| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
10. ජීවිතින්‌ද්‍රියකථාවණ්‌ණනා
10. Jīvitindriyakathāvaṇṇanā
540. ඉදානි ජීවිතින්‌ද්‍රියකථා නාම හොති. තත්‌ථ යෙසං ජීවිතින්‌ද්‍රියං නාම චිත්‌තවිප්‌පයුත්‌තො අරූපධම්‌මො, තස්‌මා රූපජීවිතින්‌ද්‍රියං නත්‌ථීති ලද්‌ධි, සෙය්‍යථාපි පුබ්‌බසෙලියානඤ්‌චෙව සම්‌මිතියානඤ්‌ච; තෙ සන්‌ධාය පුච්‌ඡා සකවාදිස්‌ස, පටිඤ්‌ඤා ඉතරස්‌ස. නත්‌ථි රූපීනං ධම්‌මානං ආයූති පඤ්‌හෙ උපාදින්‌නරූපානම්‌පි තිණකට්‌ඨාදීනම්‌පි සන්‌තානවසෙන පවත්‌තිමෙව ආයු ඨිති යපනා යාපනා ඉරියනා වත්‌තනා පාලනාති ඉච්‌ඡති, තස්‌මා පටික්‌ඛිපති. අත්‌ථීති පඤ්‌හෙපි ඉමිනා කාරණෙන පටිජානාති. අත්‌ථි අරූපජීවිතින්‌ද්‍රියන්‌ති පඤ්‌හෙ අරූපධම්‌මානං චිත්‌තවිප්‌පයුත්‌තං ජීවිතින්‌ද්‍රියසන්‌තානං නාම අත්‌ථීති ඉච්‌ඡති, තස්‌මා පටිජානාති.
540. Idāni jīvitindriyakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ jīvitindriyaṃ nāma cittavippayutto arūpadhammo, tasmā rūpajīvitindriyaṃ natthīti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānañceva sammitiyānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Natthi rūpīnaṃ dhammānaṃ āyūti pañhe upādinnarūpānampi tiṇakaṭṭhādīnampi santānavasena pavattimeva āyu ṭhiti yapanā yāpanā iriyanā vattanā pālanāti icchati, tasmā paṭikkhipati. Atthīti pañhepi iminā kāraṇena paṭijānāti. Atthi arūpajīvitindriyanti pañhe arūpadhammānaṃ cittavippayuttaṃ jīvitindriyasantānaṃ nāma atthīti icchati, tasmā paṭijānāti.
541. රූපීනං ධම්‌මානං ආයු අරූපජීවිතින්‌ද්‍රියන්‌ති පඤ්‌හෙ සත්‌තසන්‌තානෙ රූපිනො වා හොන්‌තු අරූපිනො වා, සබ්‌බෙසං චිත්‌තවිප්‌පයුත්‌තං අරූපජීවිතින්‌ද්‍රියමෙව ඉච්‌ඡති, තස්‌මා පටිජානාති.
541. Rūpīnaṃ dhammānaṃ āyu arūpajīvitindriyanti pañhe sattasantāne rūpino vā hontu arūpino vā, sabbesaṃ cittavippayuttaṃ arūpajīvitindriyameva icchati, tasmā paṭijānāti.
542. නිරොධසමාපන්‌නපඤ්‌හෙසුපි චිත්‌තවිප්‌පයුත්‌තං අරූපජීවිතමෙව සන්‌ධාය පටික්‌ඛිපති ච පටිජානාති ච. සකවාදී පන තං අසම්‌පටිච්‌ඡන්‌තො යං අරූපපවත්‌තෙ අසති අත්‌ථි, රූපෙන තෙන භවිතබ්‌බන්‌ති චොදෙතුං හඤ්‌චීතිආදිමාහ. සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධපඤ්‌හෙ ඵස්‌සාදිසඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධං සන්‌ධාය පටික්‌ඛිපති, කායකම්‌මාදිසඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධං සන්‌ධාය පටිජානාති. කායවිඤ්‌ඤත්‌ති වචීවිඤ්‌ඤත්‌ති සම්‌මාවාචා සම්‌මාකම්‌මන්‌තො ජීවිතින්‌ද්‍රියන්‌ති එවමාදයොපි ධම්‌මා සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධපරියාපන්‌නාතිස්‌ස ලද්‌ධි. සකවාදී පන තං අසම්‌පටිච්‌ඡන්‌තො යදි නිරුද්‌ධෙපි අරූපපවත්‌තෙ සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධො අත්‌ථි, චතුන්‌නම්‌පි ඛන්‌ධානං අත්‌ථිතා හොතූති චොදෙතුං අත්‌ථි වෙදනාක්‌ඛන්‌ධොති ආදිමාහ. ඉතරො අන්‌තොසමාපත්‌තිං සන්‌ධාය පටික්‌ඛිපති, සමාපජ්‌ජන්‌තස්‌ස ච වුට්‌ඨහන්‌තස්‌ස ච පුබ්‌බාපරභාගං සන්‌ධාය පටිජානාති.
