Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    ౮. అట్ఠకనిపాతో

    8. Aṭṭhakanipāto

    [౪౧౭] ౧. కచ్చానిజాతకవణ్ణనా

    [417] 1. Kaccānijātakavaṇṇanā

    ఓదాతవత్థా సుచి అల్లకేసాతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో అఞ్ఞతరం మాతుపోసకం ఉపాసకం ఆరబ్భ కథేసి. సో కిర సావత్థియం కులదారకో ఆచారసమ్పన్నో పితరి కాలకతే మాతుదేవతో హుత్వా ముఖధోవనదన్తకట్ఠదానన్హాపనపాదధోవనాదివేయ్యావచ్చకమ్మేన చేవ యాగుభత్తాదీహి చ మాతరం పటిజగ్గి. అథ నం మాతా ‘‘తాత, తవ అఞ్ఞానిపి ఘరావాసకిచ్చాని అత్థి, ఏకం సమజాతికం కులకుమారికం గణ్హాహి, సా మం పోసేస్సతి, త్వమ్పి అత్తనో కమ్మం కరిస్ససీ’’తి ఆహ. ‘‘అమ్మ, అహం అత్తనో హితసుఖం అపచ్చాసీసమానో తుమ్హే ఉపట్ఠహామి, కో అఞ్ఞో ఏవం ఉపట్ఠహిస్సతీ’’తి? ‘‘కులవడ్ఢనకమ్మం నామ తాత, కాతుం వట్టతీ’’తి. ‘‘న మయ్హం ఘరావాసేన అత్థో, అహం తుమ్హే ఉపట్ఠహిత్వా తుమ్హాకం ధూమకాలే పబ్బజిస్సామీ’’తి. అథస్స మాతా పునప్పునం యాచిత్వాపి మనం అలభమానా తస్స ఛన్దం అగ్గహేత్వా సమజాతికం కులకుమారికం ఆనేసి. సో మాతరం అప్పటిక్ఖిపిత్వా తాయ సద్ధిం సంవాసం కప్పేసి. సాపి ‘‘మయ్హం సామికో మహన్తేన ఉస్సాహేన మాతరం ఉపట్ఠహతి, అహమ్పి నం ఉపట్ఠహిస్సామి, ఏవమస్స పియా భవిస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా తం సక్కచ్చం ఉపట్ఠహి. సో ‘‘అయం మే మాతరం సక్కచ్చం ఉపట్ఠహీ’’తి తతో పట్ఠాయ లద్ధలద్ధాని మధురఖాదనీయాదీని తస్సాయేవ దేతి. సా అపరభాగే చిన్తేసి ‘‘అయం లద్ధలద్ధాని మధురఖాదనీయాదీని మయ్హఞ్ఞేవ దేతి, అద్ధా మాతరం నీహరితుకామో భవిస్సతి, నీహరణూపాయమస్సా కరిస్సామీ’’తి ఏవం అయోనిసో ఉమ్ముజ్జిత్వా ఏకం దివసం ఆహ – ‘‘సామి, తయి బహి నిక్ఖమన్తే తవ మాతా మం అక్కోసతీ’’తి. సో తుణ్హీ అహోసి.

    Odātavatthāsuci allakesāti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ mātuposakaṃ upāsakaṃ ārabbha kathesi. So kira sāvatthiyaṃ kuladārako ācārasampanno pitari kālakate mātudevato hutvā mukhadhovanadantakaṭṭhadānanhāpanapādadhovanādiveyyāvaccakammena ceva yāgubhattādīhi ca mātaraṃ paṭijaggi. Atha naṃ mātā ‘‘tāta, tava aññānipi gharāvāsakiccāni atthi, ekaṃ samajātikaṃ kulakumārikaṃ gaṇhāhi, sā maṃ posessati, tvampi attano kammaṃ karissasī’’ti āha. ‘‘Amma, ahaṃ attano hitasukhaṃ apaccāsīsamāno tumhe upaṭṭhahāmi, ko añño evaṃ upaṭṭhahissatī’’ti? ‘‘Kulavaḍḍhanakammaṃ nāma tāta, kātuṃ vaṭṭatī’’ti. ‘‘Na mayhaṃ gharāvāsena attho, ahaṃ tumhe upaṭṭhahitvā tumhākaṃ dhūmakāle pabbajissāmī’’ti. Athassa mātā punappunaṃ yācitvāpi manaṃ alabhamānā tassa chandaṃ aggahetvā samajātikaṃ kulakumārikaṃ ānesi. So mātaraṃ appaṭikkhipitvā tāya saddhiṃ saṃvāsaṃ kappesi. Sāpi ‘‘mayhaṃ sāmiko mahantena ussāhena mātaraṃ upaṭṭhahati, ahampi naṃ upaṭṭhahissāmi, evamassa piyā bhavissāmī’’ti cintetvā taṃ sakkaccaṃ upaṭṭhahi. So ‘‘ayaṃ me mātaraṃ sakkaccaṃ upaṭṭhahī’’ti tato paṭṭhāya laddhaladdhāni madhurakhādanīyādīni tassāyeva deti. Sā aparabhāge cintesi ‘‘ayaṃ laddhaladdhāni madhurakhādanīyādīni mayhaññeva deti, addhā mātaraṃ nīharitukāmo bhavissati, nīharaṇūpāyamassā karissāmī’’ti evaṃ ayoniso ummujjitvā ekaṃ divasaṃ āha – ‘‘sāmi, tayi bahi nikkhamante tava mātā maṃ akkosatī’’ti. So tuṇhī ahosi.

