| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 21
The Middle-Length Suttas Collection 21
කකචූපමසුත්ත
The Simile of the Saw
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජේතවනේ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමේ.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
තේන ඛෝ පන සමයේන ආයස්මා මෝළියඵග්ගුනෝ භික්ඛුනීහි සද්ධිං අතිවේලං සංසට්ඨෝ විහරති. ඒවං සංසට්ඨෝ ආයස්මා මෝළියඵග්ගුනෝ භික්ඛුනීහි සද්ධිං විහරති—සචේ කෝචි භික්ඛු ආයස්මතෝ මෝළියඵග්ගුනස්ස සම්මුඛා තාසං භික්ඛුනීනං අවණ්ණං භාසති, තේනායස්මා මෝළියඵග්ගුනෝ කුපිතෝ අනත්තමනෝ අධිකරණම්පි කරෝති. සචේ පන කෝචි භික්ඛු තාසං භික්ඛුනීනං සම්මුඛා ආයස්මතෝ මෝළියඵග්ගුනස්ස අවණ්ණං භාසති, තේන තා භික්ඛුනියෝ කුපිතා අනත්තමනා අධිකරණම්පි කරෝන්ති. ඒවං සංසට්ඨෝ ආයස්මා මෝළියඵග්ගුනෝ භික්ඛුනීහි සද්ධිං විහරති.
Now at that time, Venerable Phagguna of the Top-Knot was mixing too closely together with the nuns. So much so that if any bhikkhu criticized those nuns in his presence, Phagguna of the Top-Knot got angry and upset, and even instigated disciplinary proceedings. And if any bhikkhu criticized Phagguna of the Top-Knot in their presence, those nuns got angry and upset, and even instigated disciplinary proceedings. That’s how much Phagguna of the Top-Knot was mixing too closely together with the nuns.
අථ ඛෝ අඤ්ඤතරෝ භික්ඛු යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ සෝ භික්ඛු භගවන්තං ඒතදවෝච: “ආයස්මා, භන්තේ, මෝළියඵග්ගුනෝ භික්ඛුනීහි සද්ධිං අතිවේලං සංසට්ඨෝ විහරති. ඒවං සංසට්ඨෝ, භන්තේ, ආයස්මා මෝළියඵග්ගුනෝ භික්ඛුනීහි සද්ධිං විහරති—සචේ කෝචි භික්ඛු ආයස්මතෝ මෝළියඵග්ගුනස්ස සම්මුඛා තාසං භික්ඛුනීනං අවණ්ණං භාසති, තේනායස්මා මෝළියඵග්ගුනෝ කුපිතෝ අනත්තමනෝ අධිකරණම්පි කරෝති. සචේ පන කෝචි භික්ඛු තාසං භික්ඛුනීනං සම්මුඛා ආයස්මතෝ මෝළියඵග්ගුනස්ස අවණ්ණං භාසති, තේන තා භික්ඛුනියෝ කුපිතා අනත්තමනා අධිකරණම්පි කරෝන්ති. ඒවං සංසට්ඨෝ, භන්තේ, ආයස්මා මෝළියඵග්ගුනෝ භික්ඛුනීහි සද්ධිං විහරතී”ති.
Then a bhikkhu went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and told him what was going on.
අථ ඛෝ භගවා අඤ්ඤතරං භික්ඛුං ආමන්තේසි: “ඒහි ත්වං, භික්ඛු, මම වචනේන මෝළියඵග්ගුනං භික්ඛුං ආමන්තේහි: ‘සත්ථා තං, ආවුසෝ ඵග්ගුන, ආමන්තේතී(අ)”ති.
So the Buddha addressed a certain monk, “Please, monk, in my name tell the bhikkhu Phagguna of the Top-Knot that the teacher summons him.”
“ඒවං, භන්තේ”ති ඛෝ සෝ භික්ඛු භගවතෝ පටිස්සුත්වා යේනායස්මා මෝළියඵග්ගුනෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මන්තං මෝළියඵග්ගුනං ඒතදවෝච: “සත්ථා තං, ආවුසෝ ඵග්ගුන, ආමන්තේතී”ති.
“Yes, sir,” that monk replied. He went to Phagguna of the Top-Knot and said to him, “Friend Phagguna, the teacher summons you.”
“ඒවමාවුසෝ”ති ඛෝ ආයස්මා මෝළියඵග්ගුනෝ තස්ස භික්ඛුනෝ පටිස්සුත්වා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නං ඛෝ ආයස්මන්තං මෝළියඵග්ගුනං භගවා ඒතදවෝච:
“Yes, friend,” Phagguna replied. He went to the Buddha, bowed, and sat down to one side. The Buddha said to him:
“සච්චං කිර ත්වං, ඵග්ගුන, භික්ඛුනීහි සද්ධිං අතිවේලං සංසට්ඨෝ විහරසි? ඒවං සංසට්ඨෝ කිර ත්වං, ඵග්ගුන, භික්ඛුනීහි සද්ධිං විහරසි—සචේ කෝචි භික්ඛු තුය්හං සම්මුඛා තාසං භික්ඛුනීනං අවණ්ණං භාසති, තේන ත්වං කුපිතෝ අනත්තමනෝ අධිකරණම්පි කරෝසි. සචේ පන කෝචි භික්ඛු තාසං භික්ඛුනීනං සම්මුඛා තුය්හං අවණ්ණං භාසති, තේන තා භික්ඛුනියෝ කුපිතා අනත්තමනා අධිකරණම්පි කරෝන්ති. ඒවං සංසට්ඨෝ කිර ත්වං, ඵග්ගුන, භික්ඛුනීහි සද්ධිං විහරසී”ති?
