| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
5. ජීවකසුත්‌තං
5. Jīvakasuttaṃ
51. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා රාජගහෙ විහරති ජීවකස්‌ස කොමාරභච්‌චස්‌ස අම්‌බවනෙ. අථ ඛො ජීවකො කොමාරභච්‌චො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි . එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො ජීවකො කොමාරභච්‌චො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘සුතං මෙතං, භන්‌තෙ – ‘සමණං ගොතමං උද්‌දිස්‌ස පාණං ආරභන්‌ති 1, තං සමණො ගොතමො ජානං උද්‌දිස්‌සකතං 2 මංසං පරිභුඤ්‌ජති පටිච්‌චකම්‌ම’න්‌ති. යෙ තෙ, භන්‌තෙ, එවමාහංසු – ‘සමණං ගොතමං උද්‌දිස්‌ස පාණං ආරභන්‌ති, තං සමණො ගොතමො ජානං උද්‌දිස්‌සකතං මංසං පරිභුඤ්‌ජති පටිච්‌චකම්‌ම’න්‌ති, කච්‌චි තෙ, භන්‌තෙ, භගවතො වුත්‌තවාදිනො, න ච භගවන්‌තං අභූතෙන අබ්‌භාචික්‌ඛන්‌ති, ධම්‌මස්‌ස චානුධම්‌මං බ්‍යාකරොන්‌ති, න ච කොචි සහධම්‌මිකො වාදානුවාදො ගාරය්‌හං ඨානං ආගච්‌ඡතී’’ති?
51. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati jīvakassa komārabhaccassa ambavane. Atha kho jīvako komārabhacco yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinno kho jīvako komārabhacco bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante – ‘samaṇaṃ gotamaṃ uddissa pāṇaṃ ārabhanti 3, taṃ samaṇo gotamo jānaṃ uddissakataṃ 4 maṃsaṃ paribhuñjati paṭiccakamma’nti. Ye te, bhante, evamāhaṃsu – ‘samaṇaṃ gotamaṃ uddissa pāṇaṃ ārabhanti, taṃ samaṇo gotamo jānaṃ uddissakataṃ maṃsaṃ paribhuñjati paṭiccakamma’nti, kacci te, bhante, bhagavato vuttavādino, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhanti, dhammassa cānudhammaṃ byākaronti, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchatī’’ti?
52. ‘‘යෙ තෙ, ජීවක, එවමාහංසු – ‘සමණං ගොතමං උද්‌දිස්‌ස පාණං ආරභන්‌ති, තං සමණො ගොතමො ජානං උද්‌දිස්‌සකතං මංසං පරිභුඤ්‌ජති පටිච්‌චකම්‌ම’න්‌ති න මෙ තෙ වුත්‌තවාදිනො, අබ්‌භාචික්‌ඛන්‌ති ච මං තෙ අසතා අභූතෙන. තීහි ඛො අහං, ජීවක, ඨානෙහි මංසං අපරිභොගන්‌ති වදාමි. දිට්‌ඨං, සුතං, පරිසඞ්‌කිතං – ඉමෙහි ඛො අහං, ජීවක , තීහි ඨානෙහි මංසං අපරිභොගන්‌ති වදාමි. තීහි ඛො අහං, ජීවක, ඨානෙහි මංසං පරිභොගන්‌ති වදාමි. අදිට්‌ඨං, අසුතං, අපරිසඞ්‌කිතං – ඉමෙහි ඛො අහං, ජීවක, තීහි ඨානෙහි මංසං පරිභොගන්‌ති වදාමි.