    సా చిన్తేసి – ‘‘ఇమం మహల్లికం ఉజ్ఝాపేత్వా పుత్తస్స పటికూలం కారేస్సామీ’’తి. తతో పట్ఠాయ యాగుం దదమానా అచ్చుణ్హం వా అతిసీతలం వా అతిలోణం వా అలోణం వా దేతి. ‘‘అమ్మ, అచ్చుణ్హా’’తి వా ‘‘అతిలోణా’’తి వా వుత్తే పూరేత్వా సీతోదకం పక్ఖిపతి. పున ‘‘అతిసీతలా , అలోణాయేవా’’తి వుత్తే ‘‘ఇదానేవ ‘అచ్చుణ్హా, అతిలోణా’తి వత్వా పున ‘అతిసీతలా, అలోణా’తి వదసి, కా తం తోసేతుం సక్ఖిస్సతీ’’తి మహాసద్దం కరోతి. న్హానోదకమ్పి అచ్చుణ్హం కత్వా పిట్ఠియం ఆసిఞ్చతి. ‘‘అమ్మ, పిట్ఠి మే దహతీ’’తి చ వుత్తే పున పూరేత్వా సీతోదకం పక్ఖిపతి. ‘‘అతిసీతం, అమ్మా’’తి వుత్తే ‘‘ఇదానేవ ‘అచ్చుణ్హ’న్తి వత్వా పున ‘అతిసీత’న్తి వదతి, కా ఏతిస్సా అవమానం సహితుం సక్ఖిస్సతీ’’తి పటివిస్సకానం కథేసి. ‘‘అమ్మ, మఞ్చకే మే బహూ మఙ్గులా’’తి చ వుత్తా మఞ్చకం నీహరిత్వా తస్స ఉపరి అత్తనో మఞ్చకం పోథేత్వా ‘‘పోథితో మే’’తి అతిహరిత్వా పఞ్ఞపేతి. మహాఉపాసికా దిగుణేహి మఙ్గులేహి ఖజ్జమానా సబ్బరత్తిం నిసిన్నావ వీతినామేత్వా ‘‘అమ్మ, సబ్బరత్తిం మఙ్గులేహి ఖాదితామ్హీ’’తి వదతి. ఇతరా ‘‘హియ్యో తే మఞ్చకో పోథితో, కా ఇమిస్సా కిచ్చం నిత్థరితుం సక్కోతీ’’తి పటివత్వా ‘‘ఇదాని నం పుత్తేన ఉజ్ఝాపేస్సామీ’’తి తత్థ తత్థ ఖేళసిఙ్ఘాణికాదీని విప్పకిరిత్వా ‘‘కా ఇమం సకలగేహం అసుచిం కరోతీ’’తి వుత్తే ‘‘మాతా తే ఏవరూపం కరోతి, ‘మా కరీ’తి వుచ్చమానా కలహం కరోతి, అహం ఏవరూపాయ కాళకణ్ణియా సద్ధిం ఏకగేహే వసితుం న సక్కోమి, ఏతం వా ఘరే వసాపేహి, మం వా’’తి ఆహ.