“Is it really true, Phagguna, that you’ve been mixing overly closely together with the nuns? So much so that if any bhikkhu criticizes those nuns in your presence, you get angry and upset, and even instigate disciplinary proceedings? And if any bhikkhu criticizes you in those nuns’ presence, they get angry and upset, and even instigate disciplinary proceedings? Is that how much you’re mixing overly closely together with the nuns?”
“ඒවං, භන්තේ”ති.
“Yes, sir.”
“නනු ත්වං, ඵග්ගුන, කුලපුත්තෝ සද්ධා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතෝ”ති?
“Phagguna, are you not a gentleman who has gone forth from the lay life to homelessness?”
“ඒවං, භන්තේ”ති.
“Yes, sir.”
“න ඛෝ තේ ඒතං, ඵග්ගුන, පතිරූපං කුලපුත්තස්ස සද්ධා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතස්ස, යං ත්වං භික්ඛුනීහි සද්ධිං අතිවේලං සංසට්ඨෝ විහරේය්‍යාසි. තස්මාතිහ, ඵග්ගුන, තව චේපි කෝචි සම්මුඛා තාසං භික්ඛුනීනං අවණ්ණං භාසේය්‍ය, තත්‍රාපි ත්වං, ඵග්ගුන, යේ ගේහසිතා ඡන්දා යේ ගේහසිතා විතක්කා තේ පජහේය්‍යාසි. තත්‍රාපි තේ, ඵග්ගුන, ඒවං සික්ඛිතබ්බං: ‘න චේව මේ චිත්තං විපරිණතං භවිස්සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්ඡාරේස්සාමි, හිතානුකම්පී ච විහරිස්සාමි මේත්තචිත්තෝ, න දෝසන්තරෝ(අ)ති. ඒවඤ්හි තේ, ඵග්ගුන, සික්ඛිතබ්බං.
“As such, it’s not appropriate for you to mix so closely with the nuns. So if anyone criticizes those nuns in your presence, you should give up any desires or thoughts of the lay life. If that happens, you should train like this: ‘My mind will be unaffected. I will blurt out no bad words. I will remain full of compassion, with a heart of love and no secret hate.’ That’s how you should train.
තස්මාතිහ, ඵග්ගුන, තව චේපි කෝචි සම්මුඛා තාසං භික්ඛුනීනං පාණිනා පහාරං දදේය්‍ය, ලේඩ්ඩුනා පහාරං දදේය්‍ය, දණ්ඩේන පහාරං දදේය්‍ය, සත්ථේන පහාරං දදේය්‍ය. තත්‍රාපි ත්වං, ඵග්ගුන, යේ ගේහසිතා ඡන්දා යේ ගේහසිතා විතක්කා තේ පජහේය්‍යාසි. තත්‍රාපි තේ, ඵග්ගුන, ඒවං සික්ඛිතබ්බං ‘න චේව මේ චිත්තං විපරිණතං භවිස්සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්ඡාරේස්සාමි, හිතානුකම්පී ච විහරිස්සාමි මේත්තචිත්තෝ, න දෝසන්තරෝ(අ)ති. ඒවඤ්හි තේ, ඵග්ගුන, සික්ඛිතබ්බං.
So even if someone strikes those nuns with fists, stones, rods, and swords in your presence, you should give up any desires or thoughts of the lay life. If that happens, you should train like this: ‘My mind will be unaffected. I will blurt out no bad words. I will remain full of compassion, with a heart of love and no secret hate.’ That’s how you should train.
තස්මාතිහ, ඵග්ගුන, තව චේපි කෝචි සම්මුඛා අවණ්ණං භාසේය්‍ය, තත්‍රාපි ත්වං, ඵග්ගුන, යේ ගේහසිතා ඡන්දා යේ ගේහසිතා විතක්කා තේ පජහේය්‍යාසි. තත්‍රාපි තේ, ඵග්ගුන, ඒවං සික්ඛිතබ්බං ‘න චේව මේ චිත්තං විපරිණතං භවිස්සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්ඡාරේස්සාමි, හිතානුකම්පී ච විහරිස්සාමි මේත්තචිත්තෝ, න දෝසන්තරෝ(අ)ති. ඒවඤ්හි තේ, ඵග්ගුන, සික්ඛිතබ්බං.
So if anyone criticizes you in your presence, you should give up any desires or thoughts of the lay life. If that happens, you should train like this: ‘My mind will be unaffected. I will blurt out no bad words. I will remain full of compassion, with a heart of love and no secret hate.’ That’s how you should train.
තස්මාතිහ, ඵග්ගුන, තව චේපි කෝචි පාණිනා පහාරං දදේය්‍ය, ලේඩ්ඩුනා පහාරං දදේය්‍ය, දණ්ඩේන පහාරං දදේය්‍ය, සත්ථේන පහාරං දදේය්‍ය, තත්‍රාපි ත්වං, ඵග්ගුන, යේ ගේහසිතා ඡන්දා යේ ගේහසිතා විතක්කා තේ පජහේය්‍යාසි. තත්‍රාපි තේ, ඵග්ගුන, ඒවං සික්ඛිතබ්බං ‘න චේව මේ චිත්තං විපරිණතං භවිස්සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්ඡාරේස්සාමි, හිතානුකම්පී ච විහරිස්සාමි මේත්තචිත්තෝ, න දෝසන්තරෝ(අ)ති. ඒවඤ්හි තේ, ඵග්ගුන, සික්ඛිතබ්බන්”ති.
So Phagguna, even if someone strikes you with fists, stones, rods, and swords, you should give up any desires or thoughts of the lay life. If that happens, you should train like this: ‘My mind will be unaffected. I will blurt out no bad words. I will remain full of compassion, with a heart of love and no secret hate.’ That’s how you should train.”
