| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၃. ဩပမ္မဝဂ္ဂော
3. Opammavaggo
၁. ကကစူပမသုတ္တံ
1. Kakacūpamasuttaṃ
၂၂၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကသ္သ အာရာမေ။ တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အတိဝေလံ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရတိ – သစေ ကောစိ ဘိက္ခု အာယသ္မတော မောဠိယဖဂ္ဂုနသ္သ သမ္မုခာ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, တေနာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ကုပိတော အနတ္တမနော အဓိကရဏမ္ပိ ကရောတိ။ သစေ ပန ကောစိ ဘိက္ခု တာသံ ဘိက္ခုနီနံ သမ္မုခာ အာယသ္မတော မောဠိယဖဂ္ဂုနသ္သ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, တေန တာ ဘိက္ခုနိယော ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဓိကရဏမ္ပိ ကရောန္တိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရတိ။ အထ ခော အညတရော ဘိက္ခု ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သော ဘိက္ခု ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အာယသ္မာ, ဘန္တေ, မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အတိဝေလံ သံသဋ္ဌော ဝိဟရတိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော, ဘန္တေ, အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရတိ – သစေ ကောစိ ဘိက္ခု အာယသ္မတော မောဠိယဖဂ္ဂုနသ္သ သမ္မုခာ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, တေနာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ကုပိတော အနတ္တမနော အဓိကရဏမ္ပိ ကရောတိ။ သစေ ပန ကောစိ ဘိက္ခု တာသံ ဘိက္ခုနီနံ သမ္မုခာ အာယသ္မတော မောဠိယဖဂ္ဂုနသ္သ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, တေန တာ ဘိက္ခုနိယော ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဓိကရဏမ္ပိ ကရောန္တိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော, ဘန္တေ, အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရတီ’’တိ။
222. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho viharati. Evaṃ saṃsaṭṭho āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharati – sace koci bhikkhu āyasmato moḷiyaphaggunassa sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāsati, tenāyasmā moḷiyaphagguno kupito anattamano adhikaraṇampi karoti. Sace pana koci bhikkhu tāsaṃ bhikkhunīnaṃ sammukhā āyasmato moḷiyaphaggunassa avaṇṇaṃ bhāsati, tena tā bhikkhuniyo kupitā anattamanā adhikaraṇampi karonti. Evaṃ saṃsaṭṭho āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharati. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āyasmā, bhante, moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho viharati. Evaṃ saṃsaṭṭho, bhante, āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharati – sace koci bhikkhu āyasmato moḷiyaphaggunassa sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāsati, tenāyasmā moḷiyaphagguno kupito anattamano adhikaraṇampi karoti. Sace pana koci bhikkhu tāsaṃ bhikkhunīnaṃ sammukhā āyasmato moḷiyaphaggunassa avaṇṇaṃ bhāsati, tena tā bhikkhuniyo kupitā anattamanā adhikaraṇampi karonti. Evaṃ saṃsaṭṭho, bhante, āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharatī’’ti.
၂၂၃. အထ ခော ဘဂဝာ အညတရံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေသိ – ‘‘ဧဟိ တ္ဝံ , ဘိက္ခု, မမ ဝစနေန မောဠိယဖဂ္ဂုနံ ဘိက္ခုံ အာမန္တေဟိ – ‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော ဖဂ္ဂုန, အာမန္တေတီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ , ဘန္တေ’’တိ ခော သော ဘိက္ခု ဘဂဝတော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေနာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ မောဠိယဖဂ္ဂုနံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သတ္ထာ တံ, အာဝုသော ဖဂ္ဂုန, အာမန္တေတီ’’တိ။ ‘‘ဧဝမာဝုသော’’တိ ခော အာယသ္မာ မောဠိယဖဂ္ဂုနော တသ္သ ဘိက္ခုနော ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အာယသ္မန္တံ မောဠိယဖဂ္ဂုနံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
223. Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ , bhikkhu, mama vacanena moḷiyaphaggunaṃ bhikkhuṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso phagguna, āmantetī’’’ti. ‘‘Evaṃ , bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā moḷiyaphagguno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ moḷiyaphaggunaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso phagguna, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā moḷiyaphagguno tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ moḷiyaphaggunaṃ bhagavā etadavoca –
‘‘သစ္စံ ကိရ တ္ဝံ, ဖဂ္ဂုန, ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အတိဝေလံ သံသဋ္ဌော ဝိဟရသိ? ဧဝံ သံသဋ္ဌော ကိရ တ္ဝံ, ဖဂ္ဂုန, ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရသိ – သစေ ကောစိ ဘိက္ခု တုယ္ဟံ သမ္မုခာ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, တေန တ္ဝံ ကုပိတော အနတ္တမနော အဓိကရဏမ္ပိ ကရောသိ။ သစေ ပန ကောစိ ဘိက္ခု တာသံ ဘိက္ခုနီနံ သမ္မုခာ တုယ္ဟံ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, တေန တာ ဘိက္ခုနိယော ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဓိကရဏမ္ပိ ကရောန္တိ။ ဧဝံ သံသဋ္ဌော ကိရ တ္ဝံ, ဖဂ္ဂုန, ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ ဝိဟရသီ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘နနု တ္ဝံ, ဖဂ္ဂုန, ကုလပုတ္တော သဒ္ဓာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတော’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ။
‘‘Saccaṃ kira tvaṃ, phagguna, bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho viharasi? Evaṃ saṃsaṭṭho kira tvaṃ, phagguna, bhikkhunīhi saddhiṃ viharasi – sace koci bhikkhu tuyhaṃ sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāsati, tena tvaṃ kupito anattamano adhikaraṇampi karosi. Sace pana koci bhikkhu tāsaṃ bhikkhunīnaṃ sammukhā tuyhaṃ avaṇṇaṃ bhāsati, tena tā bhikkhuniyo kupitā anattamanā adhikaraṇampi karonti. Evaṃ saṃsaṭṭho kira tvaṃ, phagguna, bhikkhunīhi saddhiṃ viharasī’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti. ‘‘Nanu tvaṃ, phagguna, kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti.
