Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
൮. അട്ഠകനിപാതോ
8. Aṭṭhakanipāto
[൪൧൭] ൧. കച്ചാനിജാതകവണ്ണനാ
[417] 1. Kaccānijātakavaṇṇanā
ഓദാതവത്ഥാ സുചി അല്ലകേസാതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ അഞ്ഞതരം മാതുപോസകം ഉപാസകം ആരബ്ഭ കഥേസി. സോ കിര സാവത്ഥിയം കുലദാരകോ ആചാരസമ്പന്നോ പിതരി കാലകതേ മാതുദേവതോ ഹുത്വാ മുഖധോവനദന്തകട്ഠദാനന്ഹാപനപാദധോവനാദിവേയ്യാവച്ചകമ്മേന ചേവ യാഗുഭത്താദീഹി ച മാതരം പടിജഗ്ഗി. അഥ നം മാതാ ‘‘താത, തവ അഞ്ഞാനിപി ഘരാവാസകിച്ചാനി അത്ഥി, ഏകം സമജാതികം കുലകുമാരികം ഗണ്ഹാഹി, സാ മം പോസേസ്സതി, ത്വമ്പി അത്തനോ കമ്മം കരിസ്സസീ’’തി ആഹ. ‘‘അമ്മ, അഹം അത്തനോ ഹിതസുഖം അപച്ചാസീസമാനോ തുമ്ഹേ ഉപട്ഠഹാമി, കോ അഞ്ഞോ ഏവം ഉപട്ഠഹിസ്സതീ’’തി? ‘‘കുലവഡ്ഢനകമ്മം നാമ താത, കാതും വട്ടതീ’’തി. ‘‘ന മയ്ഹം ഘരാവാസേന അത്ഥോ, അഹം തുമ്ഹേ ഉപട്ഠഹിത്വാ തുമ്ഹാകം ധൂമകാലേ പബ്ബജിസ്സാമീ’’തി. അഥസ്സ മാതാ പുനപ്പുനം യാചിത്വാപി മനം അലഭമാനാ തസ്സ ഛന്ദം അഗ്ഗഹേത്വാ സമജാതികം കുലകുമാരികം ആനേസി. സോ മാതരം അപ്പടിക്ഖിപിത്വാ തായ സദ്ധിം സംവാസം കപ്പേസി. സാപി ‘‘മയ്ഹം സാമികോ മഹന്തേന ഉസ്സാഹേന മാതരം ഉപട്ഠഹതി, അഹമ്പി നം ഉപട്ഠഹിസ്സാമി, ഏവമസ്സ പിയാ ഭവിസ്സാമീ’’തി ചിന്തേത്വാ തം സക്കച്ചം ഉപട്ഠഹി. സോ ‘‘അയം മേ മാതരം സക്കച്ചം ഉപട്ഠഹീ’’തി തതോ പട്ഠായ ലദ്ധലദ്ധാനി മധുരഖാദനീയാദീനി തസ്സായേവ ദേതി. സാ അപരഭാഗേ ചിന്തേസി ‘‘അയം ലദ്ധലദ്ധാനി മധുരഖാദനീയാദീനി മയ്ഹഞ്ഞേവ ദേതി, അദ്ധാ മാതരം നീഹരിതുകാമോ ഭവിസ്സതി, നീഹരണൂപായമസ്സാ കരിസ്സാമീ’’തി ഏവം അയോനിസോ ഉമ്മുജ്ജിത്വാ ഏകം ദിവസം ആഹ – ‘‘സാമി, തയി ബഹി നിക്ഖമന്തേ തവ മാതാ മം അക്കോസതീ’’തി. സോ തുണ്ഹീ അഹോസി.