52. ‘‘Ye te, jīvaka, evamāhaṃsu – ‘samaṇaṃ gotamaṃ uddissa pāṇaṃ ārabhanti, taṃ samaṇo gotamo jānaṃ uddissakataṃ maṃsaṃ paribhuñjati paṭiccakamma’nti na me te vuttavādino, abbhācikkhanti ca maṃ te asatā abhūtena. Tīhi kho ahaṃ, jīvaka, ṭhānehi maṃsaṃ aparibhoganti vadāmi. Diṭṭhaṃ, sutaṃ, parisaṅkitaṃ – imehi kho ahaṃ, jīvaka , tīhi ṭhānehi maṃsaṃ aparibhoganti vadāmi. Tīhi kho ahaṃ, jīvaka, ṭhānehi maṃsaṃ paribhoganti vadāmi. Adiṭṭhaṃ, asutaṃ, aparisaṅkitaṃ – imehi kho ahaṃ, jīvaka, tīhi ṭhānehi maṃsaṃ paribhoganti vadāmi.
53. ‘‘ඉධ, ජීවක, භික්‌ඛු අඤ්‌ඤතරං ගාමං වා නිගමං වා උපනිස්‌සාය විහරති. සො මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං. ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහරති. තමෙනං ගහපති වා ගහපතිපුත්‌තො වා උපසඞ්‌කමිත්‌වා ස්‌වාතනාය භත්‌තෙන නිමන්‌තෙති. ආකඞ්‌ඛමානොව 5, ජීවක, භික්‌ඛු අධිවාසෙති . සො තස්‌සා රත්‌තියා අච්‌චයෙන පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය යෙන තස්‌ස ගහපතිස්‌ස වා ගහපතිපුත්‌තස්‌ස වා නිවෙසනං තෙනුපසඞ්‌කමති; උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ නිසීදති. තමෙනං සො ගහපති වා ගහපතිපුත්‌තො වා පණීතෙන පිණ්‌ඩපාතෙන පරිවිසති. තස්‌ස න එවං හොති – ‘සාධු වත මායං 6 ගහපති වා ගහපතිපුත්‌තො වා පණීතෙන පිණ්‌ඩපාතෙන පරිවිසෙය්‍යාති! අහො වත මායං ගහපති වා ගහපතිපුත්‌තො වා ආයතිම්‌පි එවරූපෙන පණීතෙන පිණ්‌ඩපාතෙන පරිවිසෙය්‍යා’ති – එවම්‌පිස්‌ස න හොති. සො තං පිණ්‌ඩපාතං අගථිතො 7 අමුච්‌ඡිතො අනජ්‌ඣොපන්‌නො 8 ආදීනවදස්‌සාවී නිස්‌සරණපඤ්‌ඤො පරිභුඤ්‌ජති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, ජීවක , අපි නු සො භික්‌ඛු තස්‌මිං සමයෙ අත්‌තබ්‍යාබාධාය වා චෙතෙති, පරබ්‍යාබාධාය වා චෙතෙති, උභයබ්‍යාබාධාය වා චෙතෙතී’’ති?
53. ‘‘Idha, jīvaka, bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati. So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Tamenaṃ gahapati vā gahapatiputto vā upasaṅkamitvā svātanāya bhattena nimanteti. Ākaṅkhamānova 9, jīvaka, bhikkhu adhivāseti . So tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena tassa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nivesanaṃ tenupasaṅkamati; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdati. Tamenaṃ so gahapati vā gahapatiputto vā paṇītena piṇḍapātena parivisati. Tassa na evaṃ hoti – ‘sādhu vata māyaṃ 10 gahapati vā gahapatiputto vā paṇītena piṇḍapātena pariviseyyāti! Aho vata māyaṃ gahapati vā gahapatiputto vā āyatimpi evarūpena paṇītena piṇḍapātena pariviseyyā’ti – evampissa na hoti. So taṃ piṇḍapātaṃ agathito 11 amucchito anajjhopanno 12 ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati. Taṃ kiṃ maññasi, jīvaka , api nu so bhikkhu tasmiṃ samaye attabyābādhāya vā ceteti, parabyābādhāya vā ceteti, ubhayabyābādhāya vā cetetī’’ti?
‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘නනු සො, ජීවක, භික්‌ඛු තස්‌මිං සමයෙ අනවජ්‌ජංයෙව ආහාරං ආහාරෙතී’’ති?