    Sā cintesi – ‘‘imaṃ mahallikaṃ ujjhāpetvā puttassa paṭikūlaṃ kāressāmī’’ti. Tato paṭṭhāya yāguṃ dadamānā accuṇhaṃ vā atisītalaṃ vā atiloṇaṃ vā aloṇaṃ vā deti. ‘‘Amma, accuṇhā’’ti vā ‘‘atiloṇā’’ti vā vutte pūretvā sītodakaṃ pakkhipati. Puna ‘‘atisītalā , aloṇāyevā’’ti vutte ‘‘idāneva ‘accuṇhā, atiloṇā’ti vatvā puna ‘atisītalā, aloṇā’ti vadasi, kā taṃ tosetuṃ sakkhissatī’’ti mahāsaddaṃ karoti. Nhānodakampi accuṇhaṃ katvā piṭṭhiyaṃ āsiñcati. ‘‘Amma, piṭṭhi me dahatī’’ti ca vutte puna pūretvā sītodakaṃ pakkhipati. ‘‘Atisītaṃ, ammā’’ti vutte ‘‘idāneva ‘accuṇha’nti vatvā puna ‘atisīta’nti vadati, kā etissā avamānaṃ sahituṃ sakkhissatī’’ti paṭivissakānaṃ kathesi. ‘‘Amma, mañcake me bahū maṅgulā’’ti ca vuttā mañcakaṃ nīharitvā tassa upari attano mañcakaṃ pothetvā ‘‘pothito me’’ti atiharitvā paññapeti. Mahāupāsikā diguṇehi maṅgulehi khajjamānā sabbarattiṃ nisinnāva vītināmetvā ‘‘amma, sabbarattiṃ maṅgulehi khāditāmhī’’ti vadati. Itarā ‘‘hiyyo te mañcako pothito, kā imissā kiccaṃ nittharituṃ sakkotī’’ti paṭivatvā ‘‘idāni naṃ puttena ujjhāpessāmī’’ti tattha tattha kheḷasiṅghāṇikādīni vippakiritvā ‘‘kā imaṃ sakalagehaṃ asuciṃ karotī’’ti vutte ‘‘mātā te evarūpaṃ karoti, ‘mā karī’ti vuccamānā kalahaṃ karoti, ahaṃ evarūpāya kāḷakaṇṇiyā saddhiṃ ekagehe vasituṃ na sakkomi, etaṃ vā ghare vasāpehi, maṃ vā’’ti āha.

    సో తస్సా వచనం సుత్వా ‘‘భద్దే, త్వం తరుణా యత్థ కత్థచి గన్త్వా జీవితుం సక్కా, మాతా పన మే జరాదుబ్బలా, అహమేవస్సా పటిసరణం, త్వం నిక్ఖమిత్వా అత్తనో కులగేహం గచ్ఛాహీ’’తి ఆహ. సా తస్స వచనం సుత్వా భీతా చిన్తేసి ‘‘న సక్కా ఇమం మాతు అన్తరే భిన్దితుం, ఏకంసేనస్స మాతా పియా, సచే పనాహం కులఘరం గమిస్సం, విధవవాసం వసన్తీ దుక్ఖితా భవిస్సామి, పురిమనయేనేవ సస్సుం ఆరాధేత్వా పటిజగ్గిస్సామీ’’తి . సా తతో పట్ఠాయ పురిమసదిసమేవ తం పటిజగ్గి. అథేకదివసం సో ఉపోసకో ధమ్మస్సవనత్థాయ జేతవనం గన్త్వా సత్థారం వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ‘‘కిం, ఉపాసక, త్వం పుఞ్ఞకమ్మేసు న పమజ్జసి, మాతుఉపట్ఠానకమ్మం పూరేసీ’’తి చ వుత్తో ‘‘ఆమ, భన్తే, సా పన మమ మాతా మయ్హం అరుచియాయేవ ఏకం కులదారికం ఆనేసి, సా ఇదఞ్చిదఞ్చ అనాచారకమ్మం అకాసీ’’తి సబ్బం సత్థు ఆచిక్ఖిత్వా ‘‘ఇతి భగవా సా ఇత్థీ నేవ మం మాతు అన్తరే భిన్దితుం సక్ఖి, ఇదాని నం సక్కచ్చం ఉపట్ఠహతీ’’తి ఆహ. సత్థా తస్స కథం సుత్వా ‘‘ఇదాని తావ త్వం ఉపాసక, తస్సా వచనం న అకాసి, పుబ్బే పనేతిస్సా వచనేన తవ మాతరం నిక్కడ్ఢిత్వా మం నిస్సాయ పున గేహం ఆనేత్వా పటిజగ్గీ’’తి వత్వా తేన యాచితో అతీతం ఆహరి.

