Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਭਙ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Vibhaṅgapāḷi |
੧੨. ਝਾਨવਿਭਙ੍ਗੋ
12. Jhānavibhaṅgo
੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ
1. Suttantabhājanīyaṃ
੫੦੮. ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ વਿਹਰਤਿ, ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ, ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੋ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਂ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਸਾਤਚ੍ਚਂ ਨੇਪਕ੍ਕਂ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਆਲੋਕਿਤੇ વਿਲੋਕਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੇ 1 ਪਸਾਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਅਸਿਤੇ ਪੀਤੇ ਖਾਯਿਤੇ ਸਾਯਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਕਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਗਤੇ ਠਿਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਿਤੇ ਭਾਸਿਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ। ਸੋ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਕਨ੍ਦਰਂ ਗਿਰਿਗੁਹਂ ਸੁਸਾਨਂ વਨਪਤ੍ਥਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਂ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜਂ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਂ વਿਜਨવਾਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਂ 2 ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਂ। ਸੋ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ વਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋ વਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋ વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ। ਸੋ ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯ વਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਤਿ, ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ। ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਂ ਪਹਾਯ ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਣਭੂਤਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ। ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਪਹਾਯ વਿਗਤਥਿਨਮਿਦ੍ਧੋ વਿਹਰਤਿ ਆਲੋਕਸਞ੍ਞੀ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ। ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪਹਾਯ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ વਿਹਰਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ , ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ। વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਪਹਾਯ ਤਿਣ੍ਣવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ વਿਹਰਤਿ ਅਕਥਂਕਥੀ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ। ਸੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣੇ ਪਹਾਯ ਚੇਤਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
508. Idha bhikkhu pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati, ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto sātaccaṃ nepakkaṃ bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto. So abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite 3 pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ 4 paṭisallānasāruppaṃ. So araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti. Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti. Thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti. Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto , uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti. So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘‘ananto ākāso’’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati; sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati; sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘natthi kiñcī’’ti ākiñcāyatanaṃ upasampajja viharati; sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
ਮਾਤਿਕਾ
Mātikā
੫੦੯. ‘‘ਇਧਾ’’ਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਖਨ੍ਤਿਯਾ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਰੁਚਿਯਾ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਆਦਾਯੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਿਨਯੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਾવਚਨੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਇਧਾ’’ਤਿ।
509. ‘‘Idhā’’ti imissā diṭṭhiyā, imissā khantiyā, imissā ruciyā, imasmiṃ ādāye, imasmiṃ dhamme, imasmiṃ vinaye, imasmiṃ dhammavinaye, imasmiṃ pāvacane, imasmiṃ brahmacariye, imasmiṃ satthusāsane. Tena vuccati ‘‘idhā’’ti.
੫੧੦. ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਕੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਨ੍ਦਤਿ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਾਪਕਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਓਧਿਸੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨੋਧਿਸੋ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੇਕ੍ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨੇવਸੇਕ੍ਖਨਾਸੇਕ੍ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਗ੍ਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਣ੍ਡੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਕੁਪ੍ਪੇਨ ਠਾਨਾਰਹੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ।
510. ‘‘Bhikkhū’’ti samaññāya bhikkhu, paṭiññāya bhikkhu, bhikkhatīti bhikkhu, bhikkhakoti bhikkhu, bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu, bhinnapaṭadharoti bhikkhu, bhindati pāpake akusale dhammeti bhikkhu, bhinnattā pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ bhikkhu, odhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu, anodhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu, sekkho bhikkhu, asekkho bhikkhu, nevasekkhanāsekkho bhikkhu, aggo bhikkhu, bhadro bhikkhu, maṇḍo bhikkhu, sāro bhikkhu, samaggena saṅghena ñatticatutthena kammena akuppena ṭhānārahena upasampanno bhikkhu.
੫੧੧. ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਸੀਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਆਦਿ ਚਰਣਂ ਸਂਯਮੋ ਸਂવਰੋ ਮੋਕ੍ਖਂ ਪਾਮੋਕ੍ਖਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਸਂવਰੋਤਿ। ਕਾਯਿਕੋ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ, વਾਚਸਿਕੋ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ , ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੋ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ। ਸਂવੁਤੋਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਾਗਤੋ ਸਮੁਪਾਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ’’ਤਿ।
511. ‘‘Pātimokkha’’nti sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mokkhaṃ pāmokkhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā. Saṃvaroti. Kāyiko avītikkamo, vācasiko avītikkamo , kāyikavācasiko avītikkamo. Saṃvutoti. Iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati ‘‘pātimokkhasaṃvarasaṃvuto’’ti.
੫੧੨. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
512. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੫੧੩. ‘‘ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਆਚਾਰੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਨਾਚਾਰੋ।
513. ‘‘Ācāragocarasampanno’’ti atthi ācāro, atthi anācāro.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਨਾਚਾਰੋ? ਕਾਯਿਕੋ વੀਤਿਕ੍ਕਮੋ, વਾਚਸਿਕੋ વੀਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੋ વੀਤਿਕ੍ਕਮੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਨਾਚਾਰੋ’’। ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਂ ਅਨਾਚਾਰੋ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વੇਲ਼ੁਦਾਨੇਨ વਾ ਪਤ੍ਤਦਾਨੇਨ વਾ ਪੁਪ੍ਫਦਾਨੇਨ વਾ ਫਲਦਾਨੇਨ વਾ ਸਿਨਾਨਦਾਨੇਨ વਾ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਦਾਨੇਨ વਾ ਚਾਟੁਕਮ੍ਯਤਾਯ વਾ ਮੁਗ੍ਗਸੂਪ੍ਯਤਾਯ 5 વਾ ਪਾਰਿਭਟਯਤਾਯ વਾ ਜਙ੍ਘਪੇਸਨਿਕੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ વਾ ਬੁਦ੍ਧਪਟਿਕੁਟ੍ਠੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવੇਨ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਨਾਚਾਰੋ’’।
Tattha katamo anācāro? Kāyiko vītikkamo, vācasiko vītikkamo, kāyikavācasiko vītikkamo – ayaṃ vuccati ‘‘anācāro’’. Sabbampi dussīlyaṃ anācāro. Idhekacco veḷudānena vā pattadānena vā pupphadānena vā phaladānena vā sinānadānena vā dantakaṭṭhadānena vā cāṭukamyatāya vā muggasūpyatāya 6 vā pāribhaṭayatāya vā jaṅghapesanikena vā aññataraññatarena vā buddhapaṭikuṭṭhena micchāājīvena jīvikaṃ kappeti – ayaṃ vuccati ‘‘anācāro’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਆਚਾਰੋ? ਕਾਯਿਕੋ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ, વਾਚਸਿਕੋ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੋ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਆਚਾਰੋ’’ । ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਸੀਲਸਂવਰੋ ਆਚਾਰੋ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਨ વੇਲ਼ੁਦਾਨੇਨ ਨ ਪਤ੍ਤਦਾਨੇਨ ਨ ਪੁਪ੍ਫਦਾਨੇਨ ਨ ਫਲਦਾਨੇਨ ਨ ਸਿਨਾਨਦਾਨੇਨ ਨ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਦਾਨੇਨ ਨ ਚਾਟੁਕਮ੍ਯਤਾਯ ਨ ਮੁਗ੍ਗਸੂਪ੍ਯਤਾਯ ਨ ਪਾਰਿਭਟਯਤਾਯ ਨ ਜਙ੍ਘਪੇਸਨਿਕੇਨ ਨ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਪਟਿਕੁਟ੍ਠੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવੇਨ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਆਚਾਰੋ’’।
Tattha katamo ācāro? Kāyiko avītikkamo, vācasiko avītikkamo, kāyikavācasiko avītikkamo – ayaṃ vuccati ‘‘ācāro’’ . Sabbopi sīlasaṃvaro ācāro. Idhekacco na veḷudānena na pattadānena na pupphadānena na phaladānena na sinānadānena na dantakaṭṭhadānena na cāṭukamyatāya na muggasūpyatāya na pāribhaṭayatāya na jaṅghapesanikena na aññataraññatarena buddhapaṭikuṭṭhena micchāājīvena jīvikaṃ kappeti – ayaṃ vuccati ‘‘ācāro’’.
੫੧੪. ‘‘ਗੋਚਰੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਗੋਚਰੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਗੋਚਰੋ।
514. ‘‘Gocaro’’ti atthi gocaro, atthi agocaro.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਗੋਚਰੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ વੇਸਿਯਾਗੋਚਰੋ વਾ ਹੋਤਿ વਿਧવਾਗੋਚਰੋ વਾ ਥੁਲ੍ਲਕੁਮਾਰਿਗੋਚਰੋ વਾ ਪਣ੍ਡਕਗੋਚਰੋ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਗੋਚਰੋ વਾ ਪਾਨਾਗਾਰਗੋਚਰੋ વਾ, ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਰਾਜੂਹਿ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੇਹਿ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕੇਨ ਸਂਸਗ੍ਗੇਨ ; ਯਾਨਿ વਾ ਪਨ ਤਾਨਿ ਕੁਲਾਨਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਨਿ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਿ ਅਨੋਪਾਨਭੂਤਾਨਿ ਅਕ੍ਕੋਸਕਪਰਿਭਾਸਕਾਨਿ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਾਨਿ ਅਹਿਤਕਾਮਾਨਿ ਅਫਾਸੁਕਕਾਮਾਨਿ ਅਯੋਗਕ੍ਖੇਮਕਾਮਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ, ਤਥਾਰੂਪਾਨਿ ਕੁਲਾਨਿ ਸੇવਤਿ ਭਜਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਗੋਚਰੋ’’।
Tattha katamo agocaro? Idhekacco vesiyāgocaro vā hoti vidhavāgocaro vā thullakumārigocaro vā paṇḍakagocaro vā bhikkhunigocaro vā pānāgāragocaro vā, saṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena ; yāni vā pana tāni kulāni assaddhāni appasannāni anopānabhūtāni akkosakaparibhāsakāni anatthakāmāni ahitakāmāni aphāsukakāmāni ayogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati – ayaṃ vuccati ‘‘agocaro’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਗੋਚਰੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਨ વੇਸਿਯਾਗੋਚਰੋ ਹੋਤਿ ਨ વਿਧવਾਗੋਚਰੋ ਨ ਥੁਲ੍ਲਕੁਮਾਰਿਗੋਚਰੋ ਨ ਪਣ੍ਡਕਗੋਚਰੋ ਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਗੋਚਰੋ ਨ ਪਾਨਾਗਾਰਗੋਚਰੋ, ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਰਾਜੂਹਿ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਹਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੇਹਿ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕੇਨ ਸਂਸਗ੍ਗੇਨ; ਯਾਨਿ વਾ ਪਨ ਤਾਨਿ ਕੁਲਾਨਿ ਸਦ੍ਧਾਨਿ ਪਸਨ੍ਨਾਨਿ ਓਪਾਨਭੂਤਾਨਿ ਕਾਸਾવਪਜ੍ਜੋਤਾਨਿ ਇਸਿવਾਤਪਟਿવਾਤਾਨਿ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾਨਿ ਹਿਤਕਾਮਾਨਿ ਫਾਸੁਕਕਾਮਾਨਿ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਕਾਮਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ, ਤਥਾਰੂਪਾਨਿ ਕੁਲਾਨਿ ਸੇવਤਿ ਭਜਤਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਗੋਚਰੋ’’। ਇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਆਚਾਰੇਨ ਇਮਿਨਾ ਚ ਗੋਚਰੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ।
Tattha katamo gocaro? Idhekacco na vesiyāgocaro hoti na vidhavāgocaro na thullakumārigocaro na paṇḍakagocaro na bhikkhunigocaro na pānāgāragocaro, asaṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena; yāni vā pana tāni kulāni saddhāni pasannāni opānabhūtāni kāsāvapajjotāni isivātapaṭivātāni atthakāmāni hitakāmāni phāsukakāmāni yogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati – ayaṃ vuccati ‘‘gocaro’’. Iti iminā ca ācārena iminā ca gocarena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘ācāragocarasampanno’’ti.
