតោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘សតោ សម្បជានោ’’តិ។
Tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘sampajaññaṃ’’. Iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘sato sampajāno’’ti.
៥៥១. ‘‘ថិនមិទ្ធា ចិត្តំ បរិសោធេតី’’តិ។ អត្ថិ ថិនំ, អត្ថិ មិទ្ធំ។
551. ‘‘Thinamiddhā cittaṃ parisodhetī’’ti. Atthi thinaṃ, atthi middhaṃ.
តត្ថ កតមំ ថិនំ…បេ.… ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ថិនំ’’។
Tattha katamaṃ thinaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘thinaṃ’’.
តត្ថ កតមំ មិទ្ធំ…បេ.… ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘មិទ្ធំ’’។
Tattha katamaṃ middhaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘middhaṃ’’.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ…បេ.… ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមម្ហា ថិនមិទ្ធា សោធេតិ វិសោធេតិ បរិសោធេតិ មោចេតិ វិមោចេតិ បរិមោចេតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ថិនមិទ្ធា ចិត្តំ បរិសោធេតី’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imamhā thinamiddhā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘thinamiddhā cittaṃ parisodhetī’’ti.
៥៥២. ‘‘ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចំ បហាយា’’តិ អត្ថិ ឧទ្ធច្ចំ, អត្ថិ កុក្កុច្ចំ។
552. ‘‘Uddhaccakukkuccaṃ pahāyā’’ti atthi uddhaccaṃ, atthi kukkuccaṃ.
តត្ថ កតមំ ឧទ្ធច្ចំ? យំ ចិត្តស្ស ឧទ្ធច្ចំ អវូបសមោ ចេតសោ វិក្ខេបោ ភន្តត្តំ ចិត្តស្ស – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ឧទ្ធច្ចំ’’។
Tattha katamaṃ uddhaccaṃ? Yaṃ cittassa uddhaccaṃ avūpasamo cetaso vikkhepo bhantattaṃ cittassa – idaṃ vuccati ‘‘uddhaccaṃ’’.
តត្ថ កតមំ កុក្កុច្ចំ? អកប្បិយេ កប្បិយសញ្ញិតា, កប្បិយេ អកប្បិយសញ្ញិតា, អវជ្ជេ វជ្ជសញ្ញិតា, វជ្ជេ អវជ្ជសញ្ញិតា, យំ ឯវរូបំ កុក្កុច្ចំ កុក្កុច្ចាយនា កុក្កុច្ចាយិតត្តំ ចេតសោ វិប្បដិសារោ មនោវិលេខា – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘កុក្កុច្ចំ’’។ ឥតិ ឥទញ្ច ឧទ្ធច្ចំ ឥទញ្ច កុក្កុច្ចំ សន្តា ហោន្តិ សមិតា វូបសន្តា អត្ថង្គតា អព្ភត្ថង្គតា អប្បិតា ព្យប្បិតា សោសិតា វិសោសិតា ព្យន្តីកតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចំ បហាយា’’តិ។
Tattha katamaṃ kukkuccaṃ? Akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā, yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekhā – idaṃ vuccati ‘‘kukkuccaṃ’’. Iti idañca uddhaccaṃ idañca kukkuccaṃ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘uddhaccakukkuccaṃ pahāyā’’ti.
៥៥៣. ‘‘អនុទ្ធតោ’’តិ តស្ស ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចស្ស ចត្តត្តា វន្តត្តា មុត្តត្តា បហីនត្តា បដិនិស្សដ្ឋត្តា បហីនបដិនិស្សដ្ឋត្តា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អនុទ្ធតោ’’តិ។
553. ‘‘Anuddhato’’ti tassa uddhaccakukkuccassa cattattā vantattā muttattā pahīnattā paṭinissaṭṭhattā pahīnapaṭinissaṭṭhattā. Tena vuccati ‘‘anuddhato’’ti.
៥៥៤. ‘‘វិហរតី’’តិ …បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
554. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៥៥៥. ‘‘វូបសន្តចិត្តោ’’តិ ។ តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ អជ្ឈត្តំ សន្តំ ហោតិ សមិតំ វូបសន្តំ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អជ្ឈត្តំ វូបសន្តចិត្តោ’’តិ។
555. ‘‘Vūpasantacitto’’ti . Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ ajjhattaṃ santaṃ hoti samitaṃ vūpasantaṃ. Tena vuccati ‘‘ajjhattaṃ vūpasantacitto’’ti.
៥៥៦. ‘‘ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចា ចិត្តំ បរិសោធេតី’’តិ អត្ថិ ឧទ្ធច្ចំ, អត្ថិ កុក្កុច្ចំ។
556. ‘‘Uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodhetī’’ti atthi uddhaccaṃ, atthi kukkuccaṃ.
តត្ថ កតមំ ឧទ្ធច្ចំ? យំ ចិត្តស្ស ឧទ្ធច្ចំ អវូបសមោ ចេតសោ វិក្ខេបោ ភន្តត្តំ ចិត្តស្ស – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ឧទ្ធច្ចំ’’។
Tattha katamaṃ uddhaccaṃ? Yaṃ cittassa uddhaccaṃ avūpasamo cetaso vikkhepo bhantattaṃ cittassa – idaṃ vuccati ‘‘uddhaccaṃ’’.
តត្ថ កតមំ កុក្កុច្ចំ…បេ.… ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘កុក្កុច្ចំ’’។
Tattha katamaṃ kukkuccaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘kukkuccaṃ’’.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ…បេ.… ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមម្ហា ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចា សោធេតិ វិសោធេតិ បរិសោធេតិ មោចេតិ វិមោចេតិ បរិមោចេតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ឧទ្ធច្ចកុក្កុច្ចា ចិត្តំ បរិសោធេតី’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imamhā uddhaccakukkuccā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodhetī’’ti.
៥៥៧. ‘‘វិចិកិច្ឆំ បហាយា’’តិ, តត្ថ កតមា វិចិកិច្ឆា? យា កង្ខា កង្ខាយនា កង្ខាយិតត្តំ វិមតិ វិចិកិច្ឆា ទ្វេឡ្ហកំ ទ្វិធាបថោ សំសយោ អនេកំសគ្គាហោ អាសប្បនា បរិសប្បនា អបរិយោគាហណា ឆម្ភិតត្តំ ចិត្តស្ស មនោវិលេខោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘វិចិកិច្ឆា’’។ អយំ វិចិកិច្ឆា សន្តា ហោតិ សមិតា វូបសន្តា អត្ថង្គតា អព្ភត្ថង្គតា អប្បិតា ព្យប្បិតា សោសិតា វិសោសិតា ព្យន្តីកតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិចិកិច្ឆំ បហាយា’’តិ។
557. ‘‘Vicikicchaṃ pahāyā’’ti, tattha katamā vicikicchā? Yā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvidhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhaṇā chambhitattaṃ cittassa manovilekho – ayaṃ vuccati ‘‘vicikicchā’’. Ayaṃ vicikicchā santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘vicikicchaṃ pahāyā’’ti.
៥៥៨. ‘‘តិណ្ណវិចិកិច្ឆោ’’តិ, ឥមំ វិចិកិច្ឆំ តិណ្ណោ ហោតិ ឧត្តិណ្ណោ និត្តិណ្ណោ បារង្គតោ បារមនុប្បត្តោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘តិណ្ណវិចិកិច្ឆោ’’តិ។
558. ‘‘Tiṇṇavicikiccho’’ti, imaṃ vicikicchaṃ tiṇṇo hoti uttiṇṇo nittiṇṇo pāraṅgato pāramanuppatto. Tena vuccati ‘‘tiṇṇavicikiccho’’ti.
៥៥៩. ‘‘អកថំកថី កុសលេសុ ធម្មេសូ’’តិ ឥមាយ វិចិកិច្ឆាយ កុសលេសុ ធម្មេសុ ន កង្ខតិ ន វិចិកិច្ឆតិ អកថំកថី ហោតិ និក្កថំកថី វិកថំកថោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អកថំកថី កុសលេសុ ធម្មេសូ’’តិ។
559. ‘‘Akathaṃkathī kusalesu dhammesū’’ti imāya vicikicchāya kusalesu dhammesu na kaṅkhati na vicikicchati akathaṃkathī hoti nikkathaṃkathī vikathaṃkatho. Tena vuccati ‘‘akathaṃkathī kusalesu dhammesū’’ti.
៥៦០. ‘‘វិចិកិច្ឆាយ ចិត្តំ បរិសោធេតី’’តិ, តត្ថ កតមា វិចិកិច្ឆា? យា កង្ខា កង្ខាយនា កង្ខាយិតត្តំ ឆម្ភិតត្តំ ចិត្តស្ស មនោវិលេខោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘វិចិកិច្ឆា’’។
560. ‘‘Vicikicchāya cittaṃ parisodhetī’’ti, tattha katamā vicikicchā? Yā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ chambhitattaṃ cittassa manovilekho – ayaṃ vuccati ‘‘vicikicchā’’.