    So tassā vacanaṃ sutvā ‘‘bhadde, tvaṃ taruṇā yattha katthaci gantvā jīvituṃ sakkā, mātā pana me jarādubbalā, ahamevassā paṭisaraṇaṃ, tvaṃ nikkhamitvā attano kulagehaṃ gacchāhī’’ti āha. Sā tassa vacanaṃ sutvā bhītā cintesi ‘‘na sakkā imaṃ mātu antare bhindituṃ, ekaṃsenassa mātā piyā, sace panāhaṃ kulagharaṃ gamissaṃ, vidhavavāsaṃ vasantī dukkhitā bhavissāmi, purimanayeneva sassuṃ ārādhetvā paṭijaggissāmī’’ti . Sā tato paṭṭhāya purimasadisameva taṃ paṭijaggi. Athekadivasaṃ so uposako dhammassavanatthāya jetavanaṃ gantvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi. ‘‘Kiṃ, upāsaka, tvaṃ puññakammesu na pamajjasi, mātuupaṭṭhānakammaṃ pūresī’’ti ca vutto ‘‘āma, bhante, sā pana mama mātā mayhaṃ aruciyāyeva ekaṃ kuladārikaṃ ānesi, sā idañcidañca anācārakammaṃ akāsī’’ti sabbaṃ satthu ācikkhitvā ‘‘iti bhagavā sā itthī neva maṃ mātu antare bhindituṃ sakkhi, idāni naṃ sakkaccaṃ upaṭṭhahatī’’ti āha. Satthā tassa kathaṃ sutvā ‘‘idāni tāva tvaṃ upāsaka, tassā vacanaṃ na akāsi, pubbe panetissā vacanena tava mātaraṃ nikkaḍḍhitvā maṃ nissāya puna gehaṃ ānetvā paṭijaggī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే అఞ్ఞతరస్స కులస్స పుత్తో పితరి కాలకతే మాతుదేవతో హుత్వా వుత్తనియామేనేవ మాతరం పటిజగ్గీతి సబ్బం హేట్ఠా కథితనయేనేవ విత్థారేతబ్బం . ‘‘అహం ఏవరూపాయ కాళకణ్ణియా సద్ధిం వసితుం న సక్కోమి, ఏతం వా ఘరే వసాపేహి, మం వా’’తి వుత్తే తస్సా కథం గహేత్వా ‘‘మాతుయేవ మే దోసో’’తి మాతరం ఆహ ‘‘అమ్మ, త్వం నిచ్చం ఇమస్మిం ఘరే కలహం కరోసి, ఇతో నిక్ఖమిత్వా అఞ్ఞస్మిం యథారుచితే ఠానే వసాహీ’’తి. సా ‘‘సాధూ’’తి రోదమానా నిక్ఖమిత్వా ఏకం సమిద్ధకులం నిస్సాయ భతిం కత్వా దుక్ఖేన జీవికం కప్పేసి. సస్సుయా ఘరా నిక్ఖన్తకాలే సుణిసాయ గబ్భో పతిట్ఠహి. సా ‘‘తాయ కాళకణ్ణియా గేహే వసమానాయ గబ్భమ్పి న పటిలభిం, ఇదాని మే గబ్భో లద్ధో’’తి పతినో చ పటివిస్సకానఞ్చ కథేన్తీ విచరతి.

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente aññatarassa kulassa putto pitari kālakate mātudevato hutvā vuttaniyāmeneva mātaraṃ paṭijaggīti sabbaṃ heṭṭhā kathitanayeneva vitthāretabbaṃ . ‘‘Ahaṃ evarūpāya kāḷakaṇṇiyā saddhiṃ vasituṃ na sakkomi, etaṃ vā ghare vasāpehi, maṃ vā’’ti vutte tassā kathaṃ gahetvā ‘‘mātuyeva me doso’’ti mātaraṃ āha ‘‘amma, tvaṃ niccaṃ imasmiṃ ghare kalahaṃ karosi, ito nikkhamitvā aññasmiṃ yathārucite ṭhāne vasāhī’’ti. Sā ‘‘sādhū’’ti rodamānā nikkhamitvā ekaṃ samiddhakulaṃ nissāya bhatiṃ katvā dukkhena jīvikaṃ kappesi. Sassuyā gharā nikkhantakāle suṇisāya gabbho patiṭṭhahi. Sā ‘‘tāya kāḷakaṇṇiyā gehe vasamānāya gabbhampi na paṭilabhiṃ, idāni me gabbho laddho’’ti patino ca paṭivissakānañca kathentī vicarati.