අථ ඛෝ භගවා භික්ඛූ ආමන්තේසි:
Then the Buddha said to the bhikkhus:
“ආරාධයිංසු වත මේ, භික්ඛවේ, භික්ඛූ ඒකං සමයං චිත්තං. ඉධාහං, භික්ඛවේ, භික්ඛූ ආමන්තේසිං—අහං ඛෝ, භික්ඛවේ, ඒකාසනභෝජනං භුඤ්ජාමි. ඒකාසනභෝජනං ඛෝ අහං, භික්ඛවේ, භුඤ්ජමානෝ අප්පාබාධතඤ්ච සඤ්ජානාමි අප්පාතඞ්කතඤ්ච ලහුට්ඨානඤ්ච බලඤ්ච ඵාසුවිහාරඤ්ච. ඒථ තුම්හේපි, භික්ඛවේ, ඒකාසනභෝජනං භුඤ්ජථ. ඒකාසනභෝජනං ඛෝ, භික්ඛවේ, තුම්හේපි භුඤ්ජමානා අප්පාබාධතඤ්ච සඤ්ජානිස්සථ අප්පාතඞ්කතඤ්ච ලහුට්ඨානඤ්ච බලඤ්ච ඵාසුවිහාරඤ්චාති. න මේ, භික්ඛවේ, තේසු භික්ඛූසු අනුසාසනී කරණීයා අහෝසි; සතුප්පාදකරණීයමේව මේ, භික්ඛවේ, තේසු භික්ඛූසු අහෝසි.
“Bhikkhus, I used to be satisfied with the bhikkhus. Once, I addressed them: ‘I eat my food in one sitting per day. Doing so, I find that I’m healthy and well, nimble, strong, and living comfortably. You too should eat your food in one sitting per day. Doing so, you’ll find that you’re healthy and well, nimble, strong, and living comfortably.’ I didn’t have to keep on instructing those bhikkhus; I just had to prompt their mindfulness.
සේය්‍යථාපි, භික්ඛවේ, සුභූමියං චතුමහාපථේ ආජඤ්ඤරථෝ යුත්තෝ අස්ස ඨිතෝ ඕධස්තපතෝදෝ. තමේනං දක්ඛෝ යෝග්ගාචරියෝ අස්සදම්මසාරථි අභිරුහිත්වා, වාමේන හත්ථේන රස්මියෝ ගහේත්වා, දක්ඛිණේන හත්ථේන පතෝදං ගහේත්වා, යේනිච්ඡකං යදිච්ඡකං සාරේය්‍යපි පච්චාසාරේය්‍යපි.
Suppose a chariot stood harnessed to thoroughbreds at a level crossroads, with a goad ready. Then a deft horse trainer, a master charioteer, might mount the chariot, taking the reins in his right hand and goad in the left. He’d drive out and back wherever he wishes, whenever he wishes.
ඒවමේව ඛෝ, භික්ඛවේ, න මේ තේසු භික්ඛූසු අනුසාසනී කරණීයා අහෝසි, සතුප්පාදකරණීයමේව මේ, භික්ඛවේ, තේසු භික්ඛූසු අහෝසි. තස්මාතිහ, භික්ඛවේ, තුම්හේපි අකුසලං පජහථ, කුසලේසු ධම්මේසු ආයෝගං කරෝථ. ඒවඤ්හි තුම්හේපි ඉමස්මිං ධම්මවිනයේ වුද්ධිං විරූළ්හිං වේපුල්ලං ආපජ්ජිස්සථ.
In the same way, I didn’t have to keep on instructing those bhikkhus; I just had to prompt their mindfulness. So, bhikkhus, you too should give up what’s unskillful and devote yourselves to skillful qualities. In this way you’ll achieve growth, improvement, and maturity in this teaching and training.
සේය්‍යථාපි, භික්ඛවේ, ගාමස්ස වා නිගමස්ස වා අවිදූරේ මහන්තං සාලවනං. තඤ්චස්ස ඒළණ්ඩේහි සඤ්ඡන්නං. තස්ස කෝචිදේව පුරිසෝ උප්පජ්ජේය්‍ය අත්ථකාමෝ හිතකාමෝ යෝගක්ඛේමකාමෝ. සෝ යා තා සාලලට්ඨියෝ කුටිලා ඕජාපහරණියෝ තා ඡේත්වා බහිද්ධා නීහරේය්‍ය, අන්තෝවනං සුවිසෝධිතං විසෝධේය්‍ය. යා පන තා සාලලට්ඨියෝ උජුකා සුජාතා තා සම්මා පරිහරේය්‍ය. ඒවඤ්හේතං, භික්ඛවේ, සාලවනං අපරේන සමයේන වුද්ධිං විරූළ්හිං වේපුල්ලං ආපජ්ජේය්‍ය.
Suppose that not far from a town or village there was a large grove of sal trees that was choked with castor-oil weeds. Then along comes a person who wants to help protect and nurture that grove. They’d cut down the crooked sal saplings that were robbing the sap, and throw them out. They’d clean up the interior of the grove, and properly care for the straight, well-formed sal saplings. In this way, in due course, that sal grove would grow, increase, and mature.
ඒවමේව ඛෝ, භික්ඛවේ, තුම්හේපි අකුසලං පජහථ, කුසලේසු ධම්මේසු ආයෝගං කරෝථ. ඒවඤ්හි තුම්හේපි ඉමස්මිං ධම්මවිනයේ වුද්ධිං විරූළ්හිං වේපුල්ලං ආපජ්ජිස්සථ.
In the same way, bhikkhus, you too should give up what’s unskillful and devote yourselves to skillful qualities. In this way you’ll achieve growth, improvement, and maturity in this teaching and training.