၂၂၄. ‘‘န ခော တေ ဧတံ, ဖဂ္ဂုန, ပတိရူပံ ကုလပုတ္တသ္သ သဒ္ဓာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတသ္သ, ယံ တ္ဝံ ဘိက္ခုနီဟိ သဒ္ဓိံ အတိဝေလံ သံသဋ္ဌော ဝိဟရေယ္ယာသိ။ တသ္မာတိဟ, ဖဂ္ဂုန, တဝ စေပိ ကောစိ သမ္မုခာ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ အဝဏ္ဏံ ဘာသေယ္ယ, တတ္ရာပိ တ္ဝံ, ဖဂ္ဂုန, ယေ ဂေဟသိတာ 1 ဆန္ဒာ ယေ ဂေဟသိတာ ဝိတက္ကာ တေ ပဇဟေယ္ယာသိ။ တတ္ရာပိ တေ, ဖဂ္ဂုန, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ မေ စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိသ္သတိ, န စ ပာပိကံ ဝာစံ နိစ္ဆာရေသ္သာမိ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိသ္သာမိ မေတ္တစိတ္တော, န ဒောသန္တရော’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ တေ, ဖဂ္ဂုန, သိက္ခိတဗ္ဗံ။
224. ‘‘Na kho te etaṃ, phagguna, patirūpaṃ kulaputtassa saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitassa, yaṃ tvaṃ bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho vihareyyāsi. Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāseyya, tatrāpi tvaṃ, phagguna, ye gehasitā 2 chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Tatrāpi te, phagguna, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi, hitānukampī ca viharissāmi mettacitto, na dosantaro’ti. Evañhi te, phagguna, sikkhitabbaṃ.
‘‘တသ္မာတိဟ, ဖဂ္ဂုန, တဝ စေပိ ကောစိ သမ္မုခာ တာသံ ဘိက္ခုနီနံ ပာဏိနာ ပဟာရံ ဒဒေယ္ယ, လေဍ္ဍုနာ ပဟာရံ ဒဒေယ္ယ, ဒဏ္ဍေန ပဟာရံ ဒဒေယ္ယ, သတ္ထေန ပဟာရံ ဒဒေယ္ယ။ တတ္ရာပိ တ္ဝံ, ဖဂ္ဂုန, ယေ ဂေဟသိတာ ဆန္ဒာ ယေ ဂေဟသိတာ ဝိတက္ကာ တေ ပဇဟေယ္ယာသိ။ တတ္ရာပိ တေ, ဖဂ္ဂုန, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘န စေဝ မေ စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိသ္သတိ, န စ ပာပိကံ ဝာစံ နိစ္ဆာရေသ္သာမိ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိသ္သာမိ မေတ္တစိတ္တော, န ဒောသန္တရော’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ တေ, ဖဂ္ဂုန, သိက္ခိတဗ္ဗံ။
‘‘Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ pāṇinā pahāraṃ dadeyya, leḍḍunā pahāraṃ dadeyya, daṇḍena pahāraṃ dadeyya, satthena pahāraṃ dadeyya. Tatrāpi tvaṃ, phagguna, ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Tatrāpi te, phagguna, evaṃ sikkhitabbaṃ ‘na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi, hitānukampī ca viharissāmi mettacitto, na dosantaro’ti. Evañhi te, phagguna, sikkhitabbaṃ.
‘‘တသ္မာတိဟ, ဖဂ္ဂုန, တဝ စေပိ ကောစိ သမ္မုခာ အဝဏ္ဏံ ဘာသေယ္ယ, တတ္ရာပိ တ္ဝံ, ဖဂ္ဂုန , ယေ ဂေဟသိတာ ဆန္ဒာ ယေ ဂေဟသိတာ ဝိတက္ကာ တေ ပဇဟေယ္ယာသိ။ တတ္ရာပိ တေ, ဖဂ္ဂုန, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘န စေဝ မေ စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိသ္သတိ, န စ ပာပိကံ ဝာစံ နိစ္ဆာရေသ္သာမိ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိသ္သာမိ မေတ္တစိတ္တော, န ဒောသန္တရော’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ တေ, ဖဂ္ဂုန, သိက္ခိတဗ္ဗံ။
‘‘Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci sammukhā avaṇṇaṃ bhāseyya, tatrāpi tvaṃ, phagguna , ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Tatrāpi te, phagguna, evaṃ sikkhitabbaṃ ‘na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi, hitānukampī ca viharissāmi mettacitto, na dosantaro’ti. Evañhi te, phagguna, sikkhitabbaṃ.
‘‘တသ္မာတိဟ, ဖဂ္ဂုန, တဝ စေပိ ကောစိ ပာဏိနာ ပဟာရံ ဒဒေယ္ယ, လေဍ္ဍုနာ ပဟာရံ ဒဒေယ္ယ, ဒဏ္ဍေန ပဟာရံ ဒဒေယ္ယ, သတ္ထေန ပဟာရံ ဒဒေယ္ယ, တတ္ရာပိ တ္ဝံ, ဖဂ္ဂုန, ယေ ဂေဟသိတာ ဆန္ဒာ ယေ ဂေဟသိတာ ဝိတက္ကာ တေ ပဇဟေယ္ယာသိ။ တတ္ရာပိ တေ, ဖဂ္ဂုန, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ ‘န စေဝ မေ စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိသ္သတိ, န စ ပာပိကံ ဝာစံ နိစ္ဆာရေသ္သာမိ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိသ္သာမိ မေတ္တစိတ္တော, န ဒောသန္တရော’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ တေ, ဖဂ္ဂုန, သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ။
‘‘Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci pāṇinā pahāraṃ dadeyya, leḍḍunā pahāraṃ dadeyya, daṇḍena pahāraṃ dadeyya, satthena pahāraṃ dadeyya, tatrāpi tvaṃ, phagguna, ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Tatrāpi te, phagguna, evaṃ sikkhitabbaṃ ‘na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi, hitānukampī ca viharissāmi mettacitto, na dosantaro’ti. Evañhi te, phagguna, sikkhitabba’’nti.