    అపరభాగే పుత్తం విజాయిత్వా సామికం ఆహ ‘‘తవ మాతరి గేహే వసమానాయ పుత్తం న లభిం, ఇదాని మే లద్ధో, ఇమినాపి కారణేన తస్సా కాళకణ్ణిభావం జానాహీ’’తి. ఇతరా ‘‘మమ కిర నిక్కడ్ఢితకాలే పుత్తం లభీ’’తి సుత్వా చిన్తేసి ‘‘అద్ధా ఇమస్మిం లోకే ధమ్మో మతో భవిస్సతి, సచే హి ధమ్మో మతో న భవేయ్య, మాతరం పోథేత్వా నిక్కడ్ఢన్తా పుత్తం న లభేయ్యుం, సుఖం న జీవేయ్యుం, ధమ్మస్స మతకభత్తం దస్సామీ’’తి. సా ఏకదివసం తిలపిట్ఠఞ్చ తణ్డులఞ్చ పచనథాలిఞ్చ దబ్బిఞ్చ ఆదాయ ఆమకసుసానం గన్త్వా తీహి మనుస్ససీసేహి ఉద్ధనం కత్వా అగ్గిం జాలేత్వా ఉదకం ఓరుయ్హ ససీసం న్హత్వా సాటకం నివాసేత్వా ముఖం విక్ఖాలేత్వా ఉద్ధనట్ఠానం గన్త్వా కేసే మోచేత్వా తణ్డులే ధోవితుం ఆరభి. తదా బోధిసత్తో సక్కో దేవరాజా అహోసి. బోధిసత్తా చ నామ అప్పమత్తా హోన్తి, సో తస్మిం ఖణే లోకం ఓలోకేన్తో తం దుక్ఖప్పత్తం ‘‘ధమ్మో మతో’’తి సఞ్ఞాయ ధమ్మస్స మతకభత్తం దాతుకామం దిస్వా ‘‘అజ్జ మయ్హం బలం దస్సేస్సామీ’’తి బ్రాహ్మణవేసేన మహామగ్గం పటిపన్నో వియ హుత్వా తం దిస్వా మగ్గా ఓక్కమ్మ తస్సా సన్తికే ఠత్వా ‘‘అమ్మ, సుసానే ఆహారం పచన్తా నామ నత్థి, త్వం ఇమినా ఇధ పక్కేన తిలోదనేన కిం కరిస్ససీ’’తి కథం సముట్ఠాపేన్తో పఠమం గాథమాహ –

    Aparabhāge puttaṃ vijāyitvā sāmikaṃ āha ‘‘tava mātari gehe vasamānāya puttaṃ na labhiṃ, idāni me laddho, imināpi kāraṇena tassā kāḷakaṇṇibhāvaṃ jānāhī’’ti. Itarā ‘‘mama kira nikkaḍḍhitakāle puttaṃ labhī’’ti sutvā cintesi ‘‘addhā imasmiṃ loke dhammo mato bhavissati, sace hi dhammo mato na bhaveyya, mātaraṃ pothetvā nikkaḍḍhantā puttaṃ na labheyyuṃ, sukhaṃ na jīveyyuṃ, dhammassa matakabhattaṃ dassāmī’’ti. Sā ekadivasaṃ tilapiṭṭhañca taṇḍulañca pacanathāliñca dabbiñca ādāya āmakasusānaṃ gantvā tīhi manussasīsehi uddhanaṃ katvā aggiṃ jāletvā udakaṃ oruyha sasīsaṃ nhatvā sāṭakaṃ nivāsetvā mukhaṃ vikkhāletvā uddhanaṭṭhānaṃ gantvā kese mocetvā taṇḍule dhovituṃ ārabhi. Tadā bodhisatto sakko devarājā ahosi. Bodhisattā ca nāma appamattā honti, so tasmiṃ khaṇe lokaṃ olokento taṃ dukkhappattaṃ ‘‘dhammo mato’’ti saññāya dhammassa matakabhattaṃ dātukāmaṃ disvā ‘‘ajja mayhaṃ balaṃ dassessāmī’’ti brāhmaṇavesena mahāmaggaṃ paṭipanno viya hutvā taṃ disvā maggā okkamma tassā santike ṭhatvā ‘‘amma, susāne āhāraṃ pacantā nāma natthi, tvaṃ iminā idha pakkena tilodanena kiṃ karissasī’’ti kathaṃ samuṭṭhāpento paṭhamaṃ gāthamāha –

    .