භූතපුබ්බං, භික්ඛවේ, ඉමිස්සායේව සාවත්ථියා වේදේහිකා නාම ගහපතානී අහෝසි. වේදේහිකාය, භික්ඛවේ, ගහපතානියා ඒවං කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගතෝ: ‘සෝරතා වේදේහිකා ගහපතානී, නිවාතා වේදේහිකා ගහපතානී, උපසන්තා වේදේහිකා ගහපතානී(අ)ති. වේදේහිකාය ඛෝ පන, භික්ඛවේ, ගහපතානියා කාළී නාම දාසී අහෝසි දක්ඛා අනලසා සුසංවිහිතකම්මන්තා.
Once upon a time, bhikkhus, right here in Sāvatthī there was a housewife named Vedehikā. She had this good reputation: ‘The housewife Vedehikā is sweet, even-tempered, and calm.’ Now, Vedehikā had a bonded maid named Kāḷī who was deft, tireless, and well-organized in her work.
අථ ඛෝ, භික්ඛවේ, කාළියා දාසියා ඒතදහෝසි: ‘මය්හං ඛෝ අය්‍යාය ඒවං කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගතෝ: “සෝරතා වේදේහිකා ගහපතානී, නිවාතා වේදේහිකා ගහපතානී, උපසන්තා වේදේහිකා ගහපතානී”ති. කිං නු ඛෝ මේ අය්‍යා සන්තංයේව නු ඛෝ අජ්ඣත්තං කෝපං න පාතුකරෝති උදාහු අසන්තං උදාහු මය්හමේවේතේ කම්මන්තා සුසංවිහිතා යේන මේ අය්‍යා සන්තංයේව අජ්ඣත්තං කෝපං න පාතුකරෝති, නෝ අසන්තං? යන්නූනාහං අය්‍යං වීමංසේය්‍යන්(අ)ති.
Then Kāḷī thought, ‘My mistress has a good reputation as being sweet, even-tempered, and calm. But does she actually have anger in her and just not show it? Or does she have no anger? Or is it just because my work is well-organized that she doesn’t show anger, even though she still has it inside? Why don’t I test my mistress?’
අථ ඛෝ, භික්ඛවේ, කාළී දාසී දිවා උට්ඨාසි. අථ ඛෝ, භික්ඛවේ, වේදේහිකා ගහපතානී කාළිං දාසිං ඒතදවෝච: ‘හේ ජේ කාළී(අ)ති.
So Kāḷī got up during the day. Vedehikā said to her, ‘Oi wench, Kāḷī!’
‘කිං, අය්‍යේ(අ)ති?
‘What is it, madam?’
‘කිං, ජේ, දිවා උට්ඨාසී(අ)ති?
‘You’re getting up in the day—what’s up with you, wench?’
‘න ඛ්වය්‍යේ, කිඤ්චී(අ)ති.
‘Nothing, madam.’
‘නෝ වත රේ කිඤ්චි, පාපි දාසි, දිවා උට්ඨාසී(අ)ති කුපිතා අනත්තමනා භාකුටිං අකාසි.
‘Oh, so nothing’s up, you naughty maid, but you get up in the day!’ Angry and upset, she scowled.
අථ ඛෝ, භික්ඛවේ, කාළියා දාසියා ඒතදහෝසි: ‘සන්තංයේව ඛෝ මේ අය්‍යා අජ්ඣත්තං කෝපං න පාතුකරෝති, නෝ අසන්තං; මය්හමේවේතේ කම්මන්තා සුසංවිහිතා, යේන මේ අය්‍යා සන්තංයේව අජ්ඣත්තං කෝපං න පාතුකරෝති, නෝ අසන්තං. යන්නූනාහං භිය්‍යෝසෝ මත්තාය අය්‍යං වීමංසේය්‍යන්(අ)ති.
Then Kāḷī thought, ‘My mistress actually has anger in her and just doesn’t show it; it’s not that she has no anger. It’s just because my work is well-organized that she doesn’t show anger, even though she still has it inside. Why don’t I test my mistress further?’
අථ ඛෝ, භික්ඛවේ, කාළී දාසී දිවාතරංයේව උට්ඨාසි. අථ ඛෝ, භික්ඛවේ, වේදේහිකා ගහපතානී කාළිං දාසිං ඒතදවෝච: ‘හේ ජේ කාළී(අ)ති.
So Kāḷī got up later in the day. Vedehikā said to her, ‘Oi wench, Kāḷī!’
‘කිං, අය්‍යේ(අ)ති?
‘What is it, madam?’
‘කිං, ජේ, දිවාතරං උට්ඨාසී(අ)ති?
‘You’re getting up even later in the day—what’s up with you, wench?’
‘න ඛ්වය්‍යේ, කිඤ්චී(අ)ති.
‘Nothing, madam.’
‘නෝ වත රේ කිඤ්චි, පාපි දාසි, දිවාතරං උට්ඨාසී(අ)ති කුපිතා අනත්තමනා අනත්තමනවාචං නිච්ඡාරේසි.
‘Oh, so nothing’s up, you naughty maid, but you get up later in the day!’ Angry and upset, she blurted out angry words.
අථ ඛෝ, භික්ඛවේ, කාළියා දාසියා ඒතදහෝසි: ‘සන්තංයේව ඛෝ මේ අය්‍යා අජ්ඣත්තං කෝපං න පාතුකරෝති, නෝ අසන්තං. මය්හමේවේතේ කම්මන්තා සුසංවිහිතා, යේන මේ අය්‍යා සන්තංයේව අජ්ඣත්තං කෝපං න පාතුකරෝති, නෝ අසන්තං. යන්නූනාහං භිය්‍යෝසෝ මත්තාය අය්‍යං වීමංසේය්‍යන්(අ)ති.
Then Kāḷī thought, ‘My mistress actually has anger in her and just doesn’t show it; it’s not that she has no anger. It’s just because my work is well-organized that she doesn’t show anger, even though she still has it inside. Why don’t I test my mistress further?’