‘‘Nanu so, jīvaka, bhikkhu tasmiṃ samaye anavajjaṃyeva āhāraṃ āhāretī’’ti?
‘‘එවං, භන්‌තෙ. සුතං මෙතං, භන්‌තෙ – ‘බ්‍රහ්‌මා මෙත්‌තාවිහාරී’ති. තං මෙ ඉදං, භන්‌තෙ, භගවා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො; භගවා හි, භන්‌තෙ, මෙත්‌තාවිහාරී’’ති. ‘‘යෙන ඛො, ජීවක, රාගෙන යෙන දොසෙන යෙන මොහෙන බ්‍යාපාදවා අස්‌ස සො රාගො සො දොසො සො මොහො තථාගතස්‌ස පහීනො උච්‌ඡින්‌නමූලො තාලාවත්‌ථුකතො අනභාවංකතො 13 ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මො. සචෙ ඛො තෙ, ජීවක, ඉදං සන්‌ධාය භාසිතං අනුජානාමි තෙ එත’’න්‌ති. ‘‘එතදෙව ඛො පන මෙ, භන්‌තෙ, සන්‌ධාය භාසිතං’’ 14.
‘‘Evaṃ, bhante. Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘brahmā mettāvihārī’ti. Taṃ me idaṃ, bhante, bhagavā sakkhidiṭṭho; bhagavā hi, bhante, mettāvihārī’’ti. ‘‘Yena kho, jīvaka, rāgena yena dosena yena mohena byāpādavā assa so rāgo so doso so moho tathāgatassa pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato 15 āyatiṃ anuppādadhammo. Sace kho te, jīvaka, idaṃ sandhāya bhāsitaṃ anujānāmi te eta’’nti. ‘‘Etadeva kho pana me, bhante, sandhāya bhāsitaṃ’’ 16.
54. ‘‘ඉධ, ජීවක, භික්‌ඛු අඤ්‌ඤතරං ගාමං වා නිගමං වා උපනිස්‌සාය විහරති. සො කරුණාසහගතෙන චෙතසා…පෙ.… මුදිතාසහගතෙන චෙතසා…පෙ.… උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා එකං දිසං ඵරිත්‌වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්‌ථං. ඉති උද්‌ධමධො තිරියං සබ්‌බධි සබ්‌බත්‌තතාය සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං උපෙක්‌ඛාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහරති. තමෙනං ගහපති වා ගහපතිපුත්‌තො වා උපසඞ්‌කමිත්‌වා ස්‌වාතනාය භත්‌තෙන නිමන්‌තෙති. ආකඞ්‌ඛමානොව, ජීවක, භික්‌ඛු අධිවාසෙති. සො තස්‌සා රත්‌තියා අච්‌චයෙන පුබ්‌බණ්‌හසමයං නිවාසෙත්‌වා පත්‌තචීවරමාදාය යෙන ගහපතිස්‌ස වා ගහපතිපුත්‌තස්‌ස වා නිවෙසනං තෙනුපසඞ්‌කමති; උපසඞ්‌කමිත්‌වා පඤ්‌ඤත්‌තෙ ආසනෙ නිසීදති. තමෙනං සො ගහපති වා ගහපතිපුත්‌තො වා පණීතෙන පිණ්‌ඩපාතෙන පරිවිසති. තස්‌ස න එවං හොති – ‘සාධු වත මායං ගහපති වා ගහපතිපුත්‌තො වා පණීතෙන පිණ්‌ඩපාතෙන පරිවිසෙය්‍යාති! අහො වත මායං ගහපති වා ගහපතිපුත්‌තො වා ආයතිම්‌පි එවරූපෙන පණීතෙන පිණ්‌ඩපාතෙන පරිවිසෙය්‍යා’ති – එවම්‌පිස්‌ස න හොති. සො තං පිණ්‌ඩපාතං අගථිතො අමුච්‌ඡිතො අනජ්‌ඣොපන්‌නො ආදීනවදස්‌සාවී නිස්‌සරණපඤ්‌ඤො පරිභුඤ්‌ජති. තං කිං මඤ්‌ඤසි, ජීවක, අපි නු සො භික්‌ඛු තස්‌මිං සමයෙ අත්‌තබ්‍යාබාධාය වා චෙතෙති, පරබ්‍යාබාධාය වා චෙතෙති, උභයබ්‍යාබාධාය වා චෙතෙතී’’ති?
54. ‘‘Idha, jīvaka, bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati. So karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Tamenaṃ gahapati vā gahapatiputto vā upasaṅkamitvā svātanāya bhattena nimanteti. Ākaṅkhamānova, jīvaka, bhikkhu adhivāseti. So tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nivesanaṃ tenupasaṅkamati; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdati. Tamenaṃ so gahapati vā gahapatiputto vā paṇītena piṇḍapātena parivisati. Tassa na evaṃ hoti – ‘sādhu vata māyaṃ gahapati vā gahapatiputto vā paṇītena piṇḍapātena pariviseyyāti! Aho vata māyaṃ gahapati vā gahapatiputto vā āyatimpi evarūpena paṇītena piṇḍapātena pariviseyyā’ti – evampissa na hoti. So taṃ piṇḍapātaṃ agathito amucchito anajjhopanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati. Taṃ kiṃ maññasi, jīvaka, api nu so bhikkhu tasmiṃ samaye attabyābādhāya vā ceteti, parabyābādhāya vā ceteti, ubhayabyābādhāya vā cetetī’’ti?
‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’.
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘නනු සො, ජීවක, භික්‌ඛු තස්‌මිං සමයෙ අනවජ්‌ජංයෙව ආහාරං ආහාරෙතී’’ති?
‘‘Nanu so, jīvaka, bhikkhu tasmiṃ samaye anavajjaṃyeva āhāraṃ āhāretī’’ti?
‘‘එවං, භන්‌තෙ. සුතං මෙතං, භන්‌තෙ – ‘බ්‍රහ්‌මා උපෙක්‌ඛාවිහාරී’ති. තං මෙ ඉදං, භන්‌තෙ, භගවා සක්‌ඛිදිට්‌ඨො; භගවා හි, භන්‌තෙ, උපෙක්‌ඛාවිහාරී’’ති. ‘‘යෙන ඛො, ජීවක, රාගෙන යෙන දොසෙන යෙන මොහෙන විහෙසවා අස්‌ස අරතිවා අස්‌ස පටිඝවා අස්‌ස සො රාගො සො දොසො සො මොහො තථාගතස්‌ස පහීනො උච්‌ඡින්‌නමූලො තාලාවත්‌ථුකතො අනභාවංකතො ආයතිං අනුප්‌පාදධම්‌මො. සචෙ ඛො තෙ, ජීවක, ඉදං සන්‌ධාය භාසිතං, අනුජානාමි තෙ එත’’න්‌ති. ‘‘එතදෙව ඛො පන මෙ, භන්‌තෙ, සන්‌ධාය භාසිතං’’.
‘‘Evaṃ, bhante. Sutaṃ metaṃ, bhante – ‘brahmā upekkhāvihārī’ti. Taṃ me idaṃ, bhante, bhagavā sakkhidiṭṭho; bhagavā hi, bhante, upekkhāvihārī’’ti. ‘‘Yena kho, jīvaka, rāgena yena dosena yena mohena vihesavā assa arativā assa paṭighavā assa so rāgo so doso so moho tathāgatassa pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo. Sace kho te, jīvaka, idaṃ sandhāya bhāsitaṃ, anujānāmi te eta’’nti. ‘‘Etadeva kho pana me, bhante, sandhāya bhāsitaṃ’’.
55. ‘‘යො ඛො, ජීවක, තථාගතං වා තථාගතසාවකං වා උද්‌දිස්‌ස පාණං ආරභති සො පඤ්‌චහි ඨානෙහි බහුං අපුඤ්‌ඤං පසවති. යම්‌පි සො, ගහපති, එවමාහ – ‘ගච්‌ඡථ, අමුකං නාම පාණං ආනෙථා’ති, ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙන බහුං අපුඤ්‌ඤං පසවති. යම්‌පි සො පාණො ගලප්‌පවෙඨකෙන 17 ආනීයමානො දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති, ඉමිනා දුතියෙන ඨානෙන බහුං අපුඤ්‌ඤං පසවති. යම්‌පි සො එවමාහ – ‘ගච්‌ඡථ ඉමං පාණං ආරභථා’ති, ඉමිනා තතියෙන ඨානෙන බහුං අපුඤ්‌ඤං පසවති. යම්‌පි සො පාණො ආරභියමානො දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදෙති , ඉමිනා චතුත්‌ථෙන ඨානෙන බහුං අපුඤ්‌ඤං පසවති. යම්‌පි සො තථාගතං වා තථාගතසාවකං වා අකප්‌පියෙන ආසාදෙති, ඉමිනා පඤ්‌චමෙන ඨානෙන බහුං අපුඤ්‌ඤං පසවති. යො ඛො, ජීවක, තථාගතං වා තථාගතසාවකං වා උද්‌දිස්‌ස පාණං ආරභති සො ඉමෙහි පඤ්‌චහි ඨානෙහි බහුං අපුඤ්‌ඤං පසවතී’’ති.
55. ‘‘Yo kho, jīvaka, tathāgataṃ vā tathāgatasāvakaṃ vā uddissa pāṇaṃ ārabhati so pañcahi ṭhānehi bahuṃ apuññaṃ pasavati. Yampi so, gahapati, evamāha – ‘gacchatha, amukaṃ nāma pāṇaṃ ānethā’ti, iminā paṭhamena ṭhānena bahuṃ apuññaṃ pasavati. Yampi so pāṇo galappaveṭhakena 18 ānīyamāno dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti, iminā dutiyena ṭhānena bahuṃ apuññaṃ pasavati. Yampi so evamāha – ‘gacchatha imaṃ pāṇaṃ ārabhathā’ti, iminā tatiyena ṭhānena bahuṃ apuññaṃ pasavati. Yampi so pāṇo ārabhiyamāno dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti , iminā catutthena ṭhānena bahuṃ apuññaṃ pasavati. Yampi so tathāgataṃ vā tathāgatasāvakaṃ vā akappiyena āsādeti, iminā pañcamena ṭhānena bahuṃ apuññaṃ pasavati. Yo kho, jīvaka, tathāgataṃ vā tathāgatasāvakaṃ vā uddissa pāṇaṃ ārabhati so imehi pañcahi ṭhānehi bahuṃ apuññaṃ pasavatī’’ti.
එවං වුත්‌තෙ, ජීවකො කොමාරභච්‌චො භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘අච්‌ඡරියං, භන්‌තෙ, අබ්‌භුතං, භන්‌තෙ! කප්‌පියං වත, භන්‌තෙ, භික්‌ඛූ ආහාරං ආහාරෙන්‌ති ; අනවජ්‌ජං වත, භන්‌තෙ, භික්‌ඛූ ආහාරං ආහාරෙන්‌ති. අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ, අභික්‌කන්‌තං, භන්‌තෙ…පෙ.… උපාසකං මං භගවා ධාරෙතු අජ්‌ජතග්‌ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්‌ති.
Evaṃ vutte, jīvako komārabhacco bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Kappiyaṃ vata, bhante, bhikkhū āhāraṃ āhārenti ; anavajjaṃ vata, bhante, bhikkhū āhāraṃ āhārenti. Abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante…pe… upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
ජීවකසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං පඤ්‌චමං.
Jīvakasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 5. ජීවකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Jīvakasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 5. ජීවකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Jīvakasuttavaṇṇanā
