| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဉ္စပကရဏ-အဋ္ဌကထာ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
၁၀. ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယကထာဝဏ္ဏနာ
10. Jīvitindriyakathāvaṇṇanā
၅၄၀. ဣဒာနိ ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယကထာ နာမ ဟောတိ။ တတ္ထ ယေသံ ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယံ နာမ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တော အရူပဓမ္မော, တသ္မာ ရူပဇီဝိတိန္ဒ္ရိယံ နတ္ထီတိ လဒ္ဓိ, သေယ္ယထာပိ ပုဗ္ဗသေလိယာနဉ္စေဝ သမ္မိတိယာနဉ္စ; တေ သန္ဓာယ ပုစ္ဆာ သကဝာဒိသ္သ, ပဋိညာ ဣတရသ္သ။ နတ္ထိ ရူပီနံ ဓမ္မာနံ အာယူတိ ပဉ္ဟေ ဥပာဒိန္နရူပာနမ္ပိ တိဏကဋ္ဌာဒီနမ္ပိ သန္တာနဝသေန ပဝတ္တိမေဝ အာယု ဌိတိ ယပနာ ယာပနာ ဣရိယနာ ဝတ္တနာ ပာလနာတိ ဣစ္ဆတိ, တသ္မာ ပဋိက္ခိပတိ။ အတ္ထီတိ ပဉ္ဟေပိ ဣမိနာ ကာရဏေန ပဋိဇာနာတိ။ အတ္ထိ အရူပဇီဝိတိန္ဒ္ရိယန္တိ ပဉ္ဟေ အရူပဓမ္မာနံ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တံ ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယသန္တာနံ နာမ အတ္ထီတိ ဣစ္ဆတိ, တသ္မာ ပဋိဇာနာတိ။
540. Idāni jīvitindriyakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ jīvitindriyaṃ nāma cittavippayutto arūpadhammo, tasmā rūpajīvitindriyaṃ natthīti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānañceva sammitiyānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Natthi rūpīnaṃ dhammānaṃ āyūti pañhe upādinnarūpānampi tiṇakaṭṭhādīnampi santānavasena pavattimeva āyu ṭhiti yapanā yāpanā iriyanā vattanā pālanāti icchati, tasmā paṭikkhipati. Atthīti pañhepi iminā kāraṇena paṭijānāti. Atthi arūpajīvitindriyanti pañhe arūpadhammānaṃ cittavippayuttaṃ jīvitindriyasantānaṃ nāma atthīti icchati, tasmā paṭijānāti.
၅၄၁. ရူပီနံ ဓမ္မာနံ အာယု အရူပဇီဝိတိန္ဒ္ရိယန္တိ ပဉ္ဟေ သတ္တသန္တာနေ ရူပိနော ဝာ ဟောန္တု အရူပိနော ဝာ, သဗ္ဗေသံ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တံ အရူပဇီဝိတိန္ဒ္ရိယမေဝ ဣစ္ဆတိ, တသ္မာ ပဋိဇာနာတိ။
541. Rūpīnaṃ dhammānaṃ āyu arūpajīvitindriyanti pañhe sattasantāne rūpino vā hontu arūpino vā, sabbesaṃ cittavippayuttaṃ arūpajīvitindriyameva icchati, tasmā paṭijānāti.
၅၄၂. နိရောဓသမာပန္နပဉ္ဟေသုပိ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တံ အရူပဇီဝိတမေဝ သန္ဓာယ ပဋိက္ခိပတိ စ ပဋိဇာနာတိ စ။ သကဝာဒီ ပန တံ အသမ္ပဋိစ္ဆန္တော ယံ အရူပပဝတ္တေ အသတိ အတ္ထိ, ရူပေန တေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ စောဒေတုံ ဟဉ္စီတိအာဒိမာဟ။ သင္ခာရက္ခန္ဓပဉ္ဟေ ဖသ္သာဒိသင္ခာရက္ခန္ဓံ သန္ဓာယ ပဋိက္ခိပတိ, ကာယကမ္မာဒိသင္ခာရက္ခန္ဓံ သန္ဓာယ ပဋိဇာနာတိ။ ကာယဝိညတ္တိ ဝစီဝိညတ္တိ သမ္မာဝာစာ သမ္မာကမ္မန္တော ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယန္တိ ဧဝမာဒယောပိ ဓမ္မာ သင္ခာရက္ခန္ဓပရိယာပန္နာတိသ္သ လဒ္ဓိ။ သကဝာဒီ ပန တံ အသမ္ပဋိစ္ဆန္တော ယဒိ နိရုဒ္ဓေပိ အရူပပဝတ္တေ သင္ခာရက္ခန္ဓော အတ္ထိ, စတုန္နမ္ပိ ခန္ဓာနံ အတ္ထိတာ ဟောတူတိ စောဒေတုံ အတ္ထိ ဝေဒနာက္ခန္ဓောတိ အာဒိမာဟ။ ဣတရော အန္တောသမာပတ္တိံ သန္ဓာယ ပဋိက္ခိပတိ, သမာပဇ္ဇန္တသ္သ စ ဝုဋ္ဌဟန္တသ္သ စ ပုဗ္ဗာပရဘာဂံ သန္ဓာယ ပဋိဇာနာတိ။
542. Nirodhasamāpannapañhesupi cittavippayuttaṃ arūpajīvitameva sandhāya paṭikkhipati ca paṭijānāti ca. Sakavādī pana taṃ asampaṭicchanto yaṃ arūpapavatte asati atthi, rūpena tena bhavitabbanti codetuṃ hañcītiādimāha. Saṅkhārakkhandhapañhe phassādisaṅkhārakkhandhaṃ sandhāya paṭikkhipati, kāyakammādisaṅkhārakkhandhaṃ sandhāya paṭijānāti. Kāyaviññatti vacīviññatti sammāvācā sammākammanto jīvitindriyanti evamādayopi dhammā saṅkhārakkhandhapariyāpannātissa laddhi. Sakavādī pana taṃ asampaṭicchanto yadi niruddhepi arūpapavatte saṅkhārakkhandho atthi, catunnampi khandhānaṃ atthitā hotūti codetuṃ atthi vedanākkhandhoti ādimāha. Itaro antosamāpattiṃ sandhāya paṭikkhipati, samāpajjantassa ca vuṭṭhahantassa ca pubbāparabhāgaṃ sandhāya paṭijānāti.