၂၂၅. အထ ခော ဘဂဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အာရာဓယိံသု ဝတ မေ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ ဧကံ သမယံ စိတ္တံ။ ဣဓာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူ အာမန္တေသိံ – အဟံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဧကာသနဘောဇနံ ဘုဉ္ဇာမိ။ ဧကာသနဘောဇနံ ခော အဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဘုဉ္ဇမာနော အပ္ပာဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနာမိ အပ္ပာတင္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စ။ ဧထ တုမ္ဟေပိ, ဘိက္ခဝေ, ဧကာသနဘောဇနံ ဘုဉ္ဇထ။ ဧကာသနဘောဇနံ ခော, ဘိက္ခဝေ, တုမ္ဟေပိ ဘုဉ္ဇမာနာ အပ္ပာဗာဓတဉ္စ သဉ္ဇာနိသ္သထ အပ္ပာတင္ကတဉ္စ လဟုဋ္ဌာနဉ္စ ဗလဉ္စ ဖာသုဝိဟာရဉ္စာတိ။ န မေ, ဘိက္ခဝေ, တေသု ဘိက္ခူသု အနုသာသနီ ကရဏီယာ အဟောသိ; သတုပ္ပာဒကရဏီယမေဝ မေ, ဘိက္ခဝေ, တေသု ဘိက္ခူသု အဟောသိ။
225. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘ārādhayiṃsu vata me, bhikkhave, bhikkhū ekaṃ samayaṃ cittaṃ. Idhāhaṃ, bhikkhave, bhikkhū āmantesiṃ – ahaṃ kho, bhikkhave, ekāsanabhojanaṃ bhuñjāmi. Ekāsanabhojanaṃ kho ahaṃ, bhikkhave, bhuñjamāno appābādhatañca sañjānāmi appātaṅkatañca lahuṭṭhānañca balañca phāsuvihārañca. Etha tumhepi, bhikkhave, ekāsanabhojanaṃ bhuñjatha. Ekāsanabhojanaṃ kho, bhikkhave, tumhepi bhuñjamānā appābādhatañca sañjānissatha appātaṅkatañca lahuṭṭhānañca balañca phāsuvihārañcāti. Na me, bhikkhave, tesu bhikkhūsu anusāsanī karaṇīyā ahosi; satuppādakaraṇīyameva me, bhikkhave, tesu bhikkhūsu ahosi.
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, သုဘူမိယံ စတုမဟာပထေ အာဇညရထော ယုတ္တော အသ္သ ဌိတော ဩဓသ္တပတောဒော။ တမေနံ ဒက္ခော ယောဂ္ဂာစရိယော အသ္သဒမ္မသာရထိ အဘိရုဟိတ္ဝာ, ဝာမေန ဟတ္ထေန ရသ္မိယော ဂဟေတ္ဝာ, ဒက္ခိဏေန ဟတ္ထေန ပတောဒံ ဂဟေတ္ဝာ, ယေနိစ္ဆကံ ယဒိစ္ဆကံ သာရေယ္ယပိ ပစ္စာသာရေယ္ယပိ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, န မေ တေသု ဘိက္ခူသု အနုသာသနီ ကရဏီယာ အဟောသိ, သတုပ္ပာဒကရဏီယမေဝ မေ, ဘိက္ခဝေ, တေသု ဘိက္ခူသု အဟောသိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, တုမ္ဟေပိ အကုသလံ ပဇဟထ, ကုသလေသု ဓမ္မေသု အာယောဂံ ကရောထ။ ဧဝဉ္ဟိ တုမ္ဟေပိ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠ္ဟိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိသ္သထ။
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, subhūmiyaṃ catumahāpathe ājaññaratho yutto assa ṭhito odhastapatodo. Tamenaṃ dakkho yoggācariyo assadammasārathi abhiruhitvā, vāmena hatthena rasmiyo gahetvā, dakkhiṇena hatthena patodaṃ gahetvā, yenicchakaṃ yadicchakaṃ sāreyyapi paccāsāreyyapi. Evameva kho, bhikkhave, na me tesu bhikkhūsu anusāsanī karaṇīyā ahosi, satuppādakaraṇīyameva me, bhikkhave, tesu bhikkhūsu ahosi. Tasmātiha, bhikkhave, tumhepi akusalaṃ pajahatha, kusalesu dhammesu āyogaṃ karotha. Evañhi tumhepi imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatha.
‘‘သေယ္ယထာပိ , ဘိက္ခဝေ, ဂာမသ္သ ဝာ နိဂမသ္သ ဝာ အဝိဒူရေ မဟန္တံ သာလဝနံ။ တဉ္စသ္သ ဧဠဏ္ဍေဟိ သဉ္ဆန္နံ။ တသ္သ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယ အတ္ထကာမော ဟိတကာမော ယောဂက္ခေမကာမော။ သော ယာ တာ သာလလဋ္ဌိယော ကုဋိလာ ဩဇာပဟရဏိယော 3 တာ ဆေတ္ဝာ 4 ဗဟိဒ္ဓာ နီဟရေယ္ယ, အန္တောဝနံ သုဝိသောဓိတံ ဝိသောဓေယ္ယ။ ယာ ပန တာ သာလလဋ္ဌိယော ဥဇုကာ သုဇာတာ တာ သမ္မာ ပရိဟရေယ္ယ။ ဧဝဉ္ဟေတံ, ဘိက္ခဝေ, သာလဝနံ အပရေန သမယေန ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠ္ဟိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇေယ္ယ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, တုမ္ဟေပိ အကုသလံ ပဇဟထ, ကုသလေသု ဓမ္မေသု အာယောဂံ ကရောထ။ ဧဝဉ္ဟိ တုမ္ဟေပိ ဣမသ္မိံ ဓမ္မဝိနယေ ဝုဒ္ဓိံ ဝိရူဠ္ဟိံ ဝေပုလ္လံ အာပဇ္ဇိသ္သထ။
‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, gāmassa vā nigamassa vā avidūre mahantaṃ sālavanaṃ. Tañcassa eḷaṇḍehi sañchannaṃ. Tassa kocideva puriso uppajjeyya atthakāmo hitakāmo yogakkhemakāmo. So yā tā sālalaṭṭhiyo kuṭilā ojāpaharaṇiyo 5 tā chetvā 6 bahiddhā nīhareyya, antovanaṃ suvisodhitaṃ visodheyya. Yā pana tā sālalaṭṭhiyo ujukā sujātā tā sammā parihareyya. Evañhetaṃ, bhikkhave, sālavanaṃ aparena samayena vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya. Evameva kho, bhikkhave, tumhepi akusalaṃ pajahatha, kusalesu dhammesu āyogaṃ karotha. Evañhi tumhepi imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatha.