੫੧੫. ‘‘ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਅਣੁਮਤ੍ਤਾ વਜ੍ਜਾ? ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ વਜ੍ਜਾਨਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਾਨਿ ਓਰਮਤ੍ਤਕਾਨਿ ਲਹੁਸਾਨਿ ਲਹੁਸਮ੍ਮਤਾਨਿ ਸਂਯਮਕਰਣੀਯਾਨਿ ਸਂવਰਕਰਣੀਯਾਨਿ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕਰਣੀਯਾਨਿ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾਨਿ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਣੁਮਤ੍ਤਾ વਜ੍ਜਾ’’। ਇਤਿ ਇਮੇਸੁ ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ વਜ੍ਜਦਸ੍ਸਾવੀ ਚ ਹੋਤਿ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ ਚ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀ ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਦਸ੍ਸਾવੀ ਚ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ’’ਤਿ।
515. ‘‘Aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī’’ti tattha katame aṇumattā vajjā? Yāni tāni vajjāni appamattakāni oramattakāni lahusāni lahusammatāni saṃyamakaraṇīyāni saṃvarakaraṇīyāni cittuppādakaraṇīyāni manasikārapaṭibaddhāni – ime vuccanti ‘‘aṇumattā vajjā’’. Iti imesu aṇumattesu vajjesu vajjadassāvī ca hoti bhayadassāvī ca ādīnavadassāvī ca nissaraṇadassāvī ca. Tena vuccati ‘‘aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī’’ti.
੫੧੬. ‘‘ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾ? ਚਤਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ – ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਿਕ੍ਖਾ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਿਕ੍ਖਾ, ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਕਸਿਕ੍ਖਾ, ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਸਿਕ੍ਖਾ। ਇਮਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਯੋ’’। ਇਤਿ ਇਮਾਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂ’’ਤਿ।
516. ‘‘Samādāya sikkhati sikkhāpadesū’’ti tattha katamā sikkhā? Catasso sikkhā – bhikkhūnaṃ bhikkhusikkhā, bhikkhunīnaṃ bhikkhunisikkhā, upāsakānaṃ upāsakasikkhā, upāsikānaṃ upāsikasikkhā. Imā vuccanti ‘‘sikkhāyo’’. Iti imāsu sikkhāsu sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ samādāya vattati. Tena vuccati ‘‘samādāya sikkhati sikkhāpadesū’’ti.
੫੧੭. ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾ।
517. ‘‘Indriyesu guttadvāro’’ti atthi indriyesu guttadvāratā, atthi aguttadvāratā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਨ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਨ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਯਾ ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਗੁਤ੍ਤਿ ਅਗੋਪਨਾ ਅਨਾਰਕ੍ਖੋ ਅਸਂવਰੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾ’’।
Tattha katamā indriyesu aguttadvāratā? Idhekacco cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati manindriyaṃ, manindriye na saṃvaraṃ āpajjati. Yā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ agutti agopanā anārakkho asaṃvaro – ayaṃ vuccati ‘‘indriyesu aguttadvāratā’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਞਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਯਾ ਇਮੇਸਂ ਛਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਗੁਤ੍ਤਿ ਗੋਪਨਾ ਆਰਕ੍ਖੋ ਸਂવਰੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾ’’। ਇਮਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾਯ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਪੇਤੋ…ਪੇ॰… ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੋ’’ਤਿ।
Tattha katamā indriyesu guttadvāratā? Idhekacco cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Ñatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Yā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ gutti gopanā ārakkho saṃvaro – ayaṃ vuccati ‘‘indriyesu guttadvāratā’’. Imāya indriyesu guttadvāratāya upeto hoti samupeto…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘indriyesu guttadvāro’’ti.
੫੧੮. ‘‘ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ।
518. ‘‘Bhojane mattaññū’’ti atthi bhojane mattaññutā, atthi bhojane amattaññutā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਅਯੋਨਿਸੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ ਦવਾਯ ਮਦਾਯ ਮਣ੍ਡਨਾਯ વਿਭੂਸਨਾਯ। ਯਾ ਤਤ੍ਥ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਭੋਜਨੇ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ’’ਤਿ।
Tattha katamā bhojane amattaññutā? Idhekacco appaṭisaṅkhā ayoniso āhāraṃ āhāreti davāya madāya maṇḍanāya vibhūsanāya. Yā tattha asantuṭṭhitā amattaññutā appaṭisaṅkhā bhojane – ayaṃ vuccati ‘‘bhojane amattaññutā’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਯੋਨਿਸੋ ਆਹਾਰਂ ਆਹਾਰੇਤਿ – ‘‘ਨੇવ ਦવਾਯ ਨ ਮਦਾਯ ਨ ਮਣ੍ਡਨਾਯ ਨ વਿਭੂਸਨਾਯ, ਯਾવਦੇવ ਇਮਸ੍ਸ ਕਾਯਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਯਾਪਨਾਯ વਿਹਿਂਸੂਪਰਤਿਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯ, ਇਤਿ ਪੁਰਾਣਞ੍ਚ વੇਦਨਂ ਪਟਿਹਙ੍ਖਾਮਿ ਨવਞ੍ਚ વੇਦਨਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮਿ ਯਾਤ੍ਰਾ ਚ ਮੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨવਜ੍ਜਤਾ ਚ ਫਾਸੁ વਿਹਾਰੋ ਚਾ’’ਤਿ। ਯਾ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਭੋਜਨੇ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾ’’। ਇਮਾਯ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ’’ਤਿ।
Tattha katamā bhojane mattaññutā? Idhekacco paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsu vihāro cā’’ti. Yā tattha santuṭṭhitā mattaññutā paṭisaṅkhā bhojane – ayaṃ vuccati ‘‘bhojane mattaññutā’’. Imāya bhojane mattaññutāya upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘bhojane mattaññū’’ti.
੫੧੯. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਂ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿવਸਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆવਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਯਾਮਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆવਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ 7 ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆવਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ। ਏવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਂ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ।
519. Kathañca bhikkhu pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto hoti? Idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamayāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā majjhimayāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ 8 accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā, rattiyā pacchimayāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti. Evaṃ bhikkhu pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto.
੫੨੦. ‘‘ਸਾਤਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ। ਯੋ ਚੇਤਸਿਕੋ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ।
520. ‘‘Sātacca’’nti. Yo cetasiko vīriyārambho…pe… sammāvāyāmo.
੫੨੧. ‘‘ਨੇਪਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ…ਪੇ॰… ਅਮੋਹੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ।
521. ‘‘Nepakka’’nti. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi.
੫੨੨. ‘‘ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ? ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ – ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, વੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ । ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ’’। ਇਤਿ ਤੇ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਕੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ।
522. ‘‘Bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto’’ti. Tattha katame bodhipakkhikā dhammā? Satta bojjhaṅgā – satisambojjhaṅgo, dhammavicayasambojjhaṅgo, vīriyasambojjhaṅgo, pītisambojjhaṅgo, passaddhisambojjhaṅgo, samādhisambojjhaṅgo, upekkhāsambojjhaṅgo . Ime vuccanti ‘‘bodhipakkhikā dhammā’’. Iti te bodhipakkhike dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati ‘‘bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto’’ti.
੫੨੩. ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਆਲੋਕਿਤੇ વਿਲੋਕਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਮਿਞ੍ਜਿਤੇ ਪਸਾਰਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਅਸਿਤੇ ਪੀਤੇ ਖਾਯਿਤੇ ਸਾਯਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ , ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਕਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ; ਗਤੇ ਠਿਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਿਤੇ ਭਾਸਿਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਆਲੋਕੇਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ વਿਲੋਕੇਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਮਿਞ੍ਜੇਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਸਾਰੇਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣੇ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਅਸਿਤੇ ਪੀਤੇ ਖਾਯਿਤੇ ਸਾਯਿਤੇ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਕਮ੍ਮੇ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਗਤੇ ਠਿਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਿਤੇ ਭਾਸਿਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤੀਤਿ।
523. Kathañca bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti , uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti; gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti? Idha bhikkhu sato sampajāno abhikkamati, sato sampajāno paṭikkamati, sato sampajāno āloketi, sato sampajāno viloketi, sato sampajāno samiñjeti, sato sampajāno pasāreti, sato sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sato sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sato sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sato sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sato sampajānakārī hotīti.
੫੨੪. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸਤਿ? ਯਾ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਪਟਿਸ੍ਸਤਿ ਸਤਿ ਸਰਣਤਾ ਧਾਰਣਤਾ ਅਪਿਲਾਪਨਤਾ ਅਸਮ੍ਮੁਸਨਤਾ ਸਤਿ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਤਿਬਲਂ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿ’’।
524. Tattha katamā sati? Yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammusanatā sati satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’.
੫੨੫. ‘‘ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ? ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ વਿਚਯੋ ਪવਿਚਯੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਾ ਉਪਲਕ੍ਖਣਾ ਪਚ੍ਚੁਪਲਕ੍ਖਣਾ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ ਕੋਸਲ੍ਲਂ ਨੇਪੁਞ੍ਞਂ વੇਭਬ੍ਯਾ ਚਿਨ੍ਤਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਾ ਭੂਰੀਮੇਧਾ ਪਰਿਣਾਯਿਕਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ ਪਤੋਦੋ ਪਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ ਪਞ੍ਞਾਸਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਾਪਾਸਾਦੋ ਪਞ੍ਞਾਆਲੋਕੋ ਪਞ੍ਞਾਓਭਾਸੋ ਪਞ੍ਞਾਪਜ੍ਜੋਤੋ ਪਞ੍ਞਾਰਤਨਂ ਅਮੋਹੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’’। ਇਤਿ ਇਮਾਯ ਚ ਸਤਿਯਾ ਇਮਿਨਾ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਏવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਆਲੋਕੇਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ વਿਲੋਕੇਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਮਿਞ੍ਜੇਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਸਾਰੇਤਿ, ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣੇ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਅਸਿਤੇ ਪੀਤੇ ਖਾਯਿਤੇ ਸਾਯਿਤੇ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਕਮ੍ਮੇ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਗਤੇ ਠਿਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸੁਤ੍ਤੇ ਜਾਗਰਿਤੇ ਭਾਸਿਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇ ਸਮ੍ਪਜਾਨਕਾਰੀ ਹੋਤਿ।
525. ‘‘Sampajāno’’ti tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūrīmedhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘sampajaññaṃ’’. Iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti…pe… samannāgato. Evaṃ bhikkhu sato sampajāno abhikkamati, sato sampajāno paṭikkamati, sato sampajāno āloketi, sato sampajāno viloketi, sato sampajāno samiñjeti, sato sampajāno pasāreti, sato sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sato sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sato sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sato sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti.
