| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៥. ជិណ្ណសុត្តវណ្ណនា
5. Jiṇṇasuttavaṇṇanā
១៤៨. បញ្ចមេ ជិណ្ណោតិ ថេរោ មហល្លកោ។ គរុកានីតិ តំ សត្ថុ សន្តិកា លទ្ធកាលតោ បដ្ឋាយ ឆិន្នភិន្នដ្ឋានេ សុត្តសំសិព្ពនេន ចេវ អគ្គឡទានេន ច អនេកានិ បដលានិ ហុត្វា គរុកានិ ជាតានិ។ និព្ពសនានីតិ បុព្ពេ ភគវតា និវាសេត្វា អបនីតតាយ ឯវំលទ្ធនាមានិ។ តស្មាតិ យស្មា ត្វំ ជិណ្ណោ ចេវ គរុបំសុកូលោ ច។ គហបតានីតិ បំសុកូលិកង្គំ វិស្សជ្ជេត្វា គហបតីហិ ទិន្នចីវរានិ ធារេហីតិ វទតិ។ និមន្តនានីតិ បិណ្ឌបាតិកង្គំ វិស្សជ្ជេត្វា សលាកភត្តាទីនិ និមន្តនានិ ភុញ្ជាហីតិ វទតិ។ មម ច សន្តិកេតិ អារញ្ញិកង្គំ វិស្សជ្ជេត្វា គាមន្តសេនាសនេយេវ វសាហីតិ វទតិ។
148. Pañcame jiṇṇoti thero mahallako. Garukānīti taṃ satthu santikā laddhakālato paṭṭhāya chinnabhinnaṭṭhāne suttasaṃsibbanena ceva aggaḷadānena ca anekāni paṭalāni hutvā garukāni jātāni. Nibbasanānīti pubbe bhagavatā nivāsetvā apanītatāya evaṃladdhanāmāni. Tasmāti yasmā tvaṃ jiṇṇo ceva garupaṃsukūlo ca. Gahapatānīti paṃsukūlikaṅgaṃ vissajjetvā gahapatīhi dinnacīvarāni dhārehīti vadati. Nimantanānīti piṇḍapātikaṅgaṃ vissajjetvā salākabhattādīni nimantanāni bhuñjāhīti vadati. Mama ca santiketi āraññikaṅgaṃ vissajjetvā gāmantasenāsaneyeva vasāhīti vadati.
ននុ ច យថា រាជា សេនាបតិំ សេនាបតិដ្ឋានេ ឋបេត្វា តស្ស រាជូបដ្ឋានាទិនា អត្តនោ កម្មេន អារាធេន្តស្សេវ តំ ឋានន្តរំ គហេត្វា អញ្ញស្ស ទទមានោ អយុត្តំ នាម ករោតិ, ឯវំ សត្ថា មហាកស្សបត្ថេរស្ស បច្ចុគ្គមនត្ថាយ តិគាវុតំ មគ្គំ គន្ត្វា រាជគហស្ស ច នាឡន្ទាយ ច អន្តរេ ពហុបុត្តករុក្ខមូលេ និសិន្នោ តីហិ ឱវាទេហិ ឧបសម្បាទេត្វា តេន សទ្ធិំ អត្តនោ ចីវរំ បរិវត្តេត្វា ថេរំ ជាតិអារញ្ញិកង្គញ្ចេវ ជាតិបំសុកូលិកង្គញ្ច អកាសិ, សោ តស្មិំ កត្តុកម្យតាឆន្ទេន សត្ថុ ចិត្តំ អារាធេន្តស្សេវ បំសុកូលាទីនិ វិស្សជ្ជាបេត្វា គហបតិចីវរបដិគ្គហណាទីសុ និយោជេន្តោ អយុត្តំ នាម ករោតីតិ។ ន ករោតិ។ កស្មា? អត្តជ្ឈាសយត្តា។ ន ហិ សត្ថា ធុតង្គានិ វិស្សជ្ជាបេតុកាមោ, យថា បន អឃដ្ដិតា ភេរិអាទយោ សទ្ទំ ន វិស្សជ្ជេន្តិ, ឯវំ អឃដ្ដិតា ឯវរូបា បុគ្គលា ន សីហនាទំ នទន្តីតិ នទាបេតុកាមោ សីហនាទជ្ឈាសយេន ឯវមាហ។ ថេរោបិ សត្ថុ អជ្ឈាសយានុរូបេនេវ ‘‘អហំ ខោ, ភន្តេ, ទីឃរត្តំ អារញ្ញិកោ ចេវា’’តិអាទិនា នយេន សីហនាទំ នទតិ។
