| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
3. ඔපම්‌මවග්‌ගො
3. Opammavaggo
1. කකචූපමසුත්‌තං
1. Kakacūpamasuttaṃ
222. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තෙන ඛො පන සමයෙන ආයස්‌මා මොළියඵග්‌ගුනො භික්‌ඛුනීහි සද්‌ධිං අතිවෙලං සංසට්‌ඨො විහරති. එවං සංසට්‌ඨො ආයස්‌මා මොළියඵග්‌ගුනො භික්‌ඛුනීහි සද්‌ධිං විහරති – සචෙ කොචි භික්‌ඛු ආයස්‌මතො මොළියඵග්‌ගුනස්‌ස සම්‌මුඛා තාසං භික්‌ඛුනීනං අවණ්‌ණං භාසති, තෙනායස්‌මා මොළියඵග්‌ගුනො කුපිතො අනත්‌තමනො අධිකරණම්‌පි කරොති. සචෙ පන කොචි භික්‌ඛු තාසං භික්‌ඛුනීනං සම්‌මුඛා ආයස්‌මතො මොළියඵග්‌ගුනස්‌ස අවණ්‌ණං භාසති, තෙන තා භික්‌ඛුනියො කුපිතා අනත්‌තමනා අධිකරණම්‌පි කරොන්‌ති. එවං සංසට්‌ඨො ආයස්‌මා මොළියඵග්‌ගුනො භික්‌ඛුනීහි සද්‌ධිං විහරති. අථ ඛො අඤ්‌ඤතරො භික්‌ඛු යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නො ඛො සො භික්‌ඛු භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘ආයස්‌මා, භන්‌තෙ, මොළියඵග්‌ගුනො භික්‌ඛුනීහි සද්‌ධිං අතිවෙලං සංසට්‌ඨො විහරති. එවං සංසට්‌ඨො, භන්‌තෙ, ආයස්‌මා මොළියඵග්‌ගුනො භික්‌ඛුනීහි සද්‌ධිං විහරති – සචෙ කොචි භික්‌ඛු ආයස්‌මතො මොළියඵග්‌ගුනස්‌ස සම්‌මුඛා තාසං භික්‌ඛුනීනං අවණ්‌ණං භාසති, තෙනායස්‌මා මොළියඵග්‌ගුනො කුපිතො අනත්‌තමනො අධිකරණම්‌පි කරොති. සචෙ පන කොචි භික්‌ඛු තාසං භික්‌ඛුනීනං සම්‌මුඛා ආයස්‌මතො මොළියඵග්‌ගුනස්‌ස අවණ්‌ණං භාසති, තෙන තා භික්‌ඛුනියො කුපිතා අනත්‌තමනා අධිකරණම්‌පි කරොන්‌ති. එවං සංසට්‌ඨො, භන්‌තෙ, ආයස්‌මා මොළියඵග්‌ගුනො භික්‌ඛුනීහි සද්‌ධිං විහරතී’’ති.
222. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho viharati. Evaṃ saṃsaṭṭho āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharati – sace koci bhikkhu āyasmato moḷiyaphaggunassa sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāsati, tenāyasmā moḷiyaphagguno kupito anattamano adhikaraṇampi karoti. Sace pana koci bhikkhu tāsaṃ bhikkhunīnaṃ sammukhā āyasmato moḷiyaphaggunassa avaṇṇaṃ bhāsati, tena tā bhikkhuniyo kupitā anattamanā adhikaraṇampi karonti. Evaṃ saṃsaṭṭho āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharati. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āyasmā, bhante, moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho viharati. Evaṃ saṃsaṭṭho, bhante, āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharati – sace koci bhikkhu āyasmato moḷiyaphaggunassa sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāsati, tenāyasmā moḷiyaphagguno kupito anattamano adhikaraṇampi karoti. Sace pana koci bhikkhu tāsaṃ bhikkhunīnaṃ sammukhā āyasmato moḷiyaphaggunassa avaṇṇaṃ bhāsati, tena tā bhikkhuniyo kupitā anattamanā adhikaraṇampi karonti. Evaṃ saṃsaṭṭho, bhante, āyasmā moḷiyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharatī’’ti.
223. අථ ඛො භගවා අඤ්‌ඤතරං භික්‌ඛුං ආමන්‌තෙසි – ‘‘එහි ත්‌වං , භික්‌ඛු, මම වචනෙන මොළියඵග්‌ගුනං භික්‌ඛුං ආමන්‌තෙහි – ‘සත්‌ථා තං, ආවුසො ඵග්‌ගුන, ආමන්‌තෙතී’’’ති. ‘‘එවං , භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු භගවතො පටිස්‌සුත්‌වා යෙනායස්‌මා මොළියඵග්‌ගුනො තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං මොළියඵග්‌ගුනං එතදවොච – ‘‘සත්‌ථා තං, ආවුසො ඵග්‌ගුන, ආමන්‌තෙතී’’ති. ‘‘එවමාවුසො’’ති ඛො ආයස්‌මා මොළියඵග්‌ගුනො තස්‌ස භික්‌ඛුනො පටිස්‌සුත්‌වා යෙන භගවා තෙනුපසඞ්‌කමි; උපසඞ්‌කමිත්‌වා භගවන්‌තං අභිවාදෙත්‌වා එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො ආයස්‌මන්‌තං මොළියඵග්‌ගුනං භගවා එතදවොච –
223. Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ , bhikkhu, mama vacanena moḷiyaphaggunaṃ bhikkhuṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso phagguna, āmantetī’’’ti. ‘‘Evaṃ , bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā moḷiyaphagguno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ moḷiyaphaggunaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso phagguna, āmantetī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā moḷiyaphagguno tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ moḷiyaphaggunaṃ bhagavā etadavoca –
‘‘සච්‌චං කිර ත්‌වං, ඵග්‌ගුන, භික්‌ඛුනීහි සද්‌ධිං අතිවෙලං සංසට්‌ඨො විහරසි? එවං සංසට්‌ඨො කිර ත්‌වං, ඵග්‌ගුන, භික්‌ඛුනීහි සද්‌ධිං විහරසි – සචෙ කොචි භික්‌ඛු තුය්‌හං සම්‌මුඛා තාසං භික්‌ඛුනීනං අවණ්‌ණං භාසති, තෙන ත්‌වං කුපිතො අනත්‌තමනො අධිකරණම්‌පි කරොසි. සචෙ පන කොචි භික්‌ඛු තාසං භික්‌ඛුනීනං සම්‌මුඛා තුය්‌හං අවණ්‌ණං භාසති, තෙන තා භික්‌ඛුනියො කුපිතා අනත්‌තමනා අධිකරණම්‌පි කරොන්‌ති. එවං සංසට්‌ඨො කිර ත්‌වං, ඵග්‌ගුන, භික්‌ඛුනීහි සද්‌ධිං විහරසී’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති. ‘‘නනු ත්‌වං, ඵග්‌ගුන, කුලපුත්‌තො සද්‌ධා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතො’’ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති.