੫੨੬. ‘‘વਿવਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚੇਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਨਾਕਿਣ੍ਣਂ ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ। ਤੇਨ ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ। ਦੂਰੇ ਚੇਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਨਾਕਿਣ੍ਣਂ ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ। ਤੇਨ ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ।
526. ‘‘Vivitta’’nti santike cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ vivittaṃ. Dūre cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ vivittaṃ.
੫੨੭. ‘‘ਸੇਨਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਚੋਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਪੀਠਮ੍ਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਭਿਸਿਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਬਿਬ੍ਬੋਹਨਮ੍ਪਿ 9 ਸੇਨਾਸਨਂ, વਿਹਾਰੋਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਅਡ੍ਢਯੋਗੋਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਪਾਸਾਦੋਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਅਟ੍ਟੋਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਮਾਲ਼ੋਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਲੇਣਮ੍ਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਗੁਹਾਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਮ੍ਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ, વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬੋਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ। ਯਤ੍ਥ વਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ।
527. ‘‘Senāsana’’nti mañcopi senāsanaṃ, pīṭhampi senāsanaṃ, bhisipi senāsanaṃ, bibbohanampi 10 senāsanaṃ, vihāropi senāsanaṃ, aḍḍhayogopi senāsanaṃ, pāsādopi senāsanaṃ, aṭṭopi senāsanaṃ, māḷopi senāsanaṃ, leṇampi senāsanaṃ, guhāpi senāsanaṃ, rukkhamūlampi senāsanaṃ, veḷugumbopi senāsanaṃ. Yattha vā pana bhikkhū paṭikkamanti sabbametaṃ senāsanaṃ.
੫੨੮. ‘‘વਿવਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤੀ’’ਤਿ ਇਮਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤਿ ਸਮ੍ਭਜਤਿ ਸੇવਤਿ ਨਿਸੇવਤਿ ਸਂਸੇવਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿવਿਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭਜਤੀ’’ਤਿ।
528. ‘‘Vivittaṃ senāsanaṃ bhajatī’’ti imaṃ vivittaṃ senāsanaṃ bhajati sambhajati sevati nisevati saṃsevati. Tena vuccati ‘‘vivittaṃ senāsanaṃ bhajatī’’ti.
੫੨੯. ‘‘ਅਰਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਇਨ੍ਦਖੀਲਾ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਅਰਞ੍ਞਂ।
529. ‘‘Arañña’’nti nikkhamitvā bahi indakhīlā sabbametaṃ araññaṃ.
੫੩੦. ‘‘ਰੁਕ੍ਖਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂਯੇવ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ। ਪਬ੍ਬਤੋਯੇવ ਪਬ੍ਬਤੋ। ਕਨ੍ਦਰਾਯੇવ ਕਨ੍ਦਰਾ। ਗਿਰਿਗੁਹਾਯੇવ ਗਿਰਿਗੁਹਾ। ਸੁਸਾਨਂਯੇવ ਸੁਸਾਨਂ। ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋਯੇવ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋ। ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜੋਯੇવ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜੋ।
530. ‘‘Rukkhamūla’’nti rukkhamūlaṃyeva rukkhamūlaṃ. Pabbatoyeva pabbato. Kandarāyeva kandarā. Giriguhāyeva giriguhā. Susānaṃyeva susānaṃ. Abbhokāsoyeva abbhokāso. Palālapuñjoyeva palālapuñjo.
੫੩੧. ‘‘વਨਪਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਦੂਰਾਨਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ‘‘વਨਪਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ વਨਸਣ੍ਡਾਨਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ‘‘વਨਪਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਭੀਸਨਕਾਨਮੇਤਂ 11 ਸੇਨਾਸਨਾਨਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ‘‘વਨਪਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਸਲੋਮਹਂਸਾਨਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ‘‘વਨਪਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਨ੍ਤਾਨਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ‘‘વਨਪਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਚਾਰਾਨਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ‘‘વਨਪਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭવਾਨਮੇਤਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਂ ਅਧਿવਚਨਂ।
531. ‘‘Vanapattha’’nti dūrānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti vanasaṇḍānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti bhīsanakānametaṃ 12 senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti salomahaṃsānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti pariyantānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti na manussūpacārānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. ‘‘Vanapattha’’nti durabhisambhavānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ.
੫੩੨. ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦ’’ਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚੇਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਨਾਕਿਣ੍ਣਂ ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ। ਤੇਨ ਤਂ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ। ਦੂਰੇ ਚੇਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅਨਾਕਿਣ੍ਣਂ ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ। ਤੇਨ ਤਂ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ।
532. ‘‘Appasadda’’nti santike cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ appasaddaṃ. Dūre cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ appasaddaṃ.
੫੩੩. ‘‘ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸ’’ਨ੍ਤਿ ਯਦੇવ ਤਂ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਤਦੇવ ਤਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਂ। ਯਦੇવ ਤਂ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਂ ਤਦੇવ ਤਂ વਿਜਨવਾਤਂ। ਯਦੇવ ਤਂ વਿਜਨવਾਤਂ ਤਦੇવ ਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਂ। ਯਦੇવ ਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਂ ਤਦੇવ ਤਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਂ।
533. ‘‘Appanigghosa’’nti yadeva taṃ appasaddaṃ tadeva taṃ appanigghosaṃ. Yadeva taṃ appanigghosaṃ tadeva taṃ vijanavātaṃ. Yadeva taṃ vijanavātaṃ tadeva taṃ manussarāhasseyyakaṃ. Yadeva taṃ manussarāhasseyyakaṃ tadeva taṃ paṭisallānasāruppaṃ.
੫੩੪. ‘‘ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ વਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋ વਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋ વਾ’’ਤਿ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋ વਾ ਹੋਤਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋ વਾ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋ વਾ।
534. ‘‘Araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā’’ti araññagato vā hoti rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā.
੫੩੫. ‘‘ਨਿਸੀਦਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ’’ਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ।
535. ‘‘Nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā’’ti nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā.
੫੩੬. ‘‘ਉਜੁਂ ਕਾਯਂ ਪਣਿਧਾਯਾ’’ਤਿ ਉਜੁਕੋ ਹੋਤਿ ਕਾਯੋ ਠਿਤੋ ਪਣਿਹਿਤੋ।
536. ‘‘Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāyā’’ti ujuko hoti kāyo ṭhito paṇihito.
੫੩੭. ‘‘ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸਤਿ? ਯਾ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਪਟਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿ’’। ਅਯਂ ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ ਸੁਪਟ੍ਠਿਤਾ ਨਾਸਿਕਗ੍ਗੇ વਾ ਮੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤੇ વਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ।
537. ‘‘Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti tattha katamā sati? Yā sati anussati paṭissati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’. Ayaṃ sati upaṭṭhitā hoti supaṭṭhitā nāsikagge vā mukhanimitte vā. Tena vuccati ‘‘parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti.
੫੩੮. ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾ? ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਾਗੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾ’’।
538. ‘‘Abhijjhaṃ loke pahāyā’’ti tattha katamā abhijjhā? Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘abhijjhā’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਲੋਕੋ? ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਲੋਕੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਲੋਕੋ’’। ਅਯਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਇਮਮ੍ਹਿ ਲੋਕੇ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਂ ਲੋਕੇ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ।
Tattha katamo loko? Pañcupādānakkhandhā loko – ayaṃ vuccati ‘‘loko’’. Ayaṃ abhijjhā imamhi loke santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘abhijjhaṃ loke pahāyā’’ti.
੫੩੯. ‘‘વਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝੇਨ ਚੇਤਸਾ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ? ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋ ਮਾਨਸਂ…ਪੇ॰… ਤਜ੍ਜਾਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ’’। ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਗਤਾਭਿਜ੍ਝੇਨ ਚੇਤਸਾ’’ਤਿ।
539. ‘‘Vigatābhijjhena cetasā’’ti tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ vigatābhijjhaṃ hoti. Tena vuccati ‘‘vigatābhijjhena cetasā’’ti.
੫੪੦. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
540. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੫੪੧. ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਅਭਿਜ੍ਝਾ? ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਾਗੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾ’’।
541. ‘‘Abhijjhāya cittaṃ parisodhetī’’ti tattha katamā abhijjhā? Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘abhijjhā’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ? ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋ ਮਾਨਸਂ…ਪੇ॰… ਤਜ੍ਜਾਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ’’। ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਮਾਯ ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਸੋਧੇਤਿ વਿਸੋਧੇਤਿ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ ਮੋਚੇਤਿ વਿਮੋਚੇਤਿ ਪਰਿਮੋਚੇਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਭਿਜ੍ਝਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿ।
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya abhijjhāya sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘abhijjhāya cittaṃ parisodhetī’’ti.
੫੪੨. ‘‘ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਦੋਸੋ।
542. ‘‘Byāpādapadosaṃ pahāyā’’ti atthi byāpādo, atthi padoso.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ? ਯੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਘਾਤੋ ਪਟਿਘਾਤੋ ਪਟਿਘਂ ਪਟਿવਿਰੋਧੋ ਕੋਪੋ ਪਕੋਪੋ ਸਮ੍ਪਕੋਪੋ ਦੋਸੋ ਪਦੋਸੋ ਸਮ੍ਪਦੋਸੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਮਨੋਪਦੋਸੋ ਕੋਧੋ ਕੁਜ੍ਝਨਾ ਕੁਜ੍ਝਿਤਤ੍ਤਂ ਦੋਸੋ ਦੁਸ੍ਸਨਾ ਦੁਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਂ 13 ਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਨਾ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਂ વਿਰੋਧੋ ਪਟਿવਿਰੋਧੋ ਚਣ੍ਡਿਕ੍ਕਂ ਅਸੁਰੋਪੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ’’।
Tattha katamo byāpādo? Yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ 14 byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘byāpādo’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪਦੋਸੋ? ਯੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸੋ ਪਦੋਸੋ, ਯੋ ਪਦੋਸੋ ਸੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ। ਇਤਿ ਅਯਞ੍ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਅਯਞ੍ਚ ਪਦੋਸੋ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ।
Tattha katamo padoso? Yo byāpādo so padoso, yo padoso so byāpādo. Iti ayañca byāpādo ayañca padoso santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘byāpādapadosaṃ pahāyā’’ti.
੫੪੩. ‘‘ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ? ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋ ਮਾਨਸਂ…ਪੇ॰… ਤਜ੍ਜਾਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ’’। ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਬ੍ਯਾਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ।
543. ‘‘Abyāpannacitto’’ti tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ abyāpannaṃ hoti. Tena vuccati ‘‘abyāpannacitto’’ti.
੫੪੪. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
544. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੫੪੫. ‘‘ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਅਤ੍ਥਿ ਪਦੋਸੋ।
545. ‘‘Byāpādapadosā cittaṃ parisodhetī’’ti. Atthi byāpādo atthi padoso.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ? ਯੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਘਾਤੋ…ਪੇ॰… ਚਣ੍ਡਿਕ੍ਕਂ ਅਸੁਰੋਪੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ’’।
Tattha katamo byāpādo? Yo cittassa āghāto…pe… caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘byāpādo’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਪਦੋਸੋ? ਯੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਸੋ ਪਦੋਸੋ, ਯੋ ਪਦੋਸੋ ਸੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ।
Tattha katamo padoso? Yo byāpādo so padoso, yo padoso so byāpādo.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ? ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋ ਮਾਨਸਂ…ਪੇ॰… ਤਜ੍ਜਾਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ’’। ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਮਮ੍ਹਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਾ ਸੋਧੇਤਿ વਿਸੋਧੇਤਿ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ ਮੋਚੇਤਿ વਿਮੋਚੇਤਿ ਪਰਿਮੋਚੇਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿ।
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imamhā byāpādapadosā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘byāpādapadosā cittaṃ parisodhetī’’ti.
