Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಭಙ್ಗಪಾಳಿ • Vibhaṅgapāḷi |
೧೨. ಝಾನವಿಭಙ್ಗೋ
12. Jhānavibhaṅgo
೧. ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯಂ
1. Suttantabhājanīyaṃ
೫೦೮. ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ, ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ, ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞೂ ಪುಬ್ಬರತ್ತಾಪರರತ್ತಂ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ ಸಾತಚ್ಚಂ ನೇಪಕ್ಕಂ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಾವನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ। ಸೋ ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಆಲೋಕಿತೇ ವಿಲೋಕಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಸಮಿಞ್ಜಿತೇ 1 ಪಸಾರಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಘಾಟಿಪತ್ತಚೀವರಧಾರಣೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಅಸಿತೇ ಪೀತೇ ಖಾಯಿತೇ ಸಾಯಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕಮ್ಮೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಗತೇ ಠಿತೇ ನಿಸಿನ್ನೇ ಸುತ್ತೇ ಜಾಗರಿತೇ ಭಾಸಿತೇ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ। ಸೋ ವಿವಿತ್ತಂ ಸೇನಾಸನಂ ಭಜತಿ ಅರಞ್ಞಂ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ ಪಬ್ಬತಂ ಕನ್ದರಂ ಗಿರಿಗುಹಂ ಸುಸಾನಂ ವನಪತ್ಥಂ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಂ ಪಲಾಲಪುಞ್ಜಂ ಅಪ್ಪಸದ್ದಂ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಂ ವಿಜನವಾತಂ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಂ 2 ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಂ। ಸೋ ಅರಞ್ಞಗತೋ ವಾ ರುಕ್ಖಮೂಲಗತೋ ವಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಗತೋ ವಾ ನಿಸೀದತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯ ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ। ಸೋ ಅಭಿಜ್ಝಂ ಲೋಕೇ ಪಹಾಯ ವಿಗತಾಭಿಜ್ಝೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತಿ, ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ। ಬ್ಯಾಪಾದಪದೋಸಂ ಪಹಾಯ ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ ವಿಹರತಿ ಸಬ್ಬಪಾಣಭೂತಹಿತಾನುಕಮ್ಪೀ, ಬ್ಯಾಪಾದಪದೋಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ। ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಪಹಾಯ ವಿಗತಥಿನಮಿದ್ಧೋ ವಿಹರತಿ ಆಲೋಕಸಞ್ಞೀ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ, ಥಿನಮಿದ್ಧಾ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ। ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಪಹಾಯ ಅನುದ್ಧತೋ ವಿಹರತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತೋ , ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ಪಹಾಯ ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ ವಿಹರತಿ ಅಕಥಂಕಥೀ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ। ಸೋ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಪಹಾಯ ಚೇತಸೋ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ ಪಞ್ಞಾಯ ದುಬ್ಬಲೀಕರಣೇ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ; ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ; ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ, ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’’ತಿ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ; ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ; ಸಬ್ಬಸೋ ರೂಪಸಞ್ಞಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾನಂ ಅಮನಸಿಕಾರಾ ‘‘ಅನನ್ತೋ ಆಕಾಸೋ’’ತಿ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ; ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘‘ಅನನ್ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ; ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ‘‘ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀ’’ತಿ ಆಕಿಞ್ಚಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ; ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ।
508. Idha bhikkhu pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati, ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto sātaccaṃ nepakkaṃ bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto. So abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite 3 pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ 4 paṭisallānasāruppaṃ. So araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti. Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti. Thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti. Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto , uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti. So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘‘ananto ākāso’’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati; sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati; sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘natthi kiñcī’’ti ākiñcāyatanaṃ upasampajja viharati; sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
ಮಾತಿಕಾ
Mātikā
೫೦೯. ‘‘ಇಧಾ’’ತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ, ಇಮಿಸ್ಸಾ ಖನ್ತಿಯಾ, ಇಮಿಸ್ಸಾ ರುಚಿಯಾ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಆದಾಯೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಿನಯೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಾವಚನೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇ, ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸತ್ಥುಸಾಸನೇ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಇಧಾ’’ತಿ।
509. ‘‘Idhā’’ti imissā diṭṭhiyā, imissā khantiyā, imissā ruciyā, imasmiṃ ādāye, imasmiṃ dhamme, imasmiṃ vinaye, imasmiṃ dhammavinaye, imasmiṃ pāvacane, imasmiṃ brahmacariye, imasmiṃ satthusāsane. Tena vuccati ‘‘idhā’’ti.
೫೧೦. ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಸಮಞ್ಞಾಯ ಭಿಕ್ಖು, ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖತೀತಿ ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖಕೋತಿ ಭಿಕ್ಖು, ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಅಜ್ಝುಪಗತೋತಿ ಭಿಕ್ಖು, ಭಿನ್ನಪಟಧರೋತಿ ಭಿಕ್ಖು, ಭಿನ್ದತಿ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇತಿ ಭಿಕ್ಖು, ಭಿನ್ನತ್ತಾ ಪಾಪಕಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಿಕ್ಖು, ಓಧಿಸೋ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾ ಭಿಕ್ಖು, ಅನೋಧಿಸೋ ಕಿಲೇಸಾನಂ ಪಹಾನಾ ಭಿಕ್ಖು, ಸೇಕ್ಖೋ ಭಿಕ್ಖು, ಅಸೇಕ್ಖೋ ಭಿಕ್ಖು, ನೇವಸೇಕ್ಖನಾಸೇಕ್ಖೋ ಭಿಕ್ಖು, ಅಗ್ಗೋ ಭಿಕ್ಖು, ಭದ್ರೋ ಭಿಕ್ಖು, ಮಣ್ಡೋ ಭಿಕ್ಖು, ಸಾರೋ ಭಿಕ್ಖು, ಸಮಗ್ಗೇನ ಸಙ್ಘೇನ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಅಕುಪ್ಪೇನ ಠಾನಾರಹೇನ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖು।
510. ‘‘Bhikkhū’’ti samaññāya bhikkhu, paṭiññāya bhikkhu, bhikkhatīti bhikkhu, bhikkhakoti bhikkhu, bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu, bhinnapaṭadharoti bhikkhu, bhindati pāpake akusale dhammeti bhikkhu, bhinnattā pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ bhikkhu, odhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu, anodhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu, sekkho bhikkhu, asekkho bhikkhu, nevasekkhanāsekkho bhikkhu, aggo bhikkhu, bhadro bhikkhu, maṇḍo bhikkhu, sāro bhikkhu, samaggena saṅghena ñatticatutthena kammena akuppena ṭhānārahena upasampanno bhikkhu.
೫೧೧. ‘‘ಪಾತಿಮೋಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ಸೀಲಂ ಪತಿಟ್ಠಾ ಆದಿ ಚರಣಂ ಸಂಯಮೋ ಸಂವರೋ ಮೋಕ್ಖಂ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ। ಸಂವರೋತಿ। ಕಾಯಿಕೋ ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ, ವಾಚಸಿಕೋ ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ , ಕಾಯಿಕವಾಚಸಿಕೋ ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ। ಸಂವುತೋತಿ। ಇಮಿನಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರೇನ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಾಗತೋ ಸಮುಪಾಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ’’ತಿ।
511. ‘‘Pātimokkha’’nti sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mokkhaṃ pāmokkhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā. Saṃvaroti. Kāyiko avītikkamo, vācasiko avītikkamo , kāyikavācasiko avītikkamo. Saṃvutoti. Iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘pātimokkhasaṃvarasaṃvuto’’ti.
೫೧೨. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತಿ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
512. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೫೧೩. ‘‘ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ಅತ್ಥಿ ಆಚಾರೋ, ಅತ್ಥಿ ಅನಾಚಾರೋ।
513. ‘‘Ācāragocarasampanno’’ti atthi ācāro, atthi anācāro.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅನಾಚಾರೋ? ಕಾಯಿಕೋ ವೀತಿಕ್ಕಮೋ, ವಾಚಸಿಕೋ ವೀತಿಕ್ಕಮೋ, ಕಾಯಿಕವಾಚಸಿಕೋ ವೀತಿಕ್ಕಮೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅನಾಚಾರೋ’’। ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ದುಸ್ಸೀಲ್ಯಂ ಅನಾಚಾರೋ। ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ವೇಳುದಾನೇನ ವಾ ಪತ್ತದಾನೇನ ವಾ ಪುಪ್ಫದಾನೇನ ವಾ ಫಲದಾನೇನ ವಾ ಸಿನಾನದಾನೇನ ವಾ ದನ್ತಕಟ್ಠದಾನೇನ ವಾ ಚಾಟುಕಮ್ಯತಾಯ ವಾ ಮುಗ್ಗಸೂಪ್ಯತಾಯ 5 ವಾ ಪಾರಿಭಟಯತಾಯ ವಾ ಜಙ್ಘಪೇಸನಿಕೇನ ವಾ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ವಾ ಬುದ್ಧಪಟಿಕುಟ್ಠೇನ ಮಿಚ್ಛಾಆಜೀವೇನ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅನಾಚಾರೋ’’।
Tattha katamo anācāro? Kāyiko vītikkamo, vācasiko vītikkamo, kāyikavācasiko vītikkamo – ayaṃ vuccati ‘‘anācāro’’. Sabbampi dussīlyaṃ anācāro. Idhekacco veḷudānena vā pattadānena vā pupphadānena vā phaladānena vā sinānadānena vā dantakaṭṭhadānena vā cāṭukamyatāya vā muggasūpyatāya 6 vā pāribhaṭayatāya vā jaṅghapesanikena vā aññataraññatarena vā buddhapaṭikuṭṭhena micchāājīvena jīvikaṃ kappeti – ayaṃ vuccati ‘‘anācāro’’.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಆಚಾರೋ? ಕಾಯಿಕೋ ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ, ವಾಚಸಿಕೋ ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ, ಕಾಯಿಕವಾಚಸಿಕೋ ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಆಚಾರೋ’’ । ಸಬ್ಬೋಪಿ ಸೀಲಸಂವರೋ ಆಚಾರೋ। ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ನ ವೇಳುದಾನೇನ ನ ಪತ್ತದಾನೇನ ನ ಪುಪ್ಫದಾನೇನ ನ ಫಲದಾನೇನ ನ ಸಿನಾನದಾನೇನ ನ ದನ್ತಕಟ್ಠದಾನೇನ ನ ಚಾಟುಕಮ್ಯತಾಯ ನ ಮುಗ್ಗಸೂಪ್ಯತಾಯ ನ ಪಾರಿಭಟಯತಾಯ ನ ಜಙ್ಘಪೇಸನಿಕೇನ ನ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ಬುದ್ಧಪಟಿಕುಟ್ಠೇನ ಮಿಚ್ಛಾಆಜೀವೇನ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಆಚಾರೋ’’।
Tattha katamo ācāro? Kāyiko avītikkamo, vācasiko avītikkamo, kāyikavācasiko avītikkamo – ayaṃ vuccati ‘‘ācāro’’ . Sabbopi sīlasaṃvaro ācāro. Idhekacco na veḷudānena na pattadānena na pupphadānena na phaladānena na sinānadānena na dantakaṭṭhadānena na cāṭukamyatāya na muggasūpyatāya na pāribhaṭayatāya na jaṅghapesanikena na aññataraññatarena buddhapaṭikuṭṭhena micchāājīvena jīvikaṃ kappeti – ayaṃ vuccati ‘‘ācāro’’.
೫೧೪. ‘‘ಗೋಚರೋ’’ತಿ ಅತ್ಥಿ ಗೋಚರೋ, ಅತ್ಥಿ ಅಗೋಚರೋ।
514. ‘‘Gocaro’’ti atthi gocaro, atthi agocaro.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಅಗೋಚರೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ವೇಸಿಯಾಗೋಚರೋ ವಾ ಹೋತಿ ವಿಧವಾಗೋಚರೋ ವಾ ಥುಲ್ಲಕುಮಾರಿಗೋಚರೋ ವಾ ಪಣ್ಡಕಗೋಚರೋ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಗೋಚರೋ ವಾ ಪಾನಾಗಾರಗೋಚರೋ ವಾ, ಸಂಸಟ್ಠೋ ವಿಹರತಿ ರಾಜೂಹಿ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೇಹಿ ಅನನುಲೋಮಿಕೇನ ಸಂಸಗ್ಗೇನ ; ಯಾನಿ ವಾ ಪನ ತಾನಿ ಕುಲಾನಿ ಅಸ್ಸದ್ಧಾನಿ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾನಿ ಅನೋಪಾನಭೂತಾನಿ ಅಕ್ಕೋಸಕಪರಿಭಾಸಕಾನಿ ಅನತ್ಥಕಾಮಾನಿ ಅಹಿತಕಾಮಾನಿ ಅಫಾಸುಕಕಾಮಾನಿ ಅಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮಾನಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾನಂ, ತಥಾರೂಪಾನಿ ಕುಲಾನಿ ಸೇವತಿ ಭಜತಿ ಪಯಿರುಪಾಸತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಗೋಚರೋ’’।
Tattha katamo agocaro? Idhekacco vesiyāgocaro vā hoti vidhavāgocaro vā thullakumārigocaro vā paṇḍakagocaro vā bhikkhunigocaro vā pānāgāragocaro vā, saṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena ; yāni vā pana tāni kulāni assaddhāni appasannāni anopānabhūtāni akkosakaparibhāsakāni anatthakāmāni ahitakāmāni aphāsukakāmāni ayogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati – ayaṃ vuccati ‘‘agocaro’’.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಗೋಚರೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ನ ವೇಸಿಯಾಗೋಚರೋ ಹೋತಿ ನ ವಿಧವಾಗೋಚರೋ ನ ಥುಲ್ಲಕುಮಾರಿಗೋಚರೋ ನ ಪಣ್ಡಕಗೋಚರೋ ನ ಭಿಕ್ಖುನಿಗೋಚರೋ ನ ಪಾನಾಗಾರಗೋಚರೋ, ಅಸಂಸಟ್ಠೋ ವಿಹರತಿ ರಾಜೂಹಿ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೇಹಿ ಅನನುಲೋಮಿಕೇನ ಸಂಸಗ್ಗೇನ; ಯಾನಿ ವಾ ಪನ ತಾನಿ ಕುಲಾನಿ ಸದ್ಧಾನಿ ಪಸನ್ನಾನಿ ಓಪಾನಭೂತಾನಿ ಕಾಸಾವಪಜ್ಜೋತಾನಿ ಇಸಿವಾತಪಟಿವಾತಾನಿ ಅತ್ಥಕಾಮಾನಿ ಹಿತಕಾಮಾನಿ ಫಾಸುಕಕಾಮಾನಿ ಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮಾನಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾನಂ, ತಥಾರೂಪಾನಿ ಕುಲಾನಿ ಸೇವತಿ ಭಜತಿ ಪಯಿರುಪಾಸತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಗೋಚರೋ’’। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಚ ಆಚಾರೇನ ಇಮಿನಾ ಚ ಗೋಚರೇನ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ।
Tattha katamo gocaro? Idhekacco na vesiyāgocaro hoti na vidhavāgocaro na thullakumārigocaro na paṇḍakagocaro na bhikkhunigocaro na pānāgāragocaro, asaṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena; yāni vā pana tāni kulāni saddhāni pasannāni opānabhūtāni kāsāvapajjotāni isivātapaṭivātāni atthakāmāni hitakāmāni phāsukakāmāni yogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati – ayaṃ vuccati ‘‘gocaro’’. Iti iminā ca ācārena iminā ca gocarena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘ācāragocarasampanno’’ti.