අථ ඛෝ, භික්ඛවේ, කාළී දාසී දිවාතරංයේව උට්ඨාසි. අථ ඛෝ, භික්ඛවේ, වේදේහිකා ගහපතානී කාළිං දාසිං ඒතදවෝච: ‘හේ ජේ කාළී(අ)ති.
So Kāḷī got up even later in the day. Vedehikā said to her, ‘Oi wench, Kāḷī!’
‘කිං, අය්‍යේ(අ)ති?
‘What is it, madam?’
‘කිං, ජේ, දිවා උට්ඨාසී(අ)ති?
‘You’re getting up even later in the day—what’s up with you, wench?’
‘න ඛ්වය්‍යේ, කිඤ්චී(අ)ති.
‘Nothing, madam.’
‘නෝ වත රේ කිඤ්චි, පාපි දාසි, දිවා උට්ඨාසී(අ)ති කුපිතා අනත්තමනා අග්ගළසූචිං ගහේත්වා සීසේ පහාරං අදාසි, සීසං වෝභින්දි.
‘Oh, so nothing’s up, you naughty maid, but you get up even later in the day!’ Angry and upset, she grabbed a rolling-pin and hit Kāḷī on the head, cracking it open.
අථ ඛෝ, භික්ඛවේ, කාළී දාසී භින්නේන සීසේන ලෝහිතේන ගලන්තේන පටිවිස්සකානං උජ්ඣාපේසි: ‘පස්සථය්‍යේ, සෝරතාය කම්මං; පස්සථය්‍යේ, නිවාතාය කම්මං, පස්සථය්‍යේ, උපසන්තාය කම්මං. කථඤ්හි නාම ඒකදාසිකාය දිවා උට්ඨාසීති කුපිතා අනත්තමනා අග්ගළසූචිං ගහේත්වා සීසේ පහාරං දස්සති, සීසං වෝභින්දිස්සතී(අ)ති.
Then Kāḷī, with blood pouring from her cracked skull, denounced her mistress to the neighbors, ‘See, ladies, what the sweet one did! See what the even-tempered one did! See what the calm one did! How on earth can she grab a rolling-pin and hit her only maid on the head, cracking it open, just for getting up late?’
අථ ඛෝ, භික්ඛවේ, වේදේහිකාය ගහපතානියා අපරේන සමයේන ඒවං පාපකෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගච්ඡි: ‘චණ්ඩී වේදේහිකා ගහපතානී, අනිවාතා වේදේහිකා ගහපතානී, අනුපසන්තා වේදේහිකා ගහපතානී(අ)ති.
Then after some time the housewife Vedehikā got this bad reputation: ‘The housewife Vedehikā is fierce, ill-tempered, and not calm at all.’
ඒවමේව ඛෝ, භික්ඛවේ, ඉධේකච්චෝ භික්ඛු තාවදේව සෝරතසෝරතෝ හෝති නිවාතනිවාතෝ හෝති උපසන්තූපසන්තෝ හෝති යාව න අමනාපා වචනපථා ඵුසන්ති. යතෝ ච, භික්ඛවේ, භික්ඛුං අමනාපා වචනපථා ඵුසන්ති, අථ භික්ඛු ‘සෝරතෝ(අ)ති වේදිතබ්බෝ, ‘නිවාතෝ(අ)ති වේදිතබ්බෝ, ‘උපසන්තෝ(අ)ති වේදිතබ්බෝ. නාහං තං, භික්ඛවේ, භික්ඛුං ‘සුවචෝ(අ)ති වදාමි යෝ චීවරපිණ්ඩපාතසේනාසනගිලානප්පච්චයභේසජ්ජපරික්ඛාරහේතු සුවචෝ හෝති, සෝවචස්සතං ආපජ්ජති. තං කිස්ස හේතු? තඤ්හි සෝ, භික්ඛවේ, භික්ඛු චීවරපිණ්ඩපාතසේනාසනගිලානප්පච්චයභේසජ්ජපරික්ඛාරං අලභමානෝ න සුවචෝ හෝති, න සෝවචස්සතං ආපජ්ජති. යෝ ච ඛෝ, භික්ඛවේ, භික්ඛු ධම්මංයේව සක්කරෝන්තෝ, ධම්මං ගරුං කරෝන්තෝ, ධම්මං මානේන්තෝ, ධම්මං පූජේන්තෝ, ධම්මං අපචායමානෝ සුවචෝ හෝති, සෝවචස්සතං ආපජ්ජති, තමහං ‘සුවචෝ(අ)ති වදාමි. තස්මාතිහ, භික්ඛවේ, ‘ධම්මංයේව සක්කරෝන්තා, ධම්මං ගරුං කරෝන්තා, ධම්මං මානේන්තා, ධම්මං පූජේන්තා, ධම්මං අපචායමානා සුවචා භවිස්සාම, සෝවචස්සතං ආපජ්ජිස්සාමා(අ)ති. ඒවඤ්හි වෝ, භික්ඛවේ, සික්ඛිතබ්බං.
In the same way, a bhikkhu may be the sweetest of the sweet, the most even-tempered of the even-tempered, the calmest of the calm, so long as they don’t encounter any disagreeable criticism. But it’s when they encounter disagreeable criticism that you’ll know whether they’re really sweet, even-tempered, and calm. I don’t say that a bhikkhu is easy to admonish if they make themselves easy to admonish only for the sake of robes, almsfood, lodgings, and medicines and supplies for the sick. Why is that? Because when they don’t get robes, almsfood, lodgings, and medicines and supplies for the sick, they’re no longer easy to admonish. But when a bhikkhu is easy to admonish purely because they honor, respect, revere, worship, and venerate the teaching, then I say that they’re easy to admonish. So, bhikkhus, you should train yourselves: ‘We will be easy to admonish purely because we honor, respect, revere, worship, and venerate the teaching.’ That’s how you should train.