Nanu ca yathā rājā senāpatiṃ senāpatiṭṭhāne ṭhapetvā tassa rājūpaṭṭhānādinā attano kammena ārādhentasseva taṃ ṭhānantaraṃ gahetvā aññassa dadamāno ayuttaṃ nāma karoti, evaṃ satthā mahākassapattherassa paccuggamanatthāya tigāvutaṃ maggaṃ gantvā rājagahassa ca nāḷandāya ca antare bahuputtakarukkhamūle nisinno tīhi ovādehi upasampādetvā tena saddhiṃ attano cīvaraṃ parivattetvā theraṃ jātiāraññikaṅgañceva jātipaṃsukūlikaṅgañca akāsi, so tasmiṃ kattukamyatāchandena satthu cittaṃ ārādhentasseva paṃsukūlādīni vissajjāpetvā gahapaticīvarapaṭiggahaṇādīsu niyojento ayuttaṃ nāma karotīti. Na karoti. Kasmā? Attajjhāsayattā. Na hi satthā dhutaṅgāni vissajjāpetukāmo, yathā pana aghaṭṭitā bheriādayo saddaṃ na vissajjenti, evaṃ aghaṭṭitā evarūpā puggalā na sīhanādaṃ nadantīti nadāpetukāmo sīhanādajjhāsayena evamāha. Theropi satthu ajjhāsayānurūpeneva ‘‘ahaṃ kho, bhante, dīgharattaṃ āraññiko cevā’’tiādinā nayena sīhanādaṃ nadati.
ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារន្តិ ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារោ នាម អារញ្ញិកស្សេវ លព្ភតិ, នោ គាមន្តវាសិនោ។ គាមន្តស្មិញ្ហិ វសន្តោ ទារកសទ្ទំ សុណាតិ, អសប្បាយរូបានិ បស្សតិ, អសប្បាយេ សទ្ទេ សុណាតិ, តេនស្ស អនភិរតិ ឧប្បជ្ជតិ។ អារញ្ញិកោ បន គាវុតំ វា អឌ្ឍយោជនំ វា អតិក្កមិត្វា អរញ្ញំ អជ្ឈោគាហេត្វា វសន្តោ ទីបិព្យគ្ឃសីហាទីនំ សទ្ទេ សុណាតិ, យេសំ សវនបច្ចយា អមានុសិកាសវនរតិ ឧប្បជ្ជតិ។ យំ សន្ធាយ វុត្តំ –
Diṭṭhadhammasukhavihāranti diṭṭhadhammasukhavihāro nāma āraññikasseva labbhati, no gāmantavāsino. Gāmantasmiñhi vasanto dārakasaddaṃ suṇāti, asappāyarūpāni passati, asappāye sadde suṇāti, tenassa anabhirati uppajjati. Āraññiko pana gāvutaṃ vā aḍḍhayojanaṃ vā atikkamitvā araññaṃ ajjhogāhetvā vasanto dīpibyagghasīhādīnaṃ sadde suṇāti, yesaṃ savanapaccayā amānusikāsavanarati uppajjati. Yaṃ sandhāya vuttaṃ –
‘‘សុញ្ញាគារំ បវិដ្ឋស្ស, សន្តចិត្តស្ស ភិក្ខុនោ;
‘‘Suññāgāraṃ paviṭṭhassa, santacittassa bhikkhuno;
អមានុសី រតី ហោតិ, សម្មា ធម្មំ វិបស្សតោ។
Amānusī ratī hoti, sammā dhammaṃ vipassato.