೫೧೫. ‘‘ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಅಣುಮತ್ತಾ ವಜ್ಜಾ? ಯಾನಿ ತಾನಿ ವಜ್ಜಾನಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಾನಿ ಓರಮತ್ತಕಾನಿ ಲಹುಸಾನಿ ಲಹುಸಮ್ಮತಾನಿ ಸಂಯಮಕರಣೀಯಾನಿ ಸಂವರಕರಣೀಯಾನಿ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಕರಣೀಯಾನಿ ಮನಸಿಕಾರಪಟಿಬದ್ಧಾನಿ – ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ‘‘ಅಣುಮತ್ತಾ ವಜ್ಜಾ’’। ಇತಿ ಇಮೇಸು ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ವಜ್ಜದಸ್ಸಾವೀ ಚ ಹೋತಿ ಭಯದಸ್ಸಾವೀ ಚ ಆದೀನವದಸ್ಸಾವೀ ಚ ನಿಸ್ಸರಣದಸ್ಸಾವೀ ಚ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ’’ತಿ।
515. ‘‘Aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī’’ti tattha katame aṇumattā vajjā? Yāni tāni vajjāni appamattakāni oramattakāni lahusāni lahusammatāni saṃyamakaraṇīyāni saṃvarakaraṇīyāni cittuppādakaraṇīyāni manasikārapaṭibaddhāni – ime vuccanti ‘‘aṇumattā vajjā’’. Iti imesu aṇumattesu vajjesu vajjadassāvī ca hoti bhayadassāvī ca ādīnavadassāvī ca nissaraṇadassāvī ca. Tena vuccati ‘‘aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī’’ti.
೫೧೬. ‘‘ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಸಿಕ್ಖಾ? ಚತಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ – ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಿಕ್ಖುಸಿಕ್ಖಾ, ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಭಿಕ್ಖುನಿಸಿಕ್ಖಾ, ಉಪಾಸಕಾನಂ ಉಪಾಸಕಸಿಕ್ಖಾ, ಉಪಾಸಿಕಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಸಿಕ್ಖಾ। ಇಮಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಯೋ’’। ಇತಿ ಇಮಾಸು ಸಿಕ್ಖಾಸು ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸೇಸಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸೂ’’ತಿ।
516. ‘‘Samādāya sikkhati sikkhāpadesū’’ti tattha katamā sikkhā? Catasso sikkhā – bhikkhūnaṃ bhikkhusikkhā, bhikkhunīnaṃ bhikkhunisikkhā, upāsakānaṃ upāsakasikkhā, upāsikānaṃ upāsikasikkhā. Imā vuccanti ‘‘sikkhāyo’’. Iti imāsu sikkhāsu sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ samādāya vattati. Tena vuccati ‘‘samādāya sikkhati sikkhāpadesū’’ti.
೫೧೭. ‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ’’ತಿ ಅತ್ಥಿ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ, ಅತ್ಥಿ ಅಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ।
517. ‘‘Indriyesu guttadvāro’’ti atthi indriyesu guttadvāratā, atthi aguttadvāratā.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಅಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ। ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ ನ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ನ ರಕ್ಖತಿ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ, ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ನ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ ಸಾಯಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಫುಸಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ। ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ ನ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ನ ರಕ್ಖತಿ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಮನಿನ್ದ್ರಿಯೇ ನ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಯಾ ಇಮೇಸಂ ಛನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಅಗುತ್ತಿ ಅಗೋಪನಾ ಅನಾರಕ್ಖೋ ಅಸಂವರೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಅಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ’’।
Tattha katamā indriyesu aguttadvāratā? Idhekacco cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati manindriyaṃ, manindriye na saṃvaraṃ āpajjati. Yā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ agutti agopanā anārakkho asaṃvaro – ayaṃ vuccati ‘‘indriyesu aguttadvāratā’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ನಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ। ಯತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ರಕ್ಖತಿ ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯಂ, ಚಕ್ಖುನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ ಸಾಯಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಫುಸಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ನ ನಿಮಿತ್ತಗ್ಗಾಹೀ ಹೋತಿ ನಾನುಬ್ಯಞ್ಜನಗ್ಗಾಹೀ। ಞತ್ವಾಧಿಕರಣಮೇನಂ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಅಸಂವುತಂ ವಿಹರನ್ತಂ ಅಭಿಜ್ಝಾದೋಮನಸ್ಸಾ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಅನ್ವಾಸ್ಸವೇಯ್ಯುಂ, ತಸ್ಸ ಸಂವರಾಯ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ, ರಕ್ಖತಿ ಮನಿನ್ದ್ರಿಯಂ, ಮನಿನ್ದ್ರಿಯೇ ಸಂವರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಯಾ ಇಮೇಸಂ ಛನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಗುತ್ತಿ ಗೋಪನಾ ಆರಕ್ಖೋ ಸಂವರೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾ’’। ಇಮಾಯ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರತಾಯ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ ಸಮುಪೇತೋ…ಪೇ॰… ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು ಗುತ್ತದ್ವಾರೋ’’ತಿ।
Tattha katamā indriyesu guttadvāratā? Idhekacco cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Ñatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Yā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ gutti gopanā ārakkho saṃvaro – ayaṃ vuccati ‘‘indriyesu guttadvāratā’’. Imāya indriyesu guttadvāratāya upeto hoti samupeto…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘indriyesu guttadvāro’’ti.
೫೧೮. ‘‘ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞೂ’’ತಿ ಅತ್ಥಿ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ, ಅತ್ಥಿ ಭೋಜನೇ ಅಮತ್ತಞ್ಞುತಾ।
518. ‘‘Bhojane mattaññū’’ti atthi bhojane mattaññutā, atthi bhojane amattaññutā.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಭೋಜನೇ ಅಮತ್ತಞ್ಞುತಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಅಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಅಯೋನಿಸೋ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇತಿ ದವಾಯ ಮದಾಯ ಮಣ್ಡನಾಯ ವಿಭೂಸನಾಯ। ಯಾ ತತ್ಥ ಅಸನ್ತುಟ್ಠಿತಾ ಅಮತ್ತಞ್ಞುತಾ ಅಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಭೋಜನೇ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಭೋಜನೇ ಅಮತ್ತಞ್ಞುತಾ’’ತಿ।
Tattha katamā bhojane amattaññutā? Idhekacco appaṭisaṅkhā ayoniso āhāraṃ āhāreti davāya madāya maṇḍanāya vibhūsanāya. Yā tattha asantuṭṭhitā amattaññutā appaṭisaṅkhā bhojane – ayaṃ vuccati ‘‘bhojane amattaññutā’’ti.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇತಿ – ‘‘ನೇವ ದವಾಯ ನ ಮದಾಯ ನ ಮಣ್ಡನಾಯ ನ ವಿಭೂಸನಾಯ, ಯಾವದೇವ ಇಮಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಯಾಪನಾಯ ವಿಹಿಂಸೂಪರತಿಯಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾನುಗ್ಗಹಾಯ, ಇತಿ ಪುರಾಣಞ್ಚ ವೇದನಂ ಪಟಿಹಙ್ಖಾಮಿ ನವಞ್ಚ ವೇದನಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸಾಮಿ ಯಾತ್ರಾ ಚ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅನವಜ್ಜತಾ ಚ ಫಾಸು ವಿಹಾರೋ ಚಾ’’ತಿ। ಯಾ ತತ್ಥ ಸನ್ತುಟ್ಠಿತಾ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಭೋಜನೇ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ’’। ಇಮಾಯ ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾಯ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞೂ’’ತಿ।
Tattha katamā bhojane mattaññutā? Idhekacco paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsu vihāro cā’’ti. Yā tattha santuṭṭhitā mattaññutā paṭisaṅkhā bhojane – ayaṃ vuccati ‘‘bhojane mattaññutā’’. Imāya bhojane mattaññutāya upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘bhojane mattaññū’’ti.
೫೧೯. ಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖು ಪುಬ್ಬರತ್ತಾಪರರತ್ತಂ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ದಿವಸಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ, ರತ್ತಿಯಾ ಪಠಮಯಾಮಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ, ರತ್ತಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮಂ ದಕ್ಖಿಣೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಸೀಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ ಪಾದೇ ಪಾದಂ 7 ಅಚ್ಚಾಧಾಯ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಉಟ್ಠಾನಸಞ್ಞಂ ಮನಸಿಕರಿತ್ವಾ, ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾಯ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತಿ। ಏವಂ ಭಿಕ್ಖು ಪುಬ್ಬರತ್ತಾಪರರತ್ತಂ ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ।
519. Kathañca bhikkhu pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto hoti? Idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamayāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā majjhimayāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ 8 accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā, rattiyā pacchimayāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti. Evaṃ bhikkhu pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto.
೫೨೦. ‘‘ಸಾತಚ್ಚ’’ನ್ತಿ। ಯೋ ಚೇತಸಿಕೋ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭೋ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾವಾಯಾಮೋ।
520. ‘‘Sātacca’’nti. Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo.
೫೨೧. ‘‘ನೇಪಕ್ಕ’’ನ್ತಿ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ।
521. ‘‘Nepakka’’nti. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi.
೫೨೨. ‘‘ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಾವನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ? ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ – ಸತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ, ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ, ವೀರಿಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ, ಪೀತಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ, ಪಸ್ಸದ್ಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ, ಸಮಾಧಿಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ, ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ । ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ‘‘ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ’’। ಇತಿ ತೇ ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕೇ ಧಮ್ಮೇ ಆಸೇವತಿ ಭಾವೇತಿ ಬಹುಲೀಕರೋತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಾವನಾನುಯೋಗಮನುಯುತ್ತೋ’’ತಿ।
522. ‘‘Bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto’’ti. Tattha katame bodhipakkhikā dhammā? Satta bojjhaṅgā – satisambojjhaṅgo, dhammavicayasambojjhaṅgo, vīriyasambojjhaṅgo, pītisambojjhaṅgo, passaddhisambojjhaṅgo, samādhisambojjhaṅgo, upekkhāsambojjhaṅgo . Ime vuccanti ‘‘bodhipakkhikā dhammā’’. Iti te bodhipakkhike dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto’’ti.
೫೨೩. ಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖು ಅಭಿಕ್ಕನ್ತೇ ಪಟಿಕ್ಕನ್ತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಆಲೋಕಿತೇ ವಿಲೋಕಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಸಮಿಞ್ಜಿತೇ ಪಸಾರಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಘಾಟಿಪತ್ತಚೀವರಧಾರಣೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಅಸಿತೇ ಪೀತೇ ಖಾಯಿತೇ ಸಾಯಿತೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ , ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕಮ್ಮೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ; ಗತೇ ಠಿತೇ ನಿಸಿನ್ನೇ ಸುತ್ತೇ ಜಾಗರಿತೇ ಭಾಸಿತೇ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಕ್ಕಮತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಆಲೋಕೇತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ವಿಲೋಕೇತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸಮಿಞ್ಜೇತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಸಾರೇತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಘಾಟಿಪತ್ತಚೀವರಧಾರಣೇ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಅಸಿತೇ ಪೀತೇ ಖಾಯಿತೇ ಸಾಯಿತೇ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕಮ್ಮೇ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಗತೇ ಠಿತೇ ನಿಸಿನ್ನೇ ಸುತ್ತೇ ಜಾಗರಿತೇ ಭಾಸಿತೇ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತೀತಿ।
523. Kathañca bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti , uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti; gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti? Idha bhikkhu sato sampajāno abhikkamati, sato sampajāno paṭikkamati, sato sampajāno āloketi, sato sampajāno viloketi, sato sampajāno samiñjeti, sato sampajāno pasāreti, sato sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sato sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sato sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sato sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sato sampajānakārī hotīti.
೫೨೪. ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಸತಿ? ಯಾ ಸತಿ ಅನುಸ್ಸತಿ ಪಟಿಸ್ಸತಿ ಸತಿ ಸರಣತಾ ಧಾರಣತಾ ಅಪಿಲಾಪನತಾ ಅಸಮ್ಮುಸನತಾ ಸತಿ ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಸತಿಬಲಂ ಸಮ್ಮಾಸತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸತಿ’’।
524. Tattha katamā sati? Yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammusanatā sati satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’.
೫೨೫. ‘‘ಸಮ್ಪಜಾನೋ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ? ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ ವಿಚಯೋ ಪವಿಚಯೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಲ್ಲಕ್ಖಣಾ ಉಪಲಕ್ಖಣಾ ಪಚ್ಚುಪಲಕ್ಖಣಾ ಪಣ್ಡಿಚ್ಚಂ ಕೋಸಲ್ಲಂ ನೇಪುಞ್ಞಂ ವೇಭಬ್ಯಾ ಚಿನ್ತಾ ಉಪಪರಿಕ್ಖಾ ಭೂರೀಮೇಧಾ ಪರಿಣಾಯಿಕಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಪತೋದೋ ಪಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಬಲಂ ಪಞ್ಞಾಸತ್ಥಂ ಪಞ್ಞಾಪಾಸಾದೋ ಪಞ್ಞಾಆಲೋಕೋ ಪಞ್ಞಾಓಭಾಸೋ ಪಞ್ಞಾಪಜ್ಜೋತೋ ಪಞ್ಞಾರತನಂ ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’’। ಇತಿ ಇಮಾಯ ಚ ಸತಿಯಾ ಇಮಿನಾ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಏವಂ ಭಿಕ್ಖು ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಅಭಿಕ್ಕಮತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಟಿಕ್ಕಮತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಆಲೋಕೇತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ವಿಲೋಕೇತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸಮಿಞ್ಜೇತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಪಸಾರೇತಿ, ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಘಾಟಿಪತ್ತಚೀವರಧಾರಣೇ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಅಸಿತೇ ಪೀತೇ ಖಾಯಿತೇ ಸಾಯಿತೇ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಕಮ್ಮೇ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ, ಗತೇ ಠಿತೇ ನಿಸಿನ್ನೇ ಸುತ್ತೇ ಜಾಗರಿತೇ ಭಾಸಿತೇ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇ ಸಮ್ಪಜಾನಕಾರೀ ಹೋತಿ।
525. ‘‘Sampajāno’’ti tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūrīmedhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘sampajaññaṃ’’. Iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti…pe… samannāgato. Evaṃ bhikkhu sato sampajāno abhikkamati, sato sampajāno paṭikkamati, sato sampajāno āloketi, sato sampajāno viloketi, sato sampajāno samiñjeti, sato sampajāno pasāreti, sato sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sato sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sato sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sato sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti.
