| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
මූලපණ්‌ණාස-අට්‌ඨකථා
Mūlapaṇṇāsa-aṭṭhakathā
(දුතියො භාගො)
(Dutiyo bhāgo)
3. ඔපම්‌මවග්‌ගො
3. Opammavaggo
1. කකචූපමසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Kakacūpamasuttavaṇṇanā
222. එවං මෙ සුතන්‌ති කකචූපමසුත්‌තං. තත්‌ථ මොළියඵග්‌ගුනොති මොළීති චූළා වුච්‌චති. යථාහ –
222.Evaṃme sutanti kakacūpamasuttaṃ. Tattha moḷiyaphaggunoti moḷīti cūḷā vuccati. Yathāha –
‘‘ඡෙත්‌වාන මොළිං වරගන්‌ධවාසිතං,
‘‘Chetvāna moḷiṃ varagandhavāsitaṃ,
වෙහායසං උක්‌ඛිපි සක්‍යපුඞ්‌ගවො;
Vehāyasaṃ ukkhipi sakyapuṅgavo;
රතනචඞ්‌කොටවරෙන වාසවො,
Ratanacaṅkoṭavarena vāsavo,
සහස්‌සනෙත්‌තො සිරසා පටිග්‌ගහී’’ති.
Sahassanetto sirasā paṭiggahī’’ti.
සා තස්‌ස ගිහිකාලෙ මහතී අහොසි, තෙනස්‌ස මොළියඵග්‌ගුනොති සඞ්‌ඛා උදපාදි. පබ්‌බජිතම්‌පි නං තෙනෙව නාමෙන සඤ්‌ජානන්‌ති. අතිවෙලන්‌ති වෙලං අතික්‌කමිත්‌වා. තත්‌ථ කාලවෙලා, සීමවෙලා, සීලවෙලාති තිවිධා වෙලා. ‘‘තායං වෙලායං ඉමං උදානං උදානෙසී’’ති (ධම්‌මපදෙ වග්‌ගානමුද්‌දානං, ගාථානමුද්‌දානං; මහාව. 1-3) අයං කාලවෙලා නාම. ‘‘ඨිතධම්‌මො වෙලං නාතිවත්‌තතී’’ති (චූළව. 384; උදා. 45; අ. නි. 8.19) අයං සීමවෙලා නාම. ‘‘වෙලාඅනතික්‌කමො සෙතුඝාතො’’ති (ධ. ස. 299-301) ච, ‘‘වෙලා චෙසා අවීතික්‌කමනට්‌ඨෙනා’’ති ච, අයං සීලවෙලා නාම. තං තිවිධම්‌පි සො අතික්‌කමියෙව. භික්‌ඛුනියො හි ඔවදිතුං කාලො නාම අත්‌ථි, සො අත්‌ථඞ්‌ගතෙපි සූරියෙ ඔවදන්‌තො තං කාලවෙලම්‌පි අතික්‌කමි. භික්‌ඛුනීනං ඔවාදෙ පමාණං නාම අත්‌ථි සීමා මරියාදා. සො උත්‌තරිඡප්‌පඤ්‌චවාචාහි ඔවදන්‌තො තං සීමවෙලම්‌පි අතික්‌කමි. කථෙන්‌තො පන දවසහගතං කත්‌වා දුට්‌ඨුල්‌ලාපත්‌තිපහොනකං කථෙති, එවං සීලවෙලම්‌පි අතික්‌කමි.
Sā tassa gihikāle mahatī ahosi, tenassa moḷiyaphaggunoti saṅkhā udapādi. Pabbajitampi naṃ teneva nāmena sañjānanti. Ativelanti velaṃ atikkamitvā. Tattha kālavelā, sīmavelā, sīlavelāti tividhā velā. ‘‘Tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesī’’ti (dhammapade vaggānamuddānaṃ, gāthānamuddānaṃ; mahāva. 1-3) ayaṃ kālavelā nāma. ‘‘Ṭhitadhammo velaṃ nātivattatī’’ti (cūḷava. 384; udā. 45; a. ni. 8.19) ayaṃ sīmavelā nāma. ‘‘Velāanatikkamo setughāto’’ti (dha. sa. 299-301) ca, ‘‘velā cesā avītikkamanaṭṭhenā’’ti ca, ayaṃ sīlavelā nāma. Taṃ tividhampi so atikkamiyeva. Bhikkhuniyo hi ovadituṃ kālo nāma atthi, so atthaṅgatepi sūriye ovadanto taṃ kālavelampi atikkami. Bhikkhunīnaṃ ovāde pamāṇaṃ nāma atthi sīmā mariyādā. So uttarichappañcavācāhi ovadanto taṃ sīmavelampi atikkami. Kathento pana davasahagataṃ katvā duṭṭhullāpattipahonakaṃ katheti, evaṃ sīlavelampi atikkami.