‘‘Saccaṃ kira tvaṃ, phagguna, bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho viharasi? Evaṃ saṃsaṭṭho kira tvaṃ, phagguna, bhikkhunīhi saddhiṃ viharasi – sace koci bhikkhu tuyhaṃ sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāsati, tena tvaṃ kupito anattamano adhikaraṇampi karosi. Sace pana koci bhikkhu tāsaṃ bhikkhunīnaṃ sammukhā tuyhaṃ avaṇṇaṃ bhāsati, tena tā bhikkhuniyo kupitā anattamanā adhikaraṇampi karonti. Evaṃ saṃsaṭṭho kira tvaṃ, phagguna, bhikkhunīhi saddhiṃ viharasī’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti. ‘‘Nanu tvaṃ, phagguna, kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti.
224. ‘‘න ඛො තෙ එතං, ඵග්‌ගුන, පතිරූපං කුලපුත්‌තස්‌ස සද්‌ධා අගාරස්‌මා අනගාරියං පබ්‌බජිතස්‌ස, යං ත්‌වං භික්‌ඛුනීහි සද්‌ධිං අතිවෙලං සංසට්‌ඨො විහරෙය්‍යාසි. තස්‌මාතිහ, ඵග්‌ගුන, තව චෙපි කොචි සම්‌මුඛා තාසං භික්‌ඛුනීනං අවණ්‌ණං භාසෙය්‍ය, තත්‍රාපි ත්‌වං, ඵග්‌ගුන, යෙ ගෙහසිතා 1 ඡන්‌දා යෙ ගෙහසිතා විතක්‌කා තෙ පජහෙය්‍යාසි. තත්‍රාපි තෙ, ඵග්‌ගුන, එවං සික්‌ඛිතබ්‌බං – ‘න චෙව මෙ චිත්‌තං විපරිණතං භවිස්‌සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්‌ඡාරෙස්‌සාමි, හිතානුකම්‌පී ච විහරිස්‌සාමි මෙත්‌තචිත්‌තො, න දොසන්‌තරො’ති. එවඤ්‌හි තෙ, ඵග්‌ගුන, සික්‌ඛිතබ්‌බං.
224. ‘‘Na kho te etaṃ, phagguna, patirūpaṃ kulaputtassa saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitassa, yaṃ tvaṃ bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho vihareyyāsi. Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāseyya, tatrāpi tvaṃ, phagguna, ye gehasitā 2 chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Tatrāpi te, phagguna, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi, hitānukampī ca viharissāmi mettacitto, na dosantaro’ti. Evañhi te, phagguna, sikkhitabbaṃ.
‘‘තස්‌මාතිහ, ඵග්‌ගුන, තව චෙපි කොචි සම්‌මුඛා තාසං භික්‌ඛුනීනං පාණිනා පහාරං දදෙය්‍ය, ලෙඩ්‌ඩුනා පහාරං දදෙය්‍ය, දණ්‌ඩෙන පහාරං දදෙය්‍ය, සත්‌ථෙන පහාරං දදෙය්‍ය. තත්‍රාපි ත්‌වං, ඵග්‌ගුන, යෙ ගෙහසිතා ඡන්‌දා යෙ ගෙහසිතා විතක්‌කා තෙ පජහෙය්‍යාසි. තත්‍රාපි තෙ, ඵග්‌ගුන, එවං සික්‌ඛිතබ්‌බං ‘න චෙව මෙ චිත්‌තං විපරිණතං භවිස්‌සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්‌ඡාරෙස්‌සාමි, හිතානුකම්‌පී ච විහරිස්‌සාමි මෙත්‌තචිත්‌තො, න දොසන්‌තරො’ති. එවඤ්‌හි තෙ, ඵග්‌ගුන, සික්‌ඛිතබ්‌බං.
‘‘Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ pāṇinā pahāraṃ dadeyya, leḍḍunā pahāraṃ dadeyya, daṇḍena pahāraṃ dadeyya, satthena pahāraṃ dadeyya. Tatrāpi tvaṃ, phagguna, ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Tatrāpi te, phagguna, evaṃ sikkhitabbaṃ ‘na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi, hitānukampī ca viharissāmi mettacitto, na dosantaro’ti. Evañhi te, phagguna, sikkhitabbaṃ.
‘‘තස්‌මාතිහ, ඵග්‌ගුන, තව චෙපි කොචි සම්‌මුඛා අවණ්‌ණං භාසෙය්‍ය, තත්‍රාපි ත්‌වං, ඵග්‌ගුන , යෙ ගෙහසිතා ඡන්‌දා යෙ ගෙහසිතා විතක්‌කා තෙ පජහෙය්‍යාසි. තත්‍රාපි තෙ, ඵග්‌ගුන, එවං සික්‌ඛිතබ්‌බං ‘න චෙව මෙ චිත්‌තං විපරිණතං භවිස්‌සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්‌ඡාරෙස්‌සාමි, හිතානුකම්‌පී ච විහරිස්‌සාමි මෙත්‌තචිත්‌තො, න දොසන්‌තරො’ති. එවඤ්‌හි තෙ, ඵග්‌ගුන, සික්‌ඛිතබ්‌බං.
‘‘Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci sammukhā avaṇṇaṃ bhāseyya, tatrāpi tvaṃ, phagguna , ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Tatrāpi te, phagguna, evaṃ sikkhitabbaṃ ‘na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi, hitānukampī ca viharissāmi mettacitto, na dosantaro’ti. Evañhi te, phagguna, sikkhitabbaṃ.