Odātavatthāsuci allakesāti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ mātuposakaṃ upāsakaṃ ārabbha kathesi. So kira sāvatthiyaṃ kuladārako ācārasampanno pitari kālakate mātudevato hutvā mukhadhovanadantakaṭṭhadānanhāpanapādadhovanādiveyyāvaccakammena ceva yāgubhattādīhi ca mātaraṃ paṭijaggi. Atha naṃ mātā ‘‘tāta, tava aññānipi gharāvāsakiccāni atthi, ekaṃ samajātikaṃ kulakumārikaṃ gaṇhāhi, sā maṃ posessati, tvampi attano kammaṃ karissasī’’ti āha. ‘‘Amma, ahaṃ attano hitasukhaṃ apaccāsīsamāno tumhe upaṭṭhahāmi, ko añño evaṃ upaṭṭhahissatī’’ti? ‘‘Kulavaḍḍhanakammaṃ nāma tāta, kātuṃ vaṭṭatī’’ti. ‘‘Na mayhaṃ gharāvāsena attho, ahaṃ tumhe upaṭṭhahitvā tumhākaṃ dhūmakāle pabbajissāmī’’ti. Athassa mātā punappunaṃ yācitvāpi manaṃ alabhamānā tassa chandaṃ aggahetvā samajātikaṃ kulakumārikaṃ ānesi. So mātaraṃ appaṭikkhipitvā tāya saddhiṃ saṃvāsaṃ kappesi. Sāpi ‘‘mayhaṃ sāmiko mahantena ussāhena mātaraṃ upaṭṭhahati, ahampi naṃ upaṭṭhahissāmi, evamassa piyā bhavissāmī’’ti cintetvā taṃ sakkaccaṃ upaṭṭhahi. So ‘‘ayaṃ me mātaraṃ sakkaccaṃ upaṭṭhahī’’ti tato paṭṭhāya laddhaladdhāni madhurakhādanīyādīni tassāyeva deti. Sā aparabhāge cintesi ‘‘ayaṃ laddhaladdhāni madhurakhādanīyādīni mayhaññeva deti, addhā mātaraṃ nīharitukāmo bhavissati, nīharaṇūpāyamassā karissāmī’’ti evaṃ ayoniso ummujjitvā ekaṃ divasaṃ āha – ‘‘sāmi, tayi bahi nikkhamante tava mātā maṃ akkosatī’’ti. So tuṇhī ahosi.
സാ ചിന്തേസി – ‘‘ഇമം മഹല്ലികം ഉജ്ഝാപേത്വാ പുത്തസ്സ പടികൂലം കാരേസ്സാമീ’’തി. തതോ പട്ഠായ യാഗും ദദമാനാ അച്ചുണ്ഹം വാ അതിസീതലം വാ അതിലോണം വാ അലോണം വാ ദേതി. ‘‘അമ്മ, അച്ചുണ്ഹാ’’തി വാ ‘‘അതിലോണാ’’തി വാ വുത്തേ പൂരേത്വാ സീതോദകം പക്ഖിപതി. പുന ‘‘അതിസീതലാ , അലോണായേവാ’’തി വുത്തേ ‘‘ഇദാനേവ ‘അച്ചുണ്ഹാ, അതിലോണാ’തി വത്വാ പുന ‘അതിസീതലാ, അലോണാ’തി വദസി, കാ തം തോസേതും സക്ഖിസ്സതീ’’തി മഹാസദ്ദം കരോതി. ന്ഹാനോദകമ്പി അച്ചുണ്ഹം കത്വാ പിട്ഠിയം ആസിഞ്ചതി. ‘‘അമ്മ, പിട്ഠി മേ ദഹതീ’’തി ച വുത്തേ പുന പൂരേത്വാ സീതോദകം പക്ഖിപതി. ‘‘അതിസീതം, അമ്മാ’’തി വുത്തേ ‘‘ഇദാനേവ ‘അച്ചുണ്ഹ’ന്തി വത്വാ പുന ‘അതിസീത’ന്തി വദതി, കാ ഏതിസ്സാ അവമാനം സഹിതും സക്ഖിസ്സതീ’’തി പടിവിസ്സകാനം കഥേസി. ‘‘അമ്മ, മഞ്ചകേ മേ ബഹൂ മങ്ഗുലാ’’തി ച വുത്താ മഞ്ചകം നീഹരിത്വാ തസ്സ ഉപരി അത്തനോ മഞ്ചകം പോഥേത്വാ ‘‘പോഥിതോ മേ’’തി അതിഹരിത്വാ പഞ്ഞപേതി. മഹാഉപാസികാ ദിഗുണേഹി മങ്ഗുലേഹി ഖജ്ജമാനാ സബ്ബരത്തിം നിസിന്നാവ വീതിനാമേത്വാ ‘‘അമ്മ, സബ്ബരത്തിം മങ്ഗുലേഹി ഖാദിതാമ്ഹീ’’തി വദതി. ഇതരാ ‘‘ഹിയ്യോ തേ മഞ്ചകോ പോഥിതോ, കാ ഇമിസ്സാ കിച്ചം നിത്ഥരിതും സക്കോതീ’’തി പടിവത്വാ ‘‘ഇദാനി നം പുത്തേന ഉജ്ഝാപേസ്സാമീ’’തി തത്ഥ തത്ഥ ഖേളസിങ്ഘാണികാദീനി വിപ്പകിരിത്വാ ‘‘കാ ഇമം സകലഗേഹം അസുചിം കരോതീ’’തി വുത്തേ ‘‘മാതാ തേ ഏവരൂപം കരോതി, ‘മാ കരീ’തി വുച്ചമാനാ കലഹം കരോതി, അഹം ഏവരൂപായ കാളകണ്ണിയാ സദ്ധിം ഏകഗേഹേ വസിതും ന സക്കോമി, ഏതം വാ ഘരേ വസാപേഹി, മം വാ’’തി ആഹ.
