| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
8. චීවරක්‌ඛන්‌ධකං
8. Cīvarakkhandhakaṃ
202. ජීවකවත්‌ථුකථා
202. Jīvakavatthukathā
326. චීවරක්‌ඛන්‌ධකෙ පදක්‌ඛිණසද්‌දස්‌ස අපසබ්‍යත්‌ථං පටික්‌ඛිපන්‌තො ආහ ‘‘ඡෙකා කුසලා’’ති. අභිසටාති එත්‌ථ සරධාතුයා ගතිචින්‌තාසු ඉධ ගත්‍යත්‌ථෙති දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘අභිගතා’’ති. අභිගතාති අභිමුඛං ගන්‌තබ්‌බා. නනු පාළියං ‘‘අත්‌ථිකානං අත්‌ථිකානං මනුස්‌සාන’’න්‌ති වුත්‌තං, කස්‌මා පන ‘‘අත්‌ථිකෙහි අත්‌ථිකෙහි මනුස්‌සෙහී’’ති වුත්‌තන්‌ති ආහ ‘‘කරණත්‌ථෙ පනා’’තිආදි. ඉමිනා ඡට්‌ඨීකත්‌තා නාම තතියාකත්‌තුනා සමානොයෙවාති දස්‌සෙති. නිගමෙ වසතීති නෙගමොති වුත්‌තෙ කුටුම්‌බියගණො නෙගමො නාමාති ආහ ‘‘කුටුම්‌බියගණො’’ති.
326. Cīvarakkhandhake padakkhiṇasaddassa apasabyatthaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘chekā kusalā’’ti. Abhisaṭāti ettha saradhātuyā gaticintāsu idha gatyattheti dassento āha ‘‘abhigatā’’ti. Abhigatāti abhimukhaṃ gantabbā. Nanu pāḷiyaṃ ‘‘atthikānaṃ atthikānaṃ manussāna’’nti vuttaṃ, kasmā pana ‘‘atthikehi atthikehi manussehī’’ti vuttanti āha ‘‘karaṇatthe panā’’tiādi. Iminā chaṭṭhīkattā nāma tatiyākattunā samānoyevāti dasseti. Nigame vasatīti negamoti vutte kuṭumbiyagaṇo negamo nāmāti āha ‘‘kuṭumbiyagaṇo’’ti.
327. නගරෙ නිවසන්‌තීති නාගරා. දත්‌වා, වුට්‌ඨාපෙසුන්‌ති සම්‌බන්‌ධො. ආරාමුය්‍යානවාහනාදීති එත්‌ථ ආදිසද්‌දෙන අඤ්‌ඤානි උපභොගපරිභොගානි සඞ්‌ගණ්‌හාති. ගණිකට්‌ඨානෙති ගණිකාය ඨානෙ. ගණිකාති ච නගරසොභිනී. සා හි අත්‌ථිකෙන ජනගණෙන අභිගන්‌තබ්‌බාති ගණිකාති වුච්‌චති. පටිසතෙන චාති එත්‌ථ චසද්‌දො අවධාරණත්‌ථො. රත්‌තිං ගමනස්‌ස පටිනිධිසඞ්‌ඛාතෙන සතෙන එවාති හි අත්‌ථො. ගිලානන්‌ති එත්‌ථ භාවපච්‌චයෙන විනාපි භාවත්‌ථො ඤාතබ්‌බොති ආහ ‘‘ගිලානභාව’’න්‌ති. ‘‘ජානාපෙය්‍ය’’න්‌ති ඉමිනා පටිවෙදෙය්‍යන්‌ති එත්‌ථ විදධාතුයා ඤාණත්‌ථං දස්‌සෙති. කත්‌තරසුප්‌පෙති එත්‌ථ කත්‌තරසද්‌දො ජිණ්‌ණපරියායොති ආහ ‘‘ජිණ්‌ණසුප්‌පෙ’’ති. සුපන්‌ති සුනඛාදයො එත්‌ථාති සුප්‌පං, කත්‌තරං සුප්‌පං කත්‌තරසුප්‌පං.