‘‘තස්‌මාතිහ, ඵග්‌ගුන, තව චෙපි කොචි පාණිනා පහාරං දදෙය්‍ය, ලෙඩ්‌ඩුනා පහාරං දදෙය්‍ය, දණ්‌ඩෙන පහාරං දදෙය්‍ය, සත්‌ථෙන පහාරං දදෙය්‍ය, තත්‍රාපි ත්‌වං, ඵග්‌ගුන, යෙ ගෙහසිතා ඡන්‌දා යෙ ගෙහසිතා විතක්‌කා තෙ පජහෙය්‍යාසි. තත්‍රාපි තෙ, ඵග්‌ගුන, එවං සික්‌ඛිතබ්‌බං ‘න චෙව මෙ චිත්‌තං විපරිණතං භවිස්‌සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්‌ඡාරෙස්‌සාමි, හිතානුකම්‌පී ච විහරිස්‌සාමි මෙත්‌තචිත්‌තො, න දොසන්‌තරො’ති. එවඤ්‌හි තෙ, ඵග්‌ගුන, සික්‌ඛිතබ්‌බ’’න්‌ති.
‘‘Tasmātiha, phagguna, tava cepi koci pāṇinā pahāraṃ dadeyya, leḍḍunā pahāraṃ dadeyya, daṇḍena pahāraṃ dadeyya, satthena pahāraṃ dadeyya, tatrāpi tvaṃ, phagguna, ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi. Tatrāpi te, phagguna, evaṃ sikkhitabbaṃ ‘na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi, hitānukampī ca viharissāmi mettacitto, na dosantaro’ti. Evañhi te, phagguna, sikkhitabba’’nti.
225. අථ ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘ආරාධයිංසු වත මෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූ එකං සමයං චිත්‌තං. ඉධාහං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසිං – අහං ඛො, භික්‌ඛවෙ, එකාසනභොජනං භුඤ්‌ජාමි. එකාසනභොජනං ඛො අහං, භික්‌ඛවෙ, භුඤ්‌ජමානො අප්‌පාබාධතඤ්‌ච සඤ්‌ජානාමි අප්‌පාතඞ්‌කතඤ්‌ච ලහුට්‌ඨානඤ්‌ච බලඤ්‌ච ඵාසුවිහාරඤ්‌ච. එථ තුම්‌හෙපි, භික්‌ඛවෙ, එකාසනභොජනං භුඤ්‌ජථ. එකාසනභොජනං ඛො, භික්‌ඛවෙ, තුම්‌හෙපි භුඤ්‌ජමානා අප්‌පාබාධතඤ්‌ච සඤ්‌ජානිස්‌සථ අප්‌පාතඞ්‌කතඤ්‌ච ලහුට්‌ඨානඤ්‌ච බලඤ්‌ච ඵාසුවිහාරඤ්‌චාති. න මෙ, භික්‌ඛවෙ, තෙසු භික්‌ඛූසු අනුසාසනී කරණීයා අහොසි; සතුප්‌පාදකරණීයමෙව මෙ, භික්‌ඛවෙ, තෙසු භික්‌ඛූසු අහොසි.
225. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘ārādhayiṃsu vata me, bhikkhave, bhikkhū ekaṃ samayaṃ cittaṃ. Idhāhaṃ, bhikkhave, bhikkhū āmantesiṃ – ahaṃ kho, bhikkhave, ekāsanabhojanaṃ bhuñjāmi. Ekāsanabhojanaṃ kho ahaṃ, bhikkhave, bhuñjamāno appābādhatañca sañjānāmi appātaṅkatañca lahuṭṭhānañca balañca phāsuvihārañca. Etha tumhepi, bhikkhave, ekāsanabhojanaṃ bhuñjatha. Ekāsanabhojanaṃ kho, bhikkhave, tumhepi bhuñjamānā appābādhatañca sañjānissatha appātaṅkatañca lahuṭṭhānañca balañca phāsuvihārañcāti. Na me, bhikkhave, tesu bhikkhūsu anusāsanī karaṇīyā ahosi; satuppādakaraṇīyameva me, bhikkhave, tesu bhikkhūsu ahosi.
‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, සුභූමියං චතුමහාපථෙ ආජඤ්‌ඤරථො යුත්‌තො අස්‌ස ඨිතො ඔධස්‌තපතොදො. තමෙනං දක්‌ඛො යොග්‌ගාචරියො අස්‌සදම්‌මසාරථි අභිරුහිත්‌වා, වාමෙන හත්‌ථෙන රස්‌මියො ගහෙත්‌වා, දක්‌ඛිණෙන හත්‌ථෙන පතොදං ගහෙත්‌වා, යෙනිච්‌ඡකං යදිච්‌ඡකං සාරෙය්‍යපි පච්‌චාසාරෙය්‍යපි. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, න මෙ තෙසු භික්‌ඛූසු අනුසාසනී කරණීයා අහොසි, සතුප්‌පාදකරණීයමෙව මෙ, භික්‌ඛවෙ, තෙසු භික්‌ඛූසු අහොසි. තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, තුම්‌හෙපි අකුසලං පජහථ, කුසලෙසු ධම්‌මෙසු ආයොගං කරොථ. එවඤ්‌හි තුම්‌හෙපි ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ වුද්‌ධිං විරූළ්‌හිං වෙපුල්‌ලං ආපජ්‌ජිස්‌සථ.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, subhūmiyaṃ catumahāpathe ājaññaratho yutto assa ṭhito odhastapatodo. Tamenaṃ dakkho yoggācariyo assadammasārathi abhiruhitvā, vāmena hatthena rasmiyo gahetvā, dakkhiṇena hatthena patodaṃ gahetvā, yenicchakaṃ yadicchakaṃ sāreyyapi paccāsāreyyapi. Evameva kho, bhikkhave, na me tesu bhikkhūsu anusāsanī karaṇīyā ahosi, satuppādakaraṇīyameva me, bhikkhave, tesu bhikkhūsu ahosi. Tasmātiha, bhikkhave, tumhepi akusalaṃ pajahatha, kusalesu dhammesu āyogaṃ karotha. Evañhi tumhepi imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatha.
‘‘සෙය්‍යථාපි , භික්‌ඛවෙ, ගාමස්‌ස වා නිගමස්‌ස වා අවිදූරෙ මහන්‌තං සාලවනං. තඤ්‌චස්‌ස එළණ්‌ඩෙහි සඤ්‌ඡන්‌නං. තස්‌ස කොචිදෙව පුරිසො උප්‌පජ්‌ජෙය්‍ය අත්‌ථකාමො හිතකාමො යොගක්‌ඛෙමකාමො. සො යා තා සාලලට්‌ඨියො කුටිලා ඔජාපහරණියො 3 තා ඡෙත්‌වා 4 බහිද්‌ධා නීහරෙය්‍ය, අන්‌තොවනං සුවිසොධිතං විසොධෙය්‍ය. යා පන තා සාලලට්‌ඨියො උජුකා සුජාතා තා සම්‌මා පරිහරෙය්‍ය. එවඤ්‌හෙතං, භික්‌ඛවෙ, සාලවනං අපරෙන සමයෙන වුද්‌ධිං විරූළ්‌හිං වෙපුල්‌ලං ආපජ්‌ජෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, තුම්‌හෙපි අකුසලං පජහථ, කුසලෙසු ධම්‌මෙසු ආයොගං කරොථ. එවඤ්‌හි තුම්‌හෙපි ඉමස්‌මිං ධම්‌මවිනයෙ වුද්‌ධිං විරූළ්‌හිං වෙපුල්‌ලං ආපජ්‌ජිස්‌සථ.