Sā cintesi – ‘‘imaṃ mahallikaṃ ujjhāpetvā puttassa paṭikūlaṃ kāressāmī’’ti. Tato paṭṭhāya yāguṃ dadamānā accuṇhaṃ vā atisītalaṃ vā atiloṇaṃ vā aloṇaṃ vā deti. ‘‘Amma, accuṇhā’’ti vā ‘‘atiloṇā’’ti vā vutte pūretvā sītodakaṃ pakkhipati. Puna ‘‘atisītalā , aloṇāyevā’’ti vutte ‘‘idāneva ‘accuṇhā, atiloṇā’ti vatvā puna ‘atisītalā, aloṇā’ti vadasi, kā taṃ tosetuṃ sakkhissatī’’ti mahāsaddaṃ karoti. Nhānodakampi accuṇhaṃ katvā piṭṭhiyaṃ āsiñcati. ‘‘Amma, piṭṭhi me dahatī’’ti ca vutte puna pūretvā sītodakaṃ pakkhipati. ‘‘Atisītaṃ, ammā’’ti vutte ‘‘idāneva ‘accuṇha’nti vatvā puna ‘atisīta’nti vadati, kā etissā avamānaṃ sahituṃ sakkhissatī’’ti paṭivissakānaṃ kathesi. ‘‘Amma, mañcake me bahū maṅgulā’’ti ca vuttā mañcakaṃ nīharitvā tassa upari attano mañcakaṃ pothetvā ‘‘pothito me’’ti atiharitvā paññapeti. Mahāupāsikā diguṇehi maṅgulehi khajjamānā sabbarattiṃ nisinnāva vītināmetvā ‘‘amma, sabbarattiṃ maṅgulehi khāditāmhī’’ti vadati. Itarā ‘‘hiyyo te mañcako pothito, kā imissā kiccaṃ nittharituṃ sakkotī’’ti paṭivatvā ‘‘idāni naṃ puttena ujjhāpessāmī’’ti tattha tattha kheḷasiṅghāṇikādīni vippakiritvā ‘‘kā imaṃ sakalagehaṃ asuciṃ karotī’’ti vutte ‘‘mātā te evarūpaṃ karoti, ‘mā karī’ti vuccamānā kalahaṃ karoti, ahaṃ evarūpāya kāḷakaṇṇiyā saddhiṃ ekagehe vasituṃ na sakkomi, etaṃ vā ghare vasāpehi, maṃ vā’’ti āha.
സോ തസ്സാ വചനം സുത്വാ ‘‘ഭദ്ദേ, ത്വം തരുണാ യത്ഥ കത്ഥചി ഗന്ത്വാ ജീവിതും സക്കാ, മാതാ പന മേ ജരാദുബ്ബലാ, അഹമേവസ്സാ പടിസരണം, ത്വം നിക്ഖമിത്വാ അത്തനോ കുലഗേഹം ഗച്ഛാഹീ’’തി ആഹ. സാ തസ്സ വചനം സുത്വാ ഭീതാ ചിന്തേസി ‘‘ന സക്കാ ഇമം മാതു അന്തരേ ഭിന്ദിതും, ഏകംസേനസ്സ മാതാ പിയാ, സചേ പനാഹം കുലഘരം ഗമിസ്സം, വിധവവാസം വസന്തീ ദുക്ഖിതാ ഭവിസ്സാമി, പുരിമനയേനേവ സസ്സും ആരാധേത്വാ പടിജഗ്ഗിസ്സാമീ’’തി . സാ തതോ പട്ഠായ പുരിമസദിസമേവ തം പടിജഗ്ഗി. അഥേകദിവസം സോ ഉപോസകോ ധമ്മസ്സവനത്ഥായ ജേതവനം ഗന്ത്വാ സത്ഥാരം വന്ദിത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ‘‘കിം, ഉപാസക, ത്വം പുഞ്ഞകമ്മേസു ന പമജ്ജസി, മാതുഉപട്ഠാനകമ്മം പൂരേസീ’’തി ച വുത്തോ ‘‘ആമ, ഭന്തേ, സാ പന മമ മാതാ മയ്ഹം അരുചിയായേവ ഏകം കുലദാരികം ആനേസി, സാ ഇദഞ്ചിദഞ്ച അനാചാരകമ്മം അകാസീ’’തി സബ്ബം സത്ഥു ആചിക്ഖിത്വാ ‘‘ഇതി ഭഗവാ സാ ഇത്ഥീ നേവ മം മാതു അന്തരേ ഭിന്ദിതും സക്ഖി, ഇദാനി നം സക്കച്ചം ഉപട്ഠഹതീ’’തി ആഹ. സത്ഥാ തസ്സ കഥം സുത്വാ ‘‘ഇദാനി താവ ത്വം ഉപാസക, തസ്സാ വചനം ന അകാസി, പുബ്ബേ പനേതിസ്സാ വചനേന തവ മാതരം നിക്കഡ്ഢിത്വാ മം നിസ്സായ പുന ഗേഹം ആനേത്വാ പടിജഗ്ഗീ’’തി വത്വാ തേന യാചിതോ അതീതം ആഹരി.