੫੪੬. ‘‘ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਥਿਨਂ 15, ਅਤ੍ਥਿ ਮਿਦ੍ਧਂ।
546. ‘‘Thinamiddhaṃ pahāyā’’ti atthi thinaṃ 16, atthi middhaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਥਿਨਂ? ਯਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਯਤਾ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ ਓਲੀਯਨਾ ਸਲ੍ਲੀਯਨਾ ਲੀਨਂ ਲੀਯਨਾ ਲੀਯਿਤਤ੍ਤਂ ਥਿਨਂ ਥਿਯਨਾ ਥਿਯਿਤਤ੍ਤਂ 17 ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਥਿਨਂ’’।
Tattha katamaṃ thinaṃ? Yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṃ līyanā līyitattaṃ thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ 18 cittassa – idaṃ vuccati ‘‘thinaṃ’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਮਿਦ੍ਧਂ? ਯਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਅਕਲ੍ਯਤਾ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞਤਾ ਓਨਾਹੋ ਪਰਿਯੋਨਾਹੋ ਅਨ੍ਤੋਸਮੋਰੋਧੋ ਮਿਦ੍ਧਂ ਸੁਪ੍ਪਂ ਪਚਲਾਯਿਕਾ ਸੁਪ੍ਪਂ ਸੁਪ੍ਪਨਾ ਸੁਪ੍ਪਿਤਤ੍ਤਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਮਿਦ੍ਧਂ’’। ਇਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਥਿਨਂ ਇਦਞ੍ਚ ਮਿਦ੍ਧਂ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ।
Tattha katamaṃ middhaṃ? Yā kāyassa akalyatā akammaññatā onāho pariyonāho antosamorodho middhaṃ suppaṃ pacalāyikā suppaṃ suppanā suppitattaṃ – idaṃ vuccati ‘‘middhaṃ’’. Iti idañca thinaṃ idañca middhaṃ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘thinamiddhaṃ pahāyā’’ti.
੫੪੭. ‘‘વਿਗਤਥਿਨਮਿਦ੍ਧੋ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਪਹੀਨਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਗਤਥਿਨਮਿਦ੍ਧੋ’’ਤਿ।
547. ‘‘Vigatathinamiddho’’ti. Tassa thinamiddhassa cattattā vantattā muttattā pahīnattā paṭinissaṭṭhattā pahīnapaṭinissaṭṭhattā. Tena vuccati ‘‘vigatathinamiddho’’ti.
੫੪੮. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
548. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੫੪੯. ‘‘ਆਲੋਕਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸਞ੍ਞਾ? ਯਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਜਾਨਨਾ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤਤ੍ਤਂ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਞ੍ਞਾ’’। ਅਯਂ ਸਞ੍ਞਾ ਆਲੋਕਾ ਹੋਤਿ વਿવਟਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪਰਿਯੋਦਾਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਆਲੋਕਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ।
549. ‘‘Ālokasaññī’’ti. Tattha katamā saññā? Yā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saññā’’. Ayaṃ saññā ālokā hoti vivaṭā parisuddhā pariyodātā. Tena vuccati ‘‘ālokasaññī’’ti.
੫੫੦. ‘‘ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸਤਿ? ਯਾ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ …ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿ’’।
550. ‘‘Sato sampajāno’’ti. Tattha katamā sati? Yā sati anussati …pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ? ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ…ਪੇ॰… ਅਮੋਹੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’’। ਇਤਿ ਇਮਾਯ ਚ ਸਤਿਯਾ ਇਮਿਨਾ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ।
Tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘sampajaññaṃ’’. Iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘sato sampajāno’’ti.
੫੫੧. ‘‘ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਥਿਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਿਦ੍ਧਂ।
551. ‘‘Thinamiddhā cittaṃ parisodhetī’’ti. Atthi thinaṃ, atthi middhaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਥਿਨਂ…ਪੇ॰… ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਥਿਨਂ’’।
Tattha katamaṃ thinaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘thinaṃ’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਮਿਦ੍ਧਂ…ਪੇ॰… ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਮਿਦ੍ਧਂ’’।
Tattha katamaṃ middhaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘middhaṃ’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ…ਪੇ॰… ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ’’। ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਮਮ੍ਹਾ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾ ਸੋਧੇਤਿ વਿਸੋਧੇਤਿ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ ਮੋਚੇਤਿ વਿਮੋਚੇਤਿ ਪਰਿਮੋਚੇਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿ।
Tattha katamaṃ cittaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imamhā thinamiddhā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘thinamiddhā cittaṃ parisodhetī’’ti.
੫੫੨. ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ।
552. ‘‘Uddhaccakukkuccaṃ pahāyā’’ti atthi uddhaccaṃ, atthi kukkuccaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ? ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਅવੂਪਸਮੋ ਚੇਤਸੋ વਿਕ੍ਖੇਪੋ ਭਨ੍ਤਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ’’।
Tattha katamaṃ uddhaccaṃ? Yaṃ cittassa uddhaccaṃ avūpasamo cetaso vikkhepo bhantattaṃ cittassa – idaṃ vuccati ‘‘uddhaccaṃ’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ? ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਅવਜ੍ਜੇ વਜ੍ਜਸਞ੍ਞਿਤਾ, વਜ੍ਜੇ ਅવਜ੍ਜਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਯਂ ਏવਰੂਪਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨਾ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖਾ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ’’। ਇਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਇਦਞ੍ਚ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ।
Tattha katamaṃ kukkuccaṃ? Akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā, yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekhā – idaṃ vuccati ‘‘kukkuccaṃ’’. Iti idañca uddhaccaṃ idañca kukkuccaṃ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘uddhaccakukkuccaṃ pahāyā’’ti.
੫੫੩. ‘‘ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਤ੍ਤਾ વਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਪਹੀਨਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ’’ਤਿ।
553. ‘‘Anuddhato’’ti tassa uddhaccakukkuccassa cattattā vantattā muttattā pahīnattā paṭinissaṭṭhattā pahīnapaṭinissaṭṭhattā. Tena vuccati ‘‘anuddhato’’ti.
੫੫੪. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ …ਪੇ॰… ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
554. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੫੫੫. ‘‘વੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ । ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ? ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋ ਮਾਨਸਂ…ਪੇ॰… ਤਜ੍ਜਾਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ’’। ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਸਮਿਤਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ।
555. ‘‘Vūpasantacitto’’ti . Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ ajjhattaṃ santaṃ hoti samitaṃ vūpasantaṃ. Tena vuccati ‘‘ajjhattaṃ vūpasantacitto’’ti.
੫੫੬. ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ।
556. ‘‘Uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodhetī’’ti atthi uddhaccaṃ, atthi kukkuccaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ? ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਅવੂਪਸਮੋ ਚੇਤਸੋ વਿਕ੍ਖੇਪੋ ਭਨ੍ਤਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ’’।
Tattha katamaṃ uddhaccaṃ? Yaṃ cittassa uddhaccaṃ avūpasamo cetaso vikkhepo bhantattaṃ cittassa – idaṃ vuccati ‘‘uddhaccaṃ’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ…ਪੇ॰… ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ’’।
Tattha katamaṃ kukkuccaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘kukkuccaṃ’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ…ਪੇ॰… ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ’’। ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਮਮ੍ਹਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਸੋਧੇਤਿ વਿਸੋਧੇਤਿ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ ਮੋਚੇਤਿ વਿਮੋਚੇਤਿ ਪਰਿਮੋਚੇਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿ।
Tattha katamaṃ cittaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imamhā uddhaccakukkuccā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodhetī’’ti.
੫੫੭. ‘‘વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ? ਯਾ ਕਙ੍ਖਾ ਕਙ੍ਖਾਯਨਾ ਕਙ੍ਖਾਯਿਤਤ੍ਤਂ વਿਮਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਦ੍વੇਲ਼੍ਹਕਂ ਦ੍વਿਧਾਪਥੋ ਸਂਸਯੋ ਅਨੇਕਂਸਗ੍ਗਾਹੋ ਆਸਪ੍ਪਨਾ ਪਰਿਸਪ੍ਪਨਾ ਅਪਰਿਯੋਗਾਹਣਾ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’। ਅਯਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ।
557. ‘‘Vicikicchaṃ pahāyā’’ti, tattha katamā vicikicchā? Yā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvidhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhaṇā chambhitattaṃ cittassa manovilekho – ayaṃ vuccati ‘‘vicikicchā’’. Ayaṃ vicikicchā santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘vicikicchaṃ pahāyā’’ti.
੫੫੮. ‘‘ਤਿਣ੍ਣવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ’’ਤਿ, ਇਮਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਂ ਤਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ ਨਿਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਪਾਰਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਤਿਣ੍ਣવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ’’ਤਿ।
558. ‘‘Tiṇṇavicikiccho’’ti, imaṃ vicikicchaṃ tiṇṇo hoti uttiṇṇo nittiṇṇo pāraṅgato pāramanuppatto. Tena vuccati ‘‘tiṇṇavicikiccho’’ti.
੫੫੯. ‘‘ਅਕਥਂਕਥੀ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂ’’ਤਿ ਇਮਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨ ਕਙ੍ਖਤਿ ਨ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਅਕਥਂਕਥੀ ਹੋਤਿ ਨਿਕ੍ਕਥਂਕਥੀ વਿਕਥਂਕਥੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਕਥਂਕਥੀ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂ’’ਤਿ।
559. ‘‘Akathaṃkathī kusalesu dhammesū’’ti imāya vicikicchāya kusalesu dhammesu na kaṅkhati na vicikicchati akathaṃkathī hoti nikkathaṃkathī vikathaṃkatho. Tena vuccati ‘‘akathaṃkathī kusalesu dhammesū’’ti.
੫੬੦. ‘‘વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ? ਯਾ ਕਙ੍ਖਾ ਕਙ੍ਖਾਯਨਾ ਕਙ੍ਖਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’।
560. ‘‘Vicikicchāya cittaṃ parisodhetī’’ti, tattha katamā vicikicchā? Yā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ chambhitattaṃ cittassa manovilekho – ayaṃ vuccati ‘‘vicikicchā’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ? ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋ ਮਾਨਸਂ…ਪੇ॰… ਤਜ੍ਜਾਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ’’। ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਇਮਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਸੋਧੇਤਿ વਿਸੋਧੇਤਿ ਪਰਿਸੋਧੇਤਿ ਮੋਚੇਤਿ વਿਮੋਚੇਤਿ ਪਰਿਮੋਚੇਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਤੀ’’ਤਿ।
Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘cittaṃ’’. Idaṃ cittaṃ imāya vicikicchāya sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati ‘‘vicikicchāya cittaṃ parisodhetī’’ti.
੫੬੧. ‘‘ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣੇ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣਾ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣੇ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ।
561. ‘‘Ime pañca nīvaraṇe pahāyā’’ti ime pañca nīvaraṇā santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘ime pañca nīvaraṇe pahāyā’’ti.
੫੬੨. ‘‘ਚੇਤਸੋ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੇ’’ਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ।
562. ‘‘Cetaso upakkilese’’ti ime pañca nīvaraṇā cittassa upakkilesā.
੫੬੩. ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ’’ਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਨੀવਰਣੇਹਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚੇવ ਪਞ੍ਞਾ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਪਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ’’ਤਿ।
563. ‘‘Paññāya dubbalīkaraṇe’’ti imehi pañcahi nīvaraṇehi anuppannā ceva paññā na uppajjati uppannā ca paññā nirujjhati. Tena vuccati ‘‘paññāya dubbalīkaraṇe’’ti.