    1.

    ‘‘ఓదాతవత్థా సుచి అల్లకేసా, కచ్చాని కిం కుమ్భిమధిస్సయిత్వా;

    ‘‘Odātavatthā suci allakesā, kaccāni kiṃ kumbhimadhissayitvā;

    పిట్ఠా తిలా ధోవసి తణ్డులాని, తిలోదనో హేహితి కిస్సహేతూ’’తి.

    Piṭṭhā tilā dhovasi taṇḍulāni, tilodano hehiti kissahetū’’ti.

    తత్థ కచ్చానీతి తం గోత్తేన ఆలపతి. కుమ్భిమధిస్సయిత్వాతి పచనథాలికం మనుస్ససీసుద్ధనం ఆరోపేత్వా. హేహితీతి అయం తిలోదనో కిస్స హేతు భవిస్సతి, కిం అత్తనా భుఞ్జిస్ససి, ఉదాహు అఞ్ఞం కారణమత్థీతి.

    Tattha kaccānīti taṃ gottena ālapati. Kumbhimadhissayitvāti pacanathālikaṃ manussasīsuddhanaṃ āropetvā. Hehitīti ayaṃ tilodano kissa hetu bhavissati, kiṃ attanā bhuñjissasi, udāhu aññaṃ kāraṇamatthīti.

    అథస్స సా ఆచిక్ఖన్తీ దుతియం గాథమాహ –

    Athassa sā ācikkhantī dutiyaṃ gāthamāha –

    .

    2.

    ‘‘న ఖో అయం బ్రాహ్మణ భోజనత్థా, తిలోదనో హేహితి సాధుపక్కో;

    ‘‘Na kho ayaṃ brāhmaṇa bhojanatthā, tilodano hehiti sādhupakko;

    ధమ్మో మతో తస్స పహుత్తమజ్జ, అహం కరిస్సామి సుసానమజ్ఝే’’తి.

    Dhammo mato tassa pahuttamajja, ahaṃ karissāmi susānamajjhe’’ti.

    తత్థ ధమ్మోతి జేట్ఠాపచాయనధమ్మో చేవ తివిధసుచరితధమ్మో చ. తస్స పహుత్తమజ్జాతి తస్సాహం ధమ్మస్స ఇదం మతకభత్తం కరిస్సామీతి అత్థో.

    Tattha dhammoti jeṭṭhāpacāyanadhammo ceva tividhasucaritadhammo ca. Tassa pahuttamajjāti tassāhaṃ dhammassa idaṃ matakabhattaṃ karissāmīti attho.

    తతో సక్కో తతియం గాథమాహ –

    Tato sakko tatiyaṃ gāthamāha –

    .

    3.

    ‘‘అనువిచ్చ కచ్చాని కరోహి కిచ్చం, ధమ్మో మతో కో ను తవేవ సంసి;

    ‘‘Anuvicca kaccāni karohi kiccaṃ, dhammo mato ko nu taveva saṃsi;

    సహస్సనేత్తో అతులానుభావో, న మియ్యతీ ధమ్మవరో కదాచీ’’తి.

    Sahassanetto atulānubhāvo, na miyyatī dhammavaro kadācī’’ti.

    తత్థ అనువిచ్చాతి ఉపపరిక్ఖిత్వా జానిత్వా. కో ను తవేవ సంసీతి కో ను తవ ఏవం ఆచిక్ఖి. సహస్సనేత్తోతి అత్తానం ధమ్మవరం ఉత్తమధమ్మం కత్వా దస్సేన్తో ఏవమాహ.

    Tattha anuviccāti upaparikkhitvā jānitvā. Ko nu taveva saṃsīti ko nu tava evaṃ ācikkhi. Sahassanettoti attānaṃ dhammavaraṃ uttamadhammaṃ katvā dassento evamāha.

    తం వచనం సుత్వా ఇతరా ద్వే గాథా అభాసి –

    Taṃ vacanaṃ sutvā itarā dve gāthā abhāsi –

    .

    4.