So tassā vacanaṃ sutvā ‘‘bhadde, tvaṃ taruṇā yattha katthaci gantvā jīvituṃ sakkā, mātā pana me jarādubbalā, ahamevassā paṭisaraṇaṃ, tvaṃ nikkhamitvā attano kulagehaṃ gacchāhī’’ti āha. Sā tassa vacanaṃ sutvā bhītā cintesi ‘‘na sakkā imaṃ mātu antare bhindituṃ, ekaṃsenassa mātā piyā, sace panāhaṃ kulagharaṃ gamissaṃ, vidhavavāsaṃ vasantī dukkhitā bhavissāmi, purimanayeneva sassuṃ ārādhetvā paṭijaggissāmī’’ti . Sā tato paṭṭhāya purimasadisameva taṃ paṭijaggi. Athekadivasaṃ so uposako dhammassavanatthāya jetavanaṃ gantvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi. ‘‘Kiṃ, upāsaka, tvaṃ puññakammesu na pamajjasi, mātuupaṭṭhānakammaṃ pūresī’’ti ca vutto ‘‘āma, bhante, sā pana mama mātā mayhaṃ aruciyāyeva ekaṃ kuladārikaṃ ānesi, sā idañcidañca anācārakammaṃ akāsī’’ti sabbaṃ satthu ācikkhitvā ‘‘iti bhagavā sā itthī neva maṃ mātu antare bhindituṃ sakkhi, idāni naṃ sakkaccaṃ upaṭṭhahatī’’ti āha. Satthā tassa kathaṃ sutvā ‘‘idāni tāva tvaṃ upāsaka, tassā vacanaṃ na akāsi, pubbe panetissā vacanena tava mātaraṃ nikkaḍḍhitvā maṃ nissāya puna gehaṃ ānetvā paṭijaggī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ അഞ്ഞതരസ്സ കുലസ്സ പുത്തോ പിതരി കാലകതേ മാതുദേവതോ ഹുത്വാ വുത്തനിയാമേനേവ മാതരം പടിജഗ്ഗീതി സബ്ബം ഹേട്ഠാ കഥിതനയേനേവ വിത്ഥാരേതബ്ബം . ‘‘അഹം ഏവരൂപായ കാളകണ്ണിയാ സദ്ധിം വസിതും ന സക്കോമി, ഏതം വാ ഘരേ വസാപേഹി, മം വാ’’തി വുത്തേ തസ്സാ കഥം ഗഹേത്വാ ‘‘മാതുയേവ മേ ദോസോ’’തി മാതരം ആഹ ‘‘അമ്മ, ത്വം നിച്ചം ഇമസ്മിം ഘരേ കലഹം കരോസി, ഇതോ നിക്ഖമിത്വാ അഞ്ഞസ്മിം യഥാരുചിതേ ഠാനേ വസാഹീ’’തി. സാ ‘‘സാധൂ’’തി രോദമാനാ നിക്ഖമിത്വാ ഏകം സമിദ്ധകുലം നിസ്സായ ഭതിം കത്വാ ദുക്ഖേന ജീവികം കപ്പേസി. സസ്സുയാ ഘരാ നിക്ഖന്തകാലേ സുണിസായ ഗബ്ഭോ പതിട്ഠഹി. സാ ‘‘തായ കാളകണ്ണിയാ ഗേഹേ വസമാനായ ഗബ്ഭമ്പി ന പടിലഭിം, ഇദാനി മേ ഗബ്ഭോ ലദ്ധോ’’തി പതിനോ ച പടിവിസ്സകാനഞ്ച കഥേന്തീ വിചരതി.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente aññatarassa kulassa putto pitari kālakate mātudevato hutvā vuttaniyāmeneva mātaraṃ paṭijaggīti sabbaṃ heṭṭhā kathitanayeneva vitthāretabbaṃ . ‘‘Ahaṃ evarūpāya kāḷakaṇṇiyā saddhiṃ vasituṃ na sakkomi, etaṃ vā ghare vasāpehi, maṃ vā’’ti vutte tassā kathaṃ gahetvā ‘‘mātuyeva me doso’’ti mātaraṃ āha ‘‘amma, tvaṃ niccaṃ imasmiṃ ghare kalahaṃ karosi, ito nikkhamitvā aññasmiṃ yathārucite ṭhāne vasāhī’’ti. Sā ‘‘sādhū’’ti rodamānā nikkhamitvā ekaṃ samiddhakulaṃ nissāya bhatiṃ katvā dukkhena jīvikaṃ kappesi. Sassuyā gharā nikkhantakāle suṇisāya gabbho patiṭṭhahi. Sā ‘‘tāya kāḷakaṇṇiyā gehe vasamānāya gabbhampi na paṭilabhiṃ, idāni me gabbho laddho’’ti patino ca paṭivissakānañca kathentī vicarati.