੫੬੪. ‘‘વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਕਾਮਾ? ਛਨ੍ਦੋ ਕਾਮੋ, ਰਾਗੋ ਕਾਮੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਕਾਮੋ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਕਾਮੋ, ਰਾਗੋ ਕਾਮੋ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਰਾਗੋ ਕਾਮੋ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਾਮਾ’’।
564. ‘‘Vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehī’’ti tattha katame kāmā? Chando kāmo, rāgo kāmo, chandarāgo kāmo, saṅkappo kāmo, rāgo kāmo, saṅkapparāgo kāmo – ime vuccanti ‘‘kāmā’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ? ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਥਿਨਂ, ਮਿਦ੍ਧਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ – ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’। ਇਤਿ ਇਮੇਹਿ ਚ ਕਾਮੇਹਿ ਇਮੇਹਿ ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ વਿવਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀ’’ਤਿ।
Tattha katame akusalā dhammā? Kāmacchando, byāpādo, thinaṃ, middhaṃ, uddhaccaṃ, kukkuccaṃ, vicikicchā – ime vuccanti ‘‘akusalā dhammā’’. Iti imehi ca kāmehi imehi ca akusalehi dhammehi vivitto hoti. Tena vuccati ‘‘vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehī’’ti.
੫੬੫. ‘‘ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ વਿਤਕ੍ਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ વਿਚਾਰੋ।
565. ‘‘Savitakkaṃ savicāra’’nti atthi vitakko, atthi vicāro.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વਿਤਕ੍ਕੋ? ਯੋ ਤਕ੍ਕੋ વਿਤਕ੍ਕੋ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਅਪ੍ਪਨਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਨਾ ਚੇਤਸੋ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਾ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਤਕ੍ਕੋ’’।
Tattha katamo vitakko? Yo takko vitakko saṅkappo appanā byappanā cetaso abhiniropanā sammāsaṅkappo – ayaṃ vuccati ‘‘vitakko’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વਿਚਾਰੋ? ਯੋ ਚਾਰੋ વਿਚਾਰੋ ਅਨੁવਿਚਾਰੋ ਉਪવਿਚਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਸਨ੍ਧਨਤਾ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਨਤਾ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વਿਚਾਰੋ। ਇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ વਿਤਕ੍ਕੇਨ ਇਮਿਨਾ ਚ વਿਚਾਰੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰ’’ਨ੍ਤਿ।
Tattha katamo vicāro? Yo cāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhanatā anupekkhanatā – ayaṃ vuccati vicāro. Iti iminā ca vitakkena iminā ca vicārena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘savitakkaṃ savicāra’’nti.
੫੬੬. ‘‘વਿવੇਕਜ’’ਨ੍ਤਿ વਿਤਕ੍ਕੋ, વਿਚਾਰੋ, ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ – ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਿવੇਕੇ ਜਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਾਤੁਭੂਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿવੇਕਜ’’ਨ੍ਤਿ।
566. ‘‘Vivekaja’’nti vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā – te imasmiṃ viveke jātā honti sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā. Tena vuccati ‘‘vivekaja’’nti.
੫੬੭. ‘‘ਪੀਤਿਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਪੀਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਖਂ।
567. ‘‘Pītisukha’’nti atthi pīti, atthi sukhaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਪੀਤਿ? ਯਾ ਪੀਤਿ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਆਮੋਦਨਾ ਪਮੋਦਨਾ ਹਾਸੋ ਪਹਾਸੋ વਿਤ੍ਤਿ ਓਦਗ੍ਯਂ ਅਤ੍ਤਮਨਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪੀਤਿ’’।
Tattha katamā pīti? Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘pīti’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸੁਖਂ? ਯਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸਾਤਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੁਖਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਾਤਂ ਸੁਖਂ વੇਦਯਿਤਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਾਤਾ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸੁਖਂ’’। ਇਦਂ ਸੁਖਂ ਇਮਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਹਗਤਂ ਹੋਤਿ ਸਹਜਾਤਂ ਸਂਸਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪੀਤਿਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ।
Tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’. Idaṃ sukhaṃ imāya pītiyā sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘pītisukha’’nti.
੫੬੮. ‘‘ਪਠਮ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ 19 ਪਠਮਂ। ਇਦਂ ਪਠਮਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਠਮਂ।
568. ‘‘Paṭhama’’nti gaṇanānupubbatā 20 paṭhamaṃ. Idaṃ paṭhamaṃ samāpajjatīti paṭhamaṃ.
੫੬੯. ‘‘ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વਿਤਕ੍ਕੋ, વਿਚਾਰੋ, ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ।
569. ‘‘Jhāna’’nti vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā.
੫੭੦. ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਯੋ ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੋ ਪਟਿਲਾਭੋ ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਫੁਸਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।
570. ‘‘Upasampajjā’’ti yo paṭhamassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
੫੭੧. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ …ਪੇ॰… ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
571. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੫੭੨. ‘‘વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ’’ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ વਿਤਕ੍ਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ વਿਚਾਰੋ।
572. ‘‘Vitakkavicārānaṃ vūpasamā’’ti, atthi vitakko, atthi vicāro.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વਿਤਕ੍ਕੋ? ਯੋ ਤਕ੍ਕੋ વਿਤਕ੍ਕੋ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਤਕ੍ਕੋ’’।
Tattha katamo vitakko? Yo takko vitakko…pe… sammāsaṅkappo – ayaṃ vuccati ‘‘vitakko’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વਿਚਾਰੋ? ਯੋ ਚਾਰੋ વਿਚਾਰੋ ਅਨੁવਿਚਾਰੋ ਉਪવਿਚਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਸਨ੍ਧਨਤਾ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਨਤਾ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਚਾਰੋ’’। ਇਤਿ ਅਯਞ੍ਚ વਿਤਕ੍ਕੋ ਅਯਞ੍ਚ વਿਚਾਰੋ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ’’ਤਿ।
Tattha katamo vicāro? Yo cāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhanatā anupekkhanatā – ayaṃ vuccati ‘‘vicāro’’. Iti ayañca vitakko ayañca vicāro santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘vitakkavicārānaṃ vūpasamā’’ti.
੫੭੩. ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ।
573. ‘‘Ajjhatta’’nti yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ.
੫੭੪. ‘‘ਸਮ੍ਪਸਾਦਨ’’ਨ੍ਤਿ ਯਾ ਸਦ੍ਧਾ ਸਦ੍ਦਹਨਾ ਓਕਪ੍ਪਨਾ ਅਭਿਪ੍ਪਸਾਦੋ।
574. ‘‘Sampasādana’’nti yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo.
੫੭੫. ‘‘ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾવ’’ਨ੍ਤਿ ਯਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ।
575. ‘‘Cetaso ekodibhāva’’nti yā cittassa ṭhiti…pe… sammāsamādhi.
੫੭੬. ‘‘ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ વਿਤਕ੍ਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ વਿਚਾਰੋ।
576. ‘‘Avitakkaṃ avicāra’’nti atthi vitakko, atthi vicāro.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વਿਤਕ੍ਕੋ? ਯੋ ਤਕ੍ਕੋ વਿਤਕ੍ਕੋ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਤਕ੍ਕੋ’’।
Tattha katamo vitakko? Yo takko vitakko…pe… sammāsaṅkappo – ayaṃ vuccati ‘‘vitakko’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વਿਚਾਰੋ? ਯੋ ਚਾਰੋ ਅਨੁਚਾਰੋ વਿਚਾਰੋ ਅਨੁવਿਚਾਰੋ ਉਪવਿਚਾਰੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਸਨ੍ਧਨਤਾ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਨਤਾ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਚਾਰੋ’’। ਇਤਿ ਅਯਞ੍ਚ વਿਤਕ੍ਕੋ ਅਯਞ੍ਚ વਿਚਾਰੋ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰ’’ਨ੍ਤਿ।
Tattha katamo vicāro? Yo cāro anucāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhanatā anupekkhanatā – ayaṃ vuccati ‘‘vicāro’’. Iti ayañca vitakko ayañca vicāro santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘avitakkaṃ avicāra’’nti.
੫੭੭. ‘‘ਸਮਾਧਿਜ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਸਾਦੋ ਪੀਤਿਸੁਖਂ – ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਿ ਜਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਾਤੁਭੂਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਮਾਧਿਜ’’ਨ੍ਤਿ।
577. ‘‘Samādhija’’nti sampasādo pītisukhaṃ – te imasmiṃ samādhimhi jātā honti sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā. Tena vuccati ‘‘samādhija’’nti.
੫੭੮. ‘‘ਪੀਤਿਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਪੀਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਖਂ।
578. ‘‘Pītisukha’’nti atthi pīti, atthi sukhaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਪੀਤਿ…ਪੇ॰… ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪੀਤਿ’’।
Tattha katamā pīti…pe… ayaṃ vuccati ‘‘pīti’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸੁਖਂ…ਪੇ॰… ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸੁਖਂ’’। ਇਦਂ ਸੁਖਂ ਇਮਾਯ ਪੀਤਿਯਾ ਸਹਗਤਂ ਹੋਤਿ ਸਹਜਾਤਂ ਸਂਸਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪੀਤਿਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ।
Tattha katamaṃ sukhaṃ…pe… idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’. Idaṃ sukhaṃ imāya pītiyā sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati ‘‘pītisukha’’nti.
੫੭੯. ‘‘ਦੁਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਦੁਤਿਯਂ। ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦੁਤਿਯਂ।
579. ‘‘Dutiya’’nti gaṇanānupubbatā dutiyaṃ. Idaṃ dutiyaṃ samāpajjatīti dutiyaṃ.
੫੮੦. ‘‘ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਸਾਦੋ, ਪੀਤਿਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ।
580. ‘‘Jhāna’’nti sampasādo, pītisukhaṃ, cittassekaggatā.
੫੮੧. ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਯੋ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੋ ਪਟਿਲਾਭੋ ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਫੁਸਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।
581. ‘‘Upasampajjā’’ti yo dutiyassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
੫੮੨. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ …ਪੇ॰… ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
582. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੫੮੩. ‘‘ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਪੀਤਿ? ਯਾ ਪੀਤਿ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਆਮੋਦਨਾ ਪਮੋਦਨਾ ਹਾਸੋ ਪਹਾਸੋ વਿਤ੍ਤਿ ਓਦਗ੍ਯਂ ਅਤ੍ਤਮਨਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪੀਤਿ’’। ਅਯਂ ਪੀਤਿ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ’’ਤਿ।
583. ‘‘Pītiyā ca virāgā’’ti tattha katamā pīti? Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘pīti’’. Ayaṃ pīti santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘pītiyā ca virāgā’’ti.
੫੮੪. ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ? ਯਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਉਪੇਕ੍ਖਨਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾ’’। ਇਮਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿ।
584. ‘‘Upekkhako’’ti tattha katamā upekkhā? Yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’. Imāya upekkhāya upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘upekkhako’’ti.
੫੮੫. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ …ਪੇ॰… ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
585. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੫੮੬. ‘‘ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸਤਿ? ਯਾ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿ’’।
586. ‘‘Sato ca sampajāno’’ti tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ? ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ…ਪੇ॰… ਅਮੋਹੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ’’। ਇਤਿ ਇਮਾਯ ਚ ਸਤਿਯਾ ਇਮਿਨਾ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ’’ਤਿ।
Tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati ‘‘sampajaññaṃ’’. Iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti…pe… samannāgato. Tena vuccati ‘‘sato ca sampajāno’’ti.