೫೨೬. ‘‘ವಿವಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ಸನ್ತಿಕೇ ಚೇಪಿ ಸೇನಾಸನಂ ಹೋತಿ, ತಞ್ಚ ಅನಾಕಿಣ್ಣಂ ಗಹಟ್ಠೇಹಿ ಪಬ್ಬಜಿತೇಹಿ। ತೇನ ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ। ದೂರೇ ಚೇಪಿ ಸೇನಾಸನಂ ಹೋತಿ, ತಞ್ಚ ಅನಾಕಿಣ್ಣಂ ಗಹಟ್ಠೇಹಿ ಪಬ್ಬಜಿತೇಹಿ। ತೇನ ತಂ ವಿವಿತ್ತಂ।
526. ‘‘Vivitta’’nti santike cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ vivittaṃ. Dūre cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ vivittaṃ.
೫೨೭. ‘‘ಸೇನಾಸನ’’ನ್ತಿ ಮಞ್ಚೋಪಿ ಸೇನಾಸನಂ, ಪೀಠಮ್ಪಿ ಸೇನಾಸನಂ, ಭಿಸಿಪಿ ಸೇನಾಸನಂ, ಬಿಬ್ಬೋಹನಮ್ಪಿ 9 ಸೇನಾಸನಂ, ವಿಹಾರೋಪಿ ಸೇನಾಸನಂ, ಅಡ್ಢಯೋಗೋಪಿ ಸೇನಾಸನಂ, ಪಾಸಾದೋಪಿ ಸೇನಾಸನಂ, ಅಟ್ಟೋಪಿ ಸೇನಾಸನಂ, ಮಾಳೋಪಿ ಸೇನಾಸನಂ, ಲೇಣಮ್ಪಿ ಸೇನಾಸನಂ, ಗುಹಾಪಿ ಸೇನಾಸನಂ, ರುಕ್ಖಮೂಲಮ್ಪಿ ಸೇನಾಸನಂ, ವೇಳುಗುಮ್ಬೋಪಿ ಸೇನಾಸನಂ। ಯತ್ಥ ವಾ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಟಿಕ್ಕಮನ್ತಿ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಸೇನಾಸನಂ।
527. ‘‘Senāsana’’nti mañcopi senāsanaṃ, pīṭhampi senāsanaṃ, bhisipi senāsanaṃ, bibbohanampi 10 senāsanaṃ, vihāropi senāsanaṃ, aḍḍhayogopi senāsanaṃ, pāsādopi senāsanaṃ, aṭṭopi senāsanaṃ, māḷopi senāsanaṃ, leṇampi senāsanaṃ, guhāpi senāsanaṃ, rukkhamūlampi senāsanaṃ, veḷugumbopi senāsanaṃ. Yattha vā pana bhikkhū paṭikkamanti sabbametaṃ senāsanaṃ.
೫೨೮. ‘‘ವಿವಿತ್ತಂ ಸೇನಾಸನಂ ಭಜತೀ’’ತಿ ಇಮಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಸೇನಾಸನಂ ಭಜತಿ ಸಮ್ಭಜತಿ ಸೇವತಿ ನಿಸೇವತಿ ಸಂಸೇವತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿವಿತ್ತಂ ಸೇನಾಸನಂ ಭಜತೀ’’ತಿ।
528. ‘‘Vivittaṃ senāsanaṃ bhajatī’’ti imaṃ vivittaṃ senāsanaṃ bhajati sambhajati sevati nisevati saṃsevati. Tena vuccati ‘‘vivittaṃ senāsanaṃ bhajatī’’ti.
೫೨೯. ‘‘ಅರಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಬಹಿ ಇನ್ದಖೀಲಾ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಅರಞ್ಞಂ।
529. ‘‘Arañña’’nti nikkhamitvā bahi indakhīlā sabbametaṃ araññaṃ.
೫೩೦. ‘‘ರುಕ್ಖಮೂಲ’’ನ್ತಿ ರುಕ್ಖಮೂಲಂಯೇವ ರುಕ್ಖಮೂಲಂ। ಪಬ್ಬತೋಯೇವ ಪಬ್ಬತೋ। ಕನ್ದರಾಯೇವ ಕನ್ದರಾ। ಗಿರಿಗುಹಾಯೇವ ಗಿರಿಗುಹಾ। ಸುಸಾನಂಯೇವ ಸುಸಾನಂ। ಅಬ್ಭೋಕಾಸೋಯೇವ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೋ। ಪಲಾಲಪುಞ್ಜೋಯೇವ ಪಲಾಲಪುಞ್ಜೋ।
530. ‘‘Rukkhamūla’’nti rukkhamūlaṃyeva rukkhamūlaṃ. Pabbatoyeva pabbato. Kandarāyeva kandarā. Giriguhāyeva giriguhā. Susānaṃyeva susānaṃ. Abbhokāsoyeva abbhokāso. Palālapuñjoyeva palālapuñjo.
೫೩೧. ‘‘ವನಪತ್ಥ’’ನ್ತಿ ದೂರಾನಮೇತಂ ಸೇನಾಸನಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ। ‘‘ವನಪತ್ಥ’’ನ್ತಿ ವನಸಣ್ಡಾನಮೇತಂ ಸೇನಾಸನಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ। ‘‘ವನಪತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಭೀಸನಕಾನಮೇತಂ 11 ಸೇನಾಸನಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ। ‘‘ವನಪತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಸಲೋಮಹಂಸಾನಮೇತಂ ಸೇನಾಸನಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ। ‘‘ವನಪತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಪರಿಯನ್ತಾನಮೇತಂ ಸೇನಾಸನಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ। ‘‘ವನಪತ್ಥ’’ನ್ತಿ ನ ಮನುಸ್ಸೂಪಚಾರಾನಮೇತಂ ಸೇನಾಸನಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ। ‘‘ವನಪತ್ಥ’’ನ್ತಿ ದುರಭಿಸಮ್ಭವಾನಮೇತಂ ಸೇನಾಸನಾನಂ ಅಧಿವಚನಂ।
531. ‘‘Vanapattha’’nti dūrānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti vanasaṇḍānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti bhīsanakānametaṃ 12 senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti salomahaṃsānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti pariyantānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti na manussūpacārānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti durabhisambhavānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ.
೫೩೨. ‘‘ಅಪ್ಪಸದ್ದ’’ನ್ತಿ ಸನ್ತಿಕೇ ಚೇಪಿ ಸೇನಾಸನಂ ಹೋತಿ, ತಞ್ಚ ಅನಾಕಿಣ್ಣಂ ಗಹಟ್ಠೇಹಿ ಪಬ್ಬಜಿತೇಹಿ। ತೇನ ತಂ ಅಪ್ಪಸದ್ದಂ। ದೂರೇ ಚೇಪಿ ಸೇನಾಸನಂ ಹೋತಿ, ತಞ್ಚ ಅನಾಕಿಣ್ಣಂ ಗಹಟ್ಠೇಹಿ ಪಬ್ಬಜಿತೇಹಿ। ತೇನ ತಂ ಅಪ್ಪಸದ್ದಂ।
532. ‘‘Appasadda’’nti santike cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ appasaddaṃ. Dūre cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ appasaddaṃ.
೫೩೩. ‘‘ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸ’’ನ್ತಿ ಯದೇವ ತಂ ಅಪ್ಪಸದ್ದಂ ತದೇವ ತಂ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಂ। ಯದೇವ ತಂ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಂ ತದೇವ ತಂ ವಿಜನವಾತಂ। ಯದೇವ ತಂ ವಿಜನವಾತಂ ತದೇವ ತಂ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಂ। ಯದೇವ ತಂ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಂ ತದೇವ ತಂ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಂ।
533. ‘‘Appanigghosa’’nti yadeva taṃ appasaddaṃ tadeva taṃ appanigghosaṃ. Yadeva taṃ appanigghosaṃ tadeva taṃ vijanavātaṃ. Yadeva taṃ vijanavātaṃ tadeva taṃ manussarāhasseyyakaṃ. Yadeva taṃ manussarāhasseyyakaṃ tadeva taṃ paṭisallānasāruppaṃ.
೫೩೪. ‘‘ಅರಞ್ಞಗತೋ ವಾ ರುಕ್ಖಮೂಲಗತೋ ವಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಗತೋ ವಾ’’ತಿ ಅರಞ್ಞಗತೋ ವಾ ಹೋತಿ ರುಕ್ಖಮೂಲಗತೋ ವಾ ಸುಞ್ಞಾಗಾರಗತೋ ವಾ।
534. ‘‘Araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā’’ti araññagato vā hoti rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā.
೫೩೫. ‘‘ನಿಸೀದತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ’’ತಿ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ ಪಲ್ಲಙ್ಕಂ ಆಭುಜಿತ್ವಾ।
535. ‘‘Nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā’’ti nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā.
೫೩೬. ‘‘ಉಜುಂ ಕಾಯಂ ಪಣಿಧಾಯಾ’’ತಿ ಉಜುಕೋ ಹೋತಿ ಕಾಯೋ ಠಿತೋ ಪಣಿಹಿತೋ।
536. ‘‘Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāyā’’ti ujuko hoti kāyo ṭhito paṇihito.
೫೩೭. ‘‘ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಸತಿ? ಯಾ ಸತಿ ಅನುಸ್ಸತಿ ಪಟಿಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸತಿ’’। ಅಯಂ ಸತಿ ಉಪಟ್ಠಿತಾ ಹೋತಿ ಸುಪಟ್ಠಿತಾ ನಾಸಿಕಗ್ಗೇ ವಾ ಮುಖನಿಮಿತ್ತೇ ವಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪರಿಮುಖಂ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿ।
537. ‘‘Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti tattha katamā sati? Yā sati anussati paṭissati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’. Ayaṃ sati upaṭṭhitā hoti supaṭṭhitā nāsikagge vā mukhanimitte vā. Tena vuccati ‘‘parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti.
೫೩೮. ‘‘ಅಭಿಜ್ಝಂ ಲೋಕೇ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಅಭಿಜ್ಝಾ? ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಾರಾಗೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಭಿಜ್ಝಾ’’।
538. ‘‘Abhijjhaṃ loke pahāyā’’ti tattha katamā abhijjhā? Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘abhijjhā’’.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಲೋಕೋ? ಪಞ್ಚುಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾ ಲೋಕೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಲೋಕೋ’’। ಅಯಂ ಅಭಿಜ್ಝಾ ಇಮಮ್ಹಿ ಲೋಕೇ ಸನ್ತಾ ಹೋತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಪ್ಪಿತಾ ಬ್ಯಪ್ಪಿತಾ ಸೋಸಿತಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಭಿಜ್ಝಂ ಲೋಕೇ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ।
Tattha katamo loko? Pañcupādānakkhandhā loko – ayaṃ vuccati ‘‘loko’’. Ayaṃ abhijjhā imamhi loke santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘abhijjhaṃ loke pahāyā’’ti.
೫೩೯. ‘‘ವಿಗತಾಭಿಜ್ಝೇನ ಚೇತಸಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಚಿತ್ತಂ? ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ…ಪೇ॰… ತಜ್ಜಾಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚಿತ್ತಂ’’। ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ವಿಗತಾಭಿಜ್ಝಂ ಹೋತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಗತಾಭಿಜ್ಝೇನ ಚೇತಸಾ’’ತಿ।
539. ‘‘Vigatābhijjhena cetasā’’ti tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ vigatābhijjhaṃ hoti. Tena vuccati ‘‘vigatābhijjhena cetasā’’ti.
೫೪೦. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತಿ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
540. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೫೪೧. ‘‘ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಅಭಿಜ್ಝಾ? ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಾರಾಗೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಭಿಜ್ಝಾ’’।
541. ‘‘Abhijjhāya cittaṃ parisodhetī’’ti tattha katamā abhijjhā? Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘abhijjhā’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಚಿತ್ತಂ? ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ…ಪೇ॰… ತಜ್ಜಾಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚಿತ್ತಂ’’। ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಇಮಾಯ ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ಸೋಧೇತಿ ವಿಸೋಧೇತಿ ಪರಿಸೋಧೇತಿ ಮೋಚೇತಿ ವಿಮೋಚೇತಿ ಪರಿಮೋಚೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಭಿಜ್ಝಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿ।
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya abhijjhāya sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘abhijjhāya cittaṃ parisodhetī’’ti.
೫೪೨. ‘‘ಬ್ಯಾಪಾದಪದೋಸಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ ಅತ್ಥಿ ಬ್ಯಾಪಾದೋ, ಅತ್ಥಿ ಪದೋಸೋ।
542. ‘‘Byāpādapadosaṃ pahāyā’’ti atthi byāpādo, atthi padoso.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ? ಯೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆಘಾತೋ ಪಟಿಘಾತೋ ಪಟಿಘಂ ಪಟಿವಿರೋಧೋ ಕೋಪೋ ಪಕೋಪೋ ಸಮ್ಪಕೋಪೋ ದೋಸೋ ಪದೋಸೋ ಸಮ್ಪದೋಸೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಮನೋಪದೋಸೋ ಕೋಧೋ ಕುಜ್ಝನಾ ಕುಜ್ಝಿತತ್ತಂ ದೋಸೋ ದುಸ್ಸನಾ ದುಸ್ಸಿತತ್ತಂ 13 ಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜನಾ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜಿತತ್ತಂ ವಿರೋಧೋ ಪಟಿವಿರೋಧೋ ಚಣ್ಡಿಕ್ಕಂ ಅಸುರೋಪೋ ಅನತ್ತಮನತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಬ್ಯಾಪಾದೋ’’।
Tattha katamo byāpādo? Yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ 14 byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘byāpādo’’.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಪದೋಸೋ? ಯೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಸೋ ಪದೋಸೋ, ಯೋ ಪದೋಸೋ ಸೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ। ಇತಿ ಅಯಞ್ಚ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಅಯಞ್ಚ ಪದೋಸೋ ಸನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಪ್ಪಿತಾ ಬ್ಯಪ್ಪಿತಾ ಸೋಸಿತಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಬ್ಯಾಪಾದಪದೋಸಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ।
Tattha katamo padoso? Yo byāpādo so padoso, yo padoso so byāpādo. Iti ayañca byāpādo ayañca padoso santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘byāpādapadosaṃ pahāyā’’ti.
೫೪೩. ‘‘ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಚಿತ್ತಂ? ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ…ಪೇ॰… ತಜ್ಜಾಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚಿತ್ತಂ’’। ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಂ ಹೋತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚಿತ್ತೋ’’ತಿ।
543. ‘‘Abyāpannacitto’’ti tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ abyāpannaṃ hoti. Tena vuccati ‘‘abyāpannacitto’’ti.