‘‘យតោ យតោ សម្មសតិ, ខន្ធានំ ឧទយព្ពយំ;
‘‘Yato yato sammasati, khandhānaṃ udayabbayaṃ;
លភតី បីតិបាមោជ្ជំ, អមតំ តំ វិជានតំ។ (ធ. ប. ៣៧៣-៣៧៤);
Labhatī pītipāmojjaṃ, amataṃ taṃ vijānataṃ. (dha. pa. 373-374);
‘‘បុរតោ បច្ឆតោ វាបិ, អបរោ ចេ ន វិជ្ជតិ;
‘‘Purato pacchato vāpi, aparo ce na vijjati;
តត្ថេវ ផាសុ ភវតិ, ឯកស្ស រមតោ វនេ’’តិ។
Tattheva phāsu bhavati, ekassa ramato vane’’ti.
តថា បិណ្ឌបាតិកស្សេវ លព្ភតិ, នោ អបិណ្ឌបាតិកស្ស។ អបិណ្ឌបាតិកោ ហិ អកាលចារី ហោតិ, តុរិតចារំ គច្ឆតិ, បរិវត្តេតិ, បលិពុទ្ធោវ គច្ឆតិ, តត្ថ ច ពហុសំសយោ ហោតិ។ បិណ្ឌបាតិកោ បន ន អកាលចារី ហោតិ, ន តុរិតចារំ គច្ឆតិ, ន បរិវត្តេតិ, អបលិពុទ្ធោវ គច្ឆតិ, តត្ថ ច ន ពហុសំសយោ ហោតិ។
Tathā piṇḍapātikasseva labbhati, no apiṇḍapātikassa. Apiṇḍapātiko hi akālacārī hoti, turitacāraṃ gacchati, parivatteti, palibuddhova gacchati, tattha ca bahusaṃsayo hoti. Piṇḍapātiko pana na akālacārī hoti, na turitacāraṃ gacchati, na parivatteti, apalibuddhova gacchati, tattha ca na bahusaṃsayo hoti.
កថំ? អបិណ្ឌបាតិកោ ហិ គាមតោ ទូរវិហារេ វសមានោ កាលស្សេវ ‘‘យាគុំ វា បារិវាសិកភត្តំ វា លច្ឆាមិ, អាសនសាលាយ វា បន ឧទ្ទេសភត្តាទីសុ កិញ្ចិទេវ មយ្ហំ បាបុណិស្សតី’’តិ មក្កដកសុត្តានិ ឆិន្ទន្តោ សយិតគោរូបានិ ឧដ្ឋាបេន្តោ បាតោវ គច្ឆន្តោ អកាលចារី ហោតិ។ មនុស្សេ ខេត្តកម្មាទីនំ អត្ថាយ គេហា និក្ខន្តេយេវ សម្បាបុណិតុំ មិគំ អនុពន្ធន្តោ វិយ វេគេន គច្ឆន្តោ តុរិតចារី ហោតិ។ អន្តរា កិញ្ចិទេវ ទិស្វា ‘‘អសុកឧបាសកោ វា អសុកឧបាសិកា វា គេហេ, នោ គេហេ’’តិ បុច្ឆតិ, ‘‘នោ គេហេ’’តិ សុត្វា ‘‘ឥទានិ កុតោ លភិស្សាមី’’តិ? អគ្គិទឌ្ឍោ វិយ បវេធតិ, សយំ បច្ឆិមទិសំ គន្តុកាមោ បាចីនទិសាយ សលាកំ លភិត្វា អញ្ញំ បច្ឆិមទិសាយ លទ្ធសលាកំ ឧបសង្កមិត្វា, ‘‘ភន្តេ, អហំ បច្ឆិមទិសំ គមិស្សាមិ, មម សលាកំ តុម្ហេ គណ្ហថ, តុម្ហាកំ សលាកំ មយ្ហំ ទេថា’’តិ សលាកំ បរិវត្តេតិ។ ឯកំ វា បន សលាកភត្តំ អាហរិត្វា បរិភុញ្ជន្តោ ‘‘អបរស្សាបិ សលាកភត្តស្ស បត្តំ ទេថា’’តិ មនុស្សេហិ វុត្តេ, ‘‘ភន្តេ, តុម្ហាកំ បត្តំ ទេថ, អហំ មយ្ហំ បត្តេ ភត្តំ បក្ខិបិត្វា តុម្ហាកំ បត្តំ ទស្សាមី’’តិ អញ្ញស្ស បត្តំ ទាបេត្វា ភត្តេ អាហដេ អត្តនោ បត្តេ បក្ខិបិត្វា បត្តំ បដិទេន្តោ បត្តំ បរិវត្តេតិ នាម។ វិហារេ រាជរាជមហាមត្តាទយោ មហាទានំ ទេន្តិ, ឥមិនា ច ភិយ្យោ ទូរគាមេ សលាកា លទ្ធា, តត្ថ អគច្ឆន្តោ បុន សត្តាហំ សលាកំ ន លភតីតិ អលាភភយេន គច្ឆតិ, ឯវំ គច្ឆន្តោ បលិពុទ្ធោ ហុត្វា គច្ឆតិ នាម។ យស្ស ចេស សលាកភត្តាទិនោ អត្ថាយ គច្ឆតិ, ‘‘តំ ទស្សន្តិ នុ ខោ មេ, ឧទាហុ ន ទស្សន្តិ, បណីតំ នុ ខោ ទស្សន្តិ, ឧទាហុ លូខំ, ថោកំ នុ ខោ, ឧទាហុ ពហុកំ, សីតលំ នុ ខោ, ឧទាហុ ឧណ្ហ’’ន្តិ ឯវំ តត្ថ ច ពហុសំសយោ ហោតិ។
Kathaṃ? Apiṇḍapātiko hi gāmato dūravihāre vasamāno kālasseva ‘‘yāguṃ vā pārivāsikabhattaṃ vā lacchāmi, āsanasālāya vā pana uddesabhattādīsu kiñcideva mayhaṃ pāpuṇissatī’’ti makkaṭakasuttāni chindanto sayitagorūpāni uṭṭhāpento pātova gacchanto akālacārī hoti. Manusse khettakammādīnaṃ atthāya gehā nikkhanteyeva sampāpuṇituṃ migaṃ anubandhanto viya vegena gacchanto turitacārī hoti. Antarā kiñcideva disvā ‘‘asukaupāsako vā asukaupāsikā vā gehe, no gehe’’ti pucchati, ‘‘no gehe’’ti sutvā ‘‘idāni kuto labhissāmī’’ti? Aggidaḍḍho viya pavedhati, sayaṃ pacchimadisaṃ gantukāmo pācīnadisāya salākaṃ labhitvā aññaṃ pacchimadisāya laddhasalākaṃ upasaṅkamitvā, ‘‘bhante, ahaṃ pacchimadisaṃ gamissāmi, mama salākaṃ tumhe gaṇhatha, tumhākaṃ salākaṃ mayhaṃ dethā’’ti salākaṃ parivatteti. Ekaṃ vā pana salākabhattaṃ āharitvā paribhuñjanto ‘‘aparassāpi salākabhattassa pattaṃ dethā’’ti manussehi vutte, ‘‘bhante, tumhākaṃ pattaṃ detha, ahaṃ mayhaṃ patte bhattaṃ pakkhipitvā tumhākaṃ pattaṃ dassāmī’’ti aññassa pattaṃ dāpetvā bhatte āhaṭe attano patte pakkhipitvā pattaṃ paṭidento pattaṃ parivatteti nāma. Vihāre rājarājamahāmattādayo mahādānaṃ denti, iminā ca bhiyyo dūragāme salākā laddhā, tattha agacchanto puna sattāhaṃ salākaṃ na labhatīti alābhabhayena gacchati, evaṃ gacchanto palibuddho hutvā gacchati nāma. Yassa cesa salākabhattādino atthāya gacchati, ‘‘taṃ dassanti nu kho me, udāhu na dassanti, paṇītaṃ nu kho dassanti, udāhu lūkhaṃ, thokaṃ nu kho, udāhu bahukaṃ, sītalaṃ nu kho, udāhu uṇha’’nti evaṃ tattha ca bahusaṃsayo hoti.
បិណ្ឌបាតិកោ បន កាលស្សេវ វុដ្ឋាយ វត្តបដិវត្តំ កត្វា សរីរំ បដិជគ្គិត្វា វសនដ្ឋានំ បវិសិត្វា កម្មដ្ឋានំ មនសិកត្វា កាលំ សល្លក្ខេត្វា មហាជនស្ស ឧឡុង្កភិក្ខាទីនិ ទាតុំ បហោនកកាលេ គច្ឆតីតិ ន អកាលចារី ហោតិ, ឯកេកំ បទវារំ ឆ កោដ្ឋាសេ កត្វា វិបស្សន្តោ គច្ឆតីតិ ន តុរិតចារី ហោតិ, អត្តនោ គរុភាវេន ‘‘អសុកោ គេហេ, ន គេហេ’’តិ ន បុច្ឆតិ, សលាកភត្តាទីនិយេវ ន គណ្ហាតិ។ អគណ្ហន្តោ កិំ បរិវត្តេស្សតិ? ន អញ្ញស្ស វសេន បលិពុទ្ធោវ ហោតិ , កម្មដ្ឋានំ មនសិករោន្តោ យថារុចិ គច្ឆតិ, ឥតរោ វិយ ន ពហុសំសយោ ហោតិ។ ឯកស្មិំ គាមេ វា វីថិយា វា អលភិត្វា អញ្ញត្ថ ចរតិ។ តស្មិម្បិ អលភិត្វា អញ្ញត្ថ ចរន្តោ មិស្សកោទនំ សង្កឌ្ឍិត្វា អមតំ វិយ បរិភុញ្ជិត្វា គច្ឆតិ។
Piṇḍapātiko pana kālasseva vuṭṭhāya vattapaṭivattaṃ katvā sarīraṃ paṭijaggitvā vasanaṭṭhānaṃ pavisitvā kammaṭṭhānaṃ manasikatvā kālaṃ sallakkhetvā mahājanassa uḷuṅkabhikkhādīni dātuṃ pahonakakāle gacchatīti na akālacārī hoti, ekekaṃ padavāraṃ cha koṭṭhāse katvā vipassanto gacchatīti na turitacārī hoti, attano garubhāvena ‘‘asuko gehe, na gehe’’ti na pucchati, salākabhattādīniyeva na gaṇhāti. Agaṇhanto kiṃ parivattessati? Na aññassa vasena palibuddhova hoti , kammaṭṭhānaṃ manasikaronto yathāruci gacchati, itaro viya na bahusaṃsayo hoti. Ekasmiṃ gāme vā vīthiyā vā alabhitvā aññattha carati. Tasmimpi alabhitvā aññattha caranto missakodanaṃ saṅkaḍḍhitvā amataṃ viya paribhuñjitvā gacchati.
បំសុកូលិកស្សេវ លព្ភតិ, នោ អបំសុកូលិកស្ស។ អបំសុកូលិកោ ហិ វស្សាវាសិកំ បរិយេសន្តោ ចរតិ, ន សេនាសនសប្បាយំ បរិយេសតិ។ បំសុកូលិកោ បន ន វស្សាវាសិកំ បរិយេសន្តោ ចរតិ, សេនាសនសប្បាយមេវ បរិយេសតិ។ តេចីវរិកស្សេវ លព្ភតិ, ន ឥតរស្ស។ អតេចីវរិកោ ហិ ពហុភណ្ឌោ ពហុបរិក្ខារោ ហោតិ, តេនស្ស ផាសុវិហារោ នត្ថិ។ អប្បិច្ឆាទីនញ្ចេវ លព្ភតិ, ន ឥតរេសន្តិ។ តេន វុត្តំ – ‘‘អត្តនោ ច ទិដ្ឋធម្មសុខវិហារំ សម្បស្សមានោ’’តិ។ បញ្ចមំ។
Paṃsukūlikasseva labbhati, no apaṃsukūlikassa. Apaṃsukūliko hi vassāvāsikaṃ pariyesanto carati, na senāsanasappāyaṃ pariyesati. Paṃsukūliko pana na vassāvāsikaṃ pariyesanto carati, senāsanasappāyameva pariyesati. Tecīvarikasseva labbhati, na itarassa. Atecīvariko hi bahubhaṇḍo bahuparikkhāro hoti, tenassa phāsuvihāro natthi. Appicchādīnañceva labbhati, na itaresanti. Tena vuttaṃ – ‘‘attano ca diṭṭhadhammasukhavihāraṃ sampassamāno’’ti. Pañcamaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៥. ជិណ្ណសុត្តំ • 5. Jiṇṇasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៥. ជិណ្ណសុត្តវណ្ណនា • 5. Jiṇṇasuttavaṇṇanā