‘‘Seyyathāpi , bhikkhave, gāmassa vā nigamassa vā avidūre mahantaṃ sālavanaṃ. Tañcassa eḷaṇḍehi sañchannaṃ. Tassa kocideva puriso uppajjeyya atthakāmo hitakāmo yogakkhemakāmo. So yā tā sālalaṭṭhiyo kuṭilā ojāpaharaṇiyo 5 tā chetvā 6 bahiddhā nīhareyya, antovanaṃ suvisodhitaṃ visodheyya. Yā pana tā sālalaṭṭhiyo ujukā sujātā tā sammā parihareyya. Evañhetaṃ, bhikkhave, sālavanaṃ aparena samayena vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya. Evameva kho, bhikkhave, tumhepi akusalaṃ pajahatha, kusalesu dhammesu āyogaṃ karotha. Evañhi tumhepi imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatha.
226. ‘‘භූතපුබ්‌බං, භික්‌ඛවෙ, ඉමිස්‌සායෙව සාවත්‌ථියා වෙදෙහිකා නාම ගහපතානී අහොසි. වෙදෙහිකාය, භික්‌ඛවෙ, ගහපතානියා එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘සොරතා වෙදෙහිකා ගහපතානී, නිවාතා වෙදෙහිකා ගහපතානී, උපසන්‌තා වෙදෙහිකා ගහපතානී’ති. වෙදෙහිකාය ඛො පන, භික්‌ඛවෙ, ගහපතානියා කාළී නාම දාසී අහොසි දක්‌ඛා අනලසා සුසංවිහිතකම්‌මන්‌තා.
226. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, imissāyeva sāvatthiyā vedehikā nāma gahapatānī ahosi. Vedehikāya, bhikkhave, gahapatāniyā evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘soratā vedehikā gahapatānī, nivātā vedehikā gahapatānī, upasantā vedehikā gahapatānī’ti. Vedehikāya kho pana, bhikkhave, gahapatāniyā kāḷī nāma dāsī ahosi dakkhā analasā susaṃvihitakammantā.
‘‘අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, කාළියා දාසියා එතදහොසි – ‘මය්‌හං ඛො අය්‍යාය එවං කල්‍යාණො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො – ‘‘සොරතා වෙදෙහිකා ගහපතානී, නිවාතා වෙදෙහිකා ගහපතානී, උපසන්‌තා වෙදෙහිකා ගහපතානී’’ති. කිං නු ඛො මෙ අය්‍යා සන්‌තංයෙව නු ඛො අජ්‌ඣත්‌තං කොපං න පාතුකරොති උදාහු අසන්‌තං උදාහු මය්‌හමෙවෙතෙ 7 කම්‌මන්‌තා සුසංවිහිතා යෙන මෙ අය්‍යා සන්‌තංයෙව අජ්‌ඣත්‌තං කොපං න පාතුකරොති, නො අසන්‌තං? යංනූනාහං අය්‍යං වීමංසෙය්‍ය’න්‌ති. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, කාළී දාසී දිවා උට්‌ඨාසි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, වෙදෙහිකා ගහපතානී කාළිං දාසිං එතදවොච – ‘හෙ ජෙ කාළී’ති. ‘කිං, අය්‍යෙ’ති? ‘කිං, ජෙ, දිවා උට්‌ඨාසී’ති? ‘න ඛ්‌වය්‍යෙ 8, කිඤ්‌චී’ති. ‘නො වත රෙ කිඤ්‌චි, පාපි දාසි 9, දිවා උට්‌ඨාසී’ති කුපිතා අනත්‌තමනා භාකුටිං 10 අකාසි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, කාළියා දාසියා එතදහොසි – ‘සන්‌තංයෙව ඛො මෙ අය්‍යා අජ්‌ඣත්‌තං කොපං න පාතුකරොති, නො අසන්‌තං; මය්‌හමෙවෙතෙ කම්‌මන්‌තා සුසංවිහිතා, යෙන මෙ අය්‍යා සන්‌තංයෙව අජ්‌ඣත්‌තං කොපං න පාතුකරොති, නො අසන්‌තං. යංනූනාහං භිය්‍යොසොමත්‌තාය අය්‍යං වීමංසෙය්‍ය’’’න්‌ති.
‘‘Atha kho, bhikkhave, kāḷiyā dāsiyā etadahosi – ‘mayhaṃ kho ayyāya evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘‘soratā vedehikā gahapatānī, nivātā vedehikā gahapatānī, upasantā vedehikā gahapatānī’’ti. Kiṃ nu kho me ayyā santaṃyeva nu kho ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti udāhu asantaṃ udāhu mayhamevete 11 kammantā susaṃvihitā yena me ayyā santaṃyeva ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ? Yaṃnūnāhaṃ ayyaṃ vīmaṃseyya’nti. Atha kho, bhikkhave, kāḷī dāsī divā uṭṭhāsi. Atha kho, bhikkhave, vedehikā gahapatānī kāḷiṃ dāsiṃ etadavoca – ‘he je kāḷī’ti. ‘Kiṃ, ayye’ti? ‘Kiṃ, je, divā uṭṭhāsī’ti? ‘Na khvayye 12, kiñcī’ti. ‘No vata re kiñci, pāpi dāsi 13, divā uṭṭhāsī’ti kupitā anattamanā bhākuṭiṃ 14 akāsi. Atha kho, bhikkhave, kāḷiyā dāsiyā etadahosi – ‘santaṃyeva kho me ayyā ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ; mayhamevete kammantā susaṃvihitā, yena me ayyā santaṃyeva ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ. Yaṃnūnāhaṃ bhiyyosomattāya ayyaṃ vīmaṃseyya’’’nti.