តត្ថ កតមំ ចិត្តំ? យំ ចិត្តំ មនោ មានសំ…បេ.… តជ្ជាមនោវិញ្ញាណធាតុ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចិត្តំ’’។ ឥទំ ចិត្តំ ឥមាយ វិចិកិច្ឆាយ សោធេតិ វិសោធេតិ បរិសោធេតិ មោចេតិ វិមោចេតិ បរិមោចេតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិចិកិច្ឆាយ ចិត្តំ បរិសោធេតី’’តិ។
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya vicikicchāya sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘vicikicchāya cittaṃ parisodhetī’’ti.
៥៦១. ‘‘ឥមេ បញ្ច នីវរណេ បហាយា’’តិ ឥមេ បញ្ច នីវរណា សន្តា ហោន្តិ សមិតា វូបសន្តា អត្ថង្គតា អព្ភត្ថង្គតា អប្បិតា ព្យប្បិតា សោសិតា វិសោសិតា ព្យន្តីកតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ឥមេ បញ្ច នីវរណេ បហាយា’’តិ។
561. ‘‘Ime pañca nīvaraṇe pahāyā’’ti ime pañca nīvaraṇā santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘ime pañca nīvaraṇe pahāyā’’ti.
៥៦២. ‘‘ចេតសោ ឧបក្កិលេសេ’’តិ ឥមេ បញ្ច នីវរណា ចិត្តស្ស ឧបក្កិលេសា។
562. ‘‘Cetaso upakkilese’’ti ime pañca nīvaraṇā cittassa upakkilesā.
៥៦៣. ‘‘បញ្ញាយ ទុព្ពលីករណេ’’តិ ឥមេហិ បញ្ចហិ នីវរណេហិ អនុប្បន្នា ចេវ បញ្ញា ន ឧប្បជ្ជតិ ឧប្បន្នា ច បញ្ញា និរុជ្ឈតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘បញ្ញាយ ទុព្ពលីករណេ’’តិ។
563. ‘‘Paññāya dubbalīkaraṇe’’ti imehi pañcahi nīvaraṇehi anuppannā ceva paññā na uppajjati uppannā ca paññā nirujjhati. Tena vuccati ‘‘paññāya dubbalīkaraṇe’’ti.
៥៦៤. ‘‘វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហី’’តិ តត្ថ កតមេ កាមា? ឆន្ទោ កាមោ, រាគោ កាមោ, ឆន្ទរាគោ កាមោ, សង្កប្បោ កាមោ, រាគោ កាមោ, សង្កប្បរាគោ កាមោ – ឥមេ វុច្ចន្តិ ‘‘កាមា’’។
564. ‘‘Vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehī’’ti tattha katame kāmā? Chando kāmo, rāgo kāmo, chandarāgo kāmo, saṅkappo kāmo, rāgo kāmo, saṅkapparāgo kāmo – ime vuccanti ‘‘kāmā’’.
តត្ថ កតមេ អកុសលា ធម្មា? កាមច្ឆន្ទោ, ព្យាបាទោ, ថិនំ, មិទ្ធំ, ឧទ្ធច្ចំ, កុក្កុច្ចំ, វិចិកិច្ឆា – ឥមេ វុច្ចន្តិ ‘‘អកុសលា ធម្មា’’។ ឥតិ ឥមេហិ ច កាមេហិ ឥមេហិ ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ វិវិត្តោ ហោតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហី’’តិ។
Tattha katame akusalā dhammā? Kāmacchando, byāpādo, thinaṃ, middhaṃ, uddhaccaṃ, kukkuccaṃ, vicikicchā – ime vuccanti ‘‘akusalā dhammā’’. Iti imehi ca kāmehi imehi ca akusalehi dhammehi vivitto hoti. Tena vuccati ‘‘vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehī’’ti.
៥៦៥. ‘‘សវិតក្កំ សវិចារ’’ន្តិ អត្ថិ វិតក្កោ, អត្ថិ វិចារោ។
565. ‘‘Savitakkaṃ savicāra’’nti atthi vitakko, atthi vicāro.
តត្ថ កតមោ វិតក្កោ? យោ តក្កោ វិតក្កោ សង្កប្បោ អប្បនា ព្យប្បនា ចេតសោ អភិនិរោបនា សម្មាសង្កប្បោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘វិតក្កោ’’។
Tattha katamo vitakko? Yo takko vitakko saṅkappo appanā byappanā cetaso abhiniropanā sammāsaṅkappo – ayaṃ vuccati ‘‘vitakko’’.
តត្ថ កតមោ វិចារោ? យោ ចារោ វិចារោ អនុវិចារោ ឧបវិចារោ ចិត្តស្ស អនុសន្ធនតា អនុបេក្ខនតា – អយំ វុច្ចតិ វិចារោ។ ឥតិ ឥមិនា ច វិតក្កេន ឥមិនា ច វិចារេន ឧបេតោ ហោតិ…បេ.… សមន្នាគតោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘សវិតក្កំ សវិចារ’’ន្តិ។
Tattha katamo vicāro? Yo cāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhanatā anupekkhanatā – ayaṃ vuccati vicāro. Iti iminā ca vitakkena iminā ca vicārena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘savitakkaṃ savicāra’’nti.
៥៦៦. ‘‘វិវេកជ’’ន្តិ វិតក្កោ, វិចារោ, បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា – តេ ឥមស្មិំ វិវេកេ ជាតា ហោន្តិ សញ្ជាតា និព្ពត្តា អភិនិព្ពត្តា បាតុភូតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិវេកជ’’ន្តិ។
566. ‘‘Vivekaja’’nti vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā – te imasmiṃ viveke jātā honti sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā. Tena vuccati ‘‘vivekaja’’nti.
៥៦៧. ‘‘បីតិសុខ’’ន្តិ អត្ថិ បីតិ, អត្ថិ សុខំ។
567. ‘‘Pītisukha’’nti atthi pīti, atthi sukhaṃ.
តត្ថ កតមា បីតិ? យា បីតិ បាមោជ្ជំ អាមោទនា បមោទនា ហាសោ បហាសោ វិត្តិ ឱទគ្យំ អត្តមនតា ចិត្តស្ស – អយំ វុច្ចតិ ‘‘បីតិ’’។
Tattha katamā pīti? Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘pīti’’.
តត្ថ កតមំ សុខំ? យំ ចេតសិកំ សាតំ ចេតសិកំ សុខំ ចេតោសម្ផស្សជំ សាតំ សុខំ វេទយិតំ ចេតោសម្ផស្សជា សាតា សុខា វេទនា – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘សុខំ’’។ ឥទំ សុខំ ឥមាយ បីតិយា សហគតំ ហោតិ សហជាតំ សំសដ្ឋំ សម្បយុត្តំ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘បីតិសុខ’’ន្តិ។
Tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’. Idaṃ sukhaṃ imāya pītiyā sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘pītisukha’’nti.
៥៦៨. ‘‘បឋម’’ន្តិ គណនានុបុព្ពតា 19 បឋមំ។ ឥទំ បឋមំ សមាបជ្ជតីតិ បឋមំ។
568. ‘‘Paṭhama’’nti gaṇanānupubbatā 20 paṭhamaṃ. Idaṃ paṭhamaṃ samāpajjatīti paṭhamaṃ.
៥៦៩. ‘‘ឈាន’’ន្តិ វិតក្កោ, វិចារោ, បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។
569. ‘‘Jhāna’’nti vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā.
៥៧០. ‘‘ឧបសម្បជ្ជា’’តិ យោ បឋមស្ស ឈានស្ស លាភោ បដិលាភោ បត្តិ សម្បត្តិ ផុសនា សច្ឆិកិរិយា ឧបសម្បទា។
570. ‘‘Upasampajjā’’ti yo paṭhamassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
៥៧១. ‘‘វិហរតី’’តិ …បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
571. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៥៧២. ‘‘វិតក្កវិចារានំ វូបសមា’’តិ, អត្ថិ វិតក្កោ, អត្ថិ វិចារោ។
572. ‘‘Vitakkavicārānaṃ vūpasamā’’ti, atthi vitakko, atthi vicāro.
តត្ថ កតមោ វិតក្កោ? យោ តក្កោ វិតក្កោ…បេ.… សម្មាសង្កប្បោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘វិតក្កោ’’។
Tattha katamo vitakko? Yo takko vitakko…pe… sammāsaṅkappo – ayaṃ vuccati ‘‘vitakko’’.
តត្ថ កតមោ វិចារោ? យោ ចារោ វិចារោ អនុវិចារោ ឧបវិចារោ ចិត្តស្ស អនុសន្ធនតា អនុបេក្ខនតា – អយំ វុច្ចតិ ‘‘វិចារោ’’។ ឥតិ អយញ្ច វិតក្កោ អយញ្ច វិចារោ សន្តា ហោន្តិ សមិតា វូបសន្តា អត្ថង្គតា អព្ភត្ថង្គតា អប្បិតា ព្យប្បិតា សោសិតា វិសោសិតា ព្យន្តីកតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិតក្កវិចារានំ វូបសមា’’តិ។
Tattha katamo vicāro? Yo cāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhanatā anupekkhanatā – ayaṃ vuccati ‘‘vicāro’’. Iti ayañca vitakko ayañca vicāro santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘vitakkavicārānaṃ vūpasamā’’ti.
