| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੫. ਕਚ੍ਚਾਨਗੋਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Kaccānagottasuttavaṇṇanā
੧੫. ਯਸ੍ਮਾ ਇਧ ਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਪਿ ਬਾਹਿਰਕਾਪਿ ਸਾਸਨਿਕਾਪਿ ਅਨੁਸ੍ਸવਾਦਿવਸੇਨਪਿ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇਨਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਬਹੂਨਂ વਚਨਂ ਉਪਾਦਾਯ ਆਮੇਡਿਤવਸੇਨ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਥਾਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤਾਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਹਿਸ੍ਸ ਅਯਂ ਆਮੇਡਿਤਪਯੋਗੋ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਾ ਪਨਾਯਂ ਏવਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਉਪਾਦਾਯ ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿ વਚਨੇ ਯਸ੍ਮਾ વਿਞ੍ਞੂ ਏવ ਪਮਾਣਂ, ਨ ਅવਿਞ੍ਞੂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਦ੍વੇ ਅવਯવਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਦ੍વਯਂ, ਦੁવਿਧਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਾਹવਤ੍ਥੁ, ਦ੍વਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਾਹવਸੇਨ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਅਪਸ੍ਸਿਤੋਤਿ ਦ੍વਯਨਿਸ੍ਸਿਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਨਿਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ। ਯਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੋਯਂ ਲੋਕੋ ਅਤ੍ਥਿ વਿਜ੍ਜਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਤ੍ਥਿਤਾ, ਸਾ ਏવ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਲੋਕੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪવਤ੍ਤਗਾਹਤਾਯ ਸਸ੍ਸਤੋ, ਤਂ ਸਸ੍ਸਤਂ। ਯਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੋਯਂ ਲੋਕੋ ਨਤ੍ਥਿ ਨ ਹੋਤਿ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੋ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਨਤ੍ਥਿਤਾ, ਸਾ ਏવ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਗਾਹਤਾਯ ਉਚ੍ਛੇਦੋ, ਤਂ ਉਚ੍ਛੇਦਂ। ਲੋਕੋ ਨਾਮ ਸਙ੍ਖਾਰਲੋਕੋ ਤਮ੍ਹਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ। ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅવਿਪਰੀਤਪਞ੍ਞਾਯ ਯਥਾਭੂਤਪਞ੍ਞਾਯ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ। ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਯਥਾ ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤੇ ਸ੍વੇવਾਤਿ ਸਨ੍ਤਾਨਨਿਬਨ੍ਧਨવਸੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨੇਸੁ ਏવ। ਯਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਯਾ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨਤੋ વਿਨਸ੍ਸਨਤੋ ਕੋਚਿ ਠਿਤੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮੋ વਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ’’ਤਿ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਤਥਾਪવਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾਰਮ੍ਮਣਾવ। ਸਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਾવਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਦਿਭੇਦਂ ਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਙ੍ਖਾਰਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤੋ, ਸਾ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ, ਨ ਹੋਤਿ, ਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਤਿ ਅવਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤੋ। ਲੋਕਨਿਰੋਧਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਲੋਕਸ੍ਸ ਖਣਿਕਨਿਰੋਧਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਭਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਹੇਤੁਫਲਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਾਨਾਨੁਪਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਏਕਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਙ੍ਖਾਰਲੋਕੇ ਯਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਲੋਕੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਸਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਨਿਰੋਧਸ੍ਸ ਨવਨવਾਨਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਸਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿ ਨ ਹੋਤਿ।
15. Yasmā idha jānantāpi ‘‘sammādiṭṭhī’’ti vadanti ajānantāpi bāhirakāpi sāsanikāpi anussavādivasenapi attapaccakkhenapi, tasmā taṃ bahūnaṃ vacanaṃ upādāya āmeḍitavasena ‘‘sammādiṭṭhi sammādiṭṭhīti, bhante, vuccatī’’ti āha. Tathāniddiṭṭhatādassanatthaṃ hissa ayaṃ āmeḍitapayogo. Ayañhettha adhippāyo – ‘‘aparehipi sammādiṭṭhīti vuccati, sā panāyaṃ evaṃ vuccamānā atthañca lakkhaṇañca upādāya kittāvatā nu kho, bhante, sammādiṭṭhi hotī’’ti. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘sammādiṭṭhī’’ti vacane yasmā viññū eva pamāṇaṃ, na aviññū, tasmā ‘‘yaṃ paṇḍitā’’tiādi vuttaṃ. Dve avayavā assāti dvayaṃ, duvidhaṃ diṭṭhigāhavatthu, dvayaṃ diṭṭhigāhavasena nissito apassitoti dvayanissito. Tenāha ‘‘dve koṭṭhāse nissito’’ti. Yāya diṭṭhiyā ‘‘sabboyaṃ loko atthi vijjati sabbakālaṃ upalabbhatī’’ti diṭṭhigatiko gaṇhāti, sā diṭṭhi atthitā, sā eva sadā sabbakālaṃ loko atthīti pavattagāhatāya sassato, taṃ sassataṃ. Yāya diṭṭhiyā ‘‘sabboyaṃ loko natthi na hoti ucchijjatī’’ti diṭṭhigatiko gaṇhāti, sā diṭṭhi natthitā, sā eva ucchijjatīti uppannagāhatāya ucchedo, taṃ ucchedaṃ. Loko nāma saṅkhāraloko tamhi gahetabbato. Sammappaññāyāti aviparītapaññāya yathābhūtapaññāya. Tenāha ‘‘savipassanā maggapaññā’’ti. Nibbattesu dhammesūti yathā paccayuppannesu rūpārūpadhammesu. Paññāyante svevāti santānanibandhanavasena paññāyamānesu eva. Yā natthīti yā ucchedadiṭṭhi tattha tattheva sattānaṃ ucchijjanato vinassanato koci ṭhito nāma satto dhammo vā natthīti saṅkhāraloke uppajjeyya. ‘‘Natthi sattā opapātikā’’ti pavattamānāpi micchādiṭṭhi tathāpavattasaṅkhārārammaṇāva. Sā na hotīti kammāvijjātaṇhādibhedaṃ paccayaṃ paṭicca saṅkhāralokassa samudayanibbattiṃ sammappaññāya passato, sā ucchedadiṭṭhi, na hoti, nappavattati avicchedena saṅkhārānaṃ nibbattidassanato. Lokanirodhanti saṅkhāralokassa khaṇikanirodhaṃ. Tenāha ‘‘saṅkhārānaṃ bhaṅga’’nti. Yā atthīti hetuphalasambandhena pavattamānassa santānānupacchedassa ekattaggahaṇena saṅkhāraloke yā sassatadiṭṭhi sabbakālaṃ loko atthīti uppajjeyya. Sā na hotīti uppannuppannānaṃ nirodhassa navanavānañca uppādassa dassanato, sā sassatadiṭṭhi na hoti.
ਲੋਕੋ ਸਮੁਦੇਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਲੋਕਸਮੁਦਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾવੋ ਅਨੁਲੋਮਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ। ਪਟਿਲੋਮਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਨ੍ਤਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਂਤਂਹੇਤੁਨਿਰੋਧਤੋ ਤਂਤਂਫਲਨਿਰੋਧੋ ਹਿ ਪਟਿਲੋਮਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ। ਯੋ ਹਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੁਆਦਿਪਚ੍ਚਯਭਾવੋ, ਸੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਲੋਕਸਮੁਦਯੋ। ਪਚ੍ਚਯੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਾਰਾਦਿਕਸ੍ਸ। ਅਨੁਚ੍ਛੇਦਂ ਪਸ੍ਸਤੋਤਿ ਅਨੁਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁ। ਅਯਮ੍ਪੀਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਖਣਤੋ ਉਦਯવਯਨੀਹਰਣਨਯੋ, ਅਥ ਖੋ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਉਦਯવਯਨੀਹਰਣਨਯੋਪਿ।
Loko samudeti etasmāti lokasamudayoti āha ‘‘anulomapaccayākāra’’nti. Paccayadhammānañhi attano phalassa paccayabhāvo anulomapaccayākāro. Paṭilomaṃ paccayākāranti ānetvā sambandho. Taṃtaṃhetunirodhato taṃtaṃphalanirodho hi paṭilomapaccayākāro. Yo hi avijjādīnaṃ paccayadhammānaṃ hetuādipaccayabhāvo, so nippariyāyato lokasamudayo. Paccayuppannassa saṅkhārādikassa. Anucchedaṃ passatoti anucchedadassanassa hetu. Ayampīti na kevalaṃ khaṇato udayavayanīharaṇanayo, atha kho paccayato udayavayanīharaṇanayopi.