၂၂၆. ‘‘ဘူတပုဗ္ဗံ, ဘိက္ခဝေ, ဣမိသ္သာယေဝ သာဝတ္ထိယာ ဝေဒေဟိကာ နာမ ဂဟပတာနီ အဟောသိ။ ဝေဒေဟိကာယ, ဘိက္ခဝေ, ဂဟပတာနိယာ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘သောရတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ, နိဝာတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ, ဥပသန္တာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ’တိ။ ဝေဒေဟိကာယ ခော ပန, ဘိက္ခဝေ, ဂဟပတာနိယာ ကာဠီ နာမ ဒာသီ အဟောသိ ဒက္ခာ အနလသာ သုသံဝိဟိတကမ္မန္တာ။
226. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, imissāyeva sāvatthiyā vedehikā nāma gahapatānī ahosi. Vedehikāya, bhikkhave, gahapatāniyā evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘soratā vedehikā gahapatānī, nivātā vedehikā gahapatānī, upasantā vedehikā gahapatānī’ti. Vedehikāya kho pana, bhikkhave, gahapatāniyā kāḷī nāma dāsī ahosi dakkhā analasā susaṃvihitakammantā.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ကာဠိယာ ဒာသိယာ ဧတဒဟောသိ – ‘မယ္ဟံ ခော အယ္ယာယ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘‘သောရတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ, နိဝာတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ, ဥပသန္တာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ’’တိ။ ကိံ နု ခော မေ အယ္ယာ သန္တံယေဝ နု ခော အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပာတုကရောတိ ဥဒာဟု အသန္တံ ဥဒာဟု မယ္ဟမေဝေတေ 7 ကမ္မန္တာ သုသံဝိဟိတာ ယေန မေ အယ္ယာ သန္တံယေဝ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပာတုကရောတိ, နော အသန္တံ? ယံနူနာဟံ အယ္ယံ ဝီမံသေယ္ယ’န္တိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ကာဠီ ဒာသီ ဒိဝာ ဥဋ္ဌာသိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ ကာဠိံ ဒာသိံ ဧတဒဝောစ – ‘ဟေ ဇေ ကာဠီ’တိ။ ‘ကိံ, အယ္ယေ’တိ? ‘ကိံ, ဇေ, ဒိဝာ ဥဋ္ဌာသီ’တိ? ‘န ခ္ဝယ္ယေ 8, ကိဉ္စီ’တိ။ ‘နော ဝတ ရေ ကိဉ္စိ, ပာပိ ဒာသိ 9, ဒိဝာ ဥဋ္ဌာသီ’တိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ ဘာကုဋိံ 10 အကာသိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ကာဠိယာ ဒာသိယာ ဧတဒဟောသိ – ‘သန္တံယေဝ ခော မေ အယ္ယာ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပာတုကရောတိ, နော အသန္တံ; မယ္ဟမေဝေတေ ကမ္မန္တာ သုသံဝိဟိတာ, ယေန မေ အယ္ယာ သန္တံယေဝ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပာတုကရောတိ, နော အသန္တံ။ ယံနူနာဟံ ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ အယ္ယံ ဝီမံသေယ္ယ’’’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, kāḷiyā dāsiyā etadahosi – ‘mayhaṃ kho ayyāya evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘‘soratā vedehikā gahapatānī, nivātā vedehikā gahapatānī, upasantā vedehikā gahapatānī’’ti. Kiṃ nu kho me ayyā santaṃyeva nu kho ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti udāhu asantaṃ udāhu mayhamevete 11 kammantā susaṃvihitā yena me ayyā santaṃyeva ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ? Yaṃnūnāhaṃ ayyaṃ vīmaṃseyya’nti. Atha kho, bhikkhave, kāḷī dāsī divā uṭṭhāsi. Atha kho, bhikkhave, vedehikā gahapatānī kāḷiṃ dāsiṃ etadavoca – ‘he je kāḷī’ti. ‘Kiṃ, ayye’ti? ‘Kiṃ, je, divā uṭṭhāsī’ti? ‘Na khvayye 12, kiñcī’ti. ‘No vata re kiñci, pāpi dāsi 13, divā uṭṭhāsī’ti kupitā anattamanā bhākuṭiṃ 14 akāsi. Atha kho, bhikkhave, kāḷiyā dāsiyā etadahosi – ‘santaṃyeva kho me ayyā ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ; mayhamevete kammantā susaṃvihitā, yena me ayyā santaṃyeva ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ. Yaṃnūnāhaṃ bhiyyosomattāya