    ‘‘దళ్హప్పమాణం మమ ఏత్థ బ్రహ్మే, ధమ్మో మతో నత్థి మమేత్థ కఙ్ఖా;

    ‘‘Daḷhappamāṇaṃ mama ettha brahme, dhammo mato natthi mamettha kaṅkhā;

    యే యేవ దాని పాపా భవన్తి, తే తేవ దాని సుఖితా భవన్తి.

    Ye yeva dāni pāpā bhavanti, te teva dāni sukhitā bhavanti.

    .

    5.

    ‘‘సుణిసా హి మయ్హం వఞ్ఝా అహోసి, సా మం వధిత్వాన విజాయి పుత్తం;

    ‘‘Suṇisā hi mayhaṃ vañjhā ahosi, sā maṃ vadhitvāna vijāyi puttaṃ;

    సా దాని సబ్బస్స కులస్స ఇస్సరా, అహం పనమ్హి అపవిద్ధా ఏకికా’’తి.

    Sā dāni sabbassa kulassa issarā, ahaṃ panamhi apaviddhā ekikā’’ti.

    తత్థ దళ్హప్పమాణన్తి దళ్హం థిరం నిస్సంసయం బ్రాహ్మణ ఏత్థ మమ పమాణన్తి వదతి. యే యేతి తస్స మతభావే కారణం దస్సేన్తీ ఏవమాహ. వధిత్వానాతి పోథేత్వా నిక్కడ్ఢిత్వా. అపవిద్ధాతి ఛడ్డితా అనాథా హుత్వా ఏకికా వసామి.

    Tattha daḷhappamāṇanti daḷhaṃ thiraṃ nissaṃsayaṃ brāhmaṇa ettha mama pamāṇanti vadati. Ye yeti tassa matabhāve kāraṇaṃ dassentī evamāha. Vadhitvānāti pothetvā nikkaḍḍhitvā. Apaviddhāti chaḍḍitā anāthā hutvā ekikā vasāmi.

    తతో సక్కో ఛట్ఠం గాథమాహ –

    Tato sakko chaṭṭhaṃ gāthamāha –

    .

    6.

    ‘‘జీవామి వోహం న మతోహమస్మి, తవేవ అత్థాయ ఇధాగతోస్మి;

    ‘‘Jīvāmi vohaṃ na matohamasmi, taveva atthāya idhāgatosmi;

    యా తం వధిత్వాన విజాయి పుత్తం, సహావ పుత్తేన కరోమి భస్మ’’న్తి.

    Yā taṃ vadhitvāna vijāyi puttaṃ, sahāva puttena karomi bhasma’’nti.

    తత్థ వోతి నిపాతమత్తం.

    Tattha voti nipātamattaṃ.

    ఇతరా తం సుత్వా ‘‘ధీ అహం కిం కథేసిం, మమ నత్తు అమరణకారణం కరిస్సామీ’’తి సత్తమం గాథమాహ –

    Itarā taṃ sutvā ‘‘dhī ahaṃ kiṃ kathesiṃ, mama nattu amaraṇakāraṇaṃ karissāmī’’ti sattamaṃ gāthamāha –

    .

    7.

    ‘‘ఏవఞ్చ తే రుచ్చతి దేవరాజ, మమేవ అత్థాయ ఇధాగతోసి;

    ‘‘Evañca te ruccati devarāja, mameva atthāya idhāgatosi;

    అహఞ్చ పుత్తో సుణిసా చ నత్తా, సమ్మోదమానా ఘరమావసేమా’’తి.

    Ahañca putto suṇisā ca nattā, sammodamānā gharamāvasemā’’ti.

    అథస్సా సక్కో అట్ఠమం గాథమాహ –

    Athassā sakko aṭṭhamaṃ gāthamāha –

    .

    8.

    ‘‘ఏవఞ్చ తే రుచ్చతి కాతియాని, హతాపి సన్తా న జహాసి ధమ్మం;

    ‘‘Evañca te ruccati kātiyāni, hatāpi santā na jahāsi dhammaṃ;

    తువఞ్చ పుత్తో సుణిసా చ నత్తా, సమ్మోదమానా ఘరమావసేథా’’తి.

    Tuvañca putto suṇisā ca nattā, sammodamānā gharamāvasethā’’ti.

    తత్థ హతాపి సన్తాతి యది త్వం పోథితాపి నిక్కడ్ఢితాపి సమానా తవ దారకేసు మేత్తధమ్మం న జహాసి, ఏవం సన్తే యథా త్వం ఇచ్ఛసి, తథా హోతు, అహం తే ఇమస్మిం గుణే పసన్నోతి.