അപരഭാഗേ പുത്തം വിജായിത്വാ സാമികം ആഹ ‘‘തവ മാതരി ഗേഹേ വസമാനായ പുത്തം ന ലഭിം, ഇദാനി മേ ലദ്ധോ, ഇമിനാപി കാരണേന തസ്സാ കാളകണ്ണിഭാവം ജാനാഹീ’’തി. ഇതരാ ‘‘മമ കിര നിക്കഡ്ഢിതകാലേ പുത്തം ലഭീ’’തി സുത്വാ ചിന്തേസി ‘‘അദ്ധാ ഇമസ്മിം ലോകേ ധമ്മോ മതോ ഭവിസ്സതി, സചേ ഹി ധമ്മോ മതോ ന ഭവേയ്യ, മാതരം പോഥേത്വാ നിക്കഡ്ഢന്താ പുത്തം ന ലഭേയ്യും, സുഖം ന ജീവേയ്യും, ധമ്മസ്സ മതകഭത്തം ദസ്സാമീ’’തി. സാ ഏകദിവസം തിലപിട്ഠഞ്ച തണ്ഡുലഞ്ച പചനഥാലിഞ്ച ദബ്ബിഞ്ച ആദായ ആമകസുസാനം ഗന്ത്വാ തീഹി മനുസ്സസീസേഹി ഉദ്ധനം കത്വാ അഗ്ഗിം ജാലേത്വാ ഉദകം ഓരുയ്ഹ സസീസം ന്ഹത്വാ സാടകം നിവാസേത്വാ മുഖം വിക്ഖാലേത്വാ ഉദ്ധനട്ഠാനം ഗന്ത്വാ കേസേ മോചേത്വാ തണ്ഡുലേ ധോവിതും ആരഭി. തദാ ബോധിസത്തോ സക്കോ ദേവരാജാ അഹോസി. ബോധിസത്താ ച നാമ അപ്പമത്താ ഹോന്തി, സോ തസ്മിം ഖണേ ലോകം ഓലോകേന്തോ തം ദുക്ഖപ്പത്തം ‘‘ധമ്മോ മതോ’’തി സഞ്ഞായ ധമ്മസ്സ മതകഭത്തം ദാതുകാമം ദിസ്വാ ‘‘അജ്ജ മയ്ഹം ബലം ദസ്സേസ്സാമീ’’തി ബ്രാഹ്മണവേസേന മഹാമഗ്ഗം പടിപന്നോ വിയ ഹുത്വാ തം ദിസ്വാ മഗ്ഗാ ഓക്കമ്മ തസ്സാ സന്തികേ ഠത്വാ ‘‘അമ്മ, സുസാനേ ആഹാരം പചന്താ നാമ നത്ഥി, ത്വം ഇമിനാ ഇധ പക്കേന തിലോദനേന കിം കരിസ്സസീ’’തി കഥം സമുട്ഠാപേന്തോ പഠമം ഗാഥമാഹ –
Aparabhāge puttaṃ vijāyitvā sāmikaṃ āha ‘‘tava mātari gehe vasamānāya puttaṃ na labhiṃ, idāni me laddho, imināpi kāraṇena tassā kāḷakaṇṇibhāvaṃ jānāhī’’ti. Itarā ‘‘mama kira nikkaḍḍhitakāle puttaṃ labhī’’ti sutvā cintesi ‘‘addhā imasmiṃ loke dhammo mato bhavissati, sace hi dhammo mato na bhaveyya, mātaraṃ pothetvā nikkaḍḍhantā puttaṃ na labheyyuṃ, sukhaṃ na jīveyyuṃ, dhammassa matakabhattaṃ dassāmī’’ti. Sā ekadivasaṃ tilapiṭṭhañca taṇḍulañca pacanathāliñca dabbiñca ādāya āmakasusānaṃ gantvā tīhi manussasīsehi uddhanaṃ katvā aggiṃ jāletvā udakaṃ oruyha sasīsaṃ nhatvā sāṭakaṃ nivāsetvā mukhaṃ vikkhāletvā uddhanaṭṭhānaṃ gantvā kese mocetvā taṇḍule dhovituṃ ārabhi. Tadā bodhisatto sakko devarājā ahosi. Bodhisattā ca nāma appamattā honti, so tasmiṃ khaṇe lokaṃ olokento taṃ dukkhappattaṃ ‘‘dhammo mato’’ti saññāya dhammassa matakabhattaṃ dātukāmaṃ disvā ‘‘ajja mayhaṃ balaṃ dassessāmī’’ti brāhmaṇavesena mahāmaggaṃ paṭipanno viya hutvā taṃ disvā maggā okkamma tassā santike ṭhatvā ‘‘amma, susāne āhāraṃ pacantā nāma natthi, tvaṃ iminā idha pakkena tilodanena kiṃ karissasī’’ti kathaṃ samuṭṭhāpento paṭhamaṃ gāthamāha –
൧.
1.
‘‘ഓദാതവത്ഥാ സുചി അല്ലകേസാ, കച്ചാനി കിം കുമ്ഭിമധിസ്സയിത്വാ;
‘‘Odātavatthā suci allakesā, kaccāni kiṃ kumbhimadhissayitvā;
പിട്ഠാ തിലാ ധോവസി തണ്ഡുലാനി, തിലോദനോ ഹേഹിതി കിസ്സഹേതൂ’’തി.
Piṭṭhā tilā dhovasi taṇḍulāni, tilodano hehiti kissahetū’’ti.
തത്ഥ കച്ചാനീതി തം ഗോത്തേന ആലപതി. കുമ്ഭിമധിസ്സയിത്വാതി പചനഥാലികം മനുസ്സസീസുദ്ധനം ആരോപേത്വാ. ഹേഹിതീതി അയം തിലോദനോ കിസ്സ ഹേതു ഭവിസ്സതി, കിം അത്തനാ ഭുഞ്ജിസ്സസി, ഉദാഹു അഞ്ഞം കാരണമത്ഥീതി.
Tattha kaccānīti taṃ gottena ālapati. Kumbhimadhissayitvāti pacanathālikaṃ manussasīsuddhanaṃ āropetvā. Hehitīti ayaṃ tilodano kissa hetu bhavissati, kiṃ attanā bhuñjissasi, udāhu aññaṃ kāraṇamatthīti.
അഥസ്സ സാ ആചിക്ഖന്തീ ദുതിയം ഗാഥമാഹ –
Athassa sā ācikkhantī dutiyaṃ gāthamāha –
൨.
2.
‘‘ന ഖോ അയം ബ്രാഹ്മണ ഭോജനത്ഥാ, തിലോദനോ ഹേഹിതി സാധുപക്കോ;
‘‘Na kho ayaṃ brāhmaṇa bhojanatthā, tilodano hehiti sādhupakko;
ധമ്മോ മതോ തസ്സ പഹുത്തമജ്ജ, അഹം കരിസ്സാമി സുസാനമജ്ഝേ’’തി.
Dhammo mato tassa pahuttamajja, ahaṃ karissāmi susānamajjhe’’ti.
തത്ഥ ധമ്മോതി ജേട്ഠാപചായനധമ്മോ ചേവ തിവിധസുചരിതധമ്മോ ച. തസ്സ പഹുത്തമജ്ജാതി തസ്സാഹം ധമ്മസ്സ ഇദം മതകഭത്തം കരിസ്സാമീതി അത്ഥോ.
Tattha dhammoti jeṭṭhāpacāyanadhammo ceva tividhasucaritadhammo ca. Tassa pahuttamajjāti tassāhaṃ dhammassa idaṃ matakabhattaṃ karissāmīti attho.
തതോ സക്കോ തതിയം ഗാഥമാഹ –
Tato sakko tatiyaṃ gāthamāha –
൩.
3.
‘‘അനുവിച്ച കച്ചാനി കരോഹി കിച്ചം, ധമ്മോ മതോ കോ നു തവേവ സംസി;
‘‘Anuvicca kaccāni karohi kiccaṃ, dhammo mato ko nu taveva saṃsi;
സഹസ്സനേത്തോ അതുലാനുഭാവോ, ന മിയ്യതീ ധമ്മവരോ കദാചീ’’തി.
Sahassanetto atulānubhāvo, na miyyatī dhammavaro kadācī’’ti.
തത്ഥ അനുവിച്ചാതി ഉപപരിക്ഖിത്വാ ജാനിത്വാ. കോ നു തവേവ സംസീതി കോ നു തവ ഏവം ആചിക്ഖി. സഹസ്സനേത്തോതി അത്താനം ധമ്മവരം ഉത്തമധമ്മം കത്വാ ദസ്സേന്തോ ഏവമാഹ.
Tattha anuviccāti upaparikkhitvā jānitvā. Ko nu taveva saṃsīti ko nu tava evaṃ ācikkhi. Sahassanettoti attānaṃ dhammavaraṃ uttamadhammaṃ katvā dassento evamāha.
തം വചനം സുത്വാ ഇതരാ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി –
Taṃ vacanaṃ sutvā itarā dve gāthā abhāsi –
൪.
4.