542. Nirodhasamāpannapañhesupi cittavippayuttaṃ arūpajīvitameva sandhāya paṭikkhipati ca paṭijānāti ca. Sakavādī pana taṃ asampaṭicchanto yaṃ arūpapavatte asati atthi, rūpena tena bhavitabbanti codetuṃ hañcītiādimāha. Saṅkhārakkhandhapañhe phassādisaṅkhārakkhandhaṃ sandhāya paṭikkhipati, kāyakammādisaṅkhārakkhandhaṃ sandhāya paṭijānāti. Kāyaviññatti vacīviññatti sammāvācā sammākammanto jīvitindriyanti evamādayopi dhammā saṅkhārakkhandhapariyāpannātissa laddhi. Sakavādī pana taṃ asampaṭicchanto yadi niruddhepi arūpapavatte saṅkhārakkhandho atthi, catunnampi khandhānaṃ atthitā hotūti codetuṃ atthi vedanākkhandhoti ādimāha. Itaro antosamāpattiṃ sandhāya paṭikkhipati, samāpajjantassa ca vuṭṭhahantassa ca pubbāparabhāgaṃ sandhāya paṭijānāti.
543. අසඤ්‌ඤසත්‌තවාරෙපි එසෙව නයො. තස්‌ස හි ලද්‌ධියා අසඤ්‌ඤසත්‌තානං පටිසන්‌ධිකාලෙ චිත්‌තං උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා නිරුජ්‌ඣති, තෙන සහ චිත්‌තවිප්‌පයුත්‌තඅරූපජීවිතින්‌ද්‍රියං උප්‌පජ්‌ජිත්‌වා යාවතායුකං පවත්‌තති. තස්‌මා තෙසං ජීවිතින්‌ද්‍රියං නත්‌ථීති පුට්‌ඨො පටික්‌ඛිපති, අත්‌ථීති පුට්‌ඨො පටිජානාති. වෙදනාක්‌ඛන්‌ධාදයොපි තෙසං පවත්‌තිවසෙන පටික්‌ඛිපති, චුතිපටිසන්‌ධිවසෙන පටිජානාති. සකවාදී පන තං අනිච්‌ඡන්‌තො ‘‘සචෙ තත්‌ථ එකක්‌ඛණෙපි වෙදනාදයො අත්‌ථි, පඤ්‌චවොකාරභවත්‌තං පාපුණාතී’’ති චොදෙතුං පඤ්‌චවොකාරභවොති ආහ. ඉතරො සුත්‌තවිරොධභයා පටික්‌ඛිපති.
543. Asaññasattavārepi eseva nayo. Tassa hi laddhiyā asaññasattānaṃ paṭisandhikāle cittaṃ uppajjitvā nirujjhati, tena saha cittavippayuttaarūpajīvitindriyaṃ uppajjitvā yāvatāyukaṃ pavattati. Tasmā tesaṃ jīvitindriyaṃ natthīti puṭṭho paṭikkhipati, atthīti puṭṭho paṭijānāti. Vedanākkhandhādayopi tesaṃ pavattivasena paṭikkhipati, cutipaṭisandhivasena paṭijānāti. Sakavādī pana taṃ anicchanto ‘‘sace tattha ekakkhaṇepi vedanādayo atthi, pañcavokārabhavattaṃ pāpuṇātī’’ti codetuṃ pañcavokārabhavoti āha. Itaro suttavirodhabhayā paṭikkhipati.
544-545. එකදෙසං භිජ්‌ජතීති පඤ්‌හෙ සම්‌පයුත්‌තං භිජ්‌ජති, විප්‌පයුත්‌තං තිට්‌ඨතීති තස්‌ස ලද්‌ධි, තස්‌මා පටිජානාති. ද්‌වෙ ජීවිතින්‌ද්‍රියානීති පුච්‌ඡා පරවාදිස්‌ස, පටිඤ්‌ඤා සකවාදිස්‌ස. රූපාරූපවසෙන හි ද්‌වෙ ජීවිතින්‌ද්‍රියානි, තෙහියෙව සත්‌තො ජීවති, තෙසං භඞ්‌ගෙන මරතීති වුච්‌චති. චුතික්‌ඛණස්‌මිඤ්‌හි ද්‌වෙපි ජීවිතානි සහෙව භිජ්‌ජන්‌ති.
544-545. Ekadesaṃ bhijjatīti pañhe sampayuttaṃ bhijjati, vippayuttaṃ tiṭṭhatīti tassa laddhi, tasmā paṭijānāti. Dve jīvitindriyānīti pucchā paravādissa, paṭiññā sakavādissa. Rūpārūpavasena hi dve jīvitindriyāni, tehiyeva satto jīvati, tesaṃ bhaṅgena maratīti vuccati. Cutikkhaṇasmiñhi dvepi jīvitāni saheva bhijjanti.
ජීවිතින්‌ද්‍රියකථාවණ්‌ණනා.
Jīvitindriyakathāvaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / කථාවත්‌ථුපාළි • Kathāvatthupāḷi / (82) 10. ජීවිතින්‌ද්‍රියකථා • (82) 10. Jīvitindriyakathā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 10. ජීවිතින්‌ද්‍රියකථාවණ්‌ණනා • 10. Jīvitindriyakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 10. ජීවිතින්‌ද්‍රියකථාවණ්‌ණනා • 10. Jīvitindriyakathāvaṇṇanā