    Tattha hatāpi santāti yadi tvaṃ pothitāpi nikkaḍḍhitāpi samānā tava dārakesu mettadhammaṃ na jahāsi, evaṃ sante yathā tvaṃ icchasi, tathā hotu, ahaṃ te imasmiṃ guṇe pasannoti.

    ఏవఞ్చ పన వత్వా అలఙ్కతపటియత్తో సక్కో అత్తనో ఆనుభావేన ఆకాసే ఠత్వా ‘‘కచ్చాని త్వం మా భాయి, పుత్తో చ తే సుణిసా చ మమానుభావేన ఆగన్త్వా అన్తరామగ్గే తం ఖమాపేత్వా ఆదాయ గమిస్సన్తి, అప్పమత్తా హోహీ’’తి వత్వా అత్తనో ఠానమేవ గతో. తేపి సక్కానుభావేన తస్సా గుణం అనుస్సరిత్వా ‘‘కహం నో మాతా’’తి అన్తోగామే మనుస్సే పుచ్ఛిత్వా ‘‘సుసానాభిముఖం గతా’’తి సుత్వా ‘‘అమ్మ, అమ్మా’’తి సుసానమగ్గం పటిపజ్జిత్వా తం దిస్వావ పాదేసు పతిత్వా ‘‘అమ్మ, అమ్హాకం దోసం ఖమాహీ’’తి తం ఖమాపేసుం. సాపి నత్తారం గణ్హి. ఇతి తే సమ్మోదమానా గేహం గన్త్వా తతో పట్ఠాయ సమగ్గవాసం వసింసు.

    Evañca pana vatvā alaṅkatapaṭiyatto sakko attano ānubhāvena ākāse ṭhatvā ‘‘kaccāni tvaṃ mā bhāyi, putto ca te suṇisā ca mamānubhāvena āgantvā antarāmagge taṃ khamāpetvā ādāya gamissanti, appamattā hohī’’ti vatvā attano ṭhānameva gato. Tepi sakkānubhāvena tassā guṇaṃ anussaritvā ‘‘kahaṃ no mātā’’ti antogāme manusse pucchitvā ‘‘susānābhimukhaṃ gatā’’ti sutvā ‘‘amma, ammā’’ti susānamaggaṃ paṭipajjitvā taṃ disvāva pādesu patitvā ‘‘amma, amhākaṃ dosaṃ khamāhī’’ti taṃ khamāpesuṃ. Sāpi nattāraṃ gaṇhi. Iti te sammodamānā gehaṃ gantvā tato paṭṭhāya samaggavāsaṃ vasiṃsu.

    .

    9.

    ‘‘సా కాతియానీ సుణిసాయ సద్ధిం, సమ్మోదమానా ఘరమావసిత్థ;

    ‘‘Sā kātiyānī suṇisāya saddhiṃ, sammodamānā gharamāvasittha;

    పుత్తో చ నత్తా చ ఉపట్ఠహింసు, దేవానమిన్దేన అధిగ్గహీతా’’తి. –

    Putto ca nattā ca upaṭṭhahiṃsu, devānamindena adhiggahītā’’ti. –

    అయం అభిసమ్బుద్ధగాథా.

    Ayaṃ abhisambuddhagāthā.

    తత్థ సా కాతియానీతి భిక్ఖవే, సా కచ్చానగోత్తా. దేవానమిన్దేన అధిగ్గహీతాతి దేవిన్దేన సక్కేన అనుగ్గహితా హుత్వా తస్సానుభావేన సమగ్గవాసం వసింసూతి.

    Tattha sā kātiyānīti bhikkhave, sā kaccānagottā. Devānamindena adhiggahītāti devindena sakkena anuggahitā hutvā tassānubhāvena samaggavāsaṃ vasiṃsūti.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి, సచ్చపరియోసానే సో ఉపాసకో సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠహి. తదా మాతుపోసకో ఏతరహి మాతుపోసకో అహోసి , భరియాపిస్స తదా భరియాయేవ, సక్కో పన అహమేవ అహోసిన్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so upāsako sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tadā mātuposako etarahi mātuposako ahosi , bhariyāpissa tadā bhariyāyeva, sakko pana ahameva ahosinti.

    కచ్చానిజాతకవణ్ణనా పఠమా.

    Kaccānijātakavaṇṇanā paṭhamā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౪౧౭. కచ్చానిజాతకం • 417. Kaccānijātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact