| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
5. ජීවකසුත්‌තවණ්‌ණනා
5. Jīvakasuttavaṇṇanā
51. එවං මෙ සුතන්‌ති ජීවකසුත්‌තං. තත්‌ථ ජීවකස්‌ස කොමාරභච්‌චස්‌ස අම්‌බවනෙති එත්‌ථ ජීවතීති ජීවකො. කුමාරෙන භතොති කොමාරභච්‌චො. යථාහ ‘‘කිං එතං භණෙ කාකෙහි සම්‌පරිකිණ්‌ණන්‌ති? දාරකො දෙවාති. ජීවති භණෙති? ජීවති දෙවාති. තෙන හි භණෙ තං දාරකං අම්‌හාකං අන්‌තෙපුරං නෙත්‌වා ධාතීනං දෙථ පොසෙතුන්‌ති. තස්‌ස ජීවතීති ජීවකොති නාමං අකංසු, කුමාරෙන පොසාපිතොති කොමාරභච්‌චොති නාමං අකංසූ’’ති (මහාව. 328). අයමෙත්‌ථ සඞ්‌ඛෙපො. විත්‌ථාරෙන පන ජීවකවත්‌ථු ඛන්‌ධකෙ ආගතමෙව. විනිච්‌ඡයකථාපිස්‌ස සමන්‌තපාසාදිකාය විනයට්‌ඨකථාය වුත්‌තා.
51.Evaṃme sutanti jīvakasuttaṃ. Tattha jīvakassa komārabhaccassa ambavaneti ettha jīvatīti jīvako. Kumārena bhatoti komārabhacco. Yathāha ‘‘kiṃ etaṃ bhaṇe kākehi samparikiṇṇanti? Dārako devāti. Jīvati bhaṇeti? Jīvati devāti. Tena hi bhaṇe taṃ dārakaṃ amhākaṃ antepuraṃ netvā dhātīnaṃ detha posetunti. Tassa jīvatīti jīvakoti nāmaṃ akaṃsu, kumārena posāpitoti komārabhaccoti nāmaṃ akaṃsū’’ti (mahāva. 328). Ayamettha saṅkhepo. Vitthārena pana jīvakavatthu khandhake āgatameva. Vinicchayakathāpissa samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya vuttā.
අයං පන ජීවකො එකස්‌මිං සමයෙ භගවතො දොසාභිසන්‌නං කායං විරෙචෙත්‌වා සීවෙය්‍යකං දුස්‌සයුගං දත්‌වා වත්‌ථානුමොදනපරියොසානෙ සොතාපත්‌තිඵලෙ පතිට්‌ඨාය චින්‌තෙසි – ‘‘මයා දිවසස්‌ස ද්‌වත්‌තික්‌ඛත්‌තුං බුද්‌ධුපට්‌ඨානං ගන්‌තබ්‌බං, ඉදඤ්‌ච වෙළුවනං අතිදූරෙ, මය්‌හං උය්‍යානං අම්‌බවනං ආසන්‌නතරං, යංනූනාහමෙත්‌ථ භගවතො විහාරං කාරෙය්‍ය’’න්‌ති. සො තස්‌මිං අම්‌බවනෙ රත්‌තිට්‌ඨානදිවාට්‌ඨානලෙණකුටිමණ්‌ඩපාදීනි සම්‌පාදෙත්‌වා භගවතො අනුච්‌ඡවිකං ගන්‌ධකුටිං කාරෙත්‌වා අම්‌බවනං අට්‌ඨාරසහත්‌ථුබ්‌බෙධෙන තම්‌බපට්‌ටවණ්‌ණෙන පාකාරෙන පරික්‌ඛිපාපෙත්‌වා බුද්‌ධප්‌පමුඛං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං චීවරභත්‌තෙන සන්‌තප්‌පෙත්‌වා දක්‌ඛිණොදකං පාතෙත්‌වා විහාරං නිය්‍යාතෙසි. තං සන්‌ධාය වුත්‌තං – ‘‘ජීවකස්‌ස කොමාරභච්‌චස්‌ස අම්‌බවනෙ’’ති.
Ayaṃ pana jīvako ekasmiṃ samaye bhagavato dosābhisannaṃ kāyaṃ virecetvā sīveyyakaṃ dussayugaṃ datvā vatthānumodanapariyosāne sotāpattiphale patiṭṭhāya cintesi – ‘‘mayā divasassa dvattikkhattuṃ buddhupaṭṭhānaṃ gantabbaṃ, idañca veḷuvanaṃ atidūre, mayhaṃ uyyānaṃ ambavanaṃ āsannataraṃ, yaṃnūnāhamettha bhagavato vihāraṃ kāreyya’’nti. So tasmiṃ ambavane rattiṭṭhānadivāṭṭhānaleṇakuṭimaṇḍapādīni sampādetvā bhagavato anucchavikaṃ gandhakuṭiṃ kāretvā ambavanaṃ aṭṭhārasahatthubbedhena tambapaṭṭavaṇṇena pākārena parikkhipāpetvā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ cīvarabhattena santappetvā dakkhiṇodakaṃ pātetvā vihāraṃ niyyātesi. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘jīvakassa komārabhaccassa ambavane’’ti.
ආරභන්‌තීති ඝාතෙන්‌ති. උද්‌දිස්‌සකතන්‌ති උද්‌දිසිත්‌වා කතං. පටිච්‌චකම්‌මන්‌ති අත්‌තානං පටිච්‌ච කතං. අථ වා පටිච්‌චකම්‌මන්‌ති නිමිත්‌තකම්‌මස්‌සෙතං අධිවචනං, තං පටිච්‌ච කම්‌මමෙත්‌ථ අත්‌ථීති මංසං ‘‘පටිච්‌චකම්‌ම’’න්‌ති වුත්‌තං හොති යො එවරූපං මංසං පරිභුඤ්‌ජති, සොපි තස්‌ස කම්‌මස්‌ස දායාදො හොති, වධකස්‌ස විය තස්‌සාපි පාණඝාතකම්‌මං හොතීති තෙසං ලද්‌ධි. ධම්‌මස්‌ස චානුධම්‌මං බ්‍යාකරොන්‌තීති භගවතා වුත්‌තකාරණස්‌ස අනුකාරණං කථෙන්‌ති. එත්‌ථ ච කාරණං නාම තිකොටිපරිසුද්‌ධමච්‌ඡමංසපරිභොගො, අනුකාරණං නාම මහාජනස්‌ස තථා බ්‍යාකරණං. යස්‌මා පන භගවා උද්‌දිස්‌සකතං න පරිභුඤ්‌ජති, තස්‌මා නෙව තං කාරණං හොති, න තිත්‌ථියානං තථා බ්‍යාකරණං අනුකාරණං. සහධම්‌මිකො වාදානුවාදොති පරෙහි වුත්‌තකාරණෙන සකාරණො හුත්‌වා තුම්‌හාකං වාදො වා අනුවාදො වා විඤ්‌ඤූහි ගරහිතබ්‌බකාරණං කොචි අප්‌පමත්‌තකොපි කිං න ආගච්‌ඡති . ඉදං වුත්‌තං හොති – ‘‘කිං සබ්‌බාකාරෙනපි තුම්‌හාකං වාදෙ ගාරය්‌හං කාරණං නත්‌ථී’’ති. අබ්‌භාචික්‌ඛන්‌තීති අභිභවිත්‌වා ආචික්‌ඛන්‌ති.
Ārabhantīti ghātenti. Uddissakatanti uddisitvā kataṃ. Paṭiccakammanti attānaṃ paṭicca kataṃ. Atha vā paṭiccakammanti nimittakammassetaṃ adhivacanaṃ, taṃ paṭicca kammamettha atthīti maṃsaṃ ‘‘paṭiccakamma’’nti vuttaṃ hoti yo evarūpaṃ maṃsaṃ paribhuñjati, sopi tassa kammassa dāyādo hoti, vadhakassa viya tassāpi pāṇaghātakammaṃ hotīti tesaṃ laddhi. Dhammassa cānudhammaṃ byākarontīti bhagavatā vuttakāraṇassa anukāraṇaṃ kathenti. Ettha ca kāraṇaṃ nāma tikoṭiparisuddhamacchamaṃsaparibhogo, anukāraṇaṃ nāma mahājanassa tathā byākaraṇaṃ. Yasmā pana bhagavā uddissakataṃ na paribhuñjati, tasmā neva taṃ kāraṇaṃ hoti, na titthiyānaṃ tathā byākaraṇaṃ anukāraṇaṃ. Sahadhammiko vādānuvādoti parehi vuttakāraṇena sakāraṇo hutvā tumhākaṃ vādo vā anuvādo vā viññūhi garahitabbakāraṇaṃ koci appamattakopi kiṃ na āgacchati . Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘kiṃ sabbākārenapi tumhākaṃ vāde gārayhaṃ kāraṇaṃ natthī’’ti. Abbhācikkhantīti abhibhavitvā ācikkhanti.
52. ඨානෙහීති කාරණෙහි. දිට්‌ඨාදීසු දිට්‌ඨං නාම භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය මිගමච්‌ඡෙ වධිත්‌වා ගය්‌හමානං දිට්‌ඨං. සුතං නාම භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය මිගමච්‌ඡෙ වධිත්‌වා ගහිතන්‌ති සුතං. පරිසඞ්‌කිතං නාම දිට්‌ඨපරිසඞ්‌කිතං සුතපරිසඞ්‌කිතං තදුභයවිමුත්‌තපරිසඞ්‌කිතන්‌ති තිවිධං හොති.
52.Ṭhānehīti kāraṇehi. Diṭṭhādīsu diṭṭhaṃ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gayhamānaṃ diṭṭhaṃ. Sutaṃ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gahitanti sutaṃ. Parisaṅkitaṃ nāma diṭṭhaparisaṅkitaṃ sutaparisaṅkitaṃ tadubhayavimuttaparisaṅkitanti tividhaṃ hoti.
තත්‍රායං සබ්‌බසඞ්‌ගාහකවිනිච්‌ඡයො – ඉධ භික්‌ඛූ පස්‌සන්‌ති මනුස්‌සෙ ජාලවාගුරාදිහත්‌ථෙ ගාමතො වා නික්‌ඛමන්‌තෙ අරඤ්‌ඤෙ වා විචරන්‌තෙ. දුතියදිවසෙ ච නෙසං තං ගාමං පිණ්‌ඩාය පවිට්‌ඨානං සමච්‌ඡමංසං පිණ්‌ඩපාතං අභිහරන්‌ති. තෙ තෙන දිට්‌ඨෙන පරිසඞ්‌කන්‌ති ‘‘භික්‌ඛූනං නු ඛො අත්‌ථාය කත’’න්‌ති, ඉදං දිට්‌ඨපරිසඞ්‌කිතං නාම, එතං ගහෙතුං න වට්‌ටති. යං එවං අපරිසඞ්‌කිතං, තං වට්‌ටති. සචෙ පන තෙ මනුස්‌සා ‘‘කස්‌මා, භන්‌තෙ, න ගණ්‌හථා’’ති පුච්‌ඡිත්‌වා තමත්‌ථං සුත්‌වා ‘‘නයිදං, භන්‌තෙ, භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය කතං, අම්‌හෙහි අත්‌තනො අත්‌ථාය වා රාජයුත්‌තාදීනං අත්‌ථාය වා කත’’න්‌ති වදන්‌ති, කප්‌පති.
Tatrāyaṃ sabbasaṅgāhakavinicchayo – idha bhikkhū passanti manusse jālavāgurādihatthe gāmato vā nikkhamante araññe vā vicarante. Dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhiharanti. Te tena diṭṭhena parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nu kho atthāya kata’’nti, idaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ nāma, etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ, taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kata’’nti vadanti, kappati.
න හෙව ඛො භික්‌ඛූ පස්‌සන්‌ති, අපිච සුණන්‌ති ‘‘මනුස්‌සා කිර ජාලවාගුරාදිහත්‌ථා ගාමතො වා නික්‌ඛමන්‌ති අරඤ්‌ඤෙ වා විචරන්‌තී’’ති. දුතියදිවසෙ ච නෙසං තං ගාමං පිණ්‌ඩාය පවිට්‌ඨානං සමච්‌ඡමංසං පිණ්‌ඩපාතං අභිහරන්‌ති. තෙ තෙන සුතෙන පරිසඞ්‌කන්‌ති ‘‘භික්‌ඛූනං නු ඛො අත්‌ථාය කත’’න්‌ති, ඉදං සුතපරිසඞ්‌කිතං නාම, එතං ගහෙතුං න වට්‌ටති. යං එවං අපරිසඞ්‌කිතං, තං වට්‌ටති. සචෙ පන තෙ මනුස්‌සා ‘‘කස්‌මා, භන්‌තෙ, න ගණ්‌හථා’’ති පුච්‌ඡිත්‌වා තමත්‌ථං සුත්‌වා ‘‘නයිදං, භන්‌තෙ, භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය කතං, අම්‌හෙහි අත්‌තනො අත්‌ථාය වා රාජයුත්‌තාදීනං අත්‌ථාය වා කත’’න්‌ති වදන්‌ති, කප්‌පති.
Na heva kho bhikkhū passanti, apica suṇanti ‘‘manussā kira jālavāgurādihatthā gāmato vā nikkhamanti araññe vā vicarantī’’ti. Dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhiharanti. Te tena sutena parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nu kho atthāya kata’’nti, idaṃ sutaparisaṅkitaṃ nāma, etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ, taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kata’’nti vadanti, kappati.
න හෙව ඛො පන පස්‌සන්‌ති න සුණන්‌ති, අපිච තෙසං ගාමං පිණ්‌ඩාය පවිට්‌ඨානං පත්‌තං ගහෙත්‌වා සමච්‌ඡමංසං පිණ්‌ඩපාතං අභිසඞ්‌ඛරිත්‌වා අභිහරන්‌ති. තෙ පරිසඞ්‌කන්‌ති ‘‘භික්‌ඛූනං නු ඛො අත්‌ථාය කත’’න්‌ති, ඉදං තදුභයවිමුත්‌තපරිසඞ්‌කිතං නාම. එතම්‌පි ගහෙතුං න වට්‌ටති. යං එවං අපරිසඞ්‌කිතං, තං වට්‌ටති . සචෙ පන තෙ මනුස්‌සා ‘‘කස්‌මා, භන්‌තෙ, න ගණ්‌හථා’’ති පුච්‌ඡිත්‌වා තමත්‌ථං සුත්‌වා ‘‘නයිදං, භන්‌තෙ, භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය කතං, අම්‌හෙහි අත්‌තනො අත්‌ථාය වා රාජයුත්‌තාදීනං අත්‌ථාය වා කතං, පවත්‌තමංසං වා කතං, කප්‌පියමෙව ලභිත්‌වා භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය සම්‌පාදිත’’න්‌ති වදන්‌ති, කප්‌පති.
Na heva kho pana passanti na suṇanti, apica tesaṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ pattaṃ gahetvā samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhisaṅkharitvā abhiharanti. Te parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nu kho atthāya kata’’nti, idaṃ tadubhayavimuttaparisaṅkitaṃ nāma. Etampi gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ, taṃ vaṭṭati . Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kataṃ, pavattamaṃsaṃ vā kataṃ, kappiyameva labhitvā bhikkhūnaṃ atthāya sampādita’’nti vadanti, kappati.
මතානං පෙතකිච්‌චත්‌ථාය මඞ්‌ගලාදීනං වා අත්‌ථාය කතෙපි එසෙව නයො. යං යඤ්‌හි භික්‌ඛූනංයෙව අත්‌ථාය අකතං, යත්‌ථ ච නිබ්‌බෙමතිකා හොන්‌ති, තං සබ්‌බං කප්‌පති. සචෙ පන එකස්‌මිං විහාරෙ භික්‌ඛූ උද්‌දිස්‌ස කතං හොති, තෙ ච අත්‌තනො අත්‌ථාය කතභාවං න ජානන්‌ති, අඤ්‌ඤෙ ජානන්‌ති. යෙ ජානන්‌ති, තෙසං න වට්‌ටති, ඉතරෙසං වට්‌ටති. අඤ්‌ඤෙ න ජානන්‌ති, තෙයෙව ජානන්‌ති, තෙසංයෙව න වට්‌ටති, අඤ්‌ඤෙසං වට්‌ටති. තෙපි ‘‘අම්‌හාකං අත්‌ථාය කතං’’ති ජානන්‌ති අඤ්‌ඤෙපි ‘‘එතෙසං අත්‌ථාය කත’’න්‌ති ජානන්‌ති, සබ්‌බෙසම්‌පි තං න වට්‌ටති. සබ්‌බෙ න ජානන්‌ති, සබ්‌බෙසං වට්‌ටති. පඤ්‌චසු හි සහධම්‌මිකෙසු යස්‌ස කස්‌සචි වා අත්‌ථාය උද්‌දිස්‌ස කතං සබ්‌බෙසං න කප්‌පති.
Matānaṃ petakiccatthāya maṅgalādīnaṃ vā atthāya katepi eseva nayo. Yaṃ yañhi bhikkhūnaṃyeva atthāya akataṃ, yattha ca nibbematikā honti, taṃ sabbaṃ kappati. Sace pana ekasmiṃ vihāre bhikkhū uddissa kataṃ hoti, te ca attano atthāya katabhāvaṃ na jānanti, aññe jānanti. Ye jānanti, tesaṃ na vaṭṭati, itaresaṃ vaṭṭati. Aññe na jānanti, teyeva jānanti, tesaṃyeva na vaṭṭati, aññesaṃ vaṭṭati. Tepi ‘‘amhākaṃ atthāya kataṃ’’ti jānanti aññepi ‘‘etesaṃ atthāya kata’’nti jānanti, sabbesampi taṃ na vaṭṭati. Sabbe na jānanti, sabbesaṃ vaṭṭati. Pañcasu hi sahadhammikesu yassa kassaci vā atthāya uddissa kataṃ sabbesaṃ na kappati.
සචෙ පන කොචි එකං භික්‌ඛුං උද්‌දිස්‌ස පාණං වධිත්‌වා තස්‌ස පත්‌තං පූරෙත්‌වා දෙති, සො චෙ අත්‌තනො අත්‌ථාය කතභාවං ජානංයෙව ගහෙත්‌වා අඤ්‌ඤස්‌ස භික්‌ඛුනො දෙති, සො තස්‌ස සද්‌ධාය පරිභුඤ්‌ජති. කස්‌සාපත්‌තීති? ද්‌වින්‌නම්‌පි අනාපත්‌ති. යඤ්‌හි උද්‌දිස්‌ස කතං, තස්‌ස අභුත්‌තතාය අනාපත්‌ති, ඉතරස්‌ස අජානනතාය. කප්‌පියමංසස්‌ස හි පටිග්‌ගහණෙ ආපත්‌ති නත්‌ථි. උද්‌දිස්‌සකතඤ්‌ච අජානිත්‌වා භුත්‌තස්‌ස පච්‌ඡා ඤත්‌වා ආපත්‌තිදෙසනාකිච්‌චං නාම නත්‌ථි. අකප්‌පියමංසං පන අජානිත්‌වා භුත්‌තෙන පච්‌ඡා ඤත්‌වාපි ආපත්‌ති දෙසෙතබ්‌බා. උද්‌දිස්‌සකතඤ්‌හි ඤත්‌වා භුඤ්‌ජතොව ආපත්‌ති, අකප්‌පියමංසං අජානිත්‌වා භුත්‌තස්‌සාපි ආපත්‌තියෙව. තස්‌මා ආපත්‌තිභීරුකෙන රූපං සල්‌ලක්‌ඛෙන්‌තෙනාපි පුච්‌ඡිත්‌වාව මංසං පටිග්‌ගහෙතබ්‌බං, පරිභොගකාලෙ පුච්‌ඡිත්‌වා පරිභුඤ්‌ජිස්‌සාමීති වා ගහෙත්‌වා පුච්‌ඡිත්‌වාව පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බං. කස්‌මා? දුවිඤ්‌ඤෙය්‍යත්‌තා. අච්‌ඡමංසඤ්‌හි සූකරමංසසදිසං හොති, දීපිමංසාදීනි ච මිගමංසසදිසානි, තස්‌මා පුච්‌ඡිත්‌වා ගහණමෙව වට්‌ටතීති වදන්‌ති.
Sace pana koci ekaṃ bhikkhuṃ uddissa pāṇaṃ vadhitvā tassa pattaṃ pūretvā deti, so ce attano atthāya katabhāvaṃ jānaṃyeva gahetvā aññassa bhikkhuno deti, so tassa saddhāya paribhuñjati. Kassāpattīti? Dvinnampi anāpatti. Yañhi uddissa kataṃ, tassa abhuttatāya anāpatti, itarassa ajānanatāya. Kappiyamaṃsassa hi paṭiggahaṇe āpatti natthi. Uddissakatañca ajānitvā bhuttassa pacchā ñatvā āpattidesanākiccaṃ nāma natthi. Akappiyamaṃsaṃ pana ajānitvā bhuttena pacchā ñatvāpi āpatti desetabbā. Uddissakatañhi ñatvā bhuñjatova āpatti, akappiyamaṃsaṃ ajānitvā bhuttassāpi āpattiyeva. Tasmā āpattibhīrukena rūpaṃ sallakkhentenāpi pucchitvāva maṃsaṃ paṭiggahetabbaṃ, paribhogakāle pucchitvā paribhuñjissāmīti vā gahetvā pucchitvāva paribhuñjitabbaṃ. Kasmā? Duviññeyyattā. Acchamaṃsañhi sūkaramaṃsasadisaṃ hoti, dīpimaṃsādīni ca migamaṃsasadisāni, tasmā pucchitvā gahaṇameva vaṭṭatīti vadanti.
අදිට්‌ඨන්‌ති භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය වධිත්‌වා ගය්‌හමානං අදිට්‌ඨං. අසුතන්‌ති භික්‌ඛූනං අත්‌ථාය වධිත්‌වා ගහිතන්‌ති අසුතං. අපරිසඞ්‌කිතන්‌ති දිට්‌ඨපරිසඞ්‌කිතාදිවසෙන අපරිසඞ්‌කිතං. පරිභොගන්‌ති වදාමීති ඉමෙහි තීහි කාරණෙහි පරිසුද්‌ධං තිකොටිපරිසුද්‌ධං නාම හොති, තස්‌ස පරිභොගො අරඤ්‌ඤෙ ජාතසූපෙය්‍යසාකපරිභොගසදිසො හොති, තථාරූපං පරිභුඤ්‌ජන්‌තස්‌ස මෙත්‌තාවිහාරිස්‌ස භික්‌ඛුනො දොසො වා වජ්‌ජං වා නත්‌ථි, තස්‌මා තං පරිභුඤ්‌ජිතබ්‌බන්‌ති වදාමීති අත්‌ථො.
Adiṭṭhanti bhikkhūnaṃ atthāya vadhitvā gayhamānaṃ adiṭṭhaṃ. Asutanti bhikkhūnaṃ atthāya vadhitvā gahitanti asutaṃ. Aparisaṅkitanti diṭṭhaparisaṅkitādivasena aparisaṅkitaṃ. Paribhoganti vadāmīti imehi tīhi kāraṇehi parisuddhaṃ tikoṭiparisuddhaṃ nāma hoti, tassa paribhogo araññe jātasūpeyyasākaparibhogasadiso hoti, tathārūpaṃ paribhuñjantassa mettāvihārissa bhikkhuno doso vā vajjaṃ vā natthi, tasmā taṃ paribhuñjitabbanti vadāmīti attho.
53. ඉදානි තාදිසස්‌ස පරිභොගෙ මෙත්‌තාවිහාරිනොපි අනවජ්‌ජතං දස්‌සෙතුං ඉධ, ජීවක, භික්‌ඛූතිආදිමාහ. තත්‌ථ කිඤ්‌චාපි අනියමෙත්‌වා භික්‌ඛූති වුත්‌තං, අථ ඛො අත්‌තානමෙව සන්‌ධාය එතං වුත්‌තන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. භගවතා හි මහාවච්‌ඡගොත්‌තසුත්‌තෙ, චඞ්‌කීසුත්‌තෙ, ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙති තීසු ඨානෙසු අත්‌තානංයෙව සන්‌ධාය දෙසනා කතා. පණීතෙන පිණ්‌ඩපාතෙනාති හෙට්‌ඨා අනඞ්‌ගණසුත්‌තෙ යො කොචි මහග්‌ඝො පිණ්‌ඩපාතො පණීතපිණ්‌ඩපාතොති අධිප්‌පෙතො, ඉධ පන මංසූපසෙචනොව අධිප්‌පෙතො. අගථිතොති තණ්‌හාය අගථිතො. අමුච්‌ඡිතොති තණ්‌හාමුච්‌ඡනාය අමුච්‌ඡිතො. අනජ්‌ඣොපන්‌නොති න අධිඔපන්‌නො, සබ්‌බං ආලුම්‌පිත්‌වා එකප්‌පහාරෙනෙව ගිලිතුකාමො කාකො විය න හොතීති අත්‌ථො. ආදීනවදස්‌සාවීති එකරත්‌තිවාසෙන උදරපටලං පවිසිත්‌වා නවහි වණමුඛෙහි නික්‌ඛමිස්‌සතීතිආදිනා නයෙන ආදීනවං පස්‌සන්‌තො. නිස්‌සරණපඤ්‌ඤො පරිභුඤ්‌ජතීති ඉදමත්‌ථමාහාරපරිභොගොති පඤ්‌ඤාය පරිච්‌ඡින්‌දිත්‌වා පරිභුඤ්‌ජති. අත්‌තබ්‍යාබාධාය වා චෙතෙතීති අත්‌තදුක්‌ඛාය වා චිතෙති. සුතමෙතන්‌ති සුතං මයා එතං පුබ්‌බෙ, එතං මය්‌හං සවනමත්‌තමෙවාති දස්‌සෙති. සචෙ ඛො තෙ, ජීවක, ඉදං සන්‌ධාය භාසිතන්‌ති, ජීවක, මහාබ්‍රහ්‌මුනා වික්‌ඛම්‌භනප්‌පහානෙන බ්‍යාපාදාදයො පහීනා, තෙන සො මෙත්‌තාවිහාරී මය්‌හං සමුච්‌ඡෙදප්‌පහානෙන, සචෙ තෙ ඉදං සන්‌ධාය භාසිතං, එවං සන්‌තෙ තව ඉදං වචනං අනුජානාමීති අත්‌ථො. සො සම්‌පටිච්‌ඡි.
53. Idāni tādisassa paribhoge mettāvihārinopi anavajjataṃ dassetuṃ idha, jīvaka, bhikkhūtiādimāha. Tattha kiñcāpi aniyametvā bhikkhūti vuttaṃ, atha kho attānameva sandhāya etaṃ vuttanti veditabbaṃ. Bhagavatā hi mahāvacchagottasutte, caṅkīsutte, imasmiṃ sutteti tīsu ṭhānesu attānaṃyeva sandhāya desanā katā. Paṇītenapiṇḍapātenāti heṭṭhā anaṅgaṇasutte yo koci mahaggho piṇḍapāto paṇītapiṇḍapātoti adhippeto, idha pana maṃsūpasecanova adhippeto. Agathitoti taṇhāya agathito. Amucchitoti taṇhāmucchanāya amucchito. Anajjhopannoti na adhiopanno, sabbaṃ ālumpitvā ekappahāreneva gilitukāmo kāko viya na hotīti attho. Ādīnavadassāvīti ekarattivāsena udarapaṭalaṃ pavisitvā navahi vaṇamukhehi nikkhamissatītiādinā nayena ādīnavaṃ passanto. Nissaraṇapañño paribhuñjatīti idamatthamāhāraparibhogoti paññāya paricchinditvā paribhuñjati. Attabyābādhāya vā cetetīti attadukkhāya vā citeti. Sutametanti sutaṃ mayā etaṃ pubbe, etaṃ mayhaṃ savanamattamevāti dasseti. Sace kho te, jīvaka, idaṃ sandhāya bhāsitanti, jīvaka, mahābrahmunā vikkhambhanappahānena byāpādādayo pahīnā, tena so mettāvihārī mayhaṃ samucchedappahānena, sace te idaṃ sandhāya bhāsitaṃ, evaṃ sante tava idaṃ vacanaṃ anujānāmīti attho. So sampaṭicchi.
54. අථස්‌ස භගවා සෙසබ්‍රහ්‌මවිහාරවසෙනාපි උත්‌තරි දෙසනං වඩ්‌ඪෙන්‌තො ‘‘ඉධ, ජීවක, භික්‌ඛූ’’තිආදිමාහ. තං උත්‌තානත්‌ථමෙව.
54. Athassa bhagavā sesabrahmavihāravasenāpi uttari desanaṃ vaḍḍhento ‘‘idha, jīvaka, bhikkhū’’tiādimāha. Taṃ uttānatthameva.
55. යො ඛො ජීවකාති අයං පාටිඑක්‌කො අනුසන්‌ධි. ඉමස්‌මිඤ්‌හි ඨානෙ භගවා ද්‌වාරං ථකෙති, සත්‌තානුද්‌දයං දස්‌සෙති. සචෙ හි කස්‌සචි එවමස්‌ස ‘‘එකං රසපිණ්‌ඩපාතං දත්‌වා කප්‌පසතසහස්‌සං සග්‌ගසම්‌පත්‌තිං පටිලභන්‌ති, යංකිඤ්‌චි කත්‌වා පරං මාරෙත්‌වාපි රසපිණ්‌ඩපාතොව දාතබ්‌බො’’ති, තං පටිසෙධෙන්‌තො ‘‘යො ඛො, ජීවක, තථාගතං වා’’තිආදිමාහ.
55.Yokho jīvakāti ayaṃ pāṭiekko anusandhi. Imasmiñhi ṭhāne bhagavā dvāraṃ thaketi, sattānuddayaṃ dasseti. Sace hi kassaci evamassa ‘‘ekaṃ rasapiṇḍapātaṃ datvā kappasatasahassaṃ saggasampattiṃ paṭilabhanti, yaṃkiñci katvā paraṃ māretvāpi rasapiṇḍapātova dātabbo’’ti, taṃ paṭisedhento ‘‘yo kho, jīvaka, tathāgataṃ vā’’tiādimāha.
තත්‌ථ ඉමිනා පඨමෙන ඨානෙනාති ඉමිනා ආණත්‌තිමත්‌තෙනෙව තාව පඨමෙන කාරණෙන. ගලප්‌පවෙධකෙනාති යොත්‌තෙන ගලෙ බන්‌ධිත්‌වා කඩ්‌ඪිතො ගලෙන පවෙධෙන්‌තෙන. ආරභියමානොති මාරියමානො. අකප්‌පියෙන ආසාදෙතීති අච්‌ඡමංසං සූකරමංසන්‌ති, දීපිමංසං වා මිගමංසන්‌ති ඛාදාපෙත්‌වා – ‘‘ත්‌වං කිං සමණො නාම, අකප්‌පියමංසං තෙ ඛාදිත’’න්‌ති ඝට්‌ටෙති. යෙ පන දුබ්‌භික්‌ඛාදීසු වා බ්‍යාධිනිග්‌ගහණත්‌ථං වා ‘‘අච්‌ඡමංසං නාම සූකරමංසසදිසං, දීපිමංසං මිගමංසසදිස’’න්‌ති ජානන්‌තා ‘‘සූකරමංසං ඉදං, මිගමංසං ඉද’’න්‌ති වත්‌වා හිතජ්‌ඣාසයෙන ඛාදාපෙන්‌ති, න තෙ සන්‌ධායෙතං වුත්‌තං. තෙසඤ්‌හි බහුපුඤ්‌ඤමෙව හොති. එසාහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං සරණං ගච්‌ඡාමි ධම්‌මඤ්‌ච භික්‌ඛුසඞ්‌ඝඤ්‌චාති අයං ආගතඵලො විඤ්‌ඤාතසාසනො දිට්‌ඨසච්‌චො අරියසාවකො. ඉමං පන ධම්‌මදෙසනං ඔගාහන්‌තො පසාදං උප්‌පාදෙත්‌වා ධම්‌මකථාය ථුතිං කරොන්‌තො එවමාහ. සෙසං සබ්‌බත්‌ථ උත්‌තානමෙවාති.
Tattha iminā paṭhamena ṭhānenāti iminā āṇattimatteneva tāva paṭhamena kāraṇena. Galappavedhakenāti yottena gale bandhitvā kaḍḍhito galena pavedhentena. Ārabhiyamānoti māriyamāno. Akappiyena āsādetīti acchamaṃsaṃ sūkaramaṃsanti, dīpimaṃsaṃ vā migamaṃsanti khādāpetvā – ‘‘tvaṃ kiṃ samaṇo nāma, akappiyamaṃsaṃ te khādita’’nti ghaṭṭeti. Ye pana dubbhikkhādīsu vā byādhiniggahaṇatthaṃ vā ‘‘acchamaṃsaṃ nāma sūkaramaṃsasadisaṃ, dīpimaṃsaṃ migamaṃsasadisa’’nti jānantā ‘‘sūkaramaṃsaṃ idaṃ, migamaṃsaṃ ida’’nti vatvā hitajjhāsayena khādāpenti, na te sandhāyetaṃ vuttaṃ. Tesañhi bahupuññameva hoti. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañcāti ayaṃ āgataphalo viññātasāsano diṭṭhasacco ariyasāvako. Imaṃ pana dhammadesanaṃ ogāhanto pasādaṃ uppādetvā dhammakathāya thutiṃ karonto evamāha. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
පපඤ්‌චසූදනියා මජ්‌ඣිමනිකායට්‌ඨකථාය
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ජීවකසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Jīvakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 5. ජීවකසුත්‌තං • 5. Jīvakasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 5. ජීවකසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Jīvakasuttavaṇṇanā