၅၄၃. အသညသတ္တဝာရေပိ ဧသေဝ နယော။ တသ္သ ဟိ လဒ္ဓိယာ အသညသတ္တာနံ ပဋိသန္ဓိကာလေ စိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ နိရုဇ္ဈတိ, တေန သဟ စိတ္တဝိပ္ပယုတ္တအရူပဇီဝိတိန္ဒ္ရိယံ ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ ယာဝတာယုကံ ပဝတ္တတိ။ တသ္မာ တေသံ ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယံ နတ္ထီတိ ပုဋ္ဌော ပဋိက္ခိပတိ, အတ္ထီတိ ပုဋ္ဌော ပဋိဇာနာတိ။ ဝေဒနာက္ခန္ဓာဒယောပိ တေသံ ပဝတ္တိဝသေန ပဋိက္ခိပတိ, စုတိပဋိသန္ဓိဝသေန ပဋိဇာနာတိ။ သကဝာဒီ ပန တံ အနိစ္ဆန္တော ‘‘သစေ တတ္ထ ဧကက္ခဏေပိ ဝေဒနာဒယော အတ္ထိ, ပဉ္စဝောကာရဘဝတ္တံ ပာပုဏာတီ’’တိ စောဒေတုံ ပဉ္စဝောကာရဘဝောတိ အာဟ။ ဣတရော သုတ္တဝိရောဓဘယာ ပဋိက္ခိပတိ။
543. Asaññasattavārepi eseva nayo. Tassa hi laddhiyā asaññasattānaṃ paṭisandhikāle cittaṃ uppajjitvā nirujjhati, tena saha cittavippayuttaarūpajīvitindriyaṃ uppajjitvā yāvatāyukaṃ pavattati. Tasmā tesaṃ jīvitindriyaṃ natthīti puṭṭho paṭikkhipati, atthīti puṭṭho paṭijānāti. Vedanākkhandhādayopi tesaṃ pavattivasena paṭikkhipati, cutipaṭisandhivasena paṭijānāti. Sakavādī pana taṃ anicchanto ‘‘sace tattha ekakkhaṇepi vedanādayo atthi, pañcavokārabhavattaṃ pāpuṇātī’’ti codetuṃ pañcavokārabhavoti āha. Itaro suttavirodhabhayā paṭikkhipati.
၅၄၄-၅၄၅. ဧကဒေသံ ဘိဇ္ဇတီတိ ပဉ္ဟေ သမ္ပယုတ္တံ ဘိဇ္ဇတိ, ဝိပ္ပယုတ္တံ တိဋ္ဌတီတိ တသ္သ လဒ္ဓိ, တသ္မာ ပဋိဇာနာတိ။ ဒ္ဝေ ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယာနီတိ ပုစ္ဆာ ပရဝာဒိသ္သ, ပဋိညာ သကဝာဒိသ္သ။ ရူပာရူပဝသေန ဟိ ဒ္ဝေ ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယာနိ, တေဟိယေဝ သတ္တော ဇီဝတိ, တေသံ ဘင္ဂေန မရတီတိ ဝုစ္စတိ။ စုတိက္ခဏသ္မိဉ္ဟိ ဒ္ဝေပိ ဇီဝိတာနိ သဟေဝ ဘိဇ္ဇန္တိ။
544-545. Ekadesaṃ bhijjatīti pañhe sampayuttaṃ bhijjati, vippayuttaṃ tiṭṭhatīti tassa laddhi, tasmā paṭijānāti. Dve jīvitindriyānīti pucchā paravādissa, paṭiññā sakavādissa. Rūpārūpavasena hi dve jīvitindriyāni, tehiyeva satto jīvati, tesaṃ bhaṅgena maratīti vuccati. Cutikkhaṇasmiñhi dvepi jīvitāni saheva bhijjanti.
ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယကထာဝဏ္ဏနာ။
Jīvitindriyakathāvaṇṇanā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / အဘိဓမ္မပိဋက • Abhidhammapiṭaka / ကထာဝတ္ထုပာဠိ • Kathāvatthupāḷi / (၈၂) ၁၀. ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယကထာ • (82) 10. Jīvitindriyakathā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-မူလဋီကာ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ၁၀. ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယကထာဝဏ္ဏနာ • 10. Jīvitindriyakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / အဘိဓမ္မပိဋက (ဋီကာ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ပဉ္စပကရဏ-အနုဋီကာ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ၁၀. ဇီဝိတိန္ဒ္ရိယကထာဝဏ္ဏနာ • 10. Jīvitindriyakathāvaṇṇanā