੫੮੭. ‘‘ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸੁਖਂ? ਯਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸਾਤਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੁਖਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਾਤਂ ਸੁਖਂ વੇਦਯਿਤਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਾਤਾ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸੁਖਂ’’।
587. ‘‘Sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī’’ti tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਕਾਯੋ? ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੋ, વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਕਾਯੋ’’। ਇਦਂ ਸੁਖਂ ਇਮਿਨਾ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤੀ’’ਤਿ।
Tattha katamo kāyo? Saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘kāyo’’. Idaṃ sukhaṃ iminā kāyena paṭisaṃvedeti. Tena vuccati ‘‘sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī’’ti.
੫੮੮. ‘‘ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੇ ਅਰਿਯਾ? ਅਰਿਯਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਾ ਚ। ਤੇ ਇਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ 21 ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ વਿવਰਨ੍ਤਿ વਿਭਜਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
588. ‘‘Yaṃ taṃ ariyā ācikkhantī’’ti tattha katame ariyā? Ariyā vuccanti buddhā ca buddhasāvakā ca. Te imaṃ ācikkhanti desenti paññapenti 22 paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttāniṃ karonti pakāsenti. Tena vuccati ‘‘yaṃ taṃ ariyā ācikkhantī’’ti.
੫੮੯. ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ? ਯਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਉਪੇਕ੍ਖਨਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾ’’।
589. ‘‘Upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tattha katamā upekkhā? Yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸਤਿ? ਯਾ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿ’’।
Tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸੁਖਂ? ਯਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸਾਤਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੁਖਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਾਤਂ ਸੁਖਂ વੇਦਯਿਤਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਾਤਾ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸੁਖਂ’’। ਇਤਿ ਇਮਾਯ ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਇਮਾਯ ਚ ਸਤਿਯਾ ਇਮਿਨਾ ਚ ਸੁਖੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’’ਤਿ।
Tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’. Iti imāya ca upekkhāya imāya ca satiyā iminā ca sukhena samannāgato iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti.
੫੯੦. ‘‘ਤਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਤਤਿਯਂ। ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਤਿਯਂ।
590. ‘‘Tatiya’’nti gaṇanānupubbatā tatiyaṃ. Idaṃ tatiyaṃ samāpajjatīti tatiyaṃ.
੫੯੧. ‘‘ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਸਤਿ, ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਂ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ।
591. ‘‘Jhāna’’nti upekkhā, sati, sampajaññaṃ, sukhaṃ, cittassekaggatā.
੫੯੨. ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਯੋ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੋ ਪਟਿਲਾਭੋ ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਫੁਸਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।
592. ‘‘Upasampajjā’’ti yo tatiyassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
੫੯੩. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
593. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੫੯੪. ‘‘ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ’’ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਖਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਖਂ।
594. ‘‘Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā’’ti, atthi sukhaṃ, atthi dukkhaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸੁਖਂ? ਯਂ ਕਾਯਿਕਂ ਸਾਤਂ ਕਾਯਿਕਂ ਸੁਖਂ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਾਤਂ ਸੁਖਂ વੇਦਯਿਤਂ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਾਤਾ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸੁਖਂ’’।
Tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ kāyikaṃ sātaṃ kāyikaṃ sukhaṃ kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘sukhaṃ’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਕ੍ਖਂ? ਯਂ ਕਾਯਿਕਂ ਅਸਾਤਂ ਕਾਯਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਅਸਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਯਿਤਂ ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਅਸਾਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ’’। ਇਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਸੁਖਂ ਇਦਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ’’ਤਿ।
Tattha katamaṃ dukkhaṃ? Yaṃ kāyikaṃ asātaṃ kāyikaṃ dukkhaṃ kāyasamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ kāyasamphassajā asātā dukkhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘dukkhaṃ’’. Iti idañca sukhaṃ idañca dukkhaṃ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā’’ti.
੫੯੫. ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ।
595. ‘‘Pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā’’ti atthi somanassaṃ, atthi domanassaṃ.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ? ਯਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸਾਤਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਸੁਖਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਸਾਤਂ ਸੁਖਂ વੇਦਯਿਤਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਸਾਤਾ ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ’’।
Tattha katamaṃ somanassaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘somanassaṃ’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ? ਯਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਅਸਾਤਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਅਸਾਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਯਿਤਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਅਸਾਤਾ ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ’’। ਇਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਇਦਞ੍ਚ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿ।
Tattha katamaṃ domanassaṃ? Yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā – idaṃ vuccati ‘‘domanassaṃ’’. Iti idañca somanassaṃ idañca domanassaṃ pubbeva santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā’’ti.
੫੯੬. ‘‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਨੇવ ਸਾਤਂ ਨਾਸਾਤਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਯਿਤਂ ਚੇਤੋਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ।
596. ‘‘Adukkhamasukha’’nti yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā. Tena vuccati ‘‘adukkhamasukha’’nti.
੫੯੭. ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ? ਯਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਉਪੇਕ੍ਖਨਾ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਨਾ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾ’’।
597. ‘‘Upekkhāsatipārisuddhi’’nti, tattha katamā upekkhā? Yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa – ayaṃ vuccati ‘‘upekkhā’’.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਸਤਿ? ਯਾ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਤਿ’’। ਅਯਂ ਸਤਿ ਇਮਾਯ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ વਿવਟਾ ਹੋਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਪਰਿਯੋਦਾਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ’’ਨ੍ਤਿ।
Tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe… sammāsati – ayaṃ vuccati ‘‘sati’’. Ayaṃ sati imāya upekkhāya vivaṭā hoti parisuddhā pariyodātā. Tena vuccati ‘‘upekkhāsatipārisuddhi’’nti.
੫੯੮. ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣਨਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ, ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
598. ‘‘Catuttha’’nti gaṇanānupubbatā catutthaṃ, idaṃ catutthaṃ samāpajjatīti catutthaṃ.
੫੯੯. ‘‘ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਸਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ।
599. ‘‘Jhāna’’nti upekkhā, sati, cittassekaggatā.
੬੦੦. ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਯੋ ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਲਾਭੋ ਪਟਿਲਾਭੋ ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਫੁਸਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।
600. ‘‘Upasampajjā’’ti yo catutthassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
੬੦੧. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
601. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੬੦੨. ‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ? ਰੂਪਾવਚਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਿਸ੍ਸ વਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਜਾਨਨਾ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤਤ੍ਤਂ – ਇਮਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਯੋ’’। ਇਮਾ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਯੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ વੀਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ’’ਤਿ।
602. ‘‘Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā’’ti tattha katamā rūpasaññā? Rūpāvacarasamāpattiṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ – imā vuccanti ‘‘rūpasaññāyo’’. Imā rūpasaññāyo atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati ‘‘sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā’’ti.
੬੦੩. ‘‘ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾ? ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਦਸਞ੍ਞਾ…ਪੇ॰… ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਸਞ੍ਞਾ – ਇਮਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਯੋ। ਇਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਯੋ ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਙ੍ਗਤਾ ਅਪ੍ਪਿਤਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ’’ਤਿ।
603. ‘‘Paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā’’ti tattha katamā paṭighasaññā? Rūpasaññā saddasaññā…pe… phoṭṭhabbasaññā – imā vuccanti paṭighasaññāyo. Imā paṭighasaññāyo santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati ‘‘paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā’’ti.
੬੦੪. ‘‘ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ? ਅਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਨੋਧਾਤੁ ਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ વਾ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ ਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ વਾ ਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਜਾਨਨਾ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤਤ੍ਤਂ – ਇਮਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯੋ’’। ਇਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯੋ ਨ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ’’ਤਿ।
604. ‘‘Nānattasaññānaṃ amanasikārā’’ti tattha katamā nānattasaññā? Asamāpannassa manodhātu samaṅgissa vā manoviññāṇadhātu samaṅgissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ – imā vuccanti ‘‘nānattasaññāyo’’. Imā nānattasaññāyo na manasi karoti. Tena vuccati ‘‘nānattasaññānaṃ amanasikārā’’ti.
੬੦੫. ‘‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਆਕਾਸੋ? ਯੋ ਆਕਾਸੋ ਆਕਾਸਗਤਂ ਅਘਂ ਅਘਗਤਂ વਿવਰੋ વਿવਰਗਤਂ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਂ ਚਤੂਹਿ ਮਹਾਭੂਤੇਹਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਆਕਾਸੋ’’। ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਕਾਸੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤਿ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ ਅਨਨ੍ਤਂ ਫਰਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’’ਤਿ।
605. ‘‘Ananto ākāso’’ti, tattha katamo ākāso? Yo ākāso ākāsagataṃ aghaṃ aghagataṃ vivaro vivaragataṃ asamphuṭṭhaṃ catūhi mahābhūtehi – ayaṃ vuccati ‘‘ākāso’’. Tasmiṃ ākāse cittaṃ ṭhapeti saṇṭhapeti anantaṃ pharati. Tena vuccati ‘‘ananto ākāso’’ti.
੬੦੬. ‘‘ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਿਸ੍ਸ વਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ।
606. ‘‘Ākāsānañcāyatana’’nti ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.
੬੦੭. ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਯੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸ੍ਸ ਲਾਭੋ ਪਟਿਲਾਭੋ ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਫੁਸਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।
607. ‘‘Upasampajjā’’ti yo ākāsānañcāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
੬੦੮. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
608. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੬੦੯. ‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ વੀਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮਾ’’ਤਿ।
609. ‘‘Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkammā’’ti imaṃ ākāsānañcāyatanaṃ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati ‘‘sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkammā’’ti.
੬੧੦. ‘‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਤਂਯੇવ ਆਕਾਸਂ વਿਞ੍ਞਾਣੇਨ ਫੁਟ੍ਠਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਅਨਨ੍ਤਂ ਫਰਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ।
610. ‘‘Anantaṃ viññāṇa’’nti taṃyeva ākāsaṃ viññāṇena phuṭṭhaṃ manasi karoti anantaṃ pharati. Tena vuccati ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti.
੬੧੧. ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਿਸ੍ਸ વਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ।
611. ‘‘Viññāṇañcāyatana’’nti viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.
੬੧੨. ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਯੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸ੍ਸ ਲਾਭੋ ਪਟਿਲਾਭੋ ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਫੁਸਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।
612. ‘‘Upasampajjā’’ti yo viññāṇañcāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
੬੧੩. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
613. ‘‘Viharatī’’ti…pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੬੧੪. ‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਇਮਂ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ વੀਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮਾ’’ਤਿ।
614. ‘‘Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkammā’’ti imaṃ viññāṇañcāyatanaṃ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati ‘‘sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkammā’’ti.
੬੧੫. ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ ਤਂਯੇવ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਭਾવੇਤਿ વਿਭਾવੇਤਿ ਅਨ੍ਤਰਭਾવੇਤਿ, ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ।
615. ‘‘Natthi kiñcī’’ti taṃyeva viññāṇaṃ bhāveti vibhāveti antarabhāveti, ‘‘natthi kiñcī’’ti passati. Tena vuccati ‘‘natthi kiñcī’’ti.
੬੧੬. ‘‘ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਿਸ੍ਸ વਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ।
616. ‘‘Ākiñcaññāyatana’’nti ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.
੬੧੭. ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਯੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸ੍ਸ ਲਾਭੋ ਪਟਿਲਾਭੋ ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਫੁਸਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।
617. ‘‘Upasampajjā’’ti yo ākiñcaññāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
੬੧੮. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ …ਪੇ॰… ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
618. ‘‘Viharatī’’ti …pe… tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
੬੧੯. ‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ વੀਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮਾ’’ਤਿ।
619. ‘‘Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkammā’’ti imaṃ ākiñcaññāyatanaṃ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati ‘‘sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkammā’’ti.
‘‘ਨੇવਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਤਂਯੇવ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਨ੍ਤਤੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾવਸੇਸਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਭਾવੇਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਨੇવਸਞ੍ਞੀਨਾਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ 23।
‘‘Nevasaññīnāsaññī’’ti taṃyeva ākiñcaññāyatanaṃ santato manasi karoti saṅkhārāvasesasamāpattiṃ bhāveti. Tena vuccati ‘‘nevasaññīnāsaññī’’ti 24.
੬੨੦. ‘‘ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਉਪਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਿਸ੍ਸ વਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਾ।
620. ‘‘Nevasaññānāsaññāyatana’’nti nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.
੬੨੧. ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਯੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸ੍ਸ ਲਾਭੋ ਪਟਿਲਾਭੋ ਪਤ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਫੁਸਨਾ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।
621. ‘‘Upasampajjā’’ti yo nevasaññānāsaññāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.
੬੨੨. ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
622. ‘‘Viharatī’’ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati ‘‘viharatī’’ti.
ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ।
Suttantabhājanīyaṃ.
੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਂ
2. Abhidhammabhājanīyaṃ
੧. ਰੂਪਾવਚਰਕੁਸਲਂ
1. Rūpāvacarakusalaṃ
੬੨੩. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ – ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ, ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ।
623. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
੬੨੪. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – વਿਤਕ੍ਕੋ, વਿਚਾਰੋ, ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
624. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ , ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤਿવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ , tasmiṃ samaye tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Tattha katamaṃ tatiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Tattha katamaṃ catutthaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਚਤੁਕ੍ਕਂ।
Catukkaṃ.
੬੨੫. ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – વਿਤਕ੍ਕੋ, વਿਚਾਰੋ, ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
625. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ વਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – વਿਚਾਰੋ, ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṃ vicāramattaṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye caturaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤਿવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti pītiyā ca virāgā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sukhassa ca pahānā…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਪਞ੍ਚਕਂ।
Pañcakaṃ.
੨. ਅਰੂਪਾવਚਰਕੁਸਲਂ
2. Arūpāvacarakusalaṃ
੬੨੬. ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਸਹਗਤਂ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
626. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye arūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
੩. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਂ
3. Lokuttarakusalaṃ
੬੨੭. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ – ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ, ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ।
627. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
੬੨੮. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – વਿਤਕ੍ਕੋ, વਿਚਾਰੋ, ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
628. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤਿવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Tattha katamaṃ tatiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ …ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Tattha katamaṃ catutthaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā sukhassa ca pahānā …pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਚਤੁਕ੍ਕਂ।
Catukkaṃ.
੬੨੯. ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – વਿਤਕ੍ਕੋ, વਿਚਾਰੋ, ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
629. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ વਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ વਿਚਾਰੋ ਪੀਤਿ ਸੁਖਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi avitakkaṃ vicāramattaṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye caturaṅgikaṃ jhānaṃ hoti vicāro pīti sukhaṃ cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘dutiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤਿવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye tivaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā pītiyā ca virāgā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā sukhassa ca pahānā…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਪਞ੍ਚਕਂ।
Pañcakaṃ.
੪. ਰੂਪਾવਚਰવਿਪਾਕਾ
4. Rūpāvacaravipākā
੬੩੦. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ – ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ, ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ।
630. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
੬੩੧. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤਿ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ। ਤਸ੍ਸੇવ ਰੂਪਾવਚਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ વਿਪਾਕਂ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – વਿਤਕ੍ਕੋ, વਿਚਾਰੋ, ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
631. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤਿ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ। ਤਸ੍ਸੇવ ਰੂਪਾવਚਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ વਿਪਾਕਂ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ…ਪੇ॰…।
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā…pe….
੫. ਅਰੂਪਾવਚਰવਿਪਾਕਾ
5. Arūpāvacaravipākā
੬੩੨. ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਰੂਪੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਸਹਗਤਂ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤਿ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ। ਤਸ੍ਸੇવ ਅਰੂਪਾવਚਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਉਪਚਿਤਤ੍ਤਾ વਿਪਾਕਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਸਹਗਤਂ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
632. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye arūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva arūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
੬. ਲੋਕੁਤ੍ਤਰવਿਪਾਕਾ
6. Lokuttaravipākā
੬੩੩. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ – ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ, ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ।
633. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
੬੩੪. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤਿ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ। ਤਸ੍ਸੇવ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ વਿਪਾਕਂ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – વਿਤਕ੍ਕੋ, વਿਚਾਰੋ, ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
634. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ suññataṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਪਚਯਗਾਮਿਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਠਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਹੋਤਿ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ। ਤਸ੍ਸੇવ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ વਿਪਾਕਂ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ …ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਪਦਂ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਂ ਸੁਞ੍ਞਤਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti. Ime dhammā kusalā. Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ …pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ suññataṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
੭. ਰੂਪਾਰੂਪਾવਚਰਕਿਰਿਯਾ
7. Rūpārūpāvacarakiriyā
੬੩੫. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ – ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ, ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ।
635. Cattāri jhānāni – paṭhamaṃ jhānaṃ, dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ.
੬੩੬. ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪਾવਚਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਕਿਰਿਯਂ ਨੇવ ਕੁਸਲਂ ਨਾਕੁਸਲਂ ਨ ਚ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਂ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – વਿਤਕ੍ਕੋ, વਿਚਾਰੋ, ਪੀਤਿ, ਸੁਖਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
636. Tattha katamaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye pañcaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੂਪਾવਚਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਕਿਰਿਯਂ ਨੇવ ਕੁਸਲਂ ਨਾਕੁਸਲਂ ਨ ਚ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਂ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ ਪਥવੀਕਸਿਣਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਮਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ।
Tattha katamaṃ dutiyaṃ jhānaṃ? Idha bhikkhu yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… pañcamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘pañcamaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttā.
੬੩੭. ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਰੂਪਾવਚਰਂ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤਿ ਕਿਰਿਯਂ ਨੇવ ਕੁਸਲਂ ਨਾਕੁਸਲਂ ਨ ਚ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਸਹਗਤਂ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਝਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਕਗ੍ਗਤਾ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ’’। ਅવਸੇਸਾ ਧਮ੍ਮਾ ਝਾਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ।
637. Idha bhikkhu yasmiṃ samaye arūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye duvaṅgikaṃ jhānaṃ hoti – upekkhā, cittassekaggatā. Idaṃ vuccati ‘‘catutthaṃ jhānaṃ’’. Avasesā dhammā jhānasampayuttāti.
ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯਂ।
Abhidhammabhājanīyaṃ.
੩. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕਂ
3. Pañhāpucchakaṃ
੬੩੮. ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਝਾਨਾਨਿ – ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
638. Cattāri jhānāni – idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati…pe… vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati…pe… pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati…pe… sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
੬੩੯. ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ ਕਤਿ ਕੁਸਲਾ, ਕਤਿ ਅਕੁਸਲਾ, ਕਤਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਸਰਣਾ, ਕਤਿ ਅਰਣਾ?
639. Catunnaṃ jhānānaṃ kati kusalā, kati akusalā, kati abyākatā…pe… kati saraṇā, kati araṇā?
੧. ਤਿਕਂ
1. Tikaṃ
੬੪੦. ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਾ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ। ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ – ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸੁਖਂ વੇਦਨਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ – ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ વੇਦਨਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾਯ વੇਦਨਾਯ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ। ਸਿਯਾ વਿਪਾਕਾ, ਸਿਯਾ વਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ, ਸਿਯਾ ਨੇવવਿਪਾਕਨવਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ। ਸਿਯਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨੁਪਾਦਾਨਿਯਾ, ਸਿਯਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨੁਪਾਦਾਨਿਯਾ, ਸਿਯਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਅਨੁਪਾਦਾਨਿਯਾ। ਸਿਯਾ ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਅਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਅਸਂਕਿਲੇਸਿਕਾ। ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ – ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ, ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰਾ। ਦ੍વੇ ਝਾਨਾਨਿ – ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪੀਤਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪੀਤਿਸਹਗਤਾ, ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ – ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸੁਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੁਖਸਹਗਤਾ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ – ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਂ। ਨੇવ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾવਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ। ਨੇવ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਨ ਭਾવਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਾ। ਸਿਯਾ ਆਚਯਗਾਮਿਨੋ, ਸਿਯਾ ਅਪਚਯਗਾਮਿਨੋ, ਸਿਯਾ ਨੇવਾਚਯਗਾਮਿਨਾਪਚਯਗਾਮਿਨੋ। ਸਿਯਾ ਸੇਕ੍ਖਾ, ਸਿਯਾ ਅਸੇਕ੍ਖਾ, ਸਿਯਾ ਨੇવਸੇਕ੍ਖਨਾਸੇਕ੍ਖਾ। ਸਿਯਾ ਮਹਗ੍ਗਤਾ, ਸਿਯਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾ। ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿਪਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿਪਿ, ਸਿਯਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਾ , ਸਿਯਾ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ; ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਿਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਸਿਯਾ ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਸਿਯਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਂ; ਸਿਯਾ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿਪਿ, ਮਹਗ੍ਗਤਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿਪਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿਪਿ । ਸਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ, ਸਿਯਾ ਪਣੀਤਾ। ਸਿਯਾ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤਾ, ਸਿਯਾ ਅਨਿਯਤਾ। ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਨ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਸਿਯਾ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾ, ਸਿਯਾ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋ, ਸਿਯਾ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾਤਿਪਿ, ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿਨੋਤਿਪਿ; ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਿਯਾ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਸਿਯਾ ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਂ, ਸਿਯਾ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤਿ, ਸਿਯਾ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਮਗ੍ਗਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿਪਿ, ਮਗ੍ਗਹੇਤੁਕਨ੍ਤਿਪਿ ਮਗ੍ਗਾਧਿਪਤੀਤਿਪਿ। ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸਿਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਸਿਯਾ ਉਪ੍ਪਾਦਿਨੋ। ਸਿਯਾ ਅਤੀਤਾ, ਸਿਯਾ ਅਨਾਗਤਾ, ਸਿਯਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿਪਿ, ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿਪਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿਪਿ; ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਿਯਾ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਸਿਯਾ ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਸਿਯਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਸਿਯਾ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿਪਿ, ਅਨਾਗਤਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿਪਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਰਮਣਨ੍ਤਿਪਿ। ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾ, ਸਿਯਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ। ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਸਿਯਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਸਿਯਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ, ਸਿਯਾ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿਪਿ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿਪਿ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿਪਿ। ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਅਪ੍ਪਟਿਘਾ।
640. Siyā kusalā, siyā abyākatā. Tīṇi jhānāni – etthuppannaṃ sukhaṃ vedanaṃ ṭhapetvā sukhāya vedanāya sampayuttā, catutthaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ ṭhapetvā adukkhamasukhāya vedanāya sampayuttaṃ. Siyā vipākā, siyā vipākadhammadhammā, siyā nevavipākanavipākadhammadhammā. Siyā upādinnupādāniyā, siyā anupādinnupādāniyā, siyā anupādinnaanupādāniyā. Siyā asaṃkiliṭṭhasaṃkilesikā, siyā asaṃkiliṭṭhaasaṃkilesikā. Paṭhamaṃ jhānaṃ – etthuppanne vitakkavicāre ṭhapetvā savitakkaṃ savicāraṃ, tīṇi jhānāni avitakkaavicārā. Dve jhānāni – etthuppannaṃ pītiṃ ṭhapetvā pītisahagatā, tīṇi jhānāni – etthuppannaṃ sukhaṃ ṭhapetvā sukhasahagatā, catutthaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ upekkhaṃ ṭhapetvā upekkhāsahagataṃ. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbā. Neva dassanena na bhāvanāya pahātabbahetukā. Siyā ācayagāmino, siyā apacayagāmino, siyā nevācayagāmināpacayagāmino. Siyā sekkhā, siyā asekkhā, siyā nevasekkhanāsekkhā. Siyā mahaggatā, siyā appamāṇā. Tīṇi jhānāni na vattabbā parittārammaṇātipi, mahaggatārammaṇātipi, siyā appamāṇārammaṇā , siyā na vattabbā appamāṇārammaṇāti; catutthaṃ jhānaṃ siyā parittārammaṇaṃ, siyā mahaggatārammaṇaṃ, siyā appamāṇārammaṇaṃ; siyā na vattabbaṃ parittārammaṇantipi, mahaggatārammaṇantipi, appamāṇārammaṇantipi . Siyā majjhimā, siyā paṇītā. Siyā sammattaniyatā, siyā aniyatā. Tīṇi jhānāni na maggārammaṇā, siyā maggahetukā, siyā maggādhipatino, siyā na vattabbā maggahetukātipi, maggādhipatinotipi; catutthaṃ jhānaṃ siyā maggārammaṇaṃ, siyā maggahetukaṃ, siyā maggādhipati, siyā na vattabbaṃ maggārammaṇantipi, maggahetukantipi maggādhipatītipi. Siyā uppannā, siyā anuppannā, siyā uppādino. Siyā atītā, siyā anāgatā, siyā paccuppannā. Tīṇi jhānāni na vattabbā atītārammaṇātipi, anāgatārammaṇātipi, paccuppannārammaṇātipi; catutthaṃ jhānaṃ siyā atītārammaṇaṃ, siyā anāgatārammaṇaṃ, siyā paccuppannārammaṇaṃ, siyā na vattabbaṃ atītārammaṇantipi, anāgatārammaṇantipi, paccuppannāramaṇantipi. Siyā ajjhattā, siyā bahiddhā, siyā ajjhattabahiddhā. Tīṇi jhānāni bahiddhārammaṇā, catutthaṃ jhānaṃ siyā ajjhattārammaṇaṃ, siyā bahiddhārammaṇaṃ, siyā ajjhattabahiddhārammaṇaṃ, siyā na vattabbaṃ ajjhattārammaṇantipi, bahiddhārammaṇantipi, ajjhattabahiddhārammaṇantipi. Anidassanaappaṭighā.
੨. ਦੁਕਂ
2. Dukaṃ
੬੪੧. ਨ ਹੇਤੂ, ਸਹੇਤੁਕਾ, ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਹੇਤੂ ਚੇવ ਸਹੇਤੁਕਾ ਚਾ’’ਤਿ, ਸਹੇਤੁਕਾ ਚੇવ ਨ ਚ ਹੇਤੂ, ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਹੇਤੂ ਚੇવ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚਾ’’ਤਿ, ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚੇવ ਨ ਚ ਹੇਤੂ, ਨ ਹੇਤੂ ਸਹੇਤੁਕਾ।
641. Na hetū, sahetukā, hetusampayuttā, na vattabbā ‘‘hetū ceva sahetukā cā’’ti, sahetukā ceva na ca hetū, na vattabbā ‘‘hetū ceva hetusampayuttā cā’’ti, hetusampayuttā ceva na ca hetū, na hetū sahetukā.
ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ, ਸਙ੍ਖਤਾ, ਅਨਿਦਸ੍ਸਨਾ, ਅਪ੍ਪਟਿਘਾ, ਅਰੂਪਾ , ਸਿਯਾ ਲੋਕਿਯਾ, ਸਿਯਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ, ਕੇਨਚਿ વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ, ਕੇਨਚਿ ਨ વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
Sappaccayā, saṅkhatā, anidassanā, appaṭighā, arūpā , siyā lokiyā, siyā lokuttarā, kenaci viññeyyā, kenaci na viññeyyā.
ਨੋ ਆਸવਾ, ਸਿਯਾ ਸਾਸવਾ, ਸਿਯਾ ਅਨਾਸવਾ, ਆਸવવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਆਸવਾ ਚੇવ ਸਾਸવਾ ਚਾ’’ਤਿ, ਸਿਯਾ ਸਾਸવਾ ਚੇવ ਨੋ ਚ ਆਸવਾ, ਸਿਯਾ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਸਾਸવਾ ਚੇવ ਨੋ ਚ ਆਸવਾ’’ਤਿ। ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਆਸવਾ ਚੇવ ਆਸવਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ’’ਪਿ, ਆਸવਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚੇવ ਨੋ ਚ ਆਸવਾਤਿਪਿ। ਸਿਯਾ ਆਸવવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਸਾਸવਾ, ਸਿਯਾ ਆਸવવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਨਾਸવਾ।
No āsavā, siyā sāsavā, siyā anāsavā, āsavavippayuttā, na vattabbā ‘‘āsavā ceva sāsavā cā’’ti, siyā sāsavā ceva no ca āsavā, siyā na vattabbā ‘‘sāsavā ceva no ca āsavā’’ti. Na vattabbā ‘‘āsavā ceva āsavasampayuttā cāti’’pi, āsavasampayuttā ceva no ca āsavātipi. Siyā āsavavippayuttā sāsavā, siyā āsavavippayuttā anāsavā.
ਨੋ ਸਂਯੋਜਨਾ…ਪੇ॰… ਨੋ ਗਨ੍ਥਾ…ਪੇ॰… ਨੋ ਓਘਾ…ਪੇ॰… ਨੋ ਯੋਗਾ…ਪੇ॰… ਨੋ ਨੀવਰਣਾ…ਪੇ॰… ਨੋ ਪਰਾਮਾਸਾ…ਪੇ॰… ਸਾਰਮ੍ਮਣਾ, ਨੋ ਚਿਤ੍ਤਾ, ਚੇਤਸਿਕਾ, ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਾ, ਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਿਤ੍ਤਸਹਭੁਨੋ, ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿਨੋ, ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਸਮੁਟ੍ਠਾਨਸਹਭੁਨੋ, ਚਿਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿਨੋ, ਬਾਹਿਰਾ, ਨੋ ਉਪਾਦਾ, ਸਿਯਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਾ, ਸਿਯਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਾ।
No saṃyojanā…pe… no ganthā…pe… no oghā…pe… no yogā…pe… no nīvaraṇā…pe… no parāmāsā…pe… sārammaṇā, no cittā, cetasikā, cittasampayuttā, cittasaṃsaṭṭhā, cittasamuṭṭhānā, cittasahabhuno, cittānuparivattino, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānā, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānasahabhuno, cittasaṃsaṭṭhasamuṭṭhānānuparivattino, bāhirā, no upādā, siyā upādinnā, siyā anupādinnā.
ਨੋ ਉਪਾਦਾਨਾ…ਪੇ॰… ਨੋ ਕਿਲੇਸਾ…ਪੇ॰… ਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਭਾવਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਾ, ਨ ਭਾવਨਾਯ ਪਹਾਤਬ੍ਬਹੇਤੁਕਾ। ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ – ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਤਕ੍ਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ, ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਅવਿਤਕ੍ਕਾ। ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ – ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਚਾਰਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸવਿਚਾਰਂ, ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਅવਿਚਾਰਾ। ਦ੍વੇ ਝਾਨਾਨਿ – ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪੀਤਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪੀਤਿਕਾ, ਦ੍વੇ ਝਾਨਾਨਿ ਅਪ੍ਪੀਤਿਕਾ। ਦ੍વੇ ਝਾਨਾਨਿ – ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪੀਤਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪੀਤਿਸਹਗਤਾ, ਦ੍વੇ ਝਾਨਾਨਿ ਨ ਪੀਤਿਸਹਗਤਾ। ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ – ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸੁਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੁਖਸਹਗਤਾ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਨ ਸੁਖਸਹਗਤਂ। ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ – ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਂ, ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤਾ, ਨ ਕਾਮਾવਚਰਾ, ਸਿਯਾ ਰੂਪਾવਚਰਾ, ਸਿਯਾ ਨ ਰੂਪਾવਚਰਾ, ਤੀਣਿ ਝਾਨਾਨਿ ਨ ਅਰੂਪਾવਚਰਾ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਿਯਾ ਅਰੂਪਾવਚਰਂ, ਸਿਯਾ ਨ ਅਰੂਪਾવਚਰਂ, ਸਿਯਾ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਸਿਯਾ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਸਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ, ਸਿਯਾ ਨਿਯਤਾ, ਸਿਯਾ ਅਨਿਯਤਾ, ਸਿਯਾ ਸਉਤ੍ਤਰਾ, ਸਿਯਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਾ, ਅਰਣਾਤਿ।
No upādānā…pe… no kilesā…pe… na dassanena pahātabbā, na bhāvanāya pahātabbā, na dassanena pahātabbahetukā, na bhāvanāya pahātabbahetukā. Paṭhamaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ vitakkaṃ ṭhapetvā savitakkaṃ, tīṇi jhānāni avitakkā. Paṭhamaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ vicāraṃ ṭhapetvā savicāraṃ, tīṇi jhānāni avicārā. Dve jhānāni – etthuppannaṃ pītiṃ ṭhapetvā sappītikā, dve jhānāni appītikā. Dve jhānāni – etthuppannaṃ pītiṃ ṭhapetvā pītisahagatā, dve jhānāni na pītisahagatā. Tīṇi jhānāni – etthuppannaṃ sukhaṃ ṭhapetvā sukhasahagatā, catutthaṃ jhānaṃ na sukhasahagataṃ. Catutthaṃ jhānaṃ – etthuppannaṃ upekkhaṃ ṭhapetvā upekkhāsahagataṃ, tīṇi jhānāni upekkhāsahagatā, na kāmāvacarā, siyā rūpāvacarā, siyā na rūpāvacarā, tīṇi jhānāni na arūpāvacarā, catutthaṃ jhānaṃ siyā arūpāvacaraṃ, siyā na arūpāvacaraṃ, siyā pariyāpannā, siyā apariyāpannā, siyā niyyānikā, siyā aniyyānikā, siyā niyatā, siyā aniyatā, siyā sauttarā, siyā anuttarā, araṇāti.
ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕਂ।
Pañhāpucchakaṃ.
ਝਾਨવਿਭਙ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
Jhānavibhaṅgo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਮ੍ਮੋਹવਿਨੋਦਨੀ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā
੧. ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਭਾਜਨੀਯਂ • 1. Suttantabhājanīyaṃ
੨. ਅਭਿਧਮ੍ਮਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ • 2. Abhidhammabhājanīyavaṇṇanā
੩. ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਕવਣ੍ਣਨਾ • 3. Pañhāpucchakavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / ੧੨. ਝਾਨવਿਭਙ੍ਗੋ • 12. Jhānavibhaṅgo
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / વਿਭਙ੍ਗ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Vibhaṅga-anuṭīkā / ੧੨. ਝਾਨવਿਭਙ੍ਗੋ • 12. Jhānavibhaṅgo