සංසට්‌ඨොති මිස්‌සීභූතො සමානසුඛදුක්‌ඛො හුත්‌වා. සම්‌මුඛාති පුරතො. අවණ්‌ණං භාසතීති තා පන පචනකොට්‌ටනාදීනි කරොන්‌තියො දිස්‌වා නත්‌ථි ඉමාසං අනාපත්‌ති නාම, ඉමා භික්‌ඛුනියො අනාචාරා දුබ්‌බචා පගබ්‌භාති අගුණං කථෙති. අධිකරණම්‌පි කරොතීති ඉමෙසං භික්‌ඛූනං ඉමා භික්‌ඛුනියො දිට්‌ඨකාලතො පට්‌ඨාය අක්‌ඛීනි දය්‌හන්‌ති, ඉමස්‌මිං විහාරෙ පුප්‌ඵපූජා වා ආසනධොවනපරිභණ්‌ඩකරණාදීනි වා ඉමාසං වසෙන වත්‌තන්‌ති. කුලධීතරො එතා ලජ්‌ජිනියො , තුම්‌හෙ ඉමා ඉදඤ්‌චිදඤ්‌ච වදථ, අයං නාම තුම්‌හාකං ආපත්‌ති හොති, විනයධරානං සන්‌තිකං ආගන්‌ත්‌වා විනිච්‌ඡයං මෙ දෙථාති අධිකරණං ආකඩ්‌ඪති.
Saṃsaṭṭhoti missībhūto samānasukhadukkho hutvā. Sammukhāti purato. Avaṇṇaṃ bhāsatīti tā pana pacanakoṭṭanādīni karontiyo disvā natthi imāsaṃ anāpatti nāma, imā bhikkhuniyo anācārā dubbacā pagabbhāti aguṇaṃ katheti. Adhikaraṇampi karotīti imesaṃ bhikkhūnaṃ imā bhikkhuniyo diṭṭhakālato paṭṭhāya akkhīni dayhanti, imasmiṃ vihāre pupphapūjā vā āsanadhovanaparibhaṇḍakaraṇādīni vā imāsaṃ vasena vattanti. Kuladhītaro etā lajjiniyo , tumhe imā idañcidañca vadatha, ayaṃ nāma tumhākaṃ āpatti hoti, vinayadharānaṃ santikaṃ āgantvā vinicchayaṃ me dethāti adhikaraṇaṃ ākaḍḍhati.
මොළියඵග්‌ගුනස්‌ස අවණ්‌ණං භාසතීති නත්‌ථි ඉමස්‌ස භික්‌ඛුනො අනාපත්‌ති නාම. නිච්‌චකාලං ඉමස්‌ස පරිවෙණද්‌වාරං අසුඤ්‌ඤං භික්‌ඛුනීහීති අගුණං කථෙති. අධිකරණම්‌පි කරොන්‌තීති ඉමෙසං භික්‌ඛූනං මොළියඵග්‌ගුනත්‌ථෙරස්‌ස දිට්‌ඨකාලතො පට්‌ඨාය අක්‌ඛීනි දය්‌හන්‌ති. ඉමස්‌මිං විහාරෙ අඤ්‌ඤෙසං වසනට්‌ඨානං ඔලොකෙතුම්‌පි න සක්‌කා. විහාරං ආගතභික්‌ඛුනියො ඔවාදං වා පටිසන්‌ථාරං වා උද්‌දෙසපදං වා ථෙරමෙව නිස්‌සාය ලභන්‌ති, කුලපුත්‌තකො ලජ්‌ජී කුක්‌කුච්‌චකො, එවරූපං නාම තුම්‌හෙ ඉදඤ්‌චිදඤ්‌ච වදථ, එථ විනයධරානං සන්‌තිකෙ විනිච්‌ඡයං දෙථාති අධිකරණං ආකඩ්‌ඪන්‌ති.
Moḷiyaphaggunassa avaṇṇaṃ bhāsatīti natthi imassa bhikkhuno anāpatti nāma. Niccakālaṃ imassa pariveṇadvāraṃ asuññaṃ bhikkhunīhīti aguṇaṃ katheti. Adhikaraṇampi karontīti imesaṃ bhikkhūnaṃ moḷiyaphaggunattherassa diṭṭhakālato paṭṭhāya akkhīni dayhanti. Imasmiṃ vihāre aññesaṃ vasanaṭṭhānaṃ oloketumpi na sakkā. Vihāraṃ āgatabhikkhuniyo ovādaṃ vā paṭisanthāraṃ vā uddesapadaṃ vā therameva nissāya labhanti, kulaputtako lajjī kukkuccako, evarūpaṃ nāma tumhe idañcidañca vadatha, etha vinayadharānaṃ santike vinicchayaṃ dethāti adhikaraṇaṃ ākaḍḍhanti.