‘‘ദള്ഹപ്പമാണം മമ ഏത്ഥ ബ്രഹ്മേ, ധമ്മോ മതോ നത്ഥി മമേത്ഥ കങ്ഖാ;
‘‘Daḷhappamāṇaṃ mama ettha brahme, dhammo mato natthi mamettha kaṅkhā;
യേ യേവ ദാനി പാപാ ഭവന്തി, തേ തേവ ദാനി സുഖിതാ ഭവന്തി.
Ye yeva dāni pāpā bhavanti, te teva dāni sukhitā bhavanti.
൫.
5.
‘‘സുണിസാ ഹി മയ്ഹം വഞ്ഝാ അഹോസി, സാ മം വധിത്വാന വിജായി പുത്തം;
‘‘Suṇisā hi mayhaṃ vañjhā ahosi, sā maṃ vadhitvāna vijāyi puttaṃ;
സാ ദാനി സബ്ബസ്സ കുലസ്സ ഇസ്സരാ, അഹം പനമ്ഹി അപവിദ്ധാ ഏകികാ’’തി.
Sā dāni sabbassa kulassa issarā, ahaṃ panamhi apaviddhā ekikā’’ti.
തത്ഥ ദള്ഹപ്പമാണന്തി ദള്ഹം ഥിരം നിസ്സംസയം ബ്രാഹ്മണ ഏത്ഥ മമ പമാണന്തി വദതി. യേ യേതി തസ്സ മതഭാവേ കാരണം ദസ്സേന്തീ ഏവമാഹ. വധിത്വാനാതി പോഥേത്വാ നിക്കഡ്ഢിത്വാ. അപവിദ്ധാതി ഛഡ്ഡിതാ അനാഥാ ഹുത്വാ ഏകികാ വസാമി.
Tattha daḷhappamāṇanti daḷhaṃ thiraṃ nissaṃsayaṃ brāhmaṇa ettha mama pamāṇanti vadati. Ye yeti tassa matabhāve kāraṇaṃ dassentī evamāha. Vadhitvānāti pothetvā nikkaḍḍhitvā. Apaviddhāti chaḍḍitā anāthā hutvā ekikā vasāmi.
തതോ സക്കോ ഛട്ഠം ഗാഥമാഹ –
Tato sakko chaṭṭhaṃ gāthamāha –
൬.
6.
‘‘ജീവാമി വോഹം ന മതോഹമസ്മി, തവേവ അത്ഥായ ഇധാഗതോസ്മി;
‘‘Jīvāmi vohaṃ na matohamasmi, taveva atthāya idhāgatosmi;
യാ തം വധിത്വാന വിജായി പുത്തം, സഹാവ പുത്തേന കരോമി ഭസ്മ’’ന്തി.
Yā taṃ vadhitvāna vijāyi puttaṃ, sahāva puttena karomi bhasma’’nti.
തത്ഥ വോതി നിപാതമത്തം.
Tattha voti nipātamattaṃ.
ഇതരാ തം സുത്വാ ‘‘ധീ അഹം കിം കഥേസിം, മമ നത്തു അമരണകാരണം കരിസ്സാമീ’’തി സത്തമം ഗാഥമാഹ –
Itarā taṃ sutvā ‘‘dhī ahaṃ kiṃ kathesiṃ, mama nattu amaraṇakāraṇaṃ karissāmī’’ti sattamaṃ gāthamāha –
൭.
7.
‘‘ഏവഞ്ച തേ രുച്ചതി ദേവരാജ, മമേവ അത്ഥായ ഇധാഗതോസി;
‘‘Evañca te ruccati devarāja, mameva atthāya idhāgatosi;
അഹഞ്ച പുത്തോ സുണിസാ ച നത്താ, സമ്മോദമാനാ ഘരമാവസേമാ’’തി.
Ahañca putto suṇisā ca nattā, sammodamānā gharamāvasemā’’ti.
അഥസ്സാ സക്കോ അട്ഠമം ഗാഥമാഹ –
Athassā sakko aṭṭhamaṃ gāthamāha –
൮.
8.
‘‘ഏവഞ്ച തേ രുച്ചതി കാതിയാനി, ഹതാപി സന്താ ന ജഹാസി ധമ്മം;
‘‘Evañca te ruccati kātiyāni, hatāpi santā na jahāsi dhammaṃ;
തുവഞ്ച പുത്തോ സുണിസാ ച നത്താ, സമ്മോദമാനാ ഘരമാവസേഥാ’’തി.
Tuvañca putto suṇisā ca nattā, sammodamānā gharamāvasethā’’ti.
തത്ഥ ഹതാപി സന്താതി യദി ത്വം പോഥിതാപി നിക്കഡ്ഢിതാപി സമാനാ തവ ദാരകേസു മേത്തധമ്മം ന ജഹാസി, ഏവം സന്തേ യഥാ ത്വം ഇച്ഛസി, തഥാ ഹോതു, അഹം തേ ഇമസ്മിം ഗുണേ പസന്നോതി.
Tattha hatāpi santāti yadi tvaṃ pothitāpi nikkaḍḍhitāpi samānā tava dārakesu mettadhammaṃ na jahāsi, evaṃ sante yathā tvaṃ icchasi, tathā hotu, ahaṃ te imasmiṃ guṇe pasannoti.
ഏവഞ്ച പന വത്വാ അലങ്കതപടിയത്തോ സക്കോ അത്തനോ ആനുഭാവേന ആകാസേ ഠത്വാ ‘‘കച്ചാനി ത്വം മാ ഭായി, പുത്തോ ച തേ സുണിസാ ച മമാനുഭാവേന ആഗന്ത്വാ അന്തരാമഗ്ഗേ തം ഖമാപേത്വാ ആദായ ഗമിസ്സന്തി, അപ്പമത്താ ഹോഹീ’’തി വത്വാ അത്തനോ ഠാനമേവ ഗതോ. തേപി സക്കാനുഭാവേന തസ്സാ ഗുണം അനുസ്സരിത്വാ ‘‘കഹം നോ മാതാ’’തി അന്തോഗാമേ മനുസ്സേ പുച്ഛിത്വാ ‘‘സുസാനാഭിമുഖം ഗതാ’’തി സുത്വാ ‘‘അമ്മ, അമ്മാ’’തി സുസാനമഗ്ഗം പടിപജ്ജിത്വാ തം ദിസ്വാവ പാദേസു പതിത്വാ ‘‘അമ്മ, അമ്ഹാകം ദോസം ഖമാഹീ’’തി തം ഖമാപേസും. സാപി നത്താരം ഗണ്ഹി. ഇതി തേ സമ്മോദമാനാ ഗേഹം ഗന്ത്വാ തതോ പട്ഠായ സമഗ്ഗവാസം വസിംസു.
Evañca pana vatvā alaṅkatapaṭiyatto sakko attano ānubhāvena ākāse ṭhatvā ‘‘kaccāni tvaṃ mā bhāyi, putto ca te suṇisā ca mamānubhāvena āgantvā antarāmagge taṃ khamāpetvā ādāya gamissanti, appamattā hohī’’ti vatvā attano ṭhānameva gato. Tepi sakkānubhāvena tassā guṇaṃ anussaritvā ‘‘kahaṃ no mātā’’ti antogāme manusse pucchitvā ‘‘susānābhimukhaṃ gatā’’ti sutvā ‘‘amma, ammā’’ti susānamaggaṃ paṭipajjitvā taṃ disvāva pādesu patitvā ‘‘amma, amhākaṃ dosaṃ khamāhī’’ti taṃ khamāpesuṃ. Sāpi nattāraṃ gaṇhi. Iti te sammodamānā gehaṃ gantvā tato paṭṭhāya samaggavāsaṃ vasiṃsu.
൯.
9.
‘‘സാ കാതിയാനീ സുണിസായ സദ്ധിം, സമ്മോദമാനാ ഘരമാവസിത്ഥ;
‘‘Sā kātiyānī suṇisāya saddhiṃ, sammodamānā gharamāvasittha;
പുത്തോ ച നത്താ ച ഉപട്ഠഹിംസു, ദേവാനമിന്ദേന അധിഗ്ഗഹീതാ’’തി. –
Putto ca nattā ca upaṭṭhahiṃsu, devānamindena adhiggahītā’’ti. –
അയം അഭിസമ്ബുദ്ധഗാഥാ.
Ayaṃ abhisambuddhagāthā.
തത്ഥ സാ കാതിയാനീതി ഭിക്ഖവേ, സാ കച്ചാനഗോത്താ. ദേവാനമിന്ദേന അധിഗ്ഗഹീതാതി ദേവിന്ദേന സക്കേന അനുഗ്ഗഹിതാ ഹുത്വാ തസ്സാനുഭാവേന സമഗ്ഗവാസം വസിംസൂതി.
Tattha sā kātiyānīti bhikkhave, sā kaccānagottā. Devānamindena adhiggahītāti devindena sakkena anuggahitā hutvā tassānubhāvena samaggavāsaṃ vasiṃsūti.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ സച്ചാനി പകാസേത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി, സച്ചപരിയോസാനേ സോ ഉപാസകോ സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠഹി. തദാ മാതുപോസകോ ഏതരഹി മാതുപോസകോ അഹോസി , ഭരിയാപിസ്സ തദാ ഭരിയായേവ, സക്കോ പന അഹമേവ അഹോസിന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so upāsako sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tadā mātuposako etarahi mātuposako ahosi , bhariyāpissa tadā bhariyāyeva, sakko pana ahameva ahosinti.
കച്ചാനിജാതകവണ്ണനാ പഠമാ.
Kaccānijātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൪൧൭. കച്ചാനിജാതകം • 417. Kaccānijātakaṃ