೫೪೪. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
544. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೫೪೫. ‘‘ಬ್ಯಾಪಾದಪದೋಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿ। ಅತ್ಥಿ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಅತ್ಥಿ ಪದೋಸೋ।
545. ‘‘Byāpādapadosā cittaṃ parisodhetī’’ti. Atthi byāpādo atthi padoso.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ? ಯೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆಘಾತೋ…ಪೇ॰… ಚಣ್ಡಿಕ್ಕಂ ಅಸುರೋಪೋ ಅನತ್ತಮನತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಬ್ಯಾಪಾದೋ’’।
Tattha katamo byāpādo? Yo cittassa āghāto…pe… caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘byāpādo’’.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಪದೋಸೋ? ಯೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಸೋ ಪದೋಸೋ, ಯೋ ಪದೋಸೋ ಸೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ।
Tattha katamo padoso? Yo byāpādo so padoso, yo padoso so byāpādo.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಚಿತ್ತಂ? ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ…ಪೇ॰… ತಜ್ಜಾಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚಿತ್ತಂ’’। ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಇಮಮ್ಹಾ ಬ್ಯಾಪಾದಪದೋಸಾ ಸೋಧೇತಿ ವಿಸೋಧೇತಿ ಪರಿಸೋಧೇತಿ ಮೋಚೇತಿ ವಿಮೋಚೇತಿ ಪರಿಮೋಚೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಬ್ಯಾಪಾದಪದೋಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿ।
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imamhā byāpādapadosā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘byāpādapadosā cittaṃ parisodhetī’’ti.
೫೪೬. ‘‘ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ ಅತ್ಥಿ ಥಿನಂ 15, ಅತ್ಥಿ ಮಿದ್ಧಂ।
546. ‘‘Thinamiddhaṃ pahāyā’’ti atthi thinaṃ 16, atthi middhaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಥಿನಂ? ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಕಲ್ಯತಾ ಅಕಮ್ಮಞ್ಞತಾ ಓಲೀಯನಾ ಸಲ್ಲೀಯನಾ ಲೀನಂ ಲೀಯನಾ ಲೀಯಿತತ್ತಂ ಥಿನಂ ಥಿಯನಾ ಥಿಯಿತತ್ತಂ 17 ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಥಿನಂ’’।
Tattha katamaṃ thinaṃ? Yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṃ līyanā līyitattaṃ thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ 18 cittassa – idaṃ vuccati ‘‘thinaṃ’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಮಿದ್ಧಂ? ಯಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಅಕಲ್ಯತಾ ಅಕಮ್ಮಞ್ಞತಾ ಓನಾಹೋ ಪರಿಯೋನಾಹೋ ಅನ್ತೋಸಮೋರೋಧೋ ಮಿದ್ಧಂ ಸುಪ್ಪಂ ಪಚಲಾಯಿಕಾ ಸುಪ್ಪಂ ಸುಪ್ಪನಾ ಸುಪ್ಪಿತತ್ತಂ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಮಿದ್ಧಂ’’। ಇತಿ ಇದಞ್ಚ ಥಿನಂ ಇದಞ್ಚ ಮಿದ್ಧಂ ಸನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಪ್ಪಿತಾ ಬ್ಯಪ್ಪಿತಾ ಸೋಸಿತಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ।
Tattha katamaṃ middhaṃ? Yā kāyassa akalyatā akammaññatā onāho pariyonāho antosamorodho middhaṃ suppaṃ pacalāyikā suppaṃ suppanā suppitattaṃ – idaṃ vuccati ‘‘middhaṃ’’. Iti idañca thinaṃ idañca middhaṃ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘thinamiddhaṃ pahāyā’’ti.
೫೪೭. ‘‘ವಿಗತಥಿನಮಿದ್ಧೋ’’ತಿ। ತಸ್ಸ ಥಿನಮಿದ್ಧಸ್ಸ ಚತ್ತತ್ತಾ ವನ್ತತ್ತಾ ಮುತ್ತತ್ತಾ ಪಹೀನತ್ತಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ಪಹೀನಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಗತಥಿನಮಿದ್ಧೋ’’ತಿ।
547. ‘‘Vigatathinamiddho’’ti. Tassa thinamiddhassa cattattā vantattā muttattā pahīnattā paṭinissaṭṭhattā pahīnapaṭinissaṭṭhattā. Tena vuccati ‘‘vigatathinamiddho’’ti.
೫೪೮. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
548. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೫೪೯. ‘‘ಆಲೋಕಸಞ್ಞೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಸಞ್ಞಾ? ಯಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಜಾನನಾ ಸಞ್ಜಾನಿತತ್ತಂ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಞ್ಞಾ’’। ಅಯಂ ಸಞ್ಞಾ ಆಲೋಕಾ ಹೋತಿ ವಿವಟಾ ಪರಿಸುದ್ಧಾ ಪರಿಯೋದಾತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಆಲೋಕಸಞ್ಞೀ’’ತಿ।
549. ‘‘Ālokasaññī’’ti. Tattha katamā saññā? Yā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saññā’’. Ayaṃ saññā ālokā hoti vivaṭā parisuddhā pariyodātā. Tena vuccati ‘‘ālokasaññī’’ti.
೫೫೦. ‘‘ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಸತಿ? ಯಾ ಸತಿ ಅನುಸ್ಸತಿ …ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸತಿ’’।
550. ‘‘Sato sampajāno’’ti. Tattha katamā sati? Yā sati anussati …pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ? ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’’। ಇತಿ ಇಮಾಯ ಚ ಸತಿಯಾ ಇಮಿನಾ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ’’ತಿ।
Tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘sampajaññaṃ’’. Iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘sato sampajāno’’ti.
೫೫೧. ‘‘ಥಿನಮಿದ್ಧಾ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿ। ಅತ್ಥಿ ಥಿನಂ, ಅತ್ಥಿ ಮಿದ್ಧಂ।
551. ‘‘Thinamiddhā cittaṃ parisodhetī’’ti. Atthi thinaṃ, atthi middhaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಥಿನಂ…ಪೇ॰… ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಥಿನಂ’’।
Tattha katamaṃ thinaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘thinaṃ’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಮಿದ್ಧಂ…ಪೇ॰… ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಮಿದ್ಧಂ’’।
Tattha katamaṃ middhaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘middhaṃ’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಚಿತ್ತಂ…ಪೇ॰… ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚಿತ್ತಂ’’। ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಇಮಮ್ಹಾ ಥಿನಮಿದ್ಧಾ ಸೋಧೇತಿ ವಿಸೋಧೇತಿ ಪರಿಸೋಧೇತಿ ಮೋಚೇತಿ ವಿಮೋಚೇತಿ ಪರಿಮೋಚೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಥಿನಮಿದ್ಧಾ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿ।
Tattha katamaṃ cittaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imamhā thinamiddhā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘thinamiddhā cittaṃ parisodhetī’’ti.
೫೫೨. ‘‘ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ ಅತ್ಥಿ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ, ಅತ್ಥಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ।
552. ‘‘Uddhaccakukkuccaṃ pahāyā’’ti atthi uddhaccaṃ, atthi kukkuccaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ? ಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಅವೂಪಸಮೋ ಚೇತಸೋ ವಿಕ್ಖೇಪೋ ಭನ್ತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಉದ್ಧಚ್ಚಂ’’।
Tattha katamaṃ uddhaccaṃ? Yaṃ cittassa uddhaccaṃ avūpasamo cetaso vikkhepo bhantattaṃ cittassa – idaṃ vuccati ‘‘uddhaccaṃ’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ? ಅಕಪ್ಪಿಯೇ ಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞಿತಾ, ಕಪ್ಪಿಯೇ ಅಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞಿತಾ, ಅವಜ್ಜೇ ವಜ್ಜಸಞ್ಞಿತಾ, ವಜ್ಜೇ ಅವಜ್ಜಸಞ್ಞಿತಾ, ಯಂ ಏವರೂಪಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯನಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯಿತತ್ತಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖಾ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ’’। ಇತಿ ಇದಞ್ಚ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಇದಞ್ಚ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಸನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಪ್ಪಿತಾ ಬ್ಯಪ್ಪಿತಾ ಸೋಸಿತಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ।
Tattha katamaṃ kukkuccaṃ? Akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā, yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekhā – idaṃ vuccati ‘‘kukkuccaṃ’’. Iti idañca uddhaccaṃ idañca kukkuccaṃ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘uddhaccakukkuccaṃ pahāyā’’ti.
೫೫೩. ‘‘ಅನುದ್ಧತೋ’’ತಿ ತಸ್ಸ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಸ್ಸ ಚತ್ತತ್ತಾ ವನ್ತತ್ತಾ ಮುತ್ತತ್ತಾ ಪಹೀನತ್ತಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ಪಹೀನಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅನುದ್ಧತೋ’’ತಿ।
553. ‘‘Anuddhato’’ti tassa uddhaccakukkuccassa cattattā vantattā muttattā pahīnattā paṭinissaṭṭhattā pahīnapaṭinissaṭṭhattā. Tena vuccati ‘‘anuddhato’’ti.
೫೫೪. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ …ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
554. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೫೫೫. ‘‘ವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತೋ’’ತಿ । ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಚಿತ್ತಂ? ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ…ಪೇ॰… ತಜ್ಜಾಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚಿತ್ತಂ’’। ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸನ್ತಂ ಹೋತಿ ಸಮಿತಂ ವೂಪಸನ್ತಂ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವೂಪಸನ್ತಚಿತ್ತೋ’’ತಿ।
555. ‘‘Vūpasantacitto’’ti . Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ ajjhattaṃ santaṃ hoti samitaṃ vūpasantaṃ. Tena vuccati ‘‘ajjhattaṃ vūpasantacitto’’ti.
೫೫೬. ‘‘ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿ ಅತ್ಥಿ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ, ಅತ್ಥಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ।
556. ‘‘Uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodhetī’’ti atthi uddhaccaṃ, atthi kukkuccaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ? ಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಅವೂಪಸಮೋ ಚೇತಸೋ ವಿಕ್ಖೇಪೋ ಭನ್ತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಉದ್ಧಚ್ಚಂ’’।
Tattha katamaṃ uddhaccaṃ? Yaṃ cittassa uddhaccaṃ avūpasamo cetaso vikkhepo bhantattaṃ cittassa – idaṃ vuccati ‘‘uddhaccaṃ’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ…ಪೇ॰… ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ’’।
Tattha katamaṃ kukkuccaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘kukkuccaṃ’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಚಿತ್ತಂ…ಪೇ॰… ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚಿತ್ತಂ’’। ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಇಮಮ್ಹಾ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾ ಸೋಧೇತಿ ವಿಸೋಧೇತಿ ಪರಿಸೋಧೇತಿ ಮೋಚೇತಿ ವಿಮೋಚೇತಿ ಪರಿಮೋಚೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿ।
Tattha katamaṃ cittaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imamhā uddhaccakukkuccā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodhetī’’ti.
೫೫೭. ‘‘ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ, ತತ್ಥ ಕತಮಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ? ಯಾ ಕಙ್ಖಾ ಕಙ್ಖಾಯನಾ ಕಙ್ಖಾಯಿತತ್ತಂ ವಿಮತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ದ್ವೇಳ್ಹಕಂ ದ್ವಿಧಾಪಥೋ ಸಂಸಯೋ ಅನೇಕಂಸಗ್ಗಾಹೋ ಆಸಪ್ಪನಾ ಪರಿಸಪ್ಪನಾ ಅಪರಿಯೋಗಾಹಣಾ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಮನೋವಿಲೇಖೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ’’। ಅಯಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಸನ್ತಾ ಹೋತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಪ್ಪಿತಾ ಬ್ಯಪ್ಪಿತಾ ಸೋಸಿತಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ।
557. ‘‘Vicikicchaṃ pahāyā’’ti, tattha katamā vicikicchā? Yā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvidhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhaṇā chambhitattaṃ cittassa manovilekho – ayaṃ vuccati ‘‘vicikicchā’’. Ayaṃ vicikicchā santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘vicikicchaṃ pahāyā’’ti.
೫೫೮. ‘‘ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ’’ತಿ, ಇಮಂ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ತಿಣ್ಣೋ ಹೋತಿ ಉತ್ತಿಣ್ಣೋ ನಿತ್ತಿಣ್ಣೋ ಪಾರಙ್ಗತೋ ಪಾರಮನುಪ್ಪತ್ತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ’’ತಿ।
558. ‘‘Tiṇṇavicikiccho’’ti, imaṃ vicikicchaṃ tiṇṇo hoti uttiṇṇo nittiṇṇo pāraṅgato pāramanuppatto. Tena vuccati ‘‘tiṇṇavicikiccho’’ti.
೫೫೯. ‘‘ಅಕಥಂಕಥೀ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂ’’ತಿ ಇಮಾಯ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ನ ಕಙ್ಖತಿ ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛತಿ ಅಕಥಂಕಥೀ ಹೋತಿ ನಿಕ್ಕಥಂಕಥೀ ವಿಕಥಂಕಥೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಕಥಂಕಥೀ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂ’’ತಿ।
559. ‘‘Akathaṃkathī kusalesu dhammesū’’ti imāya vicikicchāya kusalesu dhammesu na kaṅkhati na vicikicchati akathaṃkathī hoti nikkathaṃkathī vikathaṃkatho. Tena vuccati ‘‘akathaṃkathī kusalesu dhammesū’’ti.
೫೬೦. ‘‘ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿ, ತತ್ಥ ಕತಮಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ? ಯಾ ಕಙ್ಖಾ ಕಙ್ಖಾಯನಾ ಕಙ್ಖಾಯಿತತ್ತಂ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಮನೋವಿಲೇಖೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ’’।
560. ‘‘Vicikicchāya cittaṃ parisodhetī’’ti, tattha katamā vicikicchā? Yā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ chambhitattaṃ cittassa manovilekho – ayaṃ vuccati ‘‘vicikicchā’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಚಿತ್ತಂ? ಯಂ ಚಿತ್ತಂ ಮನೋ ಮಾನಸಂ…ಪೇ॰… ತಜ್ಜಾಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚಿತ್ತಂ’’। ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಇಮಾಯ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಸೋಧೇತಿ ವಿಸೋಧೇತಿ ಪರಿಸೋಧೇತಿ ಮೋಚೇತಿ ವಿಮೋಚೇತಿ ಪರಿಮೋಚೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿ।
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya vicikicchāya sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘vicikicchāya cittaṃ parisodhetī’’ti.
೫೬೧. ‘‘ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣಾ ಸನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಪ್ಪಿತಾ ಬ್ಯಪ್ಪಿತಾ ಸೋಸಿತಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಪಹಾಯಾ’’ತಿ।
561. ‘‘Ime pañca nīvaraṇe pahāyā’’ti ime pañca nīvaraṇā santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘ime pañca nīvaraṇe pahāyā’’ti.
೫೬೨. ‘‘ಚೇತಸೋ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸೇ’’ತಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಾ।
562. ‘‘Cetaso upakkilese’’ti ime pañca nīvaraṇā cittassa upakkilesā.
೫೬೩. ‘‘ಪಞ್ಞಾಯ ದುಬ್ಬಲೀಕರಣೇ’’ತಿ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ನೀವರಣೇಹಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ ಚೇವ ಪಞ್ಞಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಚ ಪಞ್ಞಾ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಞ್ಞಾಯ ದುಬ್ಬಲೀಕರಣೇ’’ತಿ।
563. ‘‘Paññāya dubbalīkaraṇe’’ti imehi pañcahi nīvaraṇehi anuppannā ceva paññā na uppajjati uppannā ca paññā nirujjhati. Tena vuccati ‘‘paññāya dubbalīkaraṇe’’ti.
೫೬೪. ‘‘ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹೀ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಕಾಮಾ? ಛನ್ದೋ ಕಾಮೋ, ರಾಗೋ ಕಾಮೋ, ಛನ್ದರಾಗೋ ಕಾಮೋ, ಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಕಾಮೋ, ರಾಗೋ ಕಾಮೋ, ಸಙ್ಕಪ್ಪರಾಗೋ ಕಾಮೋ – ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ‘‘ಕಾಮಾ’’।
564. ‘‘Vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehī’’ti tattha katame kāmā? Chando kāmo, rāgo kāmo, chandarāgo kāmo, saṅkappo kāmo, rāgo kāmo, saṅkapparāgo kāmo – ime vuccanti ‘‘kāmā’’.
ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ? ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ, ಬ್ಯಾಪಾದೋ, ಥಿನಂ, ಮಿದ್ಧಂ, ಉದ್ಧಚ್ಚಂ, ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ – ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ‘‘ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ’’। ಇತಿ ಇಮೇಹಿ ಚ ಕಾಮೇಹಿ ಇಮೇಹಿ ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ವಿವಿತ್ತೋ ಹೋತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹೀ’’ತಿ।
Tattha katame akusalā dhammā? Kāmacchando, byāpādo, thinaṃ, middhaṃ, uddhaccaṃ, kukkuccaṃ, vicikicchā – ime vuccanti ‘‘akusalā dhammā’’. Iti imehi ca kāmehi imehi ca akusalehi dhammehi vivitto hoti. Tena vuccati ‘‘vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehī’’ti.
೫೬೫. ‘‘ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರ’’ನ್ತಿ ಅತ್ಥಿ ವಿತಕ್ಕೋ, ಅತ್ಥಿ ವಿಚಾರೋ।
565. ‘‘Savitakkaṃ savicāra’’nti atthi vitakko, atthi vicāro.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ವಿತಕ್ಕೋ? ಯೋ ತಕ್ಕೋ ವಿತಕ್ಕೋ ಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಅಪ್ಪನಾ ಬ್ಯಪ್ಪನಾ ಚೇತಸೋ ಅಭಿನಿರೋಪನಾ ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿತಕ್ಕೋ’’।
Tattha katamo vitakko? Yo takko vitakko saṅkappo appanā byappanā cetaso abhiniropanā sammāsaṅkappo – ayaṃ vuccati ‘‘vitakko’’.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ವಿಚಾರೋ? ಯೋ ಚಾರೋ ವಿಚಾರೋ ಅನುವಿಚಾರೋ ಉಪವಿಚಾರೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅನುಸನ್ಧನತಾ ಅನುಪೇಕ್ಖನತಾ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ವಿಚಾರೋ। ಇತಿ ಇಮಿನಾ ಚ ವಿತಕ್ಕೇನ ಇಮಿನಾ ಚ ವಿಚಾರೇನ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರ’’ನ್ತಿ।
Tattha katamo vicāro? Yo cāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhanatā anupekkhanatā – ayaṃ vuccati vicāro. Iti iminā ca vitakkena iminā ca vicārena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘savitakkaṃ savicāra’’nti.
೫೬೬. ‘‘ವಿವೇಕಜ’’ನ್ತಿ ವಿತಕ್ಕೋ, ವಿಚಾರೋ, ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ – ತೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಿವೇಕೇ ಜಾತಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾತಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಪಾತುಭೂತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿವೇಕಜ’’ನ್ತಿ।
566. ‘‘Vivekaja’’nti vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā – te imasmiṃ viveke jātā honti sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā. Tena vuccati ‘‘vivekaja’’nti.
೫೬೭. ‘‘ಪೀತಿಸುಖ’’ನ್ತಿ ಅತ್ಥಿ ಪೀತಿ, ಅತ್ಥಿ ಸುಖಂ।
567. ‘‘Pītisukha’’nti atthi pīti, atthi sukhaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಪೀತಿ? ಯಾ ಪೀತಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಆಮೋದನಾ ಪಮೋದನಾ ಹಾಸೋ ಪಹಾಸೋ ವಿತ್ತಿ ಓದಗ್ಯಂ ಅತ್ತಮನತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪೀತಿ’’।
Tattha katamā pīti? Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘pīti’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸುಖಂ? ಯಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸಾತಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸುಖಂ ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ಸಾತಂ ಸುಖಂ ವೇದಯಿತಂ ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಸಾತಾ ಸುಖಾ ವೇದನಾ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸುಖಂ’’। ಇದಂ ಸುಖಂ ಇಮಾಯ ಪೀತಿಯಾ ಸಹಗತಂ ಹೋತಿ ಸಹಜಾತಂ ಸಂಸಟ್ಠಂ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪೀತಿಸುಖ’’ನ್ತಿ।
Tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’. Idaṃ sukhaṃ imāya pītiyā sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘pītisukha’’nti.
೫೬೮. ‘‘ಪಠಮ’’ನ್ತಿ ಗಣನಾನುಪುಬ್ಬತಾ 19 ಪಠಮಂ। ಇದಂ ಪಠಮಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತೀತಿ ಪಠಮಂ।
568. ‘‘Paṭhama’’nti gaṇanānupubbatā 20 paṭhamaṃ. Idaṃ paṭhamaṃ samāpajjatīti paṭhamaṃ.
೫೬೯. ‘‘ಝಾನ’’ನ್ತಿ ವಿತಕ್ಕೋ, ವಿಚಾರೋ, ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ।
569. ‘‘Jhāna’’nti vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā.
೫೭೦. ‘‘ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಾ’’ತಿ ಯೋ ಪಠಮಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೋ ಪಟಿಲಾಭೋ ಪತ್ತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಫುಸನಾ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।
570. ‘‘Upasampajjā’’ti yo paṭhamassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
೫೭೧. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ …ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
571. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೫೭೨. ‘‘ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ’’ತಿ, ಅತ್ಥಿ ವಿತಕ್ಕೋ, ಅತ್ಥಿ ವಿಚಾರೋ।
572. ‘‘Vitakkavicārānaṃ vūpasamā’’ti, atthi vitakko, atthi vicāro.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ವಿತಕ್ಕೋ? ಯೋ ತಕ್ಕೋ ವಿತಕ್ಕೋ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿತಕ್ಕೋ’’।
Tattha katamo vitakko? Yo takko vitakko…pe… sammāsaṅkappo – ayaṃ vuccati ‘‘vitakko’’.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ವಿಚಾರೋ? ಯೋ ಚಾರೋ ವಿಚಾರೋ ಅನುವಿಚಾರೋ ಉಪವಿಚಾರೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅನುಸನ್ಧನತಾ ಅನುಪೇಕ್ಖನತಾ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಚಾರೋ’’। ಇತಿ ಅಯಞ್ಚ ವಿತಕ್ಕೋ ಅಯಞ್ಚ ವಿಚಾರೋ ಸನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಪ್ಪಿತಾ ಬ್ಯಪ್ಪಿತಾ ಸೋಸಿತಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ’’ತಿ।
Tattha katamo vicāro? Yo cāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhanatā anupekkhanatā – ayaṃ vuccati ‘‘vicāro’’. Iti ayañca vitakko ayañca vicāro santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘vitakkavicārānaṃ vūpasamā’’ti.
೫೭೩. ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತ’’ನ್ತಿ ಯಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಪಚ್ಚತ್ತಂ।
573. ‘‘Ajjhatta’’nti yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ.
೫೭೪. ‘‘ಸಮ್ಪಸಾದನ’’ನ್ತಿ ಯಾ ಸದ್ಧಾ ಸದ್ದಹನಾ ಓಕಪ್ಪನಾ ಅಭಿಪ್ಪಸಾದೋ।
574. ‘‘Sampasādana’’nti yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo.
೫೭೫. ‘‘ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವ’’ನ್ತಿ ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಠಿತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಮಾಧಿ।
575. ‘‘Cetaso ekodibhāva’’nti yā cittassa ṭhiti…pe… sammāsamādhi.
೫೭೬. ‘‘ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರ’’ನ್ತಿ ಅತ್ಥಿ ವಿತಕ್ಕೋ, ಅತ್ಥಿ ವಿಚಾರೋ।
576. ‘‘Avitakkaṃ avicāra’’nti atthi vitakko, atthi vicāro.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ವಿತಕ್ಕೋ? ಯೋ ತಕ್ಕೋ ವಿತಕ್ಕೋ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸಙ್ಕಪ್ಪೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿತಕ್ಕೋ’’।
Tattha katamo vitakko? Yo takko vitakko…pe… sammāsaṅkappo – ayaṃ vuccati ‘‘vitakko’’.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ವಿಚಾರೋ? ಯೋ ಚಾರೋ ಅನುಚಾರೋ ವಿಚಾರೋ ಅನುವಿಚಾರೋ ಉಪವಿಚಾರೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅನುಸನ್ಧನತಾ ಅನುಪೇಕ್ಖನತಾ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಚಾರೋ’’। ಇತಿ ಅಯಞ್ಚ ವಿತಕ್ಕೋ ಅಯಞ್ಚ ವಿಚಾರೋ ಸನ್ತಾ ಹೋತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಪ್ಪಿತಾ ಬ್ಯಪ್ಪಿತಾ ಸೋಸಿತಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರ’’ನ್ತಿ।
Tattha katamo vicāro? Yo cāro anucāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhanatā anupekkhanatā – ayaṃ vuccati ‘‘vicāro’’. Iti ayañca vitakko ayañca vicāro santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘avitakkaṃ avicāra’’nti.
೫೭೭. ‘‘ಸಮಾಧಿಜ’’ನ್ತಿ ಸಮ್ಪಸಾದೋ ಪೀತಿಸುಖಂ – ತೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಮಾಧಿಮ್ಹಿ ಜಾತಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾತಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಪಾತುಭೂತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಮಾಧಿಜ’’ನ್ತಿ।
577. ‘‘Samādhija’’nti sampasādo pītisukhaṃ – te imasmiṃ samādhimhi jātā honti sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā. Tena vuccati ‘‘samādhija’’nti.
೫೭೮. ‘‘ಪೀತಿಸುಖ’’ನ್ತಿ ಅತ್ಥಿ ಪೀತಿ, ಅತ್ಥಿ ಸುಖಂ।
578. ‘‘Pītisukha’’nti atthi pīti, atthi sukhaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಪೀತಿ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪೀತಿ’’।
Tattha katamā pīti…pe… ayaṃ vuccati ‘‘pīti’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸುಖಂ…ಪೇ॰… ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸುಖಂ’’। ಇದಂ ಸುಖಂ ಇಮಾಯ ಪೀತಿಯಾ ಸಹಗತಂ ಹೋತಿ ಸಹಜಾತಂ ಸಂಸಟ್ಠಂ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪೀತಿಸುಖ’’ನ್ತಿ।
Tattha katamaṃ sukhaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’. Idaṃ sukhaṃ imāya pītiyā sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘pītisukha’’nti.
೫೭೯. ‘‘ದುತಿಯ’’ನ್ತಿ ಗಣನಾನುಪುಬ್ಬತಾ ದುತಿಯಂ। ಇದಂ ದುತಿಯಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತೀತಿ ದುತಿಯಂ।
579. ‘‘Dutiya’’nti gaṇanānupubbatā dutiyaṃ. Idaṃ dutiyaṃ samāpajjatīti dutiyaṃ.
೫೮೦. ‘‘ಝಾನ’’ನ್ತಿ ಸಮ್ಪಸಾದೋ, ಪೀತಿಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ।
580. ‘‘Jhāna’’nti sampasādo, pītisukhaṃ, cittassekaggatā.
೫೮೧. ‘‘ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಾ’’ತಿ ಯೋ ದುತಿಯಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೋ ಪಟಿಲಾಭೋ ಪತ್ತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಫುಸನಾ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।
581. ‘‘Upasampajjā’’ti yo dutiyassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
೫೮೨. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ …ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
582. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೫೮೩. ‘‘ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಪೀತಿ? ಯಾ ಪೀತಿ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಆಮೋದನಾ ಪಮೋದನಾ ಹಾಸೋ ಪಹಾಸೋ ವಿತ್ತಿ ಓದಗ್ಯಂ ಅತ್ತಮನತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪೀತಿ’’। ಅಯಂ ಪೀತಿ ಸನ್ತಾ ಹೋತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಪ್ಪಿತಾ ಬ್ಯಪ್ಪಿತಾ ಸೋಸಿತಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ’’ತಿ।
583. ‘‘Pītiyā ca virāgā’’ti tattha katamā pīti? Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘pīti’’. Ayaṃ pīti santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘pītiyā ca virāgā’’ti.
೫೮೪. ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ? ಯಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಉಪೇಕ್ಖನಾ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖನಾ ಮಜ್ಝತ್ತತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಾ’’। ಇಮಾಯ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ’’ತಿ।
584. ‘‘Upekkhako’’ti tattha katamā upekkhā? Yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’. Imāya upekkhāya upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘upekkhako’’ti.
೫೮೫. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ …ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
585. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೫೮೬. ‘‘ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಸತಿ? ಯಾ ಸತಿ ಅನುಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸತಿ’’।
586. ‘‘Sato ca sampajāno’’ti tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ? ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ’’। ಇತಿ ಇಮಾಯ ಚ ಸತಿಯಾ ಇಮಿನಾ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ’’ತಿ।
Tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘sampajaññaṃ’’. Iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘sato ca sampajāno’’ti.
೫೮೭. ‘‘ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತೀ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸುಖಂ? ಯಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸಾತಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸುಖಂ ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ಸಾತಂ ಸುಖಂ ವೇದಯಿತಂ ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಸಾತಾ ಸುಖಾ ವೇದನಾ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸುಖಂ’’।
587. ‘‘Sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī’’ti tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’.
ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಕಾಯೋ? ಸಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೋ, ಸಙ್ಖಾರಕ್ಖನ್ಧೋ, ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಕಾಯೋ’’। ಇದಂ ಸುಖಂ ಇಮಿನಾ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತೀ’’ತಿ।
Tattha katamo kāyo? Saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘kāyo’’. Idaṃ sukhaṃ iminā kāyena paṭisaṃvedeti. Tena vuccati ‘‘sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī’’ti.
೫೮೮. ‘‘ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೀ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮೇ ಅರಿಯಾ? ಅರಿಯಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಬುದ್ಧಾ ಚ ಬುದ್ಧಸಾವಕಾ ಚ। ತೇ ಇಮಂ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ ದೇಸೇನ್ತಿ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ 21 ಪಟ್ಠಪೇನ್ತಿ ವಿವರನ್ತಿ ವಿಭಜನ್ತಿ ಉತ್ತಾನಿಂ ಕರೋನ್ತಿ ಪಕಾಸೇನ್ತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೀ’’ತಿ।
588. ‘‘Yaṃ taṃ ariyā ācikkhantī’’ti tattha katame ariyā? Ariyā vuccanti buddhā ca buddhasāvakā ca. Te imaṃ ācikkhanti desenti paññapenti 22 paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttāniṃ karonti pakāsenti. Tena vuccati ‘‘yaṃ taṃ ariyā ācikkhantī’’ti.
೫೮೯. ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ? ಯಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಉಪೇಕ್ಖನಾ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖನಾ ಮಜ್ಝತ್ತತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಾ’’।
589. ‘‘Upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tattha katamā upekkhā? Yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಸತಿ? ಯಾ ಸತಿ ಅನುಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸತಿ’’।
Tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸುಖಂ? ಯಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸಾತಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸುಖಂ ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ಸಾತಂ ಸುಖಂ ವೇದಯಿತಂ ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಸಾತಾ ಸುಖಾ ವೇದನಾ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸುಖಂ’’। ಇತಿ ಇಮಾಯ ಚ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಇಮಾಯ ಚ ಸತಿಯಾ ಇಮಿನಾ ಚ ಸುಖೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತಿ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’’ತಿ।
Tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’. Iti imāya ca upekkhāya imāya ca satiyā iminā ca sukhena samannāgato iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti.
೫೯೦. ‘‘ತತಿಯ’’ನ್ತಿ ಗಣನಾನುಪುಬ್ಬತಾ ತತಿಯಂ। ಇದಂ ತತಿಯಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತೀತಿ ತತಿಯಂ।
590. ‘‘Tatiya’’nti gaṇanānupubbatā tatiyaṃ. Idaṃ tatiyaṃ samāpajjatīti tatiyaṃ.
೫೯೧. ‘‘ಝಾನ’’ನ್ತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಸತಿ, ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ।
591. ‘‘Jhāna’’nti upekkhā, sati, sampajaññaṃ, sukhaṃ, cittassekaggatā.
೫೯೨. ‘‘ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಾ’’ತಿ ಯೋ ತತಿಯಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೋ ಪಟಿಲಾಭೋ ಪತ್ತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಫುಸನಾ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।
592. ‘‘Upasampajjā’’ti yo tatiyassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
೫೯೩. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
593. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೫೯೪. ‘‘ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ’’ತಿ, ಅತ್ಥಿ ಸುಖಂ, ಅತ್ಥಿ ದುಕ್ಖಂ।
594. ‘‘Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā’’ti, atthi sukhaṃ, atthi dukkhaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸುಖಂ? ಯಂ ಕಾಯಿಕಂ ಸಾತಂ ಕಾಯಿಕಂ ಸುಖಂ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ಸಾತಂ ಸುಖಂ ವೇದಯಿತಂ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಸಾತಾ ಸುಖಾ ವೇದನಾ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸುಖಂ’’।
Tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ kāyikaṃ sātaṃ kāyikaṃ sukhaṃ kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದುಕ್ಖಂ? ಯಂ ಕಾಯಿಕಂ ಅಸಾತಂ ಕಾಯಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ಅಸಾತಂ ದುಕ್ಖಂ ವೇದಯಿತಂ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಅಸಾತಾ ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ದುಕ್ಖಂ’’। ಇತಿ ಇದಞ್ಚ ಸುಖಂ ಇದಞ್ಚ ದುಕ್ಖಂ ಸನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಪ್ಪಿತಾ ಬ್ಯಪ್ಪಿತಾ ಸೋಸಿತಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ’’ತಿ।
Tattha katamaṃ dukkhaṃ? Yaṃ kāyikaṃ asātaṃ kāyikaṃ dukkhaṃ kāyasamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ kāyasamphassajā asātā dukkhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘dukkhaṃ’’. Iti idañca sukhaṃ idañca dukkhaṃ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā’’ti.
೫೯೫. ‘‘ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ’’ತಿ ಅತ್ಥಿ ಸೋಮನಸ್ಸಂ, ಅತ್ಥಿ ದೋಮನಸ್ಸಂ।
595. ‘‘Pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā’’ti atthi somanassaṃ, atthi domanassaṃ.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸೋಮನಸ್ಸಂ? ಯಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸಾತಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಸುಖಂ ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ಸಾತಂ ಸುಖಂ ವೇದಯಿತಂ ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಸಾತಾ ಸುಖಾ ವೇದನಾ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸೋಮನಸ್ಸಂ’’।
Tattha katamaṃ somanassaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘somanassaṃ’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ? ಯಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಅಸಾತಂ ಚೇತಸಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ಅಸಾತಂ ದುಕ್ಖಂ ವೇದಯಿತಂ ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಅಸಾತಾ ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ದೋಮನಸ್ಸಂ’’। ಇತಿ ಇದಞ್ಚ ಸೋಮನಸ್ಸಂ ಇದಞ್ಚ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಪುಬ್ಬೇವ ಸನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಪ್ಪಿತಾ ಬ್ಯಪ್ಪಿತಾ ಸೋಸಿತಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ’’ತಿ।
Tattha katamaṃ domanassaṃ? Yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘domanassaṃ’’. Iti idañca somanassaṃ idañca domanassaṃ pubbeva santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā’’ti.
೫೯೬. ‘‘ಅದುಕ್ಖಮಸುಖ’’ನ್ತಿ ಯಂ ಚೇತಸಿಕಂ ನೇವ ಸಾತಂ ನಾಸಾತಂ ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವೇದಯಿತಂ ಚೇತೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅದುಕ್ಖಮಸುಖ’’ನ್ತಿ।
596. ‘‘Adukkhamasukha’’nti yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā. Tena vuccati ‘‘adukkhamasukha’’nti.
೫೯೭. ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿ’’ನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ? ಯಾ ಉಪೇಕ್ಖಾ ಉಪೇಕ್ಖನಾ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖನಾ ಮಜ್ಝತ್ತತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಾ’’।
597. ‘‘Upekkhāsatipārisuddhi’’nti, tattha katamā upekkhā? Yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’.
ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಸತಿ? ಯಾ ಸತಿ ಅನುಸ್ಸತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾಸತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸತಿ’’। ಅಯಂ ಸತಿ ಇಮಾಯ ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ವಿವಟಾ ಹೋತಿ ಪರಿಸುದ್ಧಾ ಪರಿಯೋದಾತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿ’’ನ್ತಿ।
Tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’. Ayaṃ sati imāya upekkhāya vivaṭā hoti parisuddhā pariyodātā. Tena vuccati ‘‘upekkhāsatipārisuddhi’’nti.
೫೯೮. ‘‘ಚತುತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಗಣನಾನುಪುಬ್ಬತಾ ಚತುತ್ಥಂ, ಇದಂ ಚತುತ್ಥಂ ಸಮಾಪಜ್ಜತೀತಿ ಚತುತ್ಥಂ।
598. ‘‘Catuttha’’nti gaṇanānupubbatā catutthaṃ, idaṃ catutthaṃ samāpajjatīti catutthaṃ.
೫೯೯. ‘‘ಝಾನ’’ನ್ತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಸತಿ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ।
599. ‘‘Jhāna’’nti upekkhā, sati, cittassekaggatā.
೬೦೦. ‘‘ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಾ’’ತಿ ಯೋ ಚತುತ್ಥಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೋ ಪಟಿಲಾಭೋ ಪತ್ತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಫುಸನಾ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।
600. ‘‘Upasampajjā’’ti yo catutthassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
೬೦೧. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
601. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೬೦೨. ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ರೂಪಸಞ್ಞಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಾ ರೂಪಸಞ್ಞಾ? ರೂಪಾವಚರಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ಉಪಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಿಸ್ಸ ವಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಜಾನನಾ ಸಞ್ಜಾನಿತತ್ತಂ – ಇಮಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ‘‘ರೂಪಸಞ್ಞಾಯೋ’’। ಇಮಾ ರೂಪಸಞ್ಞಾಯೋ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಹೋತಿ ವೀತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ರೂಪಸಞ್ಞಾನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಾ’’ತಿ।
602. ‘‘Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā’’ti tattha katamā rūpasaññā? Rūpāvacarasamāpattiṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ – imā vuccanti ‘‘rūpasaññāyo’’. Imā rūpasaññāyo atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati ‘‘sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā’’ti.
೬೦೩. ‘‘ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಾ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾ? ರೂಪಸಞ್ಞಾ ಸದ್ದಸಞ್ಞಾ…ಪೇ॰… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಸಞ್ಞಾ – ಇಮಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾಯೋ। ಇಮಾ ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾಯೋ ಸನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಮಿತಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಅತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಬ್ಭತ್ಥಙ್ಗತಾ ಅಪ್ಪಿತಾ ಬ್ಯಪ್ಪಿತಾ ಸೋಸಿತಾ ವಿಸೋಸಿತಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕತಾ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಟಿಘಸಞ್ಞಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ’’ತಿ।
603. ‘‘Paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā’’ti tattha katamā paṭighasaññā? Rūpasaññā saddasaññā…pe… phoṭṭhabbasaññā – imā vuccanti paṭighasaññāyo. Imā paṭighasaññāyo santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā’’ti.
೬೦೪. ‘‘ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾನಂ ಅಮನಸಿಕಾರಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ಕತಮಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾ? ಅಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ಮನೋಧಾತು ಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ವಾ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತು ಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ ವಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಞ್ಜಾನನಾ ಸಞ್ಜಾನಿತತ್ತಂ – ಇಮಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ‘‘ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾಯೋ’’। ಇಮಾ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾಯೋ ನ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಾನಂ ಅಮನಸಿಕಾರಾ’’ತಿ।
604. ‘‘Nānattasaññānaṃ amanasikārā’’ti tattha katamā nānattasaññā? Asamāpannassa manodhātu samaṅgissa vā manoviññāṇadhātu samaṅgissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ – imā vuccanti ‘‘nānattasaññāyo’’. Imā nānattasaññāyo na manasi karoti. Tena vuccati ‘‘nānattasaññānaṃ amanasikārā’’ti.
೬೦೫. ‘‘ಅನನ್ತೋ ಆಕಾಸೋ’’ತಿ, ತತ್ಥ ಕತಮೋ ಆಕಾಸೋ? ಯೋ ಆಕಾಸೋ ಆಕಾಸಗತಂ ಅಘಂ ಅಘಗತಂ ವಿವರೋ ವಿವರಗತಂ ಅಸಮ್ಫುಟ್ಠಂ ಚತೂಹಿ ಮಹಾಭೂತೇಹಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಆಕಾಸೋ’’। ತಸ್ಮಿಂ ಆಕಾಸೇ ಚಿತ್ತಂ ಠಪೇತಿ ಸಣ್ಠಪೇತಿ ಅನನ್ತಂ ಫರತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅನನ್ತೋ ಆಕಾಸೋ’’ತಿ।
605. ‘‘Ananto ākāso’’ti, tattha katamo ākāso? Yo ākāso ākāsagataṃ aghaṃ aghagataṃ vivaro vivaragataṃ asamphuṭṭhaṃ catūhi mahābhūtehi – ayaṃ vuccati ‘‘ākāso’’. Tasmiṃ ākāse cittaṃ ṭhapeti saṇṭhapeti anantaṃ pharati. Tena vuccati ‘‘ananto ākāso’’ti.
೬೦೬. ‘‘ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನ’’ನ್ತಿ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ಉಪಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಿಸ್ಸ ವಾ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ।
606. ‘‘Ākāsānañcāyatana’’nti ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.
೬೦೭. ‘‘ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಾ’’ತಿ ಯೋ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಸ್ಸ ಲಾಭೋ ಪಟಿಲಾಭೋ ಪತ್ತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಫುಸನಾ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।
607. ‘‘Upasampajjā’’ti yo ākāsānañcāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
೬೦೮. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
608. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೬೦೯. ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಹೋತಿ ವೀತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮಾ’’ತಿ।
609. ‘‘Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkammā’’ti imaṃ ākāsānañcāyatanaṃ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati ‘‘sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkammā’’ti.
೬೧೦. ‘‘ಅನನ್ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ತಂಯೇವ ಆಕಾಸಂ ವಿಞ್ಞಾಣೇನ ಫುಟ್ಠಂ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ ಅನನ್ತಂ ಫರತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅನನ್ತಂ ವಿಞ್ಞಾಣ’’ನ್ತಿ।
610. ‘‘Anantaṃ viññāṇa’’nti taṃyeva ākāsaṃ viññāṇena phuṭṭhaṃ manasi karoti anantaṃ pharati. Tena vuccati ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti.
೬೧೧. ‘‘ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನ’’ನ್ತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ಉಪಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಿಸ್ಸ ವಾ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ।
611. ‘‘Viññāṇañcāyatana’’nti viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.
೬೧೨. ‘‘ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಾ’’ತಿ ಯೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸ್ಸ ಲಾಭೋ ಪಟಿಲಾಭೋ ಪತ್ತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಫುಸನಾ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।
612. ‘‘Upasampajjā’’ti yo viññāṇañcāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
೬೧೩. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ…ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
613. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೬೧೪. ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮಾ’’ತಿ ಇಮಂ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಹೋತಿ ವೀತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮಾ’’ತಿ।
614. ‘‘Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkammā’’ti imaṃ viññāṇañcāyatanaṃ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati ‘‘sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkammā’’ti.
೬೧೫. ‘‘ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀ’’ತಿ ತಂಯೇವ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಭಾವೇತಿ ವಿಭಾವೇತಿ ಅನ್ತರಭಾವೇತಿ, ‘‘ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀ’’ತಿ ಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚೀ’’ತಿ।
615. ‘‘Natthi kiñcī’’ti taṃyeva viññāṇaṃ bhāveti vibhāveti antarabhāveti, ‘‘natthi kiñcī’’ti passati. Tena vuccati ‘‘natthi kiñcī’’ti.
೬೧೬. ‘‘ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನ’’ನ್ತಿ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ಉಪಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಿಸ್ಸ ವಾ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ।
616. ‘‘Ākiñcaññāyatana’’nti ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.
೬೧೭. ‘‘ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಾ’’ತಿ ಯೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸ್ಸ ಲಾಭೋ ಪಟಿಲಾಭೋ ಪತ್ತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಫುಸನಾ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।
617. ‘‘Upasampajjā’’ti yo ākiñcaññāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
೬೧೮. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ …ಪೇ॰… ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
618. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
೬೧೯. ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮಾ’’ತಿ ಇಮಂ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಹೋತಿ ವೀತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮಾ’’ತಿ।
619. ‘‘Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkammā’’ti imaṃ ākiñcaññāyatanaṃ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati ‘‘sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkammā’’ti.
‘‘ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀ’’ತಿ ತಂಯೇವ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸನ್ತತೋ ಮನಸಿ ಕರೋತಿ ಸಙ್ಖಾರಾವಸೇಸಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಭಾವೇತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀ’’ತಿ 23।
‘‘Nevasaññīnāsaññī’’ti taṃyeva ākiñcaññāyatanaṃ santato manasi karoti saṅkhārāvasesasamāpattiṃ bhāveti. Tena vuccati ‘‘nevasaññīnāsaññī’’ti 24.
೬೨೦. ‘‘ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನ’’ನ್ತಿ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮಾಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ಉಪಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಿಸ್ಸ ವಾ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಾ ಧಮ್ಮಾ।
620. ‘‘Nevasaññānāsaññāyatana’’nti nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.
೬೨೧. ‘‘ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜಾ’’ತಿ ಯೋ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸ್ಸ ಲಾಭೋ ಪಟಿಲಾಭೋ ಪತ್ತಿ ಸಮ್ಪತ್ತಿ ಫುಸನಾ ಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।
621. ‘‘Upasampajjā’’ti yo nevasaññānāsaññāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
೬೨೨. ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ ಇರಿಯತಿ ವತ್ತತಿ ಪಾಲೇತಿ ಯಪೇತಿ ಯಾಪೇತಿ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ವಿಹರತೀ’’ತಿ।
622. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯಂ।
Suttantabhājanīyaṃ.
೨. ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯಂ
2. Abhidhammabhājanīyaṃ
೧. ರೂಪಾವಚರಕುಸಲಂ
1. Rūpāvacarakusalaṃ
೬೨೩. ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ – ಪಠಮಂ ಝಾನಂ, ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ, ತತಿಯಂ ಝಾನಂ, ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ।
623. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
೬೨೪. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ವಿತಕ್ಕೋ, ವಿಚಾರೋ, ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
624. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ…ಪೇ॰… ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ , ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ತಿವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ , tasmiṃ samaye tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ…ಪೇ॰… ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ತತಿಯಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Tattha katamaṃ tatiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Tattha katamaṃ catutthaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ಚತುಕ್ಕಂ।
Catukkaṃ.
೬೨೫. ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ವಿತಕ್ಕೋ, ವಿಚಾರೋ, ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
625. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಅವಿತಕ್ಕಂ ವಿಚಾರಮತ್ತಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಚತುರಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ವಿಚಾರೋ, ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṃ vicāramattaṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye caturaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ…ಪೇ॰… ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ತಿವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ತತಿಯಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಞ್ಚಮಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sukhassa ca pahānā…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ಪಞ್ಚಕಂ।
Pañcakaṃ.
೨. ಅರೂಪಾವಚರಕುಸಲಂ
2. Arūpāvacarakusalaṃ
೬೨೬. ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
626. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye arūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
೩. ಲೋಕುತ್ತರಕುಸಲಂ
3. Lokuttarakusalaṃ
೬೨೭. ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ – ಪಠಮಂ ಝಾನಂ, ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ, ತತಿಯಂ ಝಾನಂ, ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ।
627. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
೬೨೮. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಪಚಯಗಾಮಿಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಪಠಮಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪತ್ತಿಯಾ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ವಿತಕ್ಕೋ, ವಿಚಾರೋ, ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
628. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಪಚಯಗಾಮಿಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಪಠಮಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪತ್ತಿಯಾ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ…ಪೇ॰… ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ತಿವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಪಚಯಗಾಮಿಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಪಠಮಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪತ್ತಿಯಾ ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ…ಪೇ॰… ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ತತಿಯಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Tattha katamaṃ tatiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಪಚಯಗಾಮಿಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಪಠಮಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪತ್ತಿಯಾ ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ …ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Tattha katamaṃ catutthaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā sukhassa ca pahānā …pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ಚತುಕ್ಕಂ।
Catukkaṃ.
೬೨೯. ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಪಚಯಗಾಮಿಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಪಠಮಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪತ್ತಿಯಾ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ವಿತಕ್ಕೋ, ವಿಚಾರೋ, ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
629. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಪಚಯಗಾಮಿಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಪಠಮಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪತ್ತಿಯಾ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಅವಿತಕ್ಕಂ ವಿಚಾರಮತ್ತಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಚತುರಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ ವಿಚಾರೋ ಪೀತಿ ಸುಖಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṃ vicāramattaṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye caturaṅgikaṃ jhānaṃ hoti vicāro pīti sukhaṃ cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಪಚಯಗಾಮಿಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಪಠಮಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪತ್ತಿಯಾ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ…ಪೇ॰… ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ತಿವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ತತಿಯಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಪಚಯಗಾಮಿಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಪಠಮಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪತ್ತಿಯಾ ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā pītiyā ca virāgā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಪಚಯಗಾಮಿಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಪಠಮಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪತ್ತಿಯಾ ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಞ್ಚಮಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā sukhassa ca pahānā…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ಪಞ್ಚಕಂ।
Pañcakaṃ.
೪. ರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಾ
4. Rūpāvacaravipākā
೬೩೦. ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ – ಪಠಮಂ ಝಾನಂ, ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ, ತತಿಯಂ ಝಾನಂ, ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ।
630. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
೬೩೧. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಹೋತಿ। ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಾ। ತಸ್ಸೇವ ರೂಪಾವಚರಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಉಪಚಿತತ್ತಾ ವಿಪಾಕಂ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ವಿತಕ್ಕೋ, ವಿಚಾರೋ, ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
631. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ…ಪೇ॰… ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಹೋತಿ। ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಾ। ತಸ್ಸೇವ ರೂಪಾವಚರಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಉಪಚಿತತ್ತಾ ವಿಪಾಕಂ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ…ಪೇ॰… ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ತತಿಯಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಞ್ಚಮಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ…ಪೇ॰…।
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā…pe….
೫. ಅರೂಪಾವಚರವಿಪಾಕಾ
5. Arūpāvacaravipākā
೬೩೨. ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅರೂಪೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಹೋತಿ। ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಾ। ತಸ್ಸೇವ ಅರೂಪಾವಚರಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಉಪಚಿತತ್ತಾ ವಿಪಾಕಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
632. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye arūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva arūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
೬. ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಾ
6. Lokuttaravipākā
೬೩೩. ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ – ಪಠಮಂ ಝಾನಂ, ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ, ತತಿಯಂ ಝಾನಂ, ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ।
633. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
೬೩೪. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಪಚಯಗಾಮಿಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಪಠಮಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪತ್ತಿಯಾ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಹೋತಿ। ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಾ। ತಸ್ಸೇವ ಲೋಕುತ್ತರಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಭಾವಿತತ್ತಾ ವಿಪಾಕಂ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ ಸುಞ್ಞತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ವಿತಕ್ಕೋ, ವಿಚಾರೋ, ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
634. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ suññataṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಅಪಚಯಗಾಮಿಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಂ ಪಹಾನಾಯ ಪಠಮಾಯ ಭೂಮಿಯಾ ಪತ್ತಿಯಾ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ…ಪೇ॰… ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಅವಿಕ್ಖೇಪೋ ಹೋತಿ। ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಕುಸಲಾ। ತಸ್ಸೇವ ಲೋಕುತ್ತರಸ್ಸ ಕುಸಲಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಭಾವಿತತ್ತಾ ವಿಪಾಕಂ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ…ಪೇ॰… ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ …ಪೇ॰… ತತಿಯಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ದುಕ್ಖಪಟಿಪದಂ ದನ್ಧಾಭಿಞ್ಞಂ ಸುಞ್ಞತಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಞ್ಚಮಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ …pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ suññataṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
೭. ರೂಪಾರೂಪಾವಚರಕಿರಿಯಾ
7. Rūpārūpāvacarakiriyā
೬೩೫. ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ – ಪಠಮಂ ಝಾನಂ, ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ, ತತಿಯಂ ಝಾನಂ, ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ।
635. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
೬೩೬. ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪಾವಚರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ಕಿರಿಯಂ ನೇವ ಕುಸಲಂ ನಾಕುಸಲಂ ನ ಚ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಂ ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ವಿತಕ್ಕೋ, ವಿಚಾರೋ, ಪೀತಿ, ಸುಖಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
636. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ತತ್ಥ ಕತಮಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ರೂಪಾವಚರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ಕಿರಿಯಂ ನೇವ ಕುಸಲಂ ನಾಕುಸಲಂ ನ ಚ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಂ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ…ಪೇ॰… ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ತತಿಯಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಚಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ ಪಥವೀಕಸಿಣಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಪಞ್ಚಮಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ।
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
೬೩೭. ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಯಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ಅರೂಪಾವಚರಂ ಝಾನಂ ಭಾವೇತಿ ಕಿರಿಯಂ ನೇವ ಕುಸಲಂ ನಾಕುಸಲಂ ನ ಚ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಸುಖವಿಹಾರಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಞ್ಞಾಸಹಗತಂ ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ…ಪೇ॰… ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ದುವಙ್ಗಿಕಂ ಝಾನಂ ಹೋತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಾ, ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾ। ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ’’। ಅವಸೇಸಾ ಧಮ್ಮಾ ಝಾನಸಮ್ಪಯುತ್ತಾತಿ।
637. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye arūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttāti.
ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯಂ।
Abhidhammabhājanīyaṃ.
೩. ಪಞ್ಹಾಪುಚ್ಛಕಂ
3. Pañhāpucchakaṃ
೬೩೮. ಚತ್ತಾರಿ ಝಾನಾನಿ – ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ ವಿವಿಚ್ಚ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ ವಿವೇಕಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸಮ್ಪಸಾದನಂ ಚೇತಸೋ ಏಕೋದಿಭಾವಂ ಅವಿತಕ್ಕಂ ಅವಿಚಾರಂ ಸಮಾಧಿಜಂ ಪೀತಿಸುಖಂ ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ಪೀತಿಯಾ ಚ ವಿರಾಗಾ ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಚ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಚ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸುಖಞ್ಚ ಕಾಯೇನ ಪಟಿಸಂವೇದೇತಿ, ಯಂ ತಂ ಅರಿಯಾ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತಿ – ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸತಿಮಾ ಸುಖವಿಹಾರೀ’’ತಿ ತತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ…ಪೇ॰… ಸುಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚ ಪಹಾನಾ ಪುಬ್ಬೇವ ಸೋಮನಸ್ಸದೋಮನಸ್ಸಾನಂ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸತಿಪಾರಿಸುದ್ಧಿಂ ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ।
638. Cattāri jhānāni – idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati…pe… vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati…pe… pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati…pe… sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
೬೩೯. ಚತುನ್ನಂ ಝಾನಾನಂ ಕತಿ ಕುಸಲಾ, ಕತಿ ಅಕುಸಲಾ, ಕತಿ ಅಬ್ಯಾಕತಾ…ಪೇ॰… ಕತಿ ಸರಣಾ, ಕತಿ ಅರಣಾ?
639. Catunnaṃ jhānānaṃ kati kusalā, kati akusalā, kati abyākatā…pe… kati saraṇā, kati araṇā?
೧. ತಿಕಂ
1. Tikaṃ
೬೪೦. ಸಿಯಾ ಕುಸಲಾ, ಸಿಯಾ ಅಬ್ಯಾಕತಾ। ತೀಣಿ ಝಾನಾನಿ – ಏತ್ಥುಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖಂ ವೇದನಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ, ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ – ಏತ್ಥುಪ್ಪನ್ನಂ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಂ ವೇದನಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ। ಸಿಯಾ ವಿಪಾಕಾ, ಸಿಯಾ ವಿಪಾಕಧಮ್ಮಧಮ್ಮಾ, ಸಿಯಾ ನೇವವಿಪಾಕನವಿಪಾಕಧಮ್ಮಧಮ್ಮಾ। ಸಿಯಾ ಉಪಾದಿನ್ನುಪಾದಾನಿಯಾ, ಸಿಯಾ ಅನುಪಾದಿನ್ನುಪಾದಾನಿಯಾ, ಸಿಯಾ ಅನುಪಾದಿನ್ನಅನುಪಾದಾನಿಯಾ। ಸಿಯಾ ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ, ಸಿಯಾ ಅಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಅಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ। ಪಠಮಂ ಝಾನಂ – ಏತ್ಥುಪ್ಪನ್ನೇ ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಸವಿತಕ್ಕಂ ಸವಿಚಾರಂ, ತೀಣಿ ಝಾನಾನಿ ಅವಿತಕ್ಕಅವಿಚಾರಾ। ದ್ವೇ ಝಾನಾನಿ – ಏತ್ಥುಪ್ಪನ್ನಂ ಪೀತಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಪೀತಿಸಹಗತಾ, ತೀಣಿ ಝಾನಾನಿ – ಏತ್ಥುಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸುಖಸಹಗತಾ, ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ – ಏತ್ಥುಪ್ಪನ್ನಂ ಉಪೇಕ್ಖಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ। ನೇವ ದಸ್ಸನೇನ ನ ಭಾವನಾಯ ಪಹಾತಬ್ಬಾ। ನೇವ ದಸ್ಸನೇನ ನ ಭಾವನಾಯ ಪಹಾತಬ್ಬಹೇತುಕಾ। ಸಿಯಾ ಆಚಯಗಾಮಿನೋ, ಸಿಯಾ ಅಪಚಯಗಾಮಿನೋ, ಸಿಯಾ ನೇವಾಚಯಗಾಮಿನಾಪಚಯಗಾಮಿನೋ। ಸಿಯಾ ಸೇಕ್ಖಾ, ಸಿಯಾ ಅಸೇಕ್ಖಾ, ಸಿಯಾ ನೇವಸೇಕ್ಖನಾಸೇಕ್ಖಾ। ಸಿಯಾ ಮಹಗ್ಗತಾ, ಸಿಯಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಾ। ತೀಣಿ ಝಾನಾನಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಾತಿಪಿ, ಮಹಗ್ಗತಾರಮ್ಮಣಾತಿಪಿ, ಸಿಯಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಾರಮ್ಮಣಾ , ಸಿಯಾ ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಾರಮ್ಮಣಾತಿ; ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಸಿಯಾ ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ, ಸಿಯಾ ಮಹಗ್ಗತಾರಮ್ಮಣಂ, ಸಿಯಾ ಅಪ್ಪಮಾಣಾರಮ್ಮಣಂ; ಸಿಯಾ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣನ್ತಿಪಿ, ಮಹಗ್ಗತಾರಮ್ಮಣನ್ತಿಪಿ, ಅಪ್ಪಮಾಣಾರಮ್ಮಣನ್ತಿಪಿ । ಸಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮಾ, ಸಿಯಾ ಪಣೀತಾ। ಸಿಯಾ ಸಮ್ಮತ್ತನಿಯತಾ, ಸಿಯಾ ಅನಿಯತಾ। ತೀಣಿ ಝಾನಾನಿ ನ ಮಗ್ಗಾರಮ್ಮಣಾ, ಸಿಯಾ ಮಗ್ಗಹೇತುಕಾ, ಸಿಯಾ ಮಗ್ಗಾಧಿಪತಿನೋ, ಸಿಯಾ ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ ಮಗ್ಗಹೇತುಕಾತಿಪಿ, ಮಗ್ಗಾಧಿಪತಿನೋತಿಪಿ; ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಸಿಯಾ ಮಗ್ಗಾರಮ್ಮಣಂ, ಸಿಯಾ ಮಗ್ಗಹೇತುಕಂ, ಸಿಯಾ ಮಗ್ಗಾಧಿಪತಿ, ಸಿಯಾ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಮಗ್ಗಾರಮ್ಮಣನ್ತಿಪಿ, ಮಗ್ಗಹೇತುಕನ್ತಿಪಿ ಮಗ್ಗಾಧಿಪತೀತಿಪಿ। ಸಿಯಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ, ಸಿಯಾ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾ, ಸಿಯಾ ಉಪ್ಪಾದಿನೋ। ಸಿಯಾ ಅತೀತಾ, ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಾ, ಸಿಯಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾ। ತೀಣಿ ಝಾನಾನಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ ಅತೀತಾರಮ್ಮಣಾತಿಪಿ, ಅನಾಗತಾರಮ್ಮಣಾತಿಪಿ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾರಮ್ಮಣಾತಿಪಿ; ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಸಿಯಾ ಅತೀತಾರಮ್ಮಣಂ, ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಾರಮ್ಮಣಂ, ಸಿಯಾ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾರಮ್ಮಣಂ, ಸಿಯಾ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಅತೀತಾರಮ್ಮಣನ್ತಿಪಿ, ಅನಾಗತಾರಮ್ಮಣನ್ತಿಪಿ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಾರಮಣನ್ತಿಪಿ। ಸಿಯಾ ಅಜ್ಝತ್ತಾ, ಸಿಯಾ ಬಹಿದ್ಧಾ, ಸಿಯಾ ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ। ತೀಣಿ ಝಾನಾನಿ ಬಹಿದ್ಧಾರಮ್ಮಣಾ, ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಸಿಯಾ ಅಜ್ಝತ್ತಾರಮ್ಮಣಂ, ಸಿಯಾ ಬಹಿದ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ, ಸಿಯಾ ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾರಮ್ಮಣಂ, ಸಿಯಾ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಅಜ್ಝತ್ತಾರಮ್ಮಣನ್ತಿಪಿ, ಬಹಿದ್ಧಾರಮ್ಮಣನ್ತಿಪಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾರಮ್ಮಣನ್ತಿಪಿ। ಅನಿದಸ್ಸನಅಪ್ಪಟಿಘಾ।
640. Siyā kusalā, siyā abyākatā. Tīṇi jhānāni – etthuppannaṃ sukhaṃ vedanaṃ ṭhapetvā sukhāya vedanāya sampayuttā, catutthaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ ṭhapetvā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṃ. Siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipākanavipākadhammadhammā. Siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā. Siyā asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikā, siyā asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikā. Paṭhamaṃ jhānaṃ – etthuppanne vitakkavicāre ṭhapetvā savitakkaṃ savicāraṃ, tīṇi jhānāni avitakkaavicārā. Dve jhānāni – etthuppannaṃ pītiṃ ṭhapetvā pītisahagatā, tīṇi jhānāni – etthuppannaṃ sukhaṃ ṭhapetvā sukhasahagatā, catutthaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ upekkhaṃ ṭhapetvā upekkhāsahagataṃ. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. Siyā ācayagāmino, siyā apacayagāmino, siyā nevācayagāmināpacayagāmino. Siyā sekkhā, siyā asekkhā, siyā nevasekkhanāsekkhā. Siyā mahaggatā, siyā appamāṇā. Tīṇi jhānāni na vattabbā parittārammaṇātipi, mahaggatārammaṇātipi, siyā appamāṇārammaṇā , siyā na vattabbā appamāṇārammaṇāti; catutthaṃ jhānaṃ siyā parittārammaṇaṃ, siyā mahaggatārammaṇaṃ, siyā appamāṇārammaṇaṃ; siyā na vattabbaṃ parittārammaṇantipi, mahaggatārammaṇantipi, appamāṇārammaṇantipi . Siyā majjhimā, siyā paṇītā. Siyā sammattaniyatā, siyā aniyatā. Tīṇi jhānāni na maggārammaṇā, siyā maggahetukā, siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggahetukātipi, maggādhipatinotipi; catutthaṃ jhānaṃ siyā maggārammaṇaṃ, siyā maggahetukaṃ, siyā maggādhipati, siyā na vattabbaṃ maggārammaṇantipi, maggahetukantipi maggādhipatītipi. Siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppādino. Siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. Tīṇi jhānāni na vattabbā atītārammaṇātipi, anāgatārammaṇātipi, paccuppannārammaṇātipi; catutthaṃ jhānaṃ siyā atītārammaṇaṃ, siyā anāgatārammaṇaṃ, siyā paccuppannārammaṇaṃ, siyā na vattabbaṃ atītārammaṇantipi, anāgatārammaṇantipi, paccuppannāramaṇantipi. Siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā. Tīṇi jhānāni bahiddhārammaṇā, catutthaṃ jhānaṃ siyā ajjhattārammaṇaṃ, siyā bahiddhārammaṇaṃ, siyā ajjhattabahiddhārammaṇaṃ, siyā na vattabbaṃ ajjhattārammaṇantipi, bahiddhārammaṇantipi, ajjhattabahiddhārammaṇantipi. Anidassanaappaṭighā.
೨. ದುಕಂ
2. Dukaṃ
೬೪೧. ನ ಹೇತೂ, ಸಹೇತುಕಾ, ಹೇತುಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ, ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ ‘‘ಹೇತೂ ಚೇವ ಸಹೇತುಕಾ ಚಾ’’ತಿ, ಸಹೇತುಕಾ ಚೇವ ನ ಚ ಹೇತೂ, ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ ‘‘ಹೇತೂ ಚೇವ ಹೇತುಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚಾ’’ತಿ, ಹೇತುಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚೇವ ನ ಚ ಹೇತೂ, ನ ಹೇತೂ ಸಹೇತುಕಾ।
641. Na hetū, sahetukā, hetusampayuttā, na vattabbā ‘‘hetū ceva sahetukā cā’’ti, sahetukā ceva na ca hetū, na vattabbā ‘‘hetū ceva hetusampayuttā cā’’ti, hetusampayuttā ceva na ca hetū, na hetū sahetukā.
ಸಪ್ಪಚ್ಚಯಾ, ಸಙ್ಖತಾ, ಅನಿದಸ್ಸನಾ, ಅಪ್ಪಟಿಘಾ, ಅರೂಪಾ , ಸಿಯಾ ಲೋಕಿಯಾ, ಸಿಯಾ ಲೋಕುತ್ತರಾ, ಕೇನಚಿ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ, ಕೇನಚಿ ನ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ।
Sappaccayā, saṅkhatā, anidassanā, appaṭighā, arūpā , siyā lokiyā, siyā lokuttarā, kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.
ನೋ ಆಸವಾ, ಸಿಯಾ ಸಾಸವಾ, ಸಿಯಾ ಅನಾಸವಾ, ಆಸವವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾ, ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ ‘‘ಆಸವಾ ಚೇವ ಸಾಸವಾ ಚಾ’’ತಿ, ಸಿಯಾ ಸಾಸವಾ ಚೇವ ನೋ ಚ ಆಸವಾ, ಸಿಯಾ ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ ‘‘ಸಾಸವಾ ಚೇವ ನೋ ಚ ಆಸವಾ’’ತಿ। ನ ವತ್ತಬ್ಬಾ ‘‘ಆಸವಾ ಚೇವ ಆಸವಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚಾತಿ’’ಪಿ, ಆಸವಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚೇವ ನೋ ಚ ಆಸವಾತಿಪಿ। ಸಿಯಾ ಆಸವವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾ ಸಾಸವಾ, ಸಿಯಾ ಆಸವವಿಪ್ಪಯುತ್ತಾ ಅನಾಸವಾ।
No āsavā, siyā sāsavā, siyā anāsavā, āsavavippayuttā, na vattabbā ‘‘āsavā ceva sāsavā cā’’ti, siyā sāsavā ceva no ca āsavā, siyā na vattabbā ‘‘sāsavā ceva no ca āsavā’’ti. Na vattabbā ‘‘āsavā ceva āsavasampayuttā cāti’’pi, āsavasampayuttā ceva no ca āsavātipi. Siyā āsavavippayuttā sāsavā, siyā āsavavippayuttā anāsavā.
ನೋ ಸಂಯೋಜನಾ…ಪೇ॰… ನೋ ಗನ್ಥಾ…ಪೇ॰… ನೋ ಓಘಾ…ಪೇ॰… ನೋ ಯೋಗಾ…ಪೇ॰… ನೋ ನೀವರಣಾ…ಪೇ॰… ನೋ ಪರಾಮಾಸಾ…ಪೇ॰… ಸಾರಮ್ಮಣಾ, ನೋ ಚಿತ್ತಾ, ಚೇತಸಿಕಾ, ಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ, ಚಿತ್ತಸಂಸಟ್ಠಾ, ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾ, ಚಿತ್ತಸಹಭುನೋ, ಚಿತ್ತಾನುಪರಿವತ್ತಿನೋ, ಚಿತ್ತಸಂಸಟ್ಠಸಮುಟ್ಠಾನಾ, ಚಿತ್ತಸಂಸಟ್ಠಸಮುಟ್ಠಾನಸಹಭುನೋ, ಚಿತ್ತಸಂಸಟ್ಠಸಮುಟ್ಠಾನಾನುಪರಿವತ್ತಿನೋ, ಬಾಹಿರಾ, ನೋ ಉಪಾದಾ, ಸಿಯಾ ಉಪಾದಿನ್ನಾ, ಸಿಯಾ ಅನುಪಾದಿನ್ನಾ।
No saṃyojanā…pe… no ganthā…pe… no oghā…pe… no yogā…pe… no nīvaraṇā…pe… no parāmāsā…pe… sārammaṇā, no cittā, cetasikā, cittasampayuttā, cittasaṃsaṭṭhā, cittasamuṭṭhānā, cittasahabhuno, cittānuparivattino, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino, bāhirā, no upādā, siyā upādinnā, siyā anupādinnā.
ನೋ ಉಪಾದಾನಾ…ಪೇ॰… ನೋ ಕಿಲೇಸಾ…ಪೇ॰… ನ ದಸ್ಸನೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಾ, ನ ಭಾವನಾಯ ಪಹಾತಬ್ಬಾ, ನ ದಸ್ಸನೇನ ಪಹಾತಬ್ಬಹೇತುಕಾ, ನ ಭಾವನಾಯ ಪಹಾತಬ್ಬಹೇತುಕಾ। ಪಠಮಂ ಝಾನಂ – ಏತ್ಥುಪ್ಪನ್ನಂ ವಿತಕ್ಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸವಿತಕ್ಕಂ, ತೀಣಿ ಝಾನಾನಿ ಅವಿತಕ್ಕಾ। ಪಠಮಂ ಝಾನಂ – ಏತ್ಥುಪ್ಪನ್ನಂ ವಿಚಾರಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸವಿಚಾರಂ, ತೀಣಿ ಝಾನಾನಿ ಅವಿಚಾರಾ। ದ್ವೇ ಝಾನಾನಿ – ಏತ್ಥುಪ್ಪನ್ನಂ ಪೀತಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಪ್ಪೀತಿಕಾ, ದ್ವೇ ಝಾನಾನಿ ಅಪ್ಪೀತಿಕಾ। ದ್ವೇ ಝಾನಾನಿ – ಏತ್ಥುಪ್ಪನ್ನಂ ಪೀತಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಪೀತಿಸಹಗತಾ, ದ್ವೇ ಝಾನಾನಿ ನ ಪೀತಿಸಹಗತಾ। ತೀಣಿ ಝಾನಾನಿ – ಏತ್ಥುಪ್ಪನ್ನಂ ಸುಖಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸುಖಸಹಗತಾ, ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ನ ಸುಖಸಹಗತಂ। ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ – ಏತ್ಥುಪ್ಪನ್ನಂ ಉಪೇಕ್ಖಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ, ತೀಣಿ ಝಾನಾನಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾ, ನ ಕಾಮಾವಚರಾ, ಸಿಯಾ ರೂಪಾವಚರಾ, ಸಿಯಾ ನ ರೂಪಾವಚರಾ, ತೀಣಿ ಝಾನಾನಿ ನ ಅರೂಪಾವಚರಾ, ಚತುತ್ಥಂ ಝಾನಂ ಸಿಯಾ ಅರೂಪಾವಚರಂ, ಸಿಯಾ ನ ಅರೂಪಾವಚರಂ, ಸಿಯಾ ಪರಿಯಾಪನ್ನಾ, ಸಿಯಾ ಅಪರಿಯಾಪನ್ನಾ, ಸಿಯಾ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಾ, ಸಿಯಾ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಾ, ಸಿಯಾ ನಿಯತಾ, ಸಿಯಾ ಅನಿಯತಾ, ಸಿಯಾ ಸಉತ್ತರಾ, ಸಿಯಾ ಅನುತ್ತರಾ, ಅರಣಾತಿ।
No upādānā…pe… no kilesā…pe… na dassanena pahātabbā, na bhāvanāya pahātabbā, na dassanena pahātabbahetukā, na bhāvanāya pahātabbahetukā. Paṭhamaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ vitakkaṃ ṭhapetvā savitakkaṃ, tīṇi jhānāni avitakkā. Paṭhamaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ vicāraṃ ṭhapetvā savicāraṃ, tīṇi jhānāni avicārā. Dve jhānāni – etthuppannaṃ pītiṃ ṭhapetvā sappītikā, dve jhānāni appītikā. Dve jhānāni – etthuppannaṃ pītiṃ ṭhapetvā pītisahagatā, dve jhānāni na pītisahagatā. Tīṇi jhānāni – etthuppannaṃ sukhaṃ ṭhapetvā sukhasahagatā, catutthaṃ jhānaṃ na sukhasahagataṃ. Catutthaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ upekkhaṃ ṭhapetvā upekkhāsahagataṃ, tīṇi jhānāni upekkhāsahagatā, na kāmāvacarā, siyā rūpāvacarā, siyā na rūpāvacarā, tīṇi jhānāni na arūpāvacarā, catutthaṃ jhānaṃ siyā arūpāvacaraṃ, siyā na arūpāvacaraṃ, siyā pariyāpannā, siyā apariyāpannā, siyā niyyānikā, siyā aniyyānikā, siyā niyatā, siyā aniyatā, siyā sauttarā, siyā anuttarā, araṇāti.
ಪಞ್ಹಾಪುಚ್ಛಕಂ।
Pañhāpucchakaṃ.
ಝಾನವಿಭಙ್ಗೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ।
Jhānavibhaṅgo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಮ್ಮೋಹವಿನೋದನೀ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
೧. ಸುತ್ತನ್ತಭಾಜನೀಯಂ • 1. Suttantabhājanīyaṃ
೨. ಅಭಿಧಮ್ಮಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
೩. ಪಞ್ಹಾಪುಚ್ಛಕವಣ್ಣನಾ • 3. Pañhāpucchakavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ೧೨. ಝಾನವಿಭಙ್ಗೋ • 12. Jhānavibhaṅgo
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಭಙ್ಗ-ಅನುಟೀಕಾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ೧೨. ಝಾನವಿಭಙ್ಗೋ • 12. Jhānavibhaṅgo