ayyaṃ vīmaṃseyya’’’nti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ကာဠီ ဒာသီ ဒိဝာတရံယေဝ ဥဋ္ဌာသိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ ကာဠိံ ဒာသိံ ဧတဒဝောစ – ‘ဟေ ဇေ, ကာဠီ’တိ။ ‘ကိံ, အယ္ယေ’တိ? ‘ကိံ, ဇေ, ဒိဝာတရံ ဥဋ္ဌာသီ’တိ? ‘န ခ္ဝယ္ယေ, ကိဉ္စီ’တိ။ ‘နော ဝတ ရေ ကိဉ္စိ, ပာပိ ဒာသိ, ဒိဝာတရံ ဥဋ္ဌာသီ’တိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ အနတ္တမနဝာစံ နိစ္ဆာရေသိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ကာဠိယာ ဒာသိယာ ဧတဒဟောသိ – ‘သန္တံယေဝ ခော မေ အယ္ယာ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပာတုကရောတိ, နော အသန္တံ။ မယ္ဟမေဝေတေ ကမ္မန္တာ သုသံဝိဟိတာ, ယေန မေ အယ္ယာ သန္တံယေဝ အဇ္ဈတ္တံ ကောပံ န ပာတုကရောတိ, နော အသန္တံ။ ယံနူနာဟံ ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ အယ္ယံ ဝီမံသေယ္ယ’န္တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, kāḷī dāsī divātaraṃyeva uṭṭhāsi. Atha kho, bhikkhave, vedehikā gahapatānī kāḷiṃ dāsiṃ etadavoca – ‘he je, kāḷī’ti. ‘Kiṃ, ayye’ti? ‘Kiṃ, je, divātaraṃ uṭṭhāsī’ti? ‘Na khvayye, kiñcī’ti. ‘No vata re kiñci, pāpi dāsi, divātaraṃ uṭṭhāsī’ti kupitā anattamanā anattamanavācaṃ nicchāresi. Atha kho, bhikkhave, kāḷiyā dāsiyā etadahosi – ‘santaṃyeva kho me ayyā ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ. Mayhamevete kammantā susaṃvihitā, yena me ayyā santaṃyeva ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ. Yaṃnūnāhaṃ bhiyyosomattāya ayyaṃ vīmaṃseyya’nti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ကာဠီ ဒာသီ ဒိဝာတရံယေဝ ဥဋ္ဌာသိ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ ကာဠိံ ဒာသိံ ဧတဒဝောစ – ‘ဟေ ဇေ, ကာဠီ’တိ။ ‘ကိံ, အယ္ယေ’တိ? ‘ကိံ, ဇေ, ဒိဝာ ဥဋ္ဌာသီ’တိ? ‘န ခ္ဝယ္ယေ, ကိဉ္စီ’တိ။ ‘နော ဝတ ရေ ကိဉ္စိ, ပာပိ ဒာသိ, ဒိဝာ ဥဋ္ဌာသီ’တိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဂ္ဂဠသူစိံ ဂဟေတ္ဝာ သီသေ ပဟာရံ အဒာသိ, သီသံ ဝောဘိန္ဒိ 15။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ကာဠီ ဒာသီ ဘိန္နေန သီသေန လောဟိတေန ဂလန္တေန ပဋိဝိသ္သကာနံ ဥဇ္ဈာပေသိ – ‘ပသ္သထယ္ယေ, သောရတာယ ကမ္မံ; ပသ္သထယ္ယေ, နိဝာတာယ ကမ္မံ, ပသ္သထယ္ယေ, ဥပသန္တာယ ကမ္မံ! ကထဉ္ဟိ နာမ ဧကဒာသိကာယ ဒိဝာ ဥဋ္ဌာသီတိ ကုပိတာ အနတ္တမနာ အဂ္ဂဠသူစိံ ဂဟေတ္ဝာ သီသေ ပဟာရံ ဒသ္သတိ, သီသံ ဝောဘိန္ဒိသ္သတီ’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, kāḷī dāsī divātaraṃyeva uṭṭhāsi. Atha kho, bhikkhave, vedehikā gahapatānī kāḷiṃ dāsiṃ etadavoca – ‘he je, kāḷī’ti. ‘Kiṃ, ayye’ti? ‘Kiṃ, je, divā uṭṭhāsī’ti? ‘Na khvayye, kiñcī’ti. ‘No vata re kiñci, pāpi dāsi, divā uṭṭhāsī’ti kupitā anattamanā aggaḷasūciṃ gahetvā sīse pahāraṃ adāsi, sīsaṃ vobhindi 16. Atha kho, bhikkhave, kāḷī dāsī bhinnena sīsena lohitena galantena paṭivissakānaṃ ujjhāpesi – ‘passathayye, soratāya kammaṃ; passathayye, nivātāya kammaṃ, passathayye, upasantāya kammaṃ! Kathañhi nāma ekadāsikāya divā uṭṭhāsīti kupitā anattamanā aggaḷasūciṃ gahetvā sīse pahāraṃ dassati, sīsaṃ vobhindissatī’ti.
‘‘အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝေဒေဟိကာယ ဂဟပတာနိယာ အပရေန သမယေန ဧဝံ ပာပကော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂစ္ဆိ – ‘စဏ္ဍီ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ, အနိဝာတာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ, အနုပသန္တာ ဝေဒေဟိကာ ဂဟပတာနီ’တိ။
‘‘Atha kho, bhikkhave, vedehikāya gahapatāniyā aparena samayena evaṃ pāpako kittisaddo abbhuggacchi – ‘caṇḍī vedehikā gahapatānī, anivātā vedehikā gahapatānī, anupasantā vedehikā gahapatānī’ti.