‘‘අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, කාළී දාසී දිවාතරංයෙව උට්‌ඨාසි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, වෙදෙහිකා ගහපතානී කාළිං දාසිං එතදවොච – ‘හෙ ජෙ, කාළී’ති. ‘කිං, අය්‍යෙ’ති? ‘කිං, ජෙ, දිවාතරං උට්‌ඨාසී’ති? ‘න ඛ්‌වය්‍යෙ, කිඤ්‌චී’ති. ‘නො වත රෙ කිඤ්‌චි, පාපි දාසි, දිවාතරං උට්‌ඨාසී’ති කුපිතා අනත්‌තමනා අනත්‌තමනවාචං නිච්‌ඡාරෙසි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, කාළියා දාසියා එතදහොසි – ‘සන්‌තංයෙව ඛො මෙ අය්‍යා අජ්‌ඣත්‌තං කොපං න පාතුකරොති, නො අසන්‌තං. මය්‌හමෙවෙතෙ කම්‌මන්‌තා සුසංවිහිතා, යෙන මෙ අය්‍යා සන්‌තංයෙව අජ්‌ඣත්‌තං කොපං න පාතුකරොති, නො අසන්‌තං. යංනූනාහං භිය්‍යොසොමත්‌තාය අය්‍යං වීමංසෙය්‍ය’න්‌ති.
‘‘Atha kho, bhikkhave, kāḷī dāsī divātaraṃyeva uṭṭhāsi. Atha kho, bhikkhave, vedehikā gahapatānī kāḷiṃ dāsiṃ etadavoca – ‘he je, kāḷī’ti. ‘Kiṃ, ayye’ti? ‘Kiṃ, je, divātaraṃ uṭṭhāsī’ti? ‘Na khvayye, kiñcī’ti. ‘No vata re kiñci, pāpi dāsi, divātaraṃ uṭṭhāsī’ti kupitā anattamanā anattamanavācaṃ nicchāresi. Atha kho, bhikkhave, kāḷiyā dāsiyā etadahosi – ‘santaṃyeva kho me ayyā ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ. Mayhamevete kammantā susaṃvihitā, yena me ayyā santaṃyeva ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti, no asantaṃ. Yaṃnūnāhaṃ bhiyyosomattāya ayyaṃ vīmaṃseyya’nti.
‘‘අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, කාළී දාසී දිවාතරංයෙව උට්‌ඨාසි. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, වෙදෙහිකා ගහපතානී කාළිං දාසිං එතදවොච – ‘හෙ ජෙ, කාළී’ති. ‘කිං, අය්‍යෙ’ති? ‘කිං, ජෙ, දිවා උට්‌ඨාසී’ති? ‘න ඛ්‌වය්‍යෙ, කිඤ්‌චී’ති. ‘නො වත රෙ කිඤ්‌චි, පාපි දාසි, දිවා උට්‌ඨාසී’ති කුපිතා අනත්‌තමනා අග්‌ගළසූචිං ගහෙත්‌වා සීසෙ පහාරං අදාසි, සීසං වොභින්‌දි 15. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, කාළී දාසී භින්‌නෙන සීසෙන ලොහිතෙන ගලන්‌තෙන පටිවිස්‌සකානං උජ්‌ඣාපෙසි – ‘පස්‌සථය්‍යෙ, සොරතාය කම්‌මං; පස්‌සථය්‍යෙ, නිවාතාය කම්‌මං, පස්‌සථය්‍යෙ, උපසන්‌තාය කම්‌මං! කථඤ්‌හි නාම එකදාසිකාය දිවා උට්‌ඨාසීති කුපිතා අනත්‌තමනා අග්‌ගළසූචිං ගහෙත්‌වා සීසෙ පහාරං දස්‌සති, සීසං වොභින්‌දිස්‌සතී’ති.
‘‘Atha kho, bhikkhave, kāḷī dāsī divātaraṃyeva uṭṭhāsi. Atha kho, bhikkhave, vedehikā gahapatānī kāḷiṃ dāsiṃ etadavoca – ‘he je, kāḷī’ti. ‘Kiṃ, ayye’ti? ‘Kiṃ, je, divā uṭṭhāsī’ti? ‘Na khvayye, kiñcī’ti. ‘No vata re kiñci, pāpi dāsi, divā uṭṭhāsī’ti kupitā anattamanā aggaḷasūciṃ gahetvā sīse pahāraṃ adāsi, sīsaṃ vobhindi 16. Atha kho, bhikkhave, kāḷī dāsī bhinnena sīsena lohitena galantena paṭivissakānaṃ ujjhāpesi – ‘passathayye, soratāya kammaṃ; passathayye, nivātāya kammaṃ, passathayye, upasantāya kammaṃ! Kathañhi nāma ekadāsikāya divā uṭṭhāsīti kupitā anattamanā aggaḷasūciṃ gahetvā sīse pahāraṃ dassati, sīsaṃ vobhindissatī’ti.
‘‘අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, වෙදෙහිකාය ගහපතානියා අපරෙන සමයෙන එවං පාපකො කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගච්‌ඡි – ‘චණ්‌ඩී වෙදෙහිකා ගහපතානී, අනිවාතා වෙදෙහිකා ගහපතානී, අනුපසන්‌තා වෙදෙහිකා ගහපතානී’ති.
‘‘Atha kho, bhikkhave, vedehikāya gahapatāniyā aparena samayena evaṃ pāpako kittisaddo abbhuggacchi – ‘caṇḍī vedehikā gahapatānī, anivātā vedehikā gahapatānī, anupasantā vedehikā gahapatānī’ti.