327. Nagare nivasantīti nāgarā. Datvā, vuṭṭhāpesunti sambandho. Ārāmuyyānavāhanādīti ettha ādisaddena aññāni upabhogaparibhogāni saṅgaṇhāti. Gaṇikaṭṭhāneti gaṇikāya ṭhāne. Gaṇikāti ca nagarasobhinī. Sā hi atthikena janagaṇena abhigantabbāti gaṇikāti vuccati. Paṭisatena cāti ettha casaddo avadhāraṇattho. Rattiṃ gamanassa paṭinidhisaṅkhātena satena evāti hi attho. Gilānanti ettha bhāvapaccayena vināpi bhāvattho ñātabboti āha ‘‘gilānabhāva’’nti. ‘‘Jānāpeyya’’nti iminā paṭivedeyyanti ettha vidadhātuyā ñāṇatthaṃ dasseti. Kattarasuppeti ettha kattarasaddo jiṇṇapariyāyoti āha ‘‘jiṇṇasuppe’’ti. Supanti sunakhādayo etthāti suppaṃ, kattaraṃ suppaṃ kattarasuppaṃ.
328. තන්‌ති ජීවකං. අඤ්‌ඤෙ රාජදාරකා වදන්‌ති කිරාති සම්‌බන්‌ධො. නත්‌ථි මාතා එතස්‌සාති නිම්‌මාතිකො. යථා චාතිආදීසු යථා පෙසන්‌ති, තථාති යොජනා. චසද්‌දො සම්‌පිණ්‌ඩනත්‌ථො. න කෙවලං වදන්‌තියෙව, අථ ඛො න කොචි කිඤ්‌චි පෙසෙතීති හි අත්‌ථො. අඤ්‌ඤෙසන්‌ති ජීවකතො අඤ්‌ඤෙසං. තස්‌සාති ජීවකස්‌ස. ඉතීති එවං. සොති ජීවකො. තං සබ්‌බන්‌ති ‘‘නිම්‌මාතිකො නිප්‌පිතිකො’’ති වදනඤ්‌ච පණ්‌ණාකාරස්‌ස අපෙසනඤ්‌චාති තං සබ්‌බං.
328.Tanti jīvakaṃ. Aññe rājadārakā vadanti kirāti sambandho. Natthi mātā etassāti nimmātiko. Yathā cātiādīsu yathā pesanti, tathāti yojanā. Casaddo sampiṇḍanattho. Na kevalaṃ vadantiyeva, atha kho na koci kiñci pesetīti hi attho. Aññesanti jīvakato aññesaṃ. Tassāti jīvakassa. Itīti evaṃ. Soti jīvako. Taṃ sabbanti ‘‘nimmātiko nippitiko’’ti vadanañca paṇṇākārassa apesanañcāti taṃ sabbaṃ.
යංනූනාති සාධු වත. අහං වජ්‌ජසිප්‌පං සික්‌ඛෙය්‍යං සාධු වතාති යොජනා. තස්‌සාති ජීවකස්‌ස. එතදහොසීති එතං අහොසි, පරිවිතක්‌කො අහූති අත්‌ථො. පරූපඝාතපටිසංයුත්‌තානීති පරං උපගන්‌ත්‌වා, උප භුසෙන වා හනනෙන පටිසංයුත්‌තානි. මෙත්‌තාපුබ්‌බභාගන්‌ති සිප්‌පස්‌ස පුබ්‌බභාගෙ පවත්‌තා මෙත්‌තා එතස්‌සාති මෙත්‌තාපුබ්‌බභාගං. ඉති අහොසීති යොජනා. පුරිමචින්‌තාය අනෙකන්‌තභාවතො එකන්‌තභාවං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘අපි චා’’තිආදි. අපි චාති එකන්‌තෙන. අයන්‌ති ජීවකො. ඉතොති භද්‌දකප්‌පතො. අයන්‌ති උපාසකො . චතුපරිසන්‌තරෙති චතුපරිසමජ්‌ඣෙ. පත්‌ථතගුණන්‌ති පත්‌ථරිතගුණං. ඨානන්‌තරන්‌ති ඨානභෙදං, අහම්‌පීති න අයං උපාසකොයෙව, අහම්‌පීති අත්‌ථො. භගවාති ආලපනපදමෙතං. පත්‌ථනන්‌ති ඉච්‌ඡිතවරං. චොදියමානොපීති උය්‍යොජියමානොපි. පිසද්‌දෙන පුරිමචින්‌තනමපෙක්‌ඛති. එසාති එසො ජීවකො.
Yaṃnūnāti sādhu vata. Ahaṃ vajjasippaṃ sikkheyyaṃ sādhu vatāti yojanā. Tassāti jīvakassa. Etadahosīti etaṃ ahosi, parivitakko ahūti attho. Parūpaghātapaṭisaṃyuttānīti paraṃ upagantvā, upa bhusena vā hananena paṭisaṃyuttāni. Mettāpubbabhāganti sippassa pubbabhāge pavattā mettā etassāti mettāpubbabhāgaṃ. Iti ahosīti yojanā. Purimacintāya anekantabhāvato ekantabhāvaṃ dassento āha ‘‘api cā’’tiādi. Api cāti ekantena. Ayanti jīvako. Itoti bhaddakappato. Ayanti upāsako . Catuparisantareti catuparisamajjhe. Patthataguṇanti pattharitaguṇaṃ. Ṭhānantaranti ṭhānabhedaṃ, ahampīti na ayaṃ upāsakoyeva, ahampīti attho. Bhagavāti ālapanapadametaṃ. Patthananti icchitavaraṃ. Codiyamānopīti uyyojiyamānopi. Pisaddena purimacintanamapekkhati. Esāti eso jīvako.
329. දිසාපාමොක්‌ඛොති පදස්‌ස දිසාසු පාමොක්‌ඛො දිසාපාමොක්‌ඛොති වචනත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘සබ්‌බදිසාසූ’’තිආදි. තස්‌මිඤ්‌ච සමයෙති ජීවකස්‌ස තස්‌මිං චින්‌තනසමයෙ ච, ආගමංසූති සම්‌බන්‌ධො. තෙති වාණිජෙ, පුච්‌ඡීති සම්‌බන්‌ධො. කුතොති නගරතො. තක්‌කසීලතොති තක්‌කසීලනගරතො. තත්‌ථාති තක්‌කසීලෙ. ආමාති සම්‌පටිච්‌ඡනත්‌ථෙ නිපාතො, ආම අත්‌ථීති හි අත්‌ථො. තෙති වාණිජා. තථාති යථා ජීවකො ආහ, තථා අකංසූති අත්‌ථො. සොති ජීවකො. පිතරන්‌ති අභයරාජකුමාරං. තෙහීති වාණිජෙහි.
329.Disāpāmokkhoti padassa disāsu pāmokkho disāpāmokkhoti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘sabbadisāsū’’tiādi. Tasmiñca samayeti jīvakassa tasmiṃ cintanasamaye ca, āgamaṃsūti sambandho. Teti vāṇije, pucchīti sambandho. Kutoti nagarato. Takkasīlatoti takkasīlanagarato. Tatthāti takkasīle. Āmāti sampaṭicchanatthe nipāto, āma atthīti hi attho. Teti vāṇijā. Tathāti yathā jīvako āha, tathā akaṃsūti attho. Soti jīvako. Pitaranti abhayarājakumāraṃ. Tehīti vāṇijehi.
තන්‌ති ජීවකං, පුච්‌ඡීති සම්‌බන්‌ධො. සොති ජීවකො. කස්‌මා තාත ත්‌වං ඉධාගතො අසි පනාති පුච්‌ඡීති යොජනා. තතොති පුච්‌ඡතො. සොති ජීවකො. සික්‌ඛිතුං ආගතො අම්‌හීති යොජනා. බහුඤ්‌ච ගණ්‌හාතීතිආදීසු සො කිඤ්‌චි කම්‌මං අකත්‌වා සිප්‌පස්‌සෙව සික්‌ඛිතත්‌තා බහුඤ්‌ච ගණ්‌හාතීති ආහ ‘‘යථා’’තිආදි. තත්‌ථ යථා සික්‌ඛන්‌තියෙව, එවං තථා සො න සික්‌ඛතීති යොජනා. සො පනාති ජීවකො පන, කරොති සික්‌ඛතීති සම්‌බන්‌ධො. එකං කාලන්‌ති එකස්‌මිං කාලෙ. එවං සන්‌තෙ කස්‌මා සො බහුඤ්‌ච ගණ්‌හාතීති ආහ ‘‘එවං සන්‌තෙපී’’තිආදි. මෙධාවිතායාති ඛිප්‌පං ගහණධාරණපඤ්‌ඤතාය, බහුඤ්‌ච සිප්‌පන්‌ති සම්‌බන්‌ධො. අස්‌ස ජීවකස්‌ස ගහිතඤ්‌ච සිප්‌පං න සම්‌මුස්‌සතීති යොජනා.
Tanti jīvakaṃ, pucchīti sambandho. Soti jīvako. Kasmā tāta tvaṃ idhāgato asi panāti pucchīti yojanā. Tatoti pucchato. Soti jīvako. Sikkhituṃ āgato amhīti yojanā. Bahuñca gaṇhātītiādīsu so kiñci kammaṃ akatvā sippasseva sikkhitattā bahuñca gaṇhātīti āha ‘‘yathā’’tiādi. Tattha yathā sikkhantiyeva, evaṃ tathā so na sikkhatīti yojanā. So panāti jīvako pana, karoti sikkhatīti sambandho. Ekaṃ kālanti ekasmiṃ kāle. Evaṃ sante kasmā so bahuñca gaṇhātīti āha ‘‘evaṃ santepī’’tiādi. Medhāvitāyāti khippaṃ gahaṇadhāraṇapaññatāya, bahuñca sippanti sambandho. Assa jīvakassa gahitañca sippaṃ na sammussatīti yojanā.
යත්‌තකං සිප්‌පං ආචරියො ජානාති, තත්‌තකං අයං ජීවකො ජානාතීති යොජනා. යන්‌ති සිප්‌පං. අයන්‌ති ජීවකො, භවිස්‌සතීති සම්‌බන්‌ධො. නන්‌ති ජීවකං. යථාති යෙනාකාරෙන. කම්‌මවිපාකන්‌ති කම්‌මවිපාකජං රොගං. ‘‘න’’න්‌ති පදං ‘‘සික්‌ඛාපෙසී’’ති පදෙ කාරිතකම්‌මං, ‘‘භෙසජ්‌ජයොජන’’න්‌ති පදං ධාතුකම්‌මං. භෙසජ්‌ජයොජනන්‌ති භෙසජ්‌ජෙන රොගස්‌ස යොජනං. සො පනාති ජීවකො පන. ඉමිනාති ජීවකෙන න උග්‌ගහිතං, උග්‌ගහිතන්‌ති සම්‌බන්‌ධො. එකෙන ද්‌වාරෙනාති චතූසු ද්‌වාරෙසු එකෙන ද්‌වාරෙන. ආහිණ්‌ඩන්‌තොති විචරන්‌තො. පරිත්‌තං පාථෙය්‍යන්‌ති එත්‌ථ පරිත්‌තසද්‌දස්‌ස ආරක්‌ඛනත්‌ථෙපි පවත්‌තනතො ඉධ අප්‌පත්‌ථෙ පවත්‌තතීති දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘අප්‌පමත්‌තක’’න්‌ති. කස්‌මා අප්‌පමත්‌තකං පාථෙය්‍යං අදාසීති යොජනා. තස්‌සාති දිසාපාමොක්‌ඛස්‌ස. අයන්‌ති ජීවකො, ලභිස්‌සතීති සම්‌බන්‌ධො. තතොති ලභනතො. ඛීණෙ පාථෙය්‍යෙති පාථෙය්‍යෙ ඛීණෙ සතීති යොජනා.
Yattakaṃ sippaṃ ācariyo jānāti, tattakaṃ ayaṃ jīvako jānātīti yojanā. Yanti sippaṃ. Ayanti jīvako, bhavissatīti sambandho. Nanti jīvakaṃ. Yathāti yenākārena. Kammavipākanti kammavipākajaṃ rogaṃ. ‘‘Na’’nti padaṃ ‘‘sikkhāpesī’’ti pade kāritakammaṃ, ‘‘bhesajjayojana’’nti padaṃ dhātukammaṃ. Bhesajjayojananti bhesajjena rogassa yojanaṃ. So panāti jīvako pana. Imināti jīvakena na uggahitaṃ, uggahitanti sambandho. Ekena dvārenāti catūsu dvāresu ekena dvārena. Āhiṇḍantoti vicaranto. Parittaṃ pātheyyanti ettha parittasaddassa ārakkhanatthepi pavattanato idha appatthe pavattatīti dassento āha ‘‘appamattaka’’nti. Kasmā appamattakaṃ pātheyyaṃ adāsīti yojanā. Tassāti disāpāmokkhassa. Ayanti jīvako, labhissatīti sambandho. Tatoti labhanato. Khīṇe pātheyyeti pātheyye khīṇe satīti yojanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 202. ජීවකවත්‌ථු • 202. Jīvakavatthu
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ජීවකවත්‌ථුකථා • Jīvakavatthukathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ජීවකවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Jīvakavatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / ජීවකවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Jīvakavatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / ජීවකවත්‌ථුකථාදිවණ්‌ණනා • Jīvakavatthukathādivaṇṇanā