‘‘ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဣဓေကစ္စော ဘိက္ခု တာဝဒေဝ သောရတသောရတော ဟောတိ နိဝာတနိဝာတော ဟောတိ ဥပသန္တူပသန္တော ဟောတိ ယာဝ န အမနာပာ ဝစနပထာ ဖုသန္တိ။ ယတော စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ အမနာပာ ဝစနပထာ ဖုသန္တိ, အထ ဘိက္ခု ‘သောရတော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော, ‘နိဝာတော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော, ‘ဥပသန္တော’တိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ နာဟံ တံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုံ ‘သုဝစော’တိ ဝဒာမိ ယော စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု သုဝစော ဟောတိ, သောဝစသ္သတံ အာပဇ္ဇတိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? တဉ္ဟိ သော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပ္ပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အလဘမာနော န သုဝစော ဟောတိ, န သောဝစသ္သတံ အာပဇ္ဇတိ။ ယော စ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဓမ္မံယေဝ သက္ကရောန္တော, ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တော, ဓမ္မံ မာနေန္တော, ဓမ္မံ ပူဇေန္တော, ဓမ္မံ အပစာယမာနော 17 သုဝစော ဟောတိ, သောဝစသ္သတံ အာပဇ္ဇတိ, တမဟံ ‘သုဝစော’တိ ဝဒာမိ။ တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဓမ္မံယေဝ သက္ကရောန္တာ, ဓမ္မံ ဂရုံ ကရောန္တာ, ဓမ္မံ မာနေန္တာ, ဓမ္မံ ပူဇေန္တာ, ဓမ္မံ အပစာယမာနာ သုဝစာ ဘဝိသ္သာမ, သောဝစသ္သတံ အာပဇ္ဇိသ္သာမာ’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။
‘‘Evameva kho, bhikkhave, idhekacco bhikkhu tāvadeva soratasorato hoti nivātanivāto hoti upasantūpasanto hoti yāva na amanāpā vacanapathā phusanti. Yato ca, bhikkhave, bhikkhuṃ amanāpā vacanapathā phusanti, atha bhikkhu ‘sorato’ti veditabbo, ‘nivāto’ti veditabbo, ‘upasanto’ti veditabbo. Nāhaṃ taṃ, bhikkhave, bhikkhuṃ ‘suvaco’ti vadāmi yo cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārahetu suvaco hoti, sovacassataṃ āpajjati. Taṃ kissa hetu? Tañhi so, bhikkhave, bhikkhu cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ alabhamāno na suvaco hoti, na sovacassataṃ āpajjati. Yo ca kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃyeva sakkaronto, dhammaṃ garuṃ karonto, dhammaṃ mānento, dhammaṃ pūjento, dhammaṃ apacāyamāno 18 suvaco hoti, sovacassataṃ āpajjati, tamahaṃ ‘suvaco’ti vadāmi. Tasmātiha, bhikkhave, ‘dhammaṃyeva sakkarontā, dhammaṃ garuṃ karontā, dhammaṃ mānentā, dhammaṃ pūjentā, dhammaṃ apacāyamānā suvacā bhavissāma, sovacassataṃ āpajjissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
၂၂၇. ‘‘ပဉ္စိမေ, ဘိက္ခဝေ, ဝစနပထာ ယေဟိ ဝော ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ – ကာလေန ဝာ အကာလေန ဝာ; ဘူတေန ဝာ အဘူတေန ဝာ; သဏ္ဟေန ဝာ ဖရုသေန ဝာ; အတ္ထသံဟိတေန ဝာ အနတ္ထသံဟိတေန ဝာ; မေတ္တစိတ္တာ ဝာ ဒောသန္တရာ ဝာ။ ကာလေန ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ အကာလေန ဝာ; ဘူတေန ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ အဘူတေန ဝာ; သဏ္ဟေန ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ ဖရုသေန ဝာ; အတ္ထသံဟိတေန ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ အနတ္ထသံဟိတေန ဝာ ; မေတ္တစိတ္တာ ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ ဒောသန္တရာ ဝာ။ တတ္ရာပိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ နော စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိသ္သတိ, န စ ပာပိကံ ဝာစံ နိစ္ဆာရေသ္သာမ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိသ္သာမ မေတ္တစိတ္တာ, န ဒောသန္တရာ။ တဉ္စ ပုဂ္ဂလံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိသ္သာမ, တဒာရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စိတ္တေန ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန 19 ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိသ္သာမာ’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။
227. ‘‘Pañcime, bhikkhave, vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ – kālena vā akālena vā; bhūtena vā abhūtena vā; saṇhena vā pharusena vā; atthasaṃhitena vā anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā dosantarā vā. Kālena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ akālena vā; bhūtena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ abhūtena vā; saṇhena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ pharusena vā; atthasaṃhitena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ anatthasaṃhitena vā ; mettacittā vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ dosantarā vā. Tatrāpi vo, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma, hitānukampī ca viharissāma mettacittā, na dosantarā. Tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma, tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cittena vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena 20 pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
၂၂၈. ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ ကုဒာလပိဋကံ 21 အာဒာယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အဟံ ဣမံ မဟာပထဝိံ အပထဝိံ ကရိသ္သာမီ’တိ ။ သော တတ္ရ တတ္ရ ဝိခဏေယ္ယ 22, တတ္ရ တတ္ရ ဝိကိရေယ္ယ, တတ္ရ တတ္ရ ဩဋ္ဌုဘေယ္ယ, တတ္ရ တတ္ရ ဩမုတ္တေယ္ယ – ‘အပထဝီ ဘဝသိ, အပထဝီ ဘဝသီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော ဣမံ မဟာပထဝိံ အပထဝိံ ကရေယ္ယာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိသ္သ ဟေတု’’? ‘‘အယဉ္ဟိ, ဘန္တေ, မဟာပထဝီ ဂမ္ဘီရာ အပ္ပမေယ္ယာ။ သာ န သုကရာ အပထဝီ ကာတုံ; ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထသ္သ ဝိဃာတသ္သ ဘာဂီ အသ္သာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိမေ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝော ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ – ကာလေန ဝာ အကာလေန ဝာ; ဘူတေန ဝာ အဘူတေန ဝာ; သဏ္ဟေန ဝာ ဖရုသေန ဝာ; အတ္ထသံဟိတေန ဝာ အနတ္ထသံဟိတေန ဝာ; မေတ္တစိတ္တာ ဝာ ဒောသန္တရာ ဝာ။ ကာလေန ဝာ , ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ အကာလေန ဝာ; ဘူတေန ဝာ ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ အဘူတေန ဝာ; သဏ္ဟေန ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ ဖရုသေန ဝာ; အတ္ထသံဟိတေန ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ အနတ္ထသံဟိတေန ဝာ; မေတ္တစိတ္တာ ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ ဒောသန္တရာ ဝာ။ တတ္ရာပိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ နော စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိသ္သတိ, န စ ပာပိကံ ဝာစံ နိစ္ဆာရေသ္သာမ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိသ္သာမ မေတ္တစိတ္တာ န ဒောသန္တရာ။ တဉ္စ ပုဂ္ဂလံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိသ္သာမ, တဒာရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ပထဝိသမေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိသ္သာမာ’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။
228. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso āgaccheyya kudālapiṭakaṃ 23 ādāya. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imaṃ mahāpathaviṃ apathaviṃ karissāmī’ti . So tatra tatra vikhaṇeyya 24, tatra tatra vikireyya, tatra tatra oṭṭhubheyya, tatra tatra omutteyya – ‘apathavī bhavasi, apathavī bhavasī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso imaṃ mahāpathaviṃ apathaviṃ kareyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Ayañhi, bhante, mahāpathavī gambhīrā appameyyā. Sā na sukarā apathavī kātuṃ; yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ – kālena vā akālena vā; bhūtena vā abhūtena vā; saṇhena vā pharusena vā; atthasaṃhitena vā anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā dosantarā vā. Kālena vā , bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ akālena vā; bhūtena vā bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ abhūtena vā; saṇhena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ pharusena vā; atthasaṃhitena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ dosantarā vā. Tatrāpi vo, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma, hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā. Tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma, tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ pathavisamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
၂၂၉. ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ လာခံ ဝာ ဟလိဒ္ဒိံ ဝာ နီလံ ဝာ မဉ္ဇိဋ္ဌံ ဝာ အာဒာယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အဟံ ဣမသ္မိံ အာကာသေ ရူပံ လိခိသ္သာမိ, ရူပပာတုဘာဝံ ကရိသ္သာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော ဣမသ္မိံ အာကာသေ ရူပံ လိခေယ္ယ, ရူပပာတုဘာဝံ ကရေယ္ယာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိသ္သ ဟေတု’’? ‘‘အယဉ္ဟိ, ဘန္တေ, အာကာသော အရူပီ အနိဒသ္သနော။ တတ္ထ န သုကရံ ရူပံ လိခိတုံ, ရူပပာတုဘာဝံ ကာတုံ; ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထသ္သ ဝိဃာတသ္သ ဘာဂီ အသ္သာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိမေ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝော ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ ကာလေန ဝာ အကာလေန ဝာ ။ပေ.။ ‘န စေဝ။ တဒာရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ အာကာသသမေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိသ္သာမာ’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။
229. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso āgaccheyya lākhaṃ vā haliddiṃ vā nīlaṃ vā mañjiṭṭhaṃ vā ādāya. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imasmiṃ ākāse rūpaṃ likhissāmi, rūpapātubhāvaṃ karissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso imasmiṃ ākāse rūpaṃ likheyya, rūpapātubhāvaṃ kareyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Ayañhi, bhante, ākāso arūpī anidassano. Tattha na sukaraṃ rūpaṃ likhituṃ, rūpapātubhāvaṃ kātuṃ; yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā …pe… ‘na ceva… tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ ākāsasamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
၂၃၀. ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ အာဒိတ္တံ တိဏုက္ကံ အာဒာယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အဟံ ဣမာယ အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဂင္ဂံ နဒိံ သန္တာပေသ္သာမိ သံပရိတာပေသ္သာမီ’တိ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ ဂင္ဂံ နဒိံ သန္တာပေယ္ယ သံပရိတာပေယ္ယာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိသ္သ ဟေတု’’? ‘‘ဂင္ဂာ ဟိ, ဘန္တေ, နဒီ ဂမ္ဘီရာ အပ္ပမေယ္ယာ။ သာ န သုကရာ အာဒိတ္တာယ တိဏုက္ကာယ သန္တာပေတုံ သံပရိတာပေတုံ; ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထသ္သ ဝိဃာတသ္သ ဘာဂီ အသ္သာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိမေ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝော ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ ကာလေန ဝာ အကာလေန ဝာ။ပေ.။ ‘န စေဝ။ တဒာရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဂင္ဂာသမေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိသ္သာမာ’’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။
230. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso āgaccheyya ādittaṃ tiṇukkaṃ ādāya. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imāya ādittāya tiṇukkāya gaṅgaṃ nadiṃ santāpessāmi saṃparitāpessāmī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso ādittāya tiṇukkāya gaṅgaṃ nadiṃ santāpeyya saṃparitāpeyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Gaṅgā hi, bhante, nadī gambhīrā appameyyā. Sā na sukarā ādittāya tiṇukkāya santāpetuṃ saṃparitāpetuṃ; yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā…pe… ‘na ceva… tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ gaṅgāsamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
၂၃၁. ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဗိဠာရဘသ္တာ မဒ္ဒိတာ သုမဒ္ဒိတာ သုပရိမဒ္ဒိတာ, မုဒုကာ တူလိနီ ဆိန္နသသ္သရာ ဆိန္နဘဗ္ဘရာ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ ကဋ္ဌံ ဝာ ကထလံ 25 ဝာ အာဒာယ။ သော ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အဟံ ဣမံ ဗိဠာရဘသ္တံ မဒ္ဒိတံ သုမဒ္ဒိတံ သုပရိမဒ္ဒိတံ, မုဒုကံ တူလိနိံ, ဆိန္နသသ္သရံ ဆိန္နဘဗ္ဘရံ ကဋ္ဌေန ဝာ ကထလေန ဝာ သရသရံ ကရိသ္သာမိ ဘရဘရံ ကရိသ္သာမီ’တိ ။ တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော အမုံ ဗိဠာရဘသ္တံ မဒ္ဒိတံ သုမဒ္ဒိတံ သုပရိမဒ္ဒိတံ, မုဒုကံ တူလိနိံ, ဆိန္နသသ္သရံ ဆိန္နဘဗ္ဘရံ ကဋ္ဌေန ဝာ ကထလေန ဝာ သရသရံ ကရေယ္ယ, ဘရဘရံ ကရေယ္ယာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တံ ကိသ္သ ဟေတု’’? ‘‘အမု ဟိ, ဘန္တေ, ဗိဠာရဘသ္တာ မဒ္ဒိတာ သုမဒ္ဒိတာ သုပရိမဒ္ဒိတာ, မုဒုကာ တူလိနီ, ဆိန္နသသ္သရာ ဆိန္နဘဗ္ဘရာ။ သာ န သုကရာ ကဋ္ဌေန ဝာ ကထလေန ဝာ သရသရံ ကာတုံ ဘရဘရံ ကာတုံ; ယာဝဒေဝ စ ပန သော ပုရိသော ကိလမထသ္သ ဝိဃာတသ္သ ဘာဂီ အသ္သာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ပဉ္စိမေ ဝစနပထာ ယေဟိ ဝော ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ ကာလေန ဝာ အကာလေန ဝာ; ဘူတေန ဝာ အဘူတေန ဝာ; သဏ္ဟေန ဝာ ဖရုသေန ဝာ; အတ္ထသံဟိတေန ဝာ အနတ္ထသံဟိတေန ဝာ; မေတ္တစိတ္တာ ဝာ ဒောသန္တရာ ဝာ။ ကာလေန ဝာ ဘိက္ခဝေ ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ အကာလေန ဝာ; ဘူတေန ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ အဘူတေန ဝာ; သဏ္ဟေန ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ ဖရုသေန ဝာ; အတ္ထသံဟိတေန ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ အနတ္ထသံဟိတေန ဝာ; မေတ္တစိတ္တာ ဝာ, ဘိက္ခဝေ, ပရေ ဝဒမာနာ ဝဒေယ္ယုံ ဒောသန္တရာ ဝာ။ တတ္ရာပိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ နော စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိသ္သတိ, န စ ပာပိကံ ဝာစံ နိစ္ဆာရေသ္သာမ ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိသ္သာမ မေတ္တစိတ္တာ န ဒောသန္တရာ။ တဉ္စ ပုဂ္ဂလံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိသ္သာမ, တဒာရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဗိဠာရဘသ္တာသမေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိသ္သာမာ’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။
231. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, biḷārabhastā madditā sumadditā suparimadditā, mudukā tūlinī chinnasassarā chinnabhabbharā. Atha puriso āgaccheyya kaṭṭhaṃ vā kathalaṃ 26 vā ādāya. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imaṃ biḷārabhastaṃ madditaṃ sumadditaṃ suparimadditaṃ, mudukaṃ tūliniṃ, chinnasassaraṃ chinnabhabbharaṃ kaṭṭhena vā kathalena vā sarasaraṃ karissāmi bharabharaṃ karissāmī’ti . Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso amuṃ biḷārabhastaṃ madditaṃ sumadditaṃ suparimadditaṃ, mudukaṃ tūliniṃ, chinnasassaraṃ chinnabhabbharaṃ kaṭṭhena vā kathalena vā sarasaraṃ kareyya, bharabharaṃ kareyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Amu hi, bhante, biḷārabhastā madditā sumadditā suparimadditā, mudukā tūlinī, chinnasassarā chinnabhabbharā. Sā na sukarā kaṭṭhena vā kathalena vā sarasaraṃ kātuṃ bharabharaṃ kātuṃ; yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā; bhūtena vā abhūtena vā; saṇhena vā pharusena vā; atthasaṃhitena vā anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā dosantarā vā. Kālena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ akālena vā; bhūtena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ abhūtena vā; saṇhena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ pharusena vā; atthasaṃhitena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ dosantarā vā. Tatrāpi vo, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā. Tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma, tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ biḷārabhastāsamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
၂၃၂. ‘‘ဥဘတောဒဏ္ဍကေန စေပိ, ဘိက္ခဝေ, ကကစေန စောရာ ဩစရကာ အင္ဂမင္ဂာနိ ဩကန္တေယ္ယုံ, တတ္ရာပိ ယော မနော ပဒူသေယ္ယ, န မေ သော တေန သာသနကရော။ တတ္ရာပိ ဝော, ဘိက္ခဝေ , ဧဝံ သိက္ခိတဗ္ဗံ – ‘န စေဝ နော စိတ္တံ ဝိပရိဏတံ ဘဝိသ္သတိ, န စ ပာပိကံ ဝာစံ နိစ္ဆာရေသ္သာမ, ဟိတာနုကမ္ပီ စ ဝိဟရိသ္သာမ မေတ္တစိတ္တာ န ဒောသန္တရာ။ တဉ္စ ပုဂ္ဂလံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိသ္သာမ တဒာရမ္မဏဉ္စ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာဗဇ္ဈေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရိသ္သာမာ’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ ဝော, ဘိက္ခဝေ, သိက္ခိတဗ္ဗံ။
232. ‘‘Ubhatodaṇḍakena cepi, bhikkhave, kakacena corā ocarakā aṅgamaṅgāni okanteyyuṃ, tatrāpi yo mano padūseyya, na me so tena sāsanakaro. Tatrāpi vo, bhikkhave , evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma, hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā. Tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
၂၃၃. ‘‘ဣမဉ္စ 27 တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, ကကစူပမံ ဩဝာဒံ အဘိက္ခဏံ မနသိ ကရေယ္ယာထ။ ပသ္သထ နော တုမ္ဟေ, ဘိက္ခဝေ, တံ ဝစနပထံ, အဏုံ ဝာ ထူလံ ဝာ, ယံ တုမ္ဟေ နာဓိဝာသေယ္ယာထာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘တသ္မာတိဟ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ကကစူပမံ ဩဝာဒံ အဘိက္ခဏံ မနသိကရောထ။ တံ ဝော ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’’တိ။
233. ‘‘Imañca 28 tumhe, bhikkhave, kakacūpamaṃ ovādaṃ abhikkhaṇaṃ manasi kareyyātha. Passatha no tumhe, bhikkhave, taṃ vacanapathaṃ, aṇuṃ vā thūlaṃ vā, yaṃ tumhe nādhivāseyyāthā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, imaṃ kakacūpamaṃ ovādaṃ abhikkhaṇaṃ manasikarotha. Taṃ vo bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ အတ္တမနာ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒုန္တိ။
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ကကစူပမသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ ပဌမံ။
Kakacūpamasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၁. ကကစူပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Kakacūpamasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၁. ကကစူပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Kakacūpamasuttavaṇṇanā