පඤ්චිමේ, භික්ඛවේ, වචනපථා යේහි වෝ පරේ වදමානා වදේය්‍යුං—කාලේන වා අකාලේන වා; භූතේන වා අභූතේන වා; සණ්හේන වා ඵරුසේන වා; අත්ථසංහිතේන වා අනත්ථසංහිතේන වා; මේත්තචිත්තා වා දෝසන්තරා වා. කාලේන වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං අකාලේන වා; භූතේන වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං අභූතේන වා; සණ්හේන වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං ඵරුසේන වා; අත්ථසංහිතේන වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං අනත්ථසංහිතේන වා; මේත්තචිත්තා වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං දෝසන්තරා වා. තත්‍රාපි වෝ, භික්ඛවේ, ඒවං සික්ඛිතබ්බං: ‘න චේව නෝ චිත්තං විපරිණතං භවිස්සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්ඡාරේස්සාම, හිතානුකම්පී ච විහරිස්සාම මේත්තචිත්තා, න දෝසන්තරා. තඤ්ච පුග්ගලං මේත්තාසහගතේන චේතසා ඵරිත්වා විහරිස්සාම, තදාරම්මණඤ්ච සබ්බාවන්තං ලෝකං මේත්තාසහගතේන චිත්තේන විපුලේන මහග්ගතේන අප්පමාණේන අවේරේන අබ්‍යාබජ්ඣේන ඵරිත්වා විහරිස්සාමා(අ)ති. ඒවඤ්හි වෝ, භික්ඛවේ, සික්ඛිතබ්බං.
Bhikkhus, there are these five ways in which others might criticize you. Their speech may be timely or untimely, true or false, gentle or harsh, beneficial or harmful, from a heart of love or from secret hate. When others criticize you, they may do so in any of these ways. If that happens, you should train like this: ‘Our minds will remain unaffected. We will blurt out no bad words. We will remain full of compassion, with a heart of love and no secret hate. We will meditate spreading a heart of love to that person. And with them as a basis, we will meditate spreading a heart full of love to everyone in the world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will.’ That’s how you should train.
සේය්‍යථාපි, භික්ඛවේ, පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය කුදාලපිටකං ආදාය. සෝ ඒවං වදේය්‍ය: ‘අහං ඉමං මහාපථවිං අපථවිං කරිස්සාමී(අ)ති. සෝ තත්‍ර තත්‍ර විඛණේය්‍ය, තත්‍ර තත්‍ර විකිරේය්‍ය, තත්‍ර තත්‍ර ඕට්ඨුභේය්‍ය, තත්‍ර තත්‍ර ඕමුත්තේය්‍ය: ‘අපථවී භවසි, අපථවී භවසී(අ)ති.
Suppose a person was to come along carrying a spade and basket and say, ‘I shall make this great earth be without earth!’ And they’d dig all over, scatter all over, spit all over, and urinate all over, saying, ‘Be without earth! Be without earth!’
තං කිං මඤ්ඤථ, භික්ඛවේ, අපි නු සෝ පුරිසෝ ඉමං මහාපථවිං අපථවිං කරේය්‍යා”ති?
What do you think, bhikkhus? Could that person make this great earth be without earth?”
“නෝ හේතං, භන්තේ”. “තං කිස්ස හේතු”? “අයඤ්හි, භන්තේ, මහාපථවී ගම්භීරා අප්පමේය්‍යා. සා න සුකරා අපථවී කාතුං; යාවදේව ච පන සෝ පුරිසෝ කිලමථස්ස විඝාතස්ස භාගී අස්සා”ති.
“No, sir. Why is that? Because this great earth is deep and limitless. It’s not easy to make it be without earth. That person will eventually get weary and frustrated.”
“ඒවමේව ඛෝ, භික්ඛවේ, පඤ්චිමේ වචනපථා යේහි වෝ පරේ වදමානා වදේය්‍යුං—කාලේන වා අකාලේන වා; භූතේන වා අභූතේන වා; සණ්හේන වා ඵරුසේන වා; අත්ථසංහිතේන වා අනත්ථසංහිතේන වා; මේත්තචිත්තා වා දෝසන්තරා වා. කාලේන වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං අකාලේන වා; භූතේන වා භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං අභූතේන වා; සණ්හේන වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං ඵරුසේන වා; අත්ථසංහිතේන වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං අනත්ථසංහිතේන වා; මේත්තචිත්තා වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං දෝසන්තරා වා. තත්‍රාපි වෝ, භික්ඛවේ, ඒවං සික්ඛිතබ්බං: ‘න චේව නෝ චිත්තං විපරිණතං භවිස්සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්ඡාරේස්සාම, හිතානුකම්පී ච විහරිස්සාම මේත්තචිත්තා න දෝසන්තරා. තඤ්ච පුග්ගලං මේත්තාසහගතේන චේතසා ඵරිත්වා විහරිස්සාම, තදාරම්මණඤ්ච සබ්බාවන්තං ලෝකං පථවිසමේන චේතසා විපුලේන මහග්ගතේන අප්පමාණේන අවේරේන අබ්‍යාබජ්ඣේන ඵරිත්වා විහරිස්සාමා(අ)ති. ඒවඤ්හි වෝ, භික්ඛවේ, සික්ඛිතබ්බං.
“In the same way, there are these five ways in which others might criticize you. Their speech may be timely or untimely, true or false, gentle or harsh, beneficial or harmful, from a heart of love or from secret hate. When others criticize you, they may do so in any of these ways. If that happens, you should train like this: ‘Our minds will remain unaffected. We will blurt out no bad words. We will remain full of compassion, with a heart of love and no secret hate. We will meditate spreading a heart of love to that person. And with them as a basis, we will meditate spreading a heart like the earth to everyone in the world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will.’ That’s how you should train.