සො භික්‌ඛු භගවන්‌තං එතදවොචාති නෙව පියකම්‍යතාය න භෙදාධිප්‌පායෙන, අත්‌ථකාමතාය අවොච. එකං කිරස්‌ස අහොසි – ‘‘ඉමස්‌ස භික්‌ඛුස්‌ස එවං සංසට්‌ඨස්‌ස විහරතො අයසො උප්‌පජ්‌ජිස්‌සති. සො සාසනස්‌සාපි අවණ්‌ණොයෙව. අඤ්‌ඤෙන පන කථිතො අයං න ඔරමිස්‌සති, භගවතා ධම්‌මං දෙසෙත්‌වා ඔවදිතො ඔරමිස්‌සතී’’ති තස්‌ස අත්‌ථකාමතාය භගවන්‌තං එතං, ‘‘ආයස්‌මා, භන්‌තෙ’’තිආදිවචනං අවොච.
Sobhikkhu bhagavantaṃ etadavocāti neva piyakamyatāya na bhedādhippāyena, atthakāmatāya avoca. Ekaṃ kirassa ahosi – ‘‘imassa bhikkhussa evaṃ saṃsaṭṭhassa viharato ayaso uppajjissati. So sāsanassāpi avaṇṇoyeva. Aññena pana kathito ayaṃ na oramissati, bhagavatā dhammaṃ desetvā ovadito oramissatī’’ti tassa atthakāmatāya bhagavantaṃ etaṃ, ‘‘āyasmā, bhante’’tiādivacanaṃ avoca.
223. ආමන්‌තෙහීති ජානාපෙහි. ආමන්‌තෙතීති පක්‌කොසති.
223.Āmantehīti jānāpehi. Āmantetīti pakkosati.
224. සද්‌ධාති සද්‌ධාය. තස්‌මාති යස්‌මා ත්‌වං කුලපුත්‌තො චෙව සද්‌ධාපබ්‌බජිතො ච, යස්‌මා වා තෙ එතාහි සද්‌ධිං සංසට්‌ඨස්‌ස විහරතො යෙ තා අක්‌කොසිස්‌සන්‌ති වා, පහරිස්‌සන්‌ති වා, තෙසු දොමනස්‌සං උප්‌පජ්‌ජිස්‌සති, සංසග්‌ගෙ පහීනෙ නුප්‌පජ්‌ජිස්‌සති, තස්‌මා. තත්‍රාති තස්‌මිං අවණ්‌ණභාසනෙ. ගෙහසිතාති පඤ්‌චකාමගුණනිස්‌සිතා. ඡන්‌දාති තණ්‌හාඡන්‌දාපි පටිඝඡන්‌දාපි. විපරිණතන්‌ති රත්‌තම්‌පි චිත්‌තං විපරිණතං. දුට්‌ඨම්‌පි, මූළ්‌හම්‌පි චිත්‌තං විපරිණතං. ඉධ පන තණ්‌හාඡන්‌දවසෙන රත්‌තම්‌පි වට්‌ටති, පටිඝඡන්‌දවසෙන දුට්‌ඨම්‌පි වට්‌ටති. හිතානුකම්‌පීති හිතෙන අනුකම්‌පමානො හිතෙන ඵරමානො. න දොසන්‌තරොති න දොසචිත්‌තො භවිස්‌සාමි.
224.Saddhāti saddhāya. Tasmāti yasmā tvaṃ kulaputto ceva saddhāpabbajito ca, yasmā vā te etāhi saddhiṃ saṃsaṭṭhassa viharato ye tā akkosissanti vā, paharissanti vā, tesu domanassaṃ uppajjissati, saṃsagge pahīne nuppajjissati, tasmā. Tatrāti tasmiṃ avaṇṇabhāsane. Gehasitāti pañcakāmaguṇanissitā. Chandāti taṇhāchandāpi paṭighachandāpi. Vipariṇatanti rattampi cittaṃ vipariṇataṃ. Duṭṭhampi, mūḷhampi cittaṃ vipariṇataṃ. Idha pana taṇhāchandavasena rattampi vaṭṭati, paṭighachandavasena duṭṭhampi vaṭṭati. Hitānukampīti hitena anukampamāno hitena pharamāno. Na dosantaroti na dosacitto bhavissāmi.
225