‘‘එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, ඉධෙකච්‌චො භික්‌ඛු තාවදෙව සොරතසොරතො හොති නිවාතනිවාතො හොති උපසන්‌තූපසන්‌තො හොති යාව න අමනාපා වචනපථා ඵුසන්‌ති. යතො ච, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුං අමනාපා වචනපථා ඵුසන්‌ති, අථ භික්‌ඛු ‘සොරතො’ති වෙදිතබ්‌බො, ‘නිවාතො’ති වෙදිතබ්‌බො, ‘උපසන්‌තො’ති වෙදිතබ්‌බො. නාහං තං, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුං ‘සුවචො’ති වදාමි යො චීවරපිණ්‌ඩපාතසෙනාසනගිලානප්‌පච්‌චයභෙසජ්‌ජපරික්‌ඛාරහෙතු සුවචො හොති, සොවචස්‌සතං ආපජ්‌ජති. තං කිස්‌ස හෙතු? තඤ්‌හි සො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු චීවරපිණ්‌ඩපාතසෙනාසනගිලානප්‌පච්‌චයභෙසජ්‌ජපරික්‌ඛාරං අලභමානො න සුවචො හොති, න සොවචස්‌සතං ආපජ්‌ජති. යො ච ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ධම්‌මංයෙව සක්‌කරොන්‌තො, ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තො, ධම්‌මං මානෙන්‌තො, ධම්‌මං පූජෙන්‌තො, ධම්‌මං අපචායමානො 17 සුවචො හොති, සොවචස්‌සතං ආපජ්‌ජති, තමහං ‘සුවචො’ති වදාමි. තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, ‘ධම්‌මංයෙව සක්‌කරොන්‌තා, ධම්‌මං ගරුං කරොන්‌තා, ධම්‌මං මානෙන්‌තා, ධම්‌මං පූජෙන්‌තා, ධම්‌මං අපචායමානා සුවචා භවිස්‌සාම, සොවචස්‌සතං ආපජ්‌ජිස්‌සාමා’ති. එවඤ්‌හි වො, භික්‌ඛවෙ, සික්‌ඛිතබ්‌බං.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, idhekacco bhikkhu tāvadeva soratasorato hoti nivātanivāto hoti upasantūpasanto hoti yāva na amanāpā vacanapathā phusanti. Yato ca, bhikkhave, bhikkhuṃ amanāpā vacanapathā phusanti, atha bhikkhu ‘sorato’ti veditabbo, ‘nivāto’ti veditabbo, ‘upasanto’ti veditabbo. Nāhaṃ taṃ, bhikkhave, bhikkhuṃ ‘suvaco’ti vadāmi yo cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārahetu suvaco hoti, sovacassataṃ āpajjati. Taṃ kissa hetu? Tañhi so, bhikkhave, bhikkhu cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ alabhamāno na suvaco hoti, na sovacassataṃ āpajjati. Yo ca kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃyeva sakkaronto, dhammaṃ garuṃ karonto, dhammaṃ mānento, dhammaṃ pūjento, dhammaṃ apacāyamāno 18 suvaco hoti, sovacassataṃ āpajjati, tamahaṃ ‘suvaco’ti vadāmi. Tasmātiha, bhikkhave, ‘dhammaṃyeva sakkarontā, dhammaṃ garuṃ karontā, dhammaṃ mānentā, dhammaṃ pūjentā, dhammaṃ apacāyamānā suvacā bhavissāma, sovacassataṃ āpajjissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
227. ‘‘පඤ්‌චිමෙ, භික්‌ඛවෙ, වචනපථා යෙහි වො පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං – කාලෙන වා අකාලෙන වා; භූතෙන වා අභූතෙන වා; සණ්‌හෙන වා ඵරුසෙන වා; අත්‌ථසංහිතෙන වා අනත්‌ථසංහිතෙන වා; මෙත්‌තචිත්‌තා වා දොසන්‌තරා වා. කාලෙන වා, භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං අකාලෙන වා; භූතෙන වා, භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං අභූතෙන වා; සණ්‌හෙන වා, භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං ඵරුසෙන වා; අත්‌ථසංහිතෙන වා, භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං අනත්‌ථසංහිතෙන වා ; මෙත්‌තචිත්‌තා වා, භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං දොසන්‌තරා වා. තත්‍රාපි වො, භික්‌ඛවෙ, එවං සික්‌ඛිතබ්‌බං – ‘න චෙව නො චිත්‌තං විපරිණතං භවිස්‌සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්‌ඡාරෙස්‌සාම, හිතානුකම්‌පී ච විහරිස්‌සාම මෙත්‌තචිත්‌තා, න දොසන්‌තරා. තඤ්‌ච පුග්‌ගලං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා ඵරිත්‌වා විහරිස්‌සාම, තදාරම්‌මණඤ්‌ච සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චිත්‌තෙන විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන 19 ඵරිත්‌වා විහරිස්‌සාමා’ති. එවඤ්‌හි වො, භික්‌ඛවෙ, සික්‌ඛිතබ්‌බං.
227. ‘‘Pañcime, bhikkhave, vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ – kālena vā akālena vā; bhūtena vā abhūtena vā; saṇhena vā pharusena vā; atthasaṃhitena vā anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā dosantarā vā. Kālena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ akālena vā; bhūtena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ abhūtena vā; saṇhena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ pharusena vā; atthasaṃhitena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ anatthasaṃhitena vā ; mettacittā vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ dosantarā vā. Tatrāpi vo, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma, hitānukampī ca viharissāma mettacittā, na dosantarā. Tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma, tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cittena vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena 20 pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
228. ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය කුදාලපිටකං 21 ආදාය. සො එවං වදෙය්‍ය – ‘අහං ඉමං මහාපථවිං අපථවිං කරිස්‌සාමී’ති . සො තත්‍ර තත්‍ර විඛණෙය්‍ය 22, තත්‍ර තත්‍ර විකිරෙය්‍ය, තත්‍ර තත්‍ර ඔට්‌ඨුභෙය්‍ය, තත්‍ර තත්‍ර ඔමුත්‌තෙය්‍ය – ‘අපථවී භවසි, අපථවී භවසී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, අපි නු සො පුරිසො ඉමං මහාපථවිං අපථවිං කරෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අයඤ්‌හි, භන්‌තෙ, මහාපථවී ගම්‌භීරා අප්‌පමෙය්‍යා. සා න සුකරා අපථවී කාතුං; යාවදෙව ච පන සො පුරිසො කිලමථස්‌ස විඝාතස්‌ස භාගී අස්‌සා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, පඤ්‌චිමෙ වචනපථා යෙහි වො පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං – කාලෙන වා අකාලෙන වා; භූතෙන වා අභූතෙන වා; සණ්‌හෙන වා ඵරුසෙන වා; අත්‌ථසංහිතෙන වා අනත්‌ථසංහිතෙන වා; මෙත්‌තචිත්‌තා වා දොසන්‌තරා වා. කාලෙන වා , භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං අකාලෙන වා; භූතෙන වා භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං අභූතෙන වා; සණ්‌හෙන වා, භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං ඵරුසෙන වා; අත්‌ථසංහිතෙන වා, භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං අනත්‌ථසංහිතෙන වා; මෙත්‌තචිත්‌තා වා, භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං දොසන්‌තරා වා. තත්‍රාපි වො, භික්‌ඛවෙ, එවං සික්‌ඛිතබ්‌බං – ‘න චෙව නො චිත්‌තං විපරිණතං භවිස්‌සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්‌ඡාරෙස්‌සාම, හිතානුකම්‌පී ච විහරිස්‌සාම මෙත්‌තචිත්‌තා න දොසන්‌තරා. තඤ්‌ච පුග්‌ගලං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා ඵරිත්‌වා විහරිස්‌සාම, තදාරම්‌මණඤ්‌ච සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං පථවිසමෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහරිස්‌සාමා’ති. එවඤ්‌හි වො, භික්‌ඛවෙ, සික්‌ඛිතබ්‌බං.
228. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso āgaccheyya kudālapiṭakaṃ 23 ādāya. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imaṃ mahāpathaviṃ apathaviṃ karissāmī’ti . So tatra tatra vikhaṇeyya 24, tatra tatra vikireyya, tatra tatra oṭṭhubheyya, tatra tatra omutteyya – ‘apathavī bhavasi, apathavī bhavasī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso imaṃ mahāpathaviṃ apathaviṃ kareyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Ayañhi, bhante, mahāpathavī gambhīrā appameyyā. Sā na sukarā apathavī kātuṃ; yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ – kālena vā akālena vā; bhūtena vā abhūtena vā; saṇhena vā pharusena vā; atthasaṃhitena vā anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā dosantarā vā. Kālena vā , bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ akālena vā; bhūtena vā bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ abhūtena vā; saṇhena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ pharusena vā; atthasaṃhitena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ dosantarā vā. Tatrāpi vo, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma, hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā. Tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma, tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ pathavisamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
229. ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය ලාඛං වා හලිද්‌දිං වා නීලං වා මඤ්‌ජිට්‌ඨං වා ආදාය. සො එවං වදෙය්‍ය – ‘අහං ඉමස්‌මිං ආකාසෙ රූපං ලිඛිස්‌සාමි, රූපපාතුභාවං කරිස්‌සාමී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, අපි නු සො පුරිසො ඉමස්‌මිං ආකාසෙ රූපං ලිඛෙය්‍ය, රූපපාතුභාවං කරෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අයඤ්‌හි, භන්‌තෙ, ආකාසො අරූපී අනිදස්‌සනො. තත්‌ථ න සුකරං රූපං ලිඛිතුං, රූපපාතුභාවං කාතුං; යාවදෙව ච පන සො පුරිසො කිලමථස්‌ස විඝාතස්‌ස භාගී අස්‌සා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, පඤ්‌චිමෙ වචනපථා යෙහි වො පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං කාලෙන වා අකාලෙන වා …පෙ.… ‘න චෙව… තදාරම්‌මණඤ්‌ච සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං ආකාසසමෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහරිස්‌සාමා’ති. එවඤ්‌හි වො, භික්‌ඛවෙ, සික්‌ඛිතබ්‌බං.
229. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso āgaccheyya lākhaṃ vā haliddiṃ vā nīlaṃ vā mañjiṭṭhaṃ vā ādāya. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imasmiṃ ākāse rūpaṃ likhissāmi, rūpapātubhāvaṃ karissāmī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso imasmiṃ ākāse rūpaṃ likheyya, rūpapātubhāvaṃ kareyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Ayañhi, bhante, ākāso arūpī anidassano. Tattha na sukaraṃ rūpaṃ likhituṃ, rūpapātubhāvaṃ kātuṃ; yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā …pe… ‘na ceva… tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ ākāsasamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
230. ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය ආදිත්‌තං තිණුක්‌කං ආදාය. සො එවං වදෙය්‍ය – ‘අහං ඉමාය ආදිත්‌තාය තිණුක්‌කාය ගඞ්‌ගං නදිං සන්‌තාපෙස්‌සාමි සංපරිතාපෙස්‌සාමී’ති. තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, අපි නු සො පුරිසො ආදිත්‌තාය තිණුක්‌කාය ගඞ්‌ගං නදිං සන්‌තාපෙය්‍ය සංපරිතාපෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘ගඞ්‌ගා හි, භන්‌තෙ, නදී ගම්‌භීරා අප්‌පමෙය්‍යා. සා න සුකරා ආදිත්‌තාය තිණුක්‌කාය සන්‌තාපෙතුං සංපරිතාපෙතුං; යාවදෙව ච පන සො පුරිසො කිලමථස්‌ස විඝාතස්‌ස භාගී අස්‌සා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, පඤ්‌චිමෙ වචනපථා යෙහි වො පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං කාලෙන වා අකාලෙන වා…පෙ.… ‘න චෙව… තදාරම්‌මණඤ්‌ච සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං ගඞ්‌ගාසමෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහරිස්‌සාමා’’ති. එවඤ්‌හි වො, භික්‌ඛවෙ, සික්‌ඛිතබ්‌බං.
230. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso āgaccheyya ādittaṃ tiṇukkaṃ ādāya. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imāya ādittāya tiṇukkāya gaṅgaṃ nadiṃ santāpessāmi saṃparitāpessāmī’ti. Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso ādittāya tiṇukkāya gaṅgaṃ nadiṃ santāpeyya saṃparitāpeyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Gaṅgā hi, bhante, nadī gambhīrā appameyyā. Sā na sukarā ādittāya tiṇukkāya santāpetuṃ saṃparitāpetuṃ; yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā…pe… ‘na ceva… tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ gaṅgāsamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
231. ‘‘සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, බිළාරභස්‌තා මද්‌දිතා සුමද්‌දිතා සුපරිමද්‌දිතා, මුදුකා තූලිනී ඡින්‌නසස්‌සරා ඡින්‌නභබ්‌භරා. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය කට්‌ඨං වා කථලං 25 වා ආදාය. සො එවං වදෙය්‍ය – ‘අහං ඉමං බිළාරභස්‌තං මද්‌දිතං සුමද්‌දිතං සුපරිමද්‌දිතං, මුදුකං තූලිනිං, ඡින්‌නසස්‌සරං ඡින්‌නභබ්‌භරං කට්‌ඨෙන වා කථලෙන වා සරසරං කරිස්‌සාමි භරභරං කරිස්‌සාමී’ති . තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, අපි නු සො පුරිසො අමුං බිළාරභස්‌තං මද්‌දිතං සුමද්‌දිතං සුපරිමද්‌දිතං, මුදුකං තූලිනිං, ඡින්‌නසස්‌සරං ඡින්‌නභබ්‌භරං කට්‌ඨෙන වා කථලෙන වා සරසරං කරෙය්‍ය, භරභරං කරෙය්‍යා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තං කිස්‌ස හෙතු’’? ‘‘අමු හි, භන්‌තෙ, බිළාරභස්‌තා මද්‌දිතා සුමද්‌දිතා සුපරිමද්‌දිතා, මුදුකා තූලිනී, ඡින්‌නසස්‌සරා ඡින්‌නභබ්‌භරා. සා න සුකරා කට්‌ඨෙන වා කථලෙන වා සරසරං කාතුං භරභරං කාතුං; යාවදෙව ච පන සො පුරිසො කිලමථස්‌ස විඝාතස්‌ස භාගී අස්‌සා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, පඤ්‌චිමෙ වචනපථා යෙහි වො පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං කාලෙන වා අකාලෙන වා; භූතෙන වා අභූතෙන වා; සණ්‌හෙන වා ඵරුසෙන වා; අත්‌ථසංහිතෙන වා අනත්‌ථසංහිතෙන වා; මෙත්‌තචිත්‌තා වා දොසන්‌තරා වා. කාලෙන වා භික්‌ඛවෙ පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං අකාලෙන වා; භූතෙන වා, භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං අභූතෙන වා; සණ්‌හෙන වා, භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං ඵරුසෙන වා; අත්‌ථසංහිතෙන වා, භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං අනත්‌ථසංහිතෙන වා; මෙත්‌තචිත්‌තා වා, භික්‌ඛවෙ, පරෙ වදමානා වදෙය්‍යුං දොසන්‌තරා වා. තත්‍රාපි වො, භික්‌ඛවෙ, එවං සික්‌ඛිතබ්‌බං – ‘න චෙව නො චිත්‌තං විපරිණතං භවිස්‌සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්‌ඡාරෙස්‌සාම හිතානුකම්‌පී ච විහරිස්‌සාම මෙත්‌තචිත්‌තා න දොසන්‌තරා. තඤ්‌ච පුග්‌ගලං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා ඵරිත්‌වා විහරිස්‌සාම, තදාරම්‌මණඤ්‌ච සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං බිළාරභස්‌තාසමෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහරිස්‌සාමා’ති. එවඤ්‌හි වො, භික්‌ඛවෙ, සික්‌ඛිතබ්‌බං.
231. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, biḷārabhastā madditā sumadditā suparimadditā, mudukā tūlinī chinnasassarā chinnabhabbharā. Atha puriso āgaccheyya kaṭṭhaṃ vā kathalaṃ 26 vā ādāya. So evaṃ vadeyya – ‘ahaṃ imaṃ biḷārabhastaṃ madditaṃ sumadditaṃ suparimadditaṃ, mudukaṃ tūliniṃ, chinnasassaraṃ chinnabhabbharaṃ kaṭṭhena vā kathalena vā sarasaraṃ karissāmi bharabharaṃ karissāmī’ti . Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu so puriso amuṃ biḷārabhastaṃ madditaṃ sumadditaṃ suparimadditaṃ, mudukaṃ tūliniṃ, chinnasassaraṃ chinnabhabbharaṃ kaṭṭhena vā kathalena vā sarasaraṃ kareyya, bharabharaṃ kareyyā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Amu hi, bhante, biḷārabhastā madditā sumadditā suparimadditā, mudukā tūlinī, chinnasassarā chinnabhabbharā. Sā na sukarā kaṭṭhena vā kathalena vā sarasaraṃ kātuṃ bharabharaṃ kātuṃ; yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti. ‘‘Evameva kho, bhikkhave, pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā; bhūtena vā abhūtena vā; saṇhena vā pharusena vā; atthasaṃhitena vā anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā dosantarā vā. Kālena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ akālena vā; bhūtena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ abhūtena vā; saṇhena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ pharusena vā; atthasaṃhitena vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ anatthasaṃhitena vā; mettacittā vā, bhikkhave, pare vadamānā vadeyyuṃ dosantarā vā. Tatrāpi vo, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā. Tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma, tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ biḷārabhastāsamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
232. ‘‘උභතොදණ්‌ඩකෙන චෙපි, භික්‌ඛවෙ, කකචෙන චොරා ඔචරකා අඞ්‌ගමඞ්‌ගානි ඔකන්‌තෙය්‍යුං, තත්‍රාපි යො මනො පදූසෙය්‍ය, න මෙ සො තෙන සාසනකරො. තත්‍රාපි වො, භික්‌ඛවෙ , එවං සික්‌ඛිතබ්‌බං – ‘න චෙව නො චිත්‌තං විපරිණතං භවිස්‌සති, න ච පාපිකං වාචං නිච්‌ඡාරෙස්‌සාම, හිතානුකම්‌පී ච විහරිස්‌සාම මෙත්‌තචිත්‌තා න දොසන්‌තරා. තඤ්‌ච පුග්‌ගලං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා ඵරිත්‌වා විහරිස්‌සාම තදාරම්‌මණඤ්‌ච සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා විපුලෙන මහග්‌ගතෙන අප්‌පමාණෙන අවෙරෙන අබ්‍යාබජ්‌ඣෙන ඵරිත්‌වා විහරිස්‌සාමා’ති. එවඤ්‌හි වො, භික්‌ඛවෙ, සික්‌ඛිතබ්‌බං.
232. ‘‘Ubhatodaṇḍakena cepi, bhikkhave, kakacena corā ocarakā aṅgamaṅgāni okanteyyuṃ, tatrāpi yo mano padūseyya, na me so tena sāsanakaro. Tatrāpi vo, bhikkhave , evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati, na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma, hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā. Tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharissāmā’ti. Evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
233. ‘‘ඉමඤ්‌ච 27 තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, කකචූපමං ඔවාදං අභික්‌ඛණං මනසි කරෙය්‍යාථ. පස්‌සථ නො තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, තං වචනපථං, අණුං වා ථූලං වා, යං තුම්‌හෙ නාධිවාසෙය්‍යාථා’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘තස්‌මාතිහ, භික්‌ඛවෙ, ඉමං කකචූපමං ඔවාදං අභික්‌ඛණං මනසිකරොථ. තං වො භවිස්‌සති දීඝරත්‌තං හිතාය සුඛායා’’ති.
233. ‘‘Imañca 28 tumhe, bhikkhave, kakacūpamaṃ ovādaṃ abhikkhaṇaṃ manasi kareyyātha. Passatha no tumhe, bhikkhave, taṃ vacanapathaṃ, aṇuṃ vā thūlaṃ vā, yaṃ tumhe nādhivāseyyāthā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Tasmātiha, bhikkhave, imaṃ kakacūpamaṃ ovādaṃ abhikkhaṇaṃ manasikarotha. Taṃ vo bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
කකචූපමසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං පඨමං.
Kakacūpamasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 1. කකචූපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Kakacūpamasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 1. කකචූපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Kakacūpamasuttavaṇṇanā