සේය්‍යථාපි, භික්ඛවේ, පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය ලාඛං වා හලිද්දිං වා නීලං වා මඤ්ජිට්ඨං වා ආදාය. සෝ ඒවං වදේය්‍ය: ‘අහං ඉමස්මිං ආකාසේ රූපං ලිඛිස්සාමි, රූපපාතුභාවං කරිස්සාමී(අ)ති.
Suppose a person was to come along with dye such as red lac, turmeric, indigo, or rose madder, and say, ‘I shall draw pictures on the sky, making pictures appear there.’
තං කිං මඤ්ඤථ, භික්ඛවේ, අපි නු සෝ පුරිසෝ ඉමස්මිං ආකාසේ රූපං ලිඛේය්‍ය, රූපපාතුභාවං කරේය්‍යා”ති?
What do you think, bhikkhus? Could that person draw pictures on the sky?”
“නෝ හේතං, භන්තේ”. “තං කිස්ස හේතු”? “අයඤ්හි, භන්තේ, ආකාසෝ අරූපී අනිදස්සනෝ. තත්ථ න සුකරං රූපං ලිඛිතුං, රූපපාතුභාවං කාතුං; යාවදේව ච පන සෝ පුරිසෝ කිලමථස්ස විඝාතස්ස භාගී අස්සා”ති.
“No, sir. Why is that? Because the sky is formless and invisible. It’s not easy to draw pictures there. That person will eventually get weary and frustrated.”
“ඒවමේව ඛෝ, භික්ඛවේ, පඤ්චිමේ වචනපථා යේහි වෝ පරේ වදමානා වදේය්‍යුං කාලේන වා අකාලේන වා …පේ… තදාරම්මණඤ්ච සබ්බාවන්තං ලෝකං ආකාසසමේන චේතසා විපුලේන මහග්ගතේන අප්පමාණේන අවේරේන අබ්‍යාබජ්ඣේන ඵරිත්වා විහරිස්සාමා(අ)ති. ඒවඤ්හි වෝ, භික්ඛවේ, සික්ඛිතබ්බං.
“In the same way, there are these five ways in which others might criticize you …
සේය්‍යථාපි, භික්ඛවේ, පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය ආදිත්තං තිණුක්කං ආදාය. සෝ ඒවං වදේය්‍ය: ‘අහං ඉමාය ආදිත්තාය තිණුක්කාය ගඞ්ගං නදිං සන්තාපේස්සාමි සම්පරිතාපේස්සාමී(අ)ති.
Suppose a person was to come along carrying a blazing grass torch, and say, ‘I shall burn and scorch the river Ganges with this blazing grass torch.’
තං කිං මඤ්ඤථ, භික්ඛවේ, අපි නු සෝ පුරිසෝ ආදිත්තාය තිණුක්කාය ගඞ්ගං නදිං සන්තාපේය්‍ය සම්පරිතාපේය්‍යා”ති?
What do you think, bhikkhus? Could that person burn and scorch the river Ganges with a blazing grass torch?”
“නෝ හේතං, භන්තේ”. “තං කිස්ස හේතු”? “ගඞ්ගා හි, භන්තේ, නදී ගම්භීරා අප්පමේය්‍යා. සා න සුකරා ආදිත්තාය තිණුක්කාය සන්තාපේතුං සම්පරිතාපේතුං; යාවදේව ච පන සෝ පුරිසෝ කිලමථස්ස විඝාතස්ස භාගී අස්සා”ති.
“No, sir. Why is that? Because the river Ganges is deep and limitless. It’s not easy to burn and scorch it with a blazing grass torch. That person will eventually get weary and frustrated.”
“ඒවමේව ඛෝ, භික්ඛවේ, පඤ්චිමේ වචනපථා යේහි වෝ පරේ වදමානා වදේය්‍යුං කාලේන වා අකාලේන වා …පේ… තදාරම්මණඤ්ච සබ්බාවන්තං ලෝකං ගඞ්ගාසමේන චේතසා විපුලේන මහග්ගතේන අප්පමාණේන අවේරේන අබ්‍යාබජ්ඣේන ඵරිත්වා විහරිස්සාමා(අ)ති. ඒවඤ්හි වෝ, භික්ඛවේ, සික්ඛිතබ්බං.
“In the same way, there are these five ways in which others might criticize you …
සේය්‍යථාපි, භික්ඛවේ, බිළාරභස්තා මද්දිතා සුමද්දිතා සුපරිමද්දිතා, මුදුකා තූලිනී ඡින්නසස්සරා ඡින්නභබ්භරා. අථ පුරිසෝ ආගච්ඡේය්‍ය කට්ඨං වා කථලං වා ආදාය. සෝ ඒවං වදේය්‍ය: ‘අහං ඉමං බිළාරභස්තං මද්දිතං සුමද්දිතං සුපරිමද්දිතං, මුදුකං තූලිනිං, ඡින්නසස්සරං ඡින්නභබ්භරං කට්ඨේන වා කථලේන වා සරසරං කරිස්සාමි භරභරං කරිස්සාමී(අ)ති.
Suppose there was a catskin bag that was rubbed, well-rubbed, very well-rubbed, soft, silky, rid of rustling and crackling. Then a person comes along carrying a stick or a stone, and says, ‘I shall make this soft catskin bag rustle and crackle with this stick or stone.’
තං කිං මඤ්ඤථ, භික්ඛවේ, අපි නු සෝ පුරිසෝ අමුං බිළාරභස්තං මද්දිතං සුමද්දිතං සුපරිමද්දිතං, මුදුකං තූලිනිං, ඡින්නසස්සරං ඡින්නභබ්භරං කට්ඨේන වා කථලේන වා සරසරං කරේය්‍ය, භරභරං කරේය්‍යා”ති?