ਉਪਗਮਨਟ੍ਠੇਨ ਤਣ੍ਹਾવ ਉਪਯੋ। ਤਥਾ ਦਿਟ੍ਠੁਪਯੋ। ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਉਪਯੇਹਿ ਉਪਾਦਾਨਾਦੀਨਂ ਅਨਤ੍ਥਨ੍ਤਰਤਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। ਤਥਾ ਚ ਪਨ ਤੇਸੁ ਦੁવਿਧਤਾ ਉਪਾਦੀਯਤਿ। ਨਨੁ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਉਪਾਦਾਨਾਨਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਚ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਦ੍વੇ ਏવਾਤਿ ਇਧ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਾਮਂ ‘‘ਅਹਂ ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਥਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਯਥਾਨੁਕ੍ਕਮਂਯੇવ ਪਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰੋਪਰਸ੍ਸ ਸੁਭਂ ਅਸੁਭਨ੍ਤਿਆਦੀਨਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਹੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤੇ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮੇ। વਿਨਿવਿਸਨ੍ਤੀਤਿ વਿਰੂਪਂ ਨਿવਿਸਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਨਿવਿਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਾਹੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ। વਿਨਿਬਦ੍ਧੋਤਿ વਿਰੂਪਂ વਿਮੁਚ੍ਚਿਤੁਂ વਾ ਅਪ੍ਪਦਾਨવਸੇਨ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਬਦ੍ਧੋ।
Upagamanaṭṭhena taṇhāva upayo. Tathā diṭṭhupayo. Eseva nayoti iminā upayehi upādānādīnaṃ anatthantarataṃ atidisati. Tathā ca pana tesu duvidhatā upādīyati. Nanu ca cattāri upādānāni aññattha vuttānīti? Saccaṃ vuttāni, tāni ca kho atthato dve evāti idha evaṃ vuttaṃ. Kāmaṃ ‘‘ahaṃ mama’’nti ayathānukkamena vuttaṃ, yathānukkamaṃyeva pana attho veditabbo. Ādi-saddena paroparassa subhaṃ asubhantiādīnañca saṅgaho veditabbo. Te dhammeti tebhūmakadhamme. Vinivisantīti virūpaṃ nivisanti, abhinivisantīti attho. Tāhīti taṇhādiṭṭhīhi. Vinibaddhoti virūpaṃ vimuccituṃ vā appadānavasena niyametvā baddho.
‘‘ਅਭਿਨਿવੇਸੋ’’ਤਿ ਉਪਯੁਪਾਦਾਨਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਿਆਕਾਰવਿਸੇਸੋ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਞ੍ਚਾਯਨ੍ਤਿ ਤਞ੍ਚ ਉਪਯੁਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਭੂਤਨ੍ਤਿ ਆਧਾਰਭੂਤਂ। ਦੋਸਮੋਹવਸੇਨਪਿ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਿવੇਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਏવਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਅਕੁਸਲਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇ। ਅਭਿਨਿવਿਸਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਏਤਂ ਮਮ, ਏਸੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਭਿਨਿવੇਸਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ। ਅਨੁਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਥਾਮਗਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪਹਾਨਭਾવੇਨ ਅਨੁਸੇਨ੍ਤਿ। ਤਦੁਭਯਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਦ੍વਯਂ। ਨ ਉਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ‘‘ਏਤਂ ਮਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਯਾ ਨ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ ਨ ਅਲ੍ਲੀਯਤਿ। ਨ ਉਪਾਦਿਯਤੀਤਿ ਨ ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਾਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਨ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਗਾਹੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਅਤ੍ਤਨਿਯਗਾਹੋ ਨਾਮ ਸਤਿ ਅਤ੍ਤਗਾਹੇ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ ਮੇ’’ਤਿ। ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਗ੍ਗਹਣਂ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਪਸ੍ਸਯਂ ਤਬ੍ਬਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਭਾવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦੁਕ੍ਖਮੇવਾਤਿ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਮਤ੍ਤਮੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੮੭; ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੨੦; ੩.੩੭੩; વਿਭ॰ ੧੯੦) ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਙ੍ਖਂ ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸਂਸਯਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤੋ।
‘‘Abhiniveso’’ti upayupādānānaṃ pavattiākāraviseso vuttoti āha ‘‘tañcāyanti tañca upayupādāna’’nti. Cittassāti akusalacittassa. Patiṭṭhānabhūtanti ādhārabhūtaṃ. Dosamohavasenapi akusalacittappavatti taṇhādiṭṭhābhinivesūpanissayā evāti taṇhādiṭṭhiyo akusalassa cittassa adhiṭṭhānanti vuttā. Tasminti akusalacitte. Abhinivisantīti ‘‘etaṃ mama, eso me attā’’tiādinā abhinivesanaṃ pavattenti. Anusentīti thāmagatā hutvā appahānabhāvena anusenti. Tadubhayanti taṇhādiṭṭhidvayaṃ. Na upagacchatīti ‘‘etaṃ mamā’’tiādinā taṇhādiṭṭhigatiyā na upasaṅkamati na allīyati. Na upādiyatīti na daḷhaggāhaṃ gaṇhāti. Na adhiṭṭhātīti na taṇhādiṭṭhigāhena adhiṭṭhāya pavattati. Attaniyagāho nāma sati attagāhe hotīti vuttaṃ ‘‘attā me’’ti. Idaṃ dukkhaggahaṇaṃ upādānakkhandhāpassayaṃ tabbinimuttassa dukkhassa abhāvāti vuttaṃ ‘‘dukkhamevāti pañcupādānakkhandhamattamevā’’ti. ‘‘Saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā’’ti (dī. ni. 2.387; ma. ni. 1.120; 3.373; vibha. 190) hi vuttaṃ. Kaṅkhaṃ na karotīti saṃsayaṃ na uppādeti sabbaso vicikicchāya samucchindanato.
ਨ ਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯੇਨਾਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਅਸਦ੍ਦਹਨੇਨ। ਮਿਸ੍ਸਕਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆਹਾਤਿ ਨਾਮਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਂ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅવੋਚ। ਨਿਕੂਟਨ੍ਤੋਤਿ ਨਿਹੀਨਨ੍ਤੋ। ਨਿਹੀਨਪਰਿਯਾਯੋ ਹਿ ਅਯਂ ਨਿਕੂਟ-ਸਦ੍ਦੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਲਾਮਕਨ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਪਠਮਕਨ੍ਤਿ ਚ ਗਰਹਾਯਂ ਕ-ਸਦ੍ਦੋ। ਸਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਯਥਾਸਙ੍ਖਤਂ ਭਙ੍ਗੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਤ੍ਥਿ ਏવ, ਸਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਬ੍ਬਮਤ੍ਥੀਤਿ ਚ ਯਥਾ ਅਸਙ੍ਖਤਂ ਅਤ੍ਥਿ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਕ੍ਕਾਯਸਬ੍ਬਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਮੂਲਪਰਿਯਾਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧) વਿਯ। ਤਞ੍ਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਞਾਣਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਂ। ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਦਸ੍ਸਨੇ। ਕਿਂ ਨਿਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਅਤ੍ਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਚ੍ਚਤਂ। ਸਸ੍ਸਤਗ੍ਗਾਹੋ ਹਿ ਇਧ ਪਠਮੋ ਅਨ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਉਚ੍ਛੇਦਗ੍ਗਾਹੋ ਦੁਤਿਯੋਤਿ ਤਦੁਭਯવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਚ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨਿਰੋਧਕਥਨਤੋ ਸਸ੍ਸਤਤਂ, ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਾਨਂ ਅਸਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ ਪੁਨੂਪਗਮਨਕਥਨਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦਤਞ੍ਚ ਅਨੁਪਗਮ੍ਮ ਮਜ੍ਝਿਮੇਨ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਨਯੇਨ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਤੇ…ਪੇ॰… ਅਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿ।
Na parappaccayenāti parassa asaddahanena. Missakasammādiṭṭhiṃ āhāti nāmarūpaparicchedato paṭṭhāya sammādiṭṭhiyā vuttattā lokiyalokuttaramissakaṃ sammādiṭṭhiṃ avoca. Nikūṭantoti nihīnanto. Nihīnapariyāyo hi ayaṃ nikūṭa-saddo. Tenāha ‘‘lāmakanto’’ti. Paṭhamakanti ca garahāyaṃ ka-saddo. Sabbaṃ natthīti yathāsaṅkhataṃ bhaṅguppattiyā natthi eva, sabbaṃ natthi ucchijjati vinassatīti adhippāyo. Sabbamatthīti ca yathā asaṅkhataṃ atthi vijjati, sabbakālaṃ upalabbhatīti adhippāyo. Sabbanti cettha sakkāyasabbaṃ veditabbaṃ ‘‘sabbadhammamūlapariyāya’’ntiādīsu (ma. ni. 1.1) viya. Tañhi pariññāñāṇānaṃ paccayabhūtaṃ. Iti-saddo nidassane. Kiṃ nidasseti? Atthi-saddena vuttaṃ. ‘‘Atthita’’nti niccataṃ. Sassataggāho hi idha paṭhamo antoti adhippeto. Ucchedaggāho dutiyoti tadubhayavinimuttā ca idappaccayatā. Ettha ca uppannanirodhakathanato sassatataṃ, nirujjhantānaṃ asati nibbānappattiyaṃ yathāpaccayaṃ punūpagamanakathanato ucchedatañca anupagamma majjhimena bhagavā dhammaṃ deseti idappaccayatānayena. Tena vuttaṃ ‘‘ete…pe… ante’’tiādi.
ਕਚ੍ਚਾਨਗੋਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Kaccānagottasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੫. ਕਚ੍ਚਾਨਗੋਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Kaccānagottasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੫. ਕਚ੍ਚਾਨਗੋਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Kaccānagottasuttavaṇṇanā