៥៧៣. ‘‘អជ្ឈត្ត’’ន្តិ យំ អជ្ឈត្តំ បច្ចត្តំ។
573. ‘‘Ajjhatta’’nti yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ.
៥៧៤. ‘‘សម្បសាទន’’ន្តិ យា សទ្ធា សទ្ទហនា ឱកប្បនា អភិប្បសាទោ។
574. ‘‘Sampasādana’’nti yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo.
៥៧៥. ‘‘ចេតសោ ឯកោទិភាវ’’ន្តិ យា ចិត្តស្ស ឋិតិ…បេ.… សម្មាសមាធិ។
575. ‘‘Cetaso ekodibhāva’’nti yā cittassa ṭhiti…pe… sammāsamādhi.
៥៧៦. ‘‘អវិតក្កំ អវិចារ’’ន្តិ អត្ថិ វិតក្កោ, អត្ថិ វិចារោ។
576. ‘‘Avitakkaṃ avicāra’’nti atthi vitakko, atthi vicāro.
តត្ថ កតមោ វិតក្កោ? យោ តក្កោ វិតក្កោ…បេ.… សម្មាសង្កប្បោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘វិតក្កោ’’។
Tattha katamo vitakko? Yo takko vitakko…pe… sammāsaṅkappo – ayaṃ vuccati ‘‘vitakko’’.
តត្ថ កតមោ វិចារោ? យោ ចារោ អនុចារោ វិចារោ អនុវិចារោ ឧបវិចារោ ចិត្តស្ស អនុសន្ធនតា អនុបេក្ខនតា – អយំ វុច្ចតិ ‘‘វិចារោ’’។ ឥតិ អយញ្ច វិតក្កោ អយញ្ច វិចារោ សន្តា ហោតិ សមិតា វូបសន្តា អត្ថង្គតា អព្ភត្ថង្គតា អប្បិតា ព្យប្បិតា សោសិតា វិសោសិតា ព្យន្តីកតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អវិតក្កំ អវិចារ’’ន្តិ។
Tattha katamo vicāro? Yo cāro anucāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhanatā anupekkhanatā – ayaṃ vuccati ‘‘vicāro’’. Iti ayañca vitakko ayañca vicāro santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘avitakkaṃ avicāra’’nti.
៥៧៧. ‘‘សមាធិជ’’ន្តិ សម្បសាទោ បីតិសុខំ – តេ ឥមស្មិំ សមាធិម្ហិ ជាតា ហោន្តិ សញ្ជាតា និព្ពត្តា អភិនិព្ពត្តា បាតុភូតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘សមាធិជ’’ន្តិ។
577. ‘‘Samādhija’’nti sampasādo pītisukhaṃ – te imasmiṃ samādhimhi jātā honti sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā. Tena vuccati ‘‘samādhija’’nti.
៥៧៨. ‘‘បីតិសុខ’’ន្តិ អត្ថិ បីតិ, អត្ថិ សុខំ។
578. ‘‘Pītisukha’’nti atthi pīti, atthi sukhaṃ.
តត្ថ កតមា បីតិ…បេ.… អយំ វុច្ចតិ ‘‘បីតិ’’។
Tattha katamā pīti…pe… ayaṃ vuccati ‘‘pīti’’.
តត្ថ កតមំ សុខំ…បេ.… ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘សុខំ’’។ ឥទំ សុខំ ឥមាយ បីតិយា សហគតំ ហោតិ សហជាតំ សំសដ្ឋំ សម្បយុត្តំ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘បីតិសុខ’’ន្តិ។
Tattha katamaṃ sukhaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’. Idaṃ sukhaṃ imāya pītiyā sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘pītisukha’’nti.
៥៧៩. ‘‘ទុតិយ’’ន្តិ គណនានុបុព្ពតា ទុតិយំ។ ឥទំ ទុតិយំ សមាបជ្ជតីតិ ទុតិយំ។
579. ‘‘Dutiya’’nti gaṇanānupubbatā dutiyaṃ. Idaṃ dutiyaṃ samāpajjatīti dutiyaṃ.
៥៨០. ‘‘ឈាន’’ន្តិ សម្បសាទោ, បីតិសុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។
580. ‘‘Jhāna’’nti sampasādo, pītisukhaṃ, cittassekaggatā.
៥៨១. ‘‘ឧបសម្បជ្ជា’’តិ យោ ទុតិយស្ស ឈានស្ស លាភោ បដិលាភោ បត្តិ សម្បត្តិ ផុសនា សច្ឆិកិរិយា ឧបសម្បទា។
581. ‘‘Upasampajjā’’ti yo dutiyassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
៥៨២. ‘‘វិហរតី’’តិ …បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
582. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៥៨៣. ‘‘បីតិយា ច វិរាគា’’តិ តត្ថ កតមា បីតិ? យា បីតិ បាមោជ្ជំ អាមោទនា បមោទនា ហាសោ បហាសោ វិត្តិ ឱទគ្យំ អត្តមនតា ចិត្តស្ស – អយំ វុច្ចតិ ‘‘បីតិ’’។ អយំ បីតិ សន្តា ហោតិ សមិតា វូបសន្តា អត្ថង្គតា អព្ភត្ថង្គតា អប្បិតា ព្យប្បិតា សោសិតា វិសោសិតា ព្យន្តីកតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘បីតិយា ច វិរាគា’’តិ។
583. ‘‘Pītiyā ca virāgā’’ti tattha katamā pīti? Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘pīti’’. Ayaṃ pīti santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘pītiyā ca virāgā’’ti.
៥៨៤. ‘‘ឧបេក្ខកោ’’តិ តត្ថ កតមា ឧបេក្ខា? យា ឧបេក្ខា ឧបេក្ខនា អជ្ឈុបេក្ខនា មជ្ឈត្តតា ចិត្តស្ស – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខា’’។ ឥមាយ ឧបេក្ខាយ ឧបេតោ ហោតិ…បេ.… សមន្នាគតោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខកោ’’តិ។
584. ‘‘Upekkhako’’ti tattha katamā upekkhā? Yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’. Imāya upekkhāya upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘upekkhako’’ti.
៥៨៥. ‘‘វិហរតី’’តិ …បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
585. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៥៨៦. ‘‘សតោ ច សម្បជានោ’’តិ តត្ថ កតមា សតិ? យា សតិ អនុស្សតិ…បេ.… សម្មាសតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សតិ’’។
586. ‘‘Sato ca sampajāno’’ti tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’.
តត្ថ កតមំ សម្បជញ្ញំ? យា បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘សម្បជញ្ញំ’’។ ឥតិ ឥមាយ ច សតិយា ឥមិនា ច សម្បជញ្ញេន ឧបេតោ ហោតិ…បេ.… សមន្នាគតោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘សតោ ច សម្បជានោ’’តិ។
Tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘sampajaññaṃ’’. Iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘sato ca sampajāno’’ti.
៥៨៧. ‘‘សុខញ្ច កាយេន បដិសំវេទេតី’’តិ តត្ថ កតមំ សុខំ? យំ ចេតសិកំ សាតំ ចេតសិកំ សុខំ ចេតោសម្ផស្សជំ សាតំ សុខំ វេទយិតំ ចេតោសម្ផស្សជា សាតា សុខា វេទនា – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘សុខំ’’។
587. ‘‘Sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī’’ti tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’.
តត្ថ កតមោ កាយោ? សញ្ញាក្ខន្ធោ, សង្ខារក្ខន្ធោ, វិញ្ញាណក្ខន្ធោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘កាយោ’’។ ឥទំ សុខំ ឥមិនា កាយេន បដិសំវេទេតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘សុខញ្ច កាយេន បដិសំវេទេតី’’តិ។
Tattha katamo kāyo? Saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘kāyo’’. Idaṃ sukhaṃ iminā kāyena paṭisaṃvedeti. Tena vuccati ‘‘sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī’’ti.
៥៨៨. ‘‘យំ តំ អរិយា អាចិក្ខន្តី’’តិ តត្ថ កតមេ អរិយា? អរិយា វុច្ចន្តិ ពុទ្ធា ច ពុទ្ធសាវកា ច។ តេ ឥមំ អាចិក្ខន្តិ ទេសេន្តិ បញ្ញបេន្តិ 21 បដ្ឋបេន្តិ វិវរន្តិ វិភជន្តិ ឧត្តានិំ ករោន្តិ បកាសេន្តិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘យំ តំ អរិយា អាចិក្ខន្តី’’តិ។
588. ‘‘Yaṃ taṃ ariyā ācikkhantī’’ti tattha katame ariyā? Ariyā vuccanti buddhā ca buddhasāvakā ca. Te imaṃ ācikkhanti desenti paññapenti 22 paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttāniṃ karonti pakāsenti. Tena vuccati ‘‘yaṃ taṃ ariyā ācikkhantī’’ti.
៥៨៩. ‘‘ឧបេក្ខកោ សតិមា សុខវិហារី’’តិ តត្ថ កតមា ឧបេក្ខា? យា ឧបេក្ខា ឧបេក្ខនា អជ្ឈុបេក្ខនា មជ្ឈត្តតា ចិត្តស្ស – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខា’’។
589. ‘‘Upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tattha katamā upekkhā? Yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’.
តត្ថ កតមា សតិ? យា សតិ អនុស្សតិ…បេ.… សម្មាសតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សតិ’’។
Tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’.
តត្ថ កតមំ សុខំ? យំ ចេតសិកំ សាតំ ចេតសិកំ សុខំ ចេតោសម្ផស្សជំ សាតំ សុខំ វេទយិតំ ចេតោសម្ផស្សជា សាតា សុខា វេទនា – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘សុខំ’’។ ឥតិ ឥមាយ ច ឧបេក្ខាយ ឥមាយ ច សតិយា ឥមិនា ច សុខេន សមន្នាគតោ ឥរិយតិ វត្តតិ បាលេតិ យបេតិ យាបេតិ ចរតិ វិហរតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខកោ សតិមា សុខវិហារី’’តិ។
Tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’. Iti imāya ca upekkhāya imāya ca satiyā iminā ca sukhena samannāgato iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti.
៥៩០. ‘‘តតិយ’’ន្តិ គណនានុបុព្ពតា តតិយំ។ ឥទំ តតិយំ សមាបជ្ជតីតិ តតិយំ។
590. ‘‘Tatiya’’nti gaṇanānupubbatā tatiyaṃ. Idaṃ tatiyaṃ samāpajjatīti tatiyaṃ.
៥៩១. ‘‘ឈាន’’ន្តិ ឧបេក្ខា, សតិ, សម្បជញ្ញំ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។
591. ‘‘Jhāna’’nti upekkhā, sati, sampajaññaṃ, sukhaṃ, cittassekaggatā.
៥៩២. ‘‘ឧបសម្បជ្ជា’’តិ យោ តតិយស្ស ឈានស្ស លាភោ បដិលាភោ បត្តិ សម្បត្តិ ផុសនា សច្ឆិកិរិយា ឧបសម្បទា។
592. ‘‘Upasampajjā’’ti yo tatiyassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
៥៩៣. ‘‘វិហរតី’’តិ…បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
593. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៥៩៤. ‘‘សុខស្ស ច បហានា ទុក្ខស្ស ច បហានា’’តិ, អត្ថិ សុខំ, អត្ថិ ទុក្ខំ។
594. ‘‘Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā’’ti, atthi sukhaṃ, atthi dukkhaṃ.
តត្ថ កតមំ សុខំ? យំ កាយិកំ សាតំ កាយិកំ សុខំ កាយសម្ផស្សជំ សាតំ សុខំ វេទយិតំ កាយសម្ផស្សជា សាតា សុខា វេទនា – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘សុខំ’’។
Tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ kāyikaṃ sātaṃ kāyikaṃ sukhaṃ kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’.
តត្ថ កតមំ ទុក្ខំ? យំ កាយិកំ អសាតំ កាយិកំ ទុក្ខំ កាយសម្ផស្សជំ អសាតំ ទុក្ខំ វេទយិតំ កាយសម្ផស្សជា អសាតា ទុក្ខា វេទនា – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខំ’’។ ឥតិ ឥទញ្ច សុខំ ឥទញ្ច ទុក្ខំ សន្តា ហោន្តិ សមិតា វូបសន្តា អត្ថង្គតា អព្ភត្ថង្គតា អប្បិតា ព្យប្បិតា សោសិតា វិសោសិតា ព្យន្តីកតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘សុខស្ស ច បហានា ទុក្ខស្ស ច បហានា’’តិ។
Tattha katamaṃ dukkhaṃ? Yaṃ kāyikaṃ asātaṃ kāyikaṃ dukkhaṃ kāyasamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ kāyasamphassajā asātā dukkhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘dukkhaṃ’’. Iti idañca sukhaṃ idañca dukkhaṃ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā’’ti.
៥៩៥. ‘‘បុព្ពេវ សោមនស្សទោមនស្សានំ អត្ថង្គមា’’តិ អត្ថិ សោមនស្សំ, អត្ថិ ទោមនស្សំ។
595. ‘‘Pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā’’ti atthi somanassaṃ, atthi domanassaṃ.
តត្ថ កតមំ សោមនស្សំ? យំ ចេតសិកំ សាតំ ចេតសិកំ សុខំ ចេតោសម្ផស្សជំ សាតំ សុខំ វេទយិតំ ចេតោសម្ផស្សជា សាតា សុខា វេទនា – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘សោមនស្សំ’’។
Tattha katamaṃ somanassaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘somanassaṃ’’.
តត្ថ កតមំ ទោមនស្សំ? យំ ចេតសិកំ អសាតំ ចេតសិកំ ទុក្ខំ ចេតោសម្ផស្សជំ អសាតំ ទុក្ខំ វេទយិតំ ចេតោសម្ផស្សជា អសាតា ទុក្ខា វេទនា – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទោមនស្សំ’’។ ឥតិ ឥទញ្ច សោមនស្សំ ឥទញ្ច ទោមនស្សំ បុព្ពេវ សន្តា ហោន្តិ សមិតា វូបសន្តា អត្ថង្គតា អព្ភត្ថង្គតា អប្បិតា ព្យប្បិតា សោសិតា វិសោសិតា ព្យន្តីកតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘បុព្ពេវ សោមនស្សទោមនស្សានំ អត្ថង្គមា’’តិ។
Tattha katamaṃ domanassaṃ? Yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘domanassaṃ’’. Iti idañca somanassaṃ idañca domanassaṃ pubbeva santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā’’ti.
៥៩៦. ‘‘អទុក្ខមសុខ’’ន្តិ យំ ចេតសិកំ នេវ សាតំ នាសាតំ ចេតោសម្ផស្សជំ អទុក្ខមសុខំ វេទយិតំ ចេតោសម្ផស្សជា អទុក្ខមសុខា វេទនា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អទុក្ខមសុខ’’ន្តិ។
596. ‘‘Adukkhamasukha’’nti yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā. Tena vuccati ‘‘adukkhamasukha’’nti.
៥៩៧. ‘‘ឧបេក្ខាសតិបារិសុទ្ធិ’’ន្តិ, តត្ថ កតមា ឧបេក្ខា? យា ឧបេក្ខា ឧបេក្ខនា អជ្ឈុបេក្ខនា មជ្ឈត្តតា ចិត្តស្ស – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខា’’។
597. ‘‘Upekkhāsatipārisuddhi’’nti, tattha katamā upekkhā? Yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’.
តត្ថ កតមា សតិ? យា សតិ អនុស្សតិ…បេ.… សម្មាសតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សតិ’’។ អយំ សតិ ឥមាយ ឧបេក្ខាយ វិវដា ហោតិ បរិសុទ្ធា បរិយោទាតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘ឧបេក្ខាសតិបារិសុទ្ធិ’’ន្តិ។
Tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’. Ayaṃ sati imāya upekkhāya vivaṭā hoti parisuddhā pariyodātā. Tena vuccati ‘‘upekkhāsatipārisuddhi’’nti.
៥៩៨. ‘‘ចតុត្ថ’’ន្តិ គណនានុបុព្ពតា ចតុត្ថំ, ឥទំ ចតុត្ថំ សមាបជ្ជតីតិ ចតុត្ថំ។
598. ‘‘Catuttha’’nti gaṇanānupubbatā catutthaṃ, idaṃ catutthaṃ samāpajjatīti catutthaṃ.
៥៩៩. ‘‘ឈាន’’ន្តិ ឧបេក្ខា, សតិ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។
599. ‘‘Jhāna’’nti upekkhā, sati, cittassekaggatā.
៦០០. ‘‘ឧបសម្បជ្ជា’’តិ យោ ចតុត្ថស្ស ឈានស្ស លាភោ បដិលាភោ បត្តិ សម្បត្តិ ផុសនា សច្ឆិកិរិយា ឧបសម្បទា។
600. ‘‘Upasampajjā’’ti yo catutthassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
៦០១. ‘‘វិហរតី’’តិ…បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
601. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៦០២. ‘‘សព្ពសោ រូបសញ្ញានំ សមតិក្កមា’’តិ តត្ថ កតមា រូបសញ្ញា? រូបាវចរសមាបត្តិំ សមាបន្នស្ស វា ឧបបន្នស្ស វា ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារិស្ស វា សញ្ញា សញ្ជាននា សញ្ជានិតត្តំ – ឥមា វុច្ចន្តិ ‘‘រូបសញ្ញាយោ’’។ ឥមា រូបសញ្ញាយោ អតិក្កន្តោ ហោតិ វីតិក្កន្តោ សមតិក្កន្តោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘សព្ពសោ រូបសញ្ញានំ សមតិក្កមា’’តិ។
602. ‘‘Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā’’ti tattha katamā rūpasaññā? Rūpāvacarasamāpattiṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ – imā vuccanti ‘‘rūpasaññāyo’’. Imā rūpasaññāyo atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati ‘‘sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā’’ti.
៦០៣. ‘‘បដិឃសញ្ញានំ អត្ថង្គមា’’តិ តត្ថ កតមា បដិឃសញ្ញា? រូបសញ្ញា សទ្ទសញ្ញា…បេ.… ផោដ្ឋព្ពសញ្ញា – ឥមា វុច្ចន្តិ បដិឃសញ្ញាយោ។ ឥមា បដិឃសញ្ញាយោ សន្តា ហោន្តិ សមិតា វូបសន្តា អត្ថង្គតា អព្ភត្ថង្គតា អប្បិតា ព្យប្បិតា សោសិតា វិសោសិតា ព្យន្តីកតា។ តេន វុច្ចតិ ‘‘បដិឃសញ្ញានំ អត្ថង្គមា’’តិ។
603. ‘‘Paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā’’ti tattha katamā paṭighasaññā? Rūpasaññā saddasaññā…pe… phoṭṭhabbasaññā – imā vuccanti paṭighasaññāyo. Imā paṭighasaññāyo santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā’’ti.
៦០៤. ‘‘នានត្តសញ្ញានំ អមនសិការា’’តិ តត្ថ កតមា នានត្តសញ្ញា? អសមាបន្នស្ស មនោធាតុ សមង្គិស្ស វា មនោវិញ្ញាណធាតុ សមង្គិស្ស វា សញ្ញា សញ្ជាននា សញ្ជានិតត្តំ – ឥមា វុច្ចន្តិ ‘‘នានត្តសញ្ញាយោ’’។ ឥមា នានត្តសញ្ញាយោ ន មនសិ ករោតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘នានត្តសញ្ញានំ អមនសិការា’’តិ។
604. ‘‘Nānattasaññānaṃ amanasikārā’’ti tattha katamā nānattasaññā? Asamāpannassa manodhātu samaṅgissa vā manoviññāṇadhātu samaṅgissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ – imā vuccanti ‘‘nānattasaññāyo’’. Imā nānattasaññāyo na manasi karoti. Tena vuccati ‘‘nānattasaññānaṃ amanasikārā’’ti.
៦០៥. ‘‘អនន្តោ អាកាសោ’’តិ, តត្ថ កតមោ អាកាសោ? យោ អាកាសោ អាកាសគតំ អឃំ អឃគតំ វិវរោ វិវរគតំ អសម្ផុដ្ឋំ ចតូហិ មហាភូតេហិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អាកាសោ’’។ តស្មិំ អាកាសេ ចិត្តំ ឋបេតិ សណ្ឋបេតិ អនន្តំ ផរតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អនន្តោ អាកាសោ’’តិ។
605. ‘‘Ananto ākāso’’ti, tattha katamo ākāso? Yo ākāso ākāsagataṃ aghaṃ aghagataṃ vivaro vivaragataṃ asamphuṭṭhaṃ catūhi mahābhūtehi – ayaṃ vuccati ‘‘ākāso’’. Tasmiṃ ākāse cittaṃ ṭhapeti saṇṭhapeti anantaṃ pharati. Tena vuccati ‘‘ananto ākāso’’ti.
៦០៦. ‘‘អាកាសានញ្ចាយតន’’ន្តិ អាកាសានញ្ចាយតនំ សមាបន្នស្ស វា ឧបបន្នស្ស វា ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារិស្ស វា ចិត្តចេតសិកា ធម្មា។
606. ‘‘Ākāsānañcāyatana’’nti ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.
៦០៧. ‘‘ឧបសម្បជ្ជា’’តិ យោ អាកាសានញ្ចាយតនស្ស លាភោ បដិលាភោ បត្តិ សម្បត្តិ ផុសនា សច្ឆិកិរិយា ឧបសម្បទា។
607. ‘‘Upasampajjā’’ti yo ākāsānañcāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
៦០៨. ‘‘វិហរតី’’តិ…បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
608. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៦០៩. ‘‘សព្ពសោ អាកាសានញ្ចាយតនំ សមតិក្កម្មា’’តិ ឥមំ អាកាសានញ្ចាយតនំ អតិក្កន្តោ ហោតិ វីតិក្កន្តោ សមតិក្កន្តោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘សព្ពសោ អាកាសានញ្ចាយតនំ សមតិក្កម្មា’’តិ។
609. ‘‘Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkammā’’ti imaṃ ākāsānañcāyatanaṃ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati ‘‘sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkammā’’ti.
៦១០. ‘‘អនន្តំ វិញ្ញាណ’’ន្តិ តំយេវ អាកាសំ វិញ្ញាណេន ផុដ្ឋំ មនសិ ករោតិ អនន្តំ ផរតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘អនន្តំ វិញ្ញាណ’’ន្តិ។
610. ‘‘Anantaṃ viññāṇa’’nti taṃyeva ākāsaṃ viññāṇena phuṭṭhaṃ manasi karoti anantaṃ pharati. Tena vuccati ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti.
៦១១. ‘‘វិញ្ញាណញ្ចាយតន’’ន្តិ វិញ្ញាណញ្ចាយតនំ សមាបន្នស្ស វា ឧបបន្នស្ស វា ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារិស្ស វា ចិត្តចេតសិកា ធម្មា។
611. ‘‘Viññāṇañcāyatana’’nti viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.
៦១២. ‘‘ឧបសម្បជ្ជា’’តិ យោ វិញ្ញាណញ្ចាយតនស្ស លាភោ បដិលាភោ បត្តិ សម្បត្តិ ផុសនា សច្ឆិកិរិយា ឧបសម្បទា។
612. ‘‘Upasampajjā’’ti yo viññāṇañcāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
៦១៣. ‘‘វិហរតី’’តិ…បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
613. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៦១៤. ‘‘សព្ពសោ វិញ្ញាណញ្ចាយតនំ សមតិក្កម្មា’’តិ ឥមំ វិញ្ញាណញ្ចាយតនំ អតិក្កន្តោ ហោតិ វីតិក្កន្តោ សមតិក្កន្តោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘សព្ពសោ វិញ្ញាណញ្ចាយតនំ សមតិក្កម្មា’’តិ។
614. ‘‘Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkammā’’ti imaṃ viññāṇañcāyatanaṃ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati ‘‘sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkammā’’ti.
៦១៥. ‘‘នត្ថិ កិញ្ចី’’តិ តំយេវ វិញ្ញាណំ ភាវេតិ វិភាវេតិ អន្តរភាវេតិ, ‘‘នត្ថិ កិញ្ចី’’តិ បស្សតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘នត្ថិ កិញ្ចី’’តិ។
615. ‘‘Natthi kiñcī’’ti taṃyeva viññāṇaṃ bhāveti vibhāveti antarabhāveti, ‘‘natthi kiñcī’’ti passati. Tena vuccati ‘‘natthi kiñcī’’ti.
៦១៦. ‘‘អាកិញ្ចញ្ញាយតន’’ន្តិ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ សមាបន្នស្ស វា ឧបបន្នស្ស វា ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារិស្ស វា ចិត្តចេតសិកា ធម្មា។
616. ‘‘Ākiñcaññāyatana’’nti ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.
៦១៧. ‘‘ឧបសម្បជ្ជា’’តិ យោ អាកិញ្ចញ្ញាយតនស្ស លាភោ បដិលាភោ បត្តិ សម្បត្តិ ផុសនា សច្ឆិកិរិយា ឧបសម្បទា។
617. ‘‘Upasampajjā’’ti yo ākiñcaññāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
៦១៨. ‘‘វិហរតី’’តិ …បេ.… តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
618. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
៦១៩. ‘‘សព្ពសោ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ សមតិក្កម្មា’’តិ ឥមំ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ អតិក្កន្តោ ហោតិ វីតិក្កន្តោ សមតិក្កន្តោ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘សព្ពសោ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ សមតិក្កម្មា’’តិ។
619. ‘‘Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkammā’’ti imaṃ ākiñcaññāyatanaṃ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati ‘‘sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkammā’’ti.
‘‘នេវសញ្ញីនាសញ្ញី’’តិ តំយេវ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ សន្តតោ មនសិ ករោតិ សង្ខារាវសេសសមាបត្តិំ ភាវេតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘នេវសញ្ញីនាសញ្ញី’’តិ 23។
‘‘Nevasaññīnāsaññī’’ti taṃyeva ākiñcaññāyatanaṃ santato manasi karoti saṅkhārāvasesasamāpattiṃ bhāveti. Tena vuccati ‘‘nevasaññīnāsaññī’’ti 24.
៦២០. ‘‘នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតន’’ន្តិ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនំ សមាបន្នស្ស វា ឧបបន្នស្ស វា ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារិស្ស វា ចិត្តចេតសិកា ធម្មា។
620. ‘‘Nevasaññānāsaññāyatana’’nti nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.
៦២១. ‘‘ឧបសម្បជ្ជា’’តិ យោ នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនស្ស លាភោ បដិលាភោ បត្តិ សម្បត្តិ ផុសនា សច្ឆិកិរិយា ឧបសម្បទា។
621. ‘‘Upasampajjā’’ti yo nevasaññānāsaññāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
៦២២. ‘‘វិហរតី’’តិ ឥរិយតិ វត្តតិ បាលេតិ យបេតិ យាបេតិ ចរតិ វិហរតិ។ តេន វុច្ចតិ ‘‘វិហរតី’’តិ។
622. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
សុត្តន្តភាជនីយំ។
Suttantabhājanīyaṃ.
២. អភិធម្មភាជនីយំ
2. Abhidhammabhājanīyaṃ
១. រូបាវចរកុសលំ
1. Rūpāvacarakusalaṃ
៦២៣. ចត្តារិ ឈានានិ – បឋមំ ឈានំ, ទុតិយំ ឈានំ, តតិយំ ឈានំ, ចតុត្ថំ ឈានំ។
623. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
៦២៤. តត្ថ កតមំ បឋមំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ បញ្ចង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – វិតក្កោ, វិចារោ, បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បឋមំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
624. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
តត្ថ កតមំ ទុតិយំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ , តស្មិំ សមយេ តិវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុតិយំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ , tasmiṃ samaye tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
តត្ថ កតមំ តតិយំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ បីតិយា ច វិរាគា…បេ.… តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘តតិយំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Tattha katamaṃ tatiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
តត្ថ កតមំ ចតុត្ថំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ សុខស្ស ច បហានា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – ឧបេក្ខា, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចតុត្ថំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Tattha katamaṃ catutthaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ចតុក្កំ។
Catukkaṃ.
៦២៥. ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ បញ្ចង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – វិតក្កោ, វិចារោ, បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បឋមំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
625. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ អវិតក្កំ វិចារមត្តំ វិវេកជំ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ ចតុរង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – វិចារោ, បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុតិយំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṃ vicāramattaṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye caturaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ តិវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘តតិយំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ បីតិយា ច វិរាគា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចតុត្ថំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ សុខស្ស ច បហានា…បេ.… បញ្ចមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – ឧបេក្ខា, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បញ្ចមំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sukhassa ca pahānā…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
បញ្ចកំ។
Pañcakaṃ.
២. អរូបាវចរកុសលំ
2. Arūpāvacarakusalaṃ
៦២៦. ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ អរូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ សព្ពសោ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ សមតិក្កម្ម នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញាសហគតំ សុខស្ស ច បហានា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – ឧបេក្ខា, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចតុត្ថំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
626. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye arūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
៣. លោកុត្តរកុសលំ
3. Lokuttarakusalaṃ
៦២៧. ចត្តារិ ឈានានិ – បឋមំ ឈានំ, ទុតិយំ ឈានំ, តតិយំ ឈានំ, ចតុត្ថំ ឈានំ។
627. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
៦២៨. តត្ថ កតមំ បឋមំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ បញ្ចង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – វិតក្កោ, វិចារោ, បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បឋមំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
628. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
តត្ថ កតមំ ទុតិយំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ តិវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុតិយំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
តត្ថ កតមំ តតិយំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា បីតិយា ច វិរាគា…បេ.… តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘តតិយំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Tattha katamaṃ tatiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
តត្ថ កតមំ ចតុត្ថំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា សុខស្ស ច បហានា …បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – ឧបេក្ខា, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចតុត្ថំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Tattha katamaṃ catutthaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā sukhassa ca pahānā …pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ចតុក្កំ។
Catukkaṃ.
៦២៩. ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ បញ្ចង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – វិតក្កោ, វិចារោ, បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បឋមំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
629. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ អវិតក្កំ វិចារមត្តំ វិវេកជំ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ ចតុរង្គិកំ ឈានំ ហោតិ វិចារោ បីតិ សុខំ ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុតិយំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṃ vicāramattaṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye caturaṅgikaṃ jhānaṃ hoti vicāro pīti sukhaṃ cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ តិវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘តតិយំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា បីតិយា ច វិរាគា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចតុត្ថំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā pītiyā ca virāgā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា សុខស្ស ច បហានា…បេ.… បញ្ចមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – ឧបេក្ខា, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បញ្ចមំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā sukhassa ca pahānā…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
បញ្ចកំ។
Pañcakaṃ.
៤. រូបាវចរវិបាកា
4. Rūpāvacaravipākā
៦៣០. ចត្តារិ ឈានានិ – បឋមំ ឈានំ, ទុតិយំ ឈានំ, តតិយំ ឈានំ, ចតុត្ថំ ឈានំ។
630. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
៦៣១. តត្ថ កតមំ បឋមំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ ឥមេ ធម្មា កុសលា។ តស្សេវ រូបាវចរស្ស កុសលស្ស កម្មស្ស កតត្តា ឧបចិតត្តា វិបាកំ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ បញ្ចង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – វិតក្កោ, វិចារោ, បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បឋមំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
631. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
តត្ថ កតមំ ទុតិយំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ ឥមេ ធម្មា កុសលា។ តស្សេវ រូបាវចរស្ស កុសលស្ស កម្មស្ស កតត្តា ឧបចិតត្តា វិបាកំ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ…បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ…បេ.… បឋមំ ឈានំ…បេ.… បញ្ចមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – ឧបេក្ខា, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បញ្ចមំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា…បេ.…។
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā…pe….
៥. អរូបាវចរវិបាកា
5. Arūpāvacaravipākā
៦៣២. ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ អរូបូបបត្តិយា មគ្គំ ភាវេតិ សព្ពសោ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ សមតិក្កម្ម នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញាសហគតំ សុខស្ស ច បហានា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ ឥមេ ធម្មា កុសលា។ តស្សេវ អរូបាវចរស្ស កុសលស្ស កម្មស្ស កតត្តា ឧបចិតត្តា វិបាកំ សព្ពសោ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ សមតិក្កម្ម នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញាសហគតំ សុខស្ស ច បហានា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – ឧបេក្ខា, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចតុត្ថំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
632. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye arūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva arūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
៦. លោកុត្តរវិបាកា
6. Lokuttaravipākā
៦៣៣. ចត្តារិ ឈានានិ – បឋមំ ឈានំ, ទុតិយំ ឈានំ, តតិយំ ឈានំ, ចតុត្ថំ ឈានំ។
633. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
៦៣៤. តត្ថ កតមំ បឋមំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ ឥមេ ធម្មា កុសលា។ តស្សេវ លោកុត្តរស្ស កុសលស្ស ឈានស្ស កតត្តា ភាវិតត្តា វិបាកំ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ សុញ្ញតំ, តស្មិំ សមយេ បញ្ចង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – វិតក្កោ, វិចារោ, បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បឋមំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
634. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ suññataṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
តត្ថ កតមំ ទុតិយំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ ឥមេ ធម្មា កុសលា។ តស្សេវ លោកុត្តរស្ស កុសលស្ស ឈានស្ស កតត្តា ភាវិតត្តា វិបាកំ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ …បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ…បេ.… បឋមំ ឈានំ…បេ.… បញ្ចមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ សុញ្ញតំ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – ឧបេក្ខា, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បញ្ចមំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ …pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ suññataṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
៧. រូបារូបាវចរកិរិយា
7. Rūpārūpāvacarakiriyā
៦៣៥. ចត្តារិ ឈានានិ – បឋមំ ឈានំ, ទុតិយំ ឈានំ, តតិយំ ឈានំ, ចតុត្ថំ ឈានំ។
635. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
៦៣៦. តត្ថ កតមំ បឋមំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបាវចរំ ឈានំ ភាវេតិ កិរិយំ នេវ កុសលំ នាកុសលំ ន ច កម្មវិបាកំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារំ វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ បញ្ចង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – វិតក្កោ, វិចារោ, បីតិ, សុខំ, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បឋមំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
636. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
តត្ថ កតមំ ទុតិយំ ឈានំ? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ រូបាវចរំ ឈានំ ភាវេតិ កិរិយំ នេវ កុសលំ នាកុសលំ ន ច កម្មវិបាកំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារំ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា…បេ.… ទុតិយំ ឈានំ…បេ.… តតិយំ ឈានំ…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ…បេ.… បឋមំ ឈានំ…បេ.… បញ្ចមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ បថវីកសិណំ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – ឧបេក្ខា, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘បញ្ចមំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តា។
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
៦៣៧. ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ អរូបាវចរំ ឈានំ ភាវេតិ កិរិយំ នេវ កុសលំ នាកុសលំ ន ច កម្មវិបាកំ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារំ សព្ពសោ អាកិញ្ចញ្ញាយតនំ សមតិក្កម្ម នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនសញ្ញាសហគតំ សុខស្ស ច បហានា…បេ.… ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ, តស្មិំ សមយេ ទុវង្គិកំ ឈានំ ហោតិ – ឧបេក្ខា, ចិត្តស្សេកគ្គតា។ ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ចតុត្ថំ ឈានំ’’។ អវសេសា ធម្មា ឈានសម្បយុត្តាតិ។
637. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye arūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttāti.
អភិធម្មភាជនីយំ។
Abhidhammabhājanīyaṃ.
៣. បញ្ហាបុច្ឆកំ
3. Pañhāpucchakaṃ
៦៣៨. ចត្តារិ ឈានានិ – ឥធ ភិក្ខុ វិវិច្ចេវ កាមេហិ វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ សវិតក្កំ សវិចារំ វិវេកជំ បីតិសុខំ បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ…បេ.… វិតក្កវិចារានំ វូបសមា អជ្ឈត្តំ សម្បសាទនំ ចេតសោ ឯកោទិភាវំ អវិតក្កំ អវិចារំ សមាធិជំ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ…បេ.… បីតិយា ច វិរាគា ឧបេក្ខកោ ច វិហរតិ សតោ ច សម្បជានោ សុខញ្ច កាយេន បដិសំវេទេតិ, យំ តំ អរិយា អាចិក្ខន្តិ – ‘‘ឧបេក្ខកោ សតិមា សុខវិហារី’’តិ តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ…បេ.… សុខស្ស ច បហានា ទុក្ខស្ស ច បហានា បុព្ពេវ សោមនស្សទោមនស្សានំ អត្ថង្គមា អទុក្ខមសុខំ ឧបេក្ខាសតិបារិសុទ្ធិំ ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។
638. Cattāri jhānāni – idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati…pe… vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati…pe… pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati…pe… sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
៦៣៩. ចតុន្នំ ឈានានំ កតិ កុសលា, កតិ អកុសលា, កតិ អព្យាកតា…បេ.… កតិ សរណា, កតិ អរណា?
639. Catunnaṃ jhānānaṃ kati kusalā, kati akusalā, kati abyākatā…pe… kati saraṇā, kati araṇā?
១. តិកំ
1. Tikaṃ
៦៤០. សិយា កុសលា, សិយា អព្យាកតា។ តីណិ ឈានានិ – ឯត្ថុប្បន្នំ សុខំ វេទនំ ឋបេត្វា សុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្តា, ចតុត្ថំ ឈានំ – ឯត្ថុប្បន្នំ អទុក្ខមសុខំ វេទនំ ឋបេត្វា អទុក្ខមសុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្តំ។ សិយា វិបាកា, សិយា វិបាកធម្មធម្មា, សិយា នេវវិបាកនវិបាកធម្មធម្មា។ សិយា ឧបាទិន្នុបាទានិយា, សិយា អនុបាទិន្នុបាទានិយា, សិយា អនុបាទិន្នអនុបាទានិយា។ សិយា អសំកិលិដ្ឋសំកិលេសិកា, សិយា អសំកិលិដ្ឋអសំកិលេសិកា។ បឋមំ ឈានំ – ឯត្ថុប្បន្នេ វិតក្កវិចារេ ឋបេត្វា សវិតក្កំ សវិចារំ, តីណិ ឈានានិ អវិតក្កអវិចារា។ ទ្វេ ឈានានិ – ឯត្ថុប្បន្នំ បីតិំ ឋបេត្វា បីតិសហគតា, តីណិ ឈានានិ – ឯត្ថុប្បន្នំ សុខំ ឋបេត្វា សុខសហគតា, ចតុត្ថំ ឈានំ – ឯត្ថុប្បន្នំ ឧបេក្ខំ ឋបេត្វា ឧបេក្ខាសហគតំ។ នេវ ទស្សនេន ន ភាវនាយ បហាតព្ពា។ នេវ ទស្សនេន ន ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកា។ សិយា អាចយគាមិនោ, សិយា អបចយគាមិនោ, សិយា នេវាចយគាមិនាបចយគាមិនោ។ សិយា សេក្ខា, សិយា អសេក្ខា, សិយា នេវសេក្ខនាសេក្ខា។ សិយា មហគ្គតា, សិយា អប្បមាណា។ តីណិ ឈានានិ ន វត្តព្ពា បរិត្តារម្មណាតិបិ, មហគ្គតារម្មណាតិបិ, សិយា អប្បមាណារម្មណា , សិយា ន វត្តព្ពា អប្បមាណារម្មណាតិ; ចតុត្ថំ ឈានំ សិយា បរិត្តារម្មណំ, សិយា មហគ្គតារម្មណំ, សិយា អប្បមាណារម្មណំ; សិយា ន វត្តព្ពំ បរិត្តារម្មណន្តិបិ, មហគ្គតារម្មណន្តិបិ, អប្បមាណារម្មណន្តិបិ ។ សិយា មជ្ឈិមា, សិយា បណីតា។ សិយា សម្មត្តនិយតា, សិយា អនិយតា។ តីណិ ឈានានិ ន មគ្គារម្មណា, សិយា មគ្គហេតុកា, សិយា មគ្គាធិបតិនោ, សិយា ន វត្តព្ពា មគ្គហេតុកាតិបិ, មគ្គាធិបតិនោតិបិ; ចតុត្ថំ ឈានំ សិយា មគ្គារម្មណំ, សិយា មគ្គហេតុកំ, សិយា មគ្គាធិបតិ, សិយា ន វត្តព្ពំ មគ្គារម្មណន្តិបិ, មគ្គហេតុកន្តិបិ មគ្គាធិបតីតិបិ។ សិយា ឧប្បន្នា, សិយា អនុប្បន្នា, សិយា ឧប្បាទិនោ។ សិយា អតីតា, សិយា អនាគតា, សិយា បច្ចុប្បន្នា។ តីណិ ឈានានិ ន វត្តព្ពា អតីតារម្មណាតិបិ, អនាគតារម្មណាតិបិ, បច្ចុប្បន្នារម្មណាតិបិ; ចតុត្ថំ ឈានំ សិយា អតីតារម្មណំ, សិយា អនាគតារម្មណំ, សិយា បច្ចុប្បន្នារម្មណំ, សិយា ន វត្តព្ពំ អតីតារម្មណន្តិបិ, អនាគតារម្មណន្តិបិ, បច្ចុប្បន្នារមណន្តិបិ។ សិយា អជ្ឈត្តា, សិយា ពហិទ្ធា, សិយា អជ្ឈត្តពហិទ្ធា។ តីណិ ឈានានិ ពហិទ្ធារម្មណា, ចតុត្ថំ ឈានំ សិយា អជ្ឈត្តារម្មណំ, សិយា ពហិទ្ធារម្មណំ, សិយា អជ្ឈត្តពហិទ្ធារម្មណំ, សិយា ន វត្តព្ពំ អជ្ឈត្តារម្មណន្តិបិ, ពហិទ្ធារម្មណន្តិបិ, អជ្ឈត្តពហិទ្ធារម្មណន្តិបិ។ អនិទស្សនអប្បដិឃា។
640. Siyā kusalā, siyā abyākatā. Tīṇi jhānāni – etthuppannaṃ sukhaṃ vedanaṃ ṭhapetvā sukhāya vedanāya sampayuttā, catutthaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ ṭhapetvā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṃ. Siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipākanavipākadhammadhammā. Siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā. Siyā asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikā, siyā asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikā. Paṭhamaṃ jhānaṃ – etthuppanne vitakkavicāre ṭhapetvā savitakkaṃ savicāraṃ, tīṇi jhānāni avitakkaavicārā. Dve jhānāni – etthuppannaṃ pītiṃ ṭhapetvā pītisahagatā, tīṇi jhānāni – etthuppannaṃ sukhaṃ ṭhapetvā sukhasahagatā, catutthaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ upekkhaṃ ṭhapetvā upekkhāsahagataṃ. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. Siyā ācayagāmino, siyā apacayagāmino, siyā nevācayagāmināpacayagāmino. Siyā sekkhā, siyā asekkhā, siyā nevasekkhanāsekkhā. Siyā mahaggatā, siyā appamāṇā. Tīṇi jhānāni na vattabbā parittārammaṇātipi, mahaggatārammaṇātipi, siyā appamāṇārammaṇā , siyā na vattabbā appamāṇārammaṇāti; catutthaṃ jhānaṃ siyā parittārammaṇaṃ, siyā mahaggatārammaṇaṃ, siyā appamāṇārammaṇaṃ; siyā na vattabbaṃ parittārammaṇantipi, mahaggatārammaṇantipi, appamāṇārammaṇantipi . Siyā majjhimā, siyā paṇītā. Siyā sammattaniyatā, siyā aniyatā. Tīṇi jhānāni na maggārammaṇā, siyā maggahetukā, siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggahetukātipi, maggādhipatinotipi; catutthaṃ jhānaṃ siyā maggārammaṇaṃ, siyā maggahetukaṃ, siyā maggādhipati, siyā na vattabbaṃ maggārammaṇantipi, maggahetukantipi maggādhipatītipi. Siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppādino. Siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. Tīṇi jhānāni na vattabbā atītārammaṇātipi, anāgatārammaṇātipi, paccuppannārammaṇātipi; catutthaṃ jhānaṃ siyā atītārammaṇaṃ, siyā anāgatārammaṇaṃ, siyā paccuppannārammaṇaṃ, siyā na vattabbaṃ atītārammaṇantipi, anāgatārammaṇantipi, paccuppannāramaṇantipi. Siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā. Tīṇi jhānāni bahiddhārammaṇā, catutthaṃ jhānaṃ siyā ajjhattārammaṇaṃ, siyā bahiddhārammaṇaṃ, siyā ajjhattabahiddhārammaṇaṃ, siyā na vattabbaṃ ajjhattārammaṇantipi, bahiddhārammaṇantipi, ajjhattabahiddhārammaṇantipi. Anidassanaappaṭighā.
២. ទុកំ
2. Dukaṃ
៦៤១. ន ហេតូ, សហេតុកា, ហេតុសម្បយុត្តា, ន វត្តព្ពា ‘‘ហេតូ ចេវ សហេតុកា ចា’’តិ, សហេតុកា ចេវ ន ច ហេតូ, ន វត្តព្ពា ‘‘ហេតូ ចេវ ហេតុសម្បយុត្តា ចា’’តិ, ហេតុសម្បយុត្តា ចេវ ន ច ហេតូ, ន ហេតូ សហេតុកា។
641. Na hetū, sahetukā, hetusampayuttā, na vattabbā ‘‘hetū ceva sahetukā cā’’ti, sahetukā ceva na ca hetū, na vattabbā ‘‘hetū ceva hetusampayuttā cā’’ti, hetusampayuttā ceva na ca hetū, na hetū sahetukā.
សប្បច្ចយា, សង្ខតា, អនិទស្សនា, អប្បដិឃា, អរូបា , សិយា លោកិយា, សិយា លោកុត្តរា, កេនចិ វិញ្ញេយ្យា, កេនចិ ន វិញ្ញេយ្យា។
Sappaccayā, saṅkhatā, anidassanā, appaṭighā, arūpā , siyā lokiyā, siyā lokuttarā, kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.
នោ អាសវា, សិយា សាសវា, សិយា អនាសវា, អាសវវិប្បយុត្តា, ន វត្តព្ពា ‘‘អាសវា ចេវ សាសវា ចា’’តិ, សិយា សាសវា ចេវ នោ ច អាសវា, សិយា ន វត្តព្ពា ‘‘សាសវា ចេវ នោ ច អាសវា’’តិ។ ន វត្តព្ពា ‘‘អាសវា ចេវ អាសវសម្បយុត្តា ចាតិ’’បិ, អាសវសម្បយុត្តា ចេវ នោ ច អាសវាតិបិ។ សិយា អាសវវិប្បយុត្តា សាសវា, សិយា អាសវវិប្បយុត្តា អនាសវា។
No āsavā, siyā sāsavā, siyā anāsavā, āsavavippayuttā, na vattabbā ‘‘āsavā ceva sāsavā cā’’ti, siyā sāsavā ceva no ca āsavā, siyā na vattabbā ‘‘sāsavā ceva no ca āsavā’’ti. Na vattabbā ‘‘āsavā ceva āsavasampayuttā cāti’’pi, āsavasampayuttā ceva no ca āsavātipi. Siyā āsavavippayuttā sāsavā, siyā āsavavippayuttā anāsavā.
នោ សំយោជនា…បេ.… នោ គន្ថា…បេ.… នោ ឱឃា…បេ.… នោ យោគា…បេ.… នោ នីវរណា…បេ.… នោ បរាមាសា…បេ.… សារម្មណា, នោ ចិត្តា, ចេតសិកា, ចិត្តសម្បយុត្តា, ចិត្តសំសដ្ឋា, ចិត្តសមុដ្ឋានា, ចិត្តសហភុនោ, ចិត្តានុបរិវត្តិនោ, ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានា, ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានសហភុនោ, ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានានុបរិវត្តិនោ, ពាហិរា, នោ ឧបាទា, សិយា ឧបាទិន្នា, សិយា អនុបាទិន្នា។
No saṃyojanā…pe… no ganthā…pe… no oghā…pe… no yogā…pe… no nīvaraṇā…pe… no parāmāsā…pe… sārammaṇā, no cittā, cetasikā, cittasampayuttā, cittasaṃsaṭṭhā, cittasamuṭṭhānā, cittasahabhuno, cittānuparivattino, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino, bāhirā, no upādā, siyā upādinnā, siyā anupādinnā.
នោ ឧបាទានា…បេ.… នោ កិលេសា…បេ.… ន ទស្សនេន បហាតព្ពា, ន ភាវនាយ បហាតព្ពា, ន ទស្សនេន បហាតព្ពហេតុកា, ន ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកា។ បឋមំ ឈានំ – ឯត្ថុប្បន្នំ វិតក្កំ ឋបេត្វា សវិតក្កំ, តីណិ ឈានានិ អវិតក្កា។ បឋមំ ឈានំ – ឯត្ថុប្បន្នំ វិចារំ ឋបេត្វា សវិចារំ, តីណិ ឈានានិ អវិចារា។ ទ្វេ ឈានានិ – ឯត្ថុប្បន្នំ បីតិំ ឋបេត្វា សប្បីតិកា, ទ្វេ ឈានានិ អប្បីតិកា។ ទ្វេ ឈានានិ – ឯត្ថុប្បន្នំ បីតិំ ឋបេត្វា បីតិសហគតា, ទ្វេ ឈានានិ ន បីតិសហគតា។ តីណិ ឈានានិ – ឯត្ថុប្បន្នំ សុខំ ឋបេត្វា សុខសហគតា, ចតុត្ថំ ឈានំ ន សុខសហគតំ។ ចតុត្ថំ ឈានំ – ឯត្ថុប្បន្នំ ឧបេក្ខំ ឋបេត្វា ឧបេក្ខាសហគតំ, តីណិ ឈានានិ ឧបេក្ខាសហគតា, ន កាមាវចរា, សិយា រូបាវចរា, សិយា ន រូបាវចរា, តីណិ ឈានានិ ន អរូបាវចរា, ចតុត្ថំ ឈានំ សិយា អរូបាវចរំ, សិយា ន អរូបាវចរំ, សិយា បរិយាបន្នា, សិយា អបរិយាបន្នា, សិយា និយ្យានិកា, សិយា អនិយ្យានិកា, សិយា និយតា, សិយា អនិយតា, សិយា សឧត្តរា, សិយា អនុត្តរា, អរណាតិ។
No upādānā…pe… no kilesā…pe… na dassanena pahātabbā, na bhāvanāya pahātabbā, na dassanena pahātabbahetukā, na bhāvanāya pahātabbahetukā. Paṭhamaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ vitakkaṃ ṭhapetvā savitakkaṃ, tīṇi jhānāni avitakkā. Paṭhamaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ vicāraṃ ṭhapetvā savicāraṃ, tīṇi jhānāni avicārā. Dve jhānāni – etthuppannaṃ pītiṃ ṭhapetvā sappītikā, dve jhānāni appītikā. Dve jhānāni – etthuppannaṃ pītiṃ ṭhapetvā pītisahagatā, dve jhānāni na pītisahagatā. Tīṇi jhānāni – etthuppannaṃ sukhaṃ ṭhapetvā sukhasahagatā, catutthaṃ jhānaṃ na sukhasahagataṃ. Catutthaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ upekkhaṃ ṭhapetvā upekkhāsahagataṃ, tīṇi jhānāni upekkhāsahagatā, na kāmāvacarā, siyā rūpāvacarā, siyā na rūpāvacarā, tīṇi jhānāni na arūpāvacarā, catutthaṃ jhānaṃ siyā arūpāvacaraṃ, siyā na arūpāvacaraṃ, siyā pariyāpannā, siyā apariyāpannā, siyā niyyānikā, siyā aniyyānikā, siyā niyatā, siyā aniyatā, siyā sauttarā, siyā anuttarā, araṇāti.
បញ្ហាបុច្ឆកំ។
Pañhāpucchakaṃ.
ឈានវិភង្គោ និដ្ឋិតោ។
Jhānavibhaṅgo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / សម្មោហវិនោទនី-អដ្ឋកថា • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
១. សុត្តន្តភាជនីយំ • 1. Suttantabhājanīyaṃ
២. អភិធម្មភាជនីយវណ្ណនា • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
៣. បញ្ហាបុច្ឆកវណ្ណនា • 3. Pañhāpucchakavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / វិភង្គ-មូលដីកា • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ១២. ឈានវិភង្គោ • 12. Jhānavibhaṅgo
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / វិភង្គ-អនុដីកា • Vibhaṅga-anuṭīkā / ១២. ឈានវិភង្គោ • 12. Jhānavibhaṅgo