What do you think, bhikkhus? Could that person make that soft catskin bag rustle and crackle with that stick or stone?”
“නෝ හේතං, භන්තේ”. “තං කිස්ස හේතු”? “අමු හි, භන්තේ, බිළාරභස්තා මද්දිතා සුමද්දිතා සුපරිමද්දිතා, මුදුකා තූලිනී, ඡින්නසස්සරා ඡින්නභබ්භරා. සා න සුකරා කට්ඨේන වා කථලේන වා සරසරං කාතුං භරභරං කාතුං; යාවදේව ච පන සෝ පුරිසෝ කිලමථස්ස විඝාතස්ස භාගී අස්සා”ති.
“No, sir. Why is that? Because that catskin bag is rubbed, well-rubbed, very well-rubbed, soft, silky, rid of rustling and crackling. It’s not easy to make it rustle or crackle with a stick or stone. That person will eventually get weary and frustrated.”
“ඒවමේව ඛෝ, භික්ඛවේ, පඤ්චිමේ වචනපථා යේහි වෝ පරේ වදමානා වදේය්‍යුං කාලේන වා අකාලේන වා; භූතේන වා අභූතේන වා; සණ්හේන වා ඵරුසේන වා; අත්ථසංහිතේන වා අනත්ථසංහිතේන වා; මේත්තචිත්තා වා දෝසන්තරා වා. කාලේන වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං අකාලේන වා; භූතේන වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං අභූතේන වා; සණ්හේන වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං ඵරුසේන වා; අත්ථසංහිතේන වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං අනත්ථසංහිතේන වා; මේත්තචිත්තා වා, භික්ඛවේ, පරේ වදමානා වදේය්‍යුං දෝසන්තරා වා. තත්‍රාපි වෝ, භික්ඛවේ, ඒවං සික්ඛිතබ්බං: ‘න චේව නෝ චිත්තං විපරිණතං භවිස්සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්ඡාරේස්සාම හිතානුකම්පී ච විහරිස්සාම මේත්තචිත්තා න දෝසන්තරා. තඤ්ච පුග්ගලං මේත්තාසහගතේන චේතසා ඵරිත්වා විහරිස්සාම, තදාරම්මණඤ්ච සබ්බාවන්තං ලෝකං බිළාරභස්තාසමේන චේතසා විපුලේන මහග්ගතේන අප්පමාණේන අවේරේන අබ්‍යාබජ්ඣේන ඵරිත්වා විහරිස්සාමා(අ)ති. ඒවඤ්හි වෝ, භික්ඛවේ, සික්ඛිතබ්බං.
“In the same way, there are these five ways in which others might criticize you. Their speech may be timely or untimely, true or false, gentle or harsh, beneficial or harmful, from a heart of love or from secret hate. When others criticize you, they may do so in any of these ways. If that happens, you should train like this: ‘Our minds will remain unaffected. We will blurt out no bad words. We will remain full of compassion, with a heart of love and no secret hate. We will meditate spreading a heart of love to that person. And with them as a basis, we will meditate spreading a heart like a catskin bag to everyone in the world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will.’ That’s how you should train.
උභතෝදණ්ඩකේන චේපි, භික්ඛවේ, කකචේන චෝරා ඕචරකා අඞ්ගමඞ්ගානි ඕකන්තේය්‍යුං, තත්‍රාපි යෝ මනෝ පදූසේය්‍ය, න මේ සෝ තේන සාසනකරෝ. තත්‍රාපි වෝ, භික්ඛවේ, ඒවං සික්ඛිතබ්බං: ‘න චේව නෝ චිත්තං විපරිණතං භවිස්සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්ඡාරේස්සාම, හිතානුකම්පී ච විහරිස්සාම මේත්තචිත්තා න දෝසන්තරා. තඤ්ච පුග්ගලං මේත්තාසහගතේන චේතසා ඵරිත්වා විහරිස්සාම තදාරම්මණඤ්ච සබ්බාවන්තං ලෝකං මේත්තාසහගතේන චේතසා විපුලේන මහග්ගතේන අප්පමාණේන අවේරේන අබ්‍යාබජ්ඣේන ඵරිත්වා විහරිස්සාමා(අ)ති. ඒවඤ්හි වෝ, භික්ඛවේ, සික්ඛිතබ්බං.
Even if low-down bandits were to sever you limb from limb with a two-handled saw, anyone who had a malevolent thought on that account would not be following my instructions. If that happens, you should train like this: ‘Our minds will remain unaffected. We will blurt out no bad words. We will remain full of compassion, with a heart of love and no secret hate. We will meditate spreading a heart of love to that person. And with them as a basis, we will meditate spreading a heart full of love to everyone in the world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will.’ That’s how you should train.
ඉමඤ්ච තුම්හේ, භික්ඛවේ, කකචූපමං ඕවාදං අභික්ඛණං මනසි කරේය්‍යාථ. පස්සථ නෝ තුම්හේ, භික්ඛවේ, තං වචනපථං, අණුං වා ථූලං වා, යං තුම්හේ නාධිවාසේය්‍යාථා”ති?
If you frequently reflect on this advice—the simile of the saw—do you see any criticism, large or small, that you could not endure?”
“නෝ හේතං, භන්තේ”.
“No, sir.”
“තස්මාතිහ, භික්ඛවේ, ඉමං කකචූපමං ඕවාදං අභික්ඛණං මනසිකරෝථ. තං වෝ භවිස්සති දීඝරත්තං හිතාය සුඛායා”ති.
“So, bhikkhus, you should frequently reflect on this advice, the simile of the saw. This will be for your lasting welfare and happiness.”
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනා තේ භික්ඛූ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දුන්ති.
That is what the Buddha said. Satisfied, the bhikkhus approved what the Buddha said.
කකචූපමසුත්තං නිට්ඨිතං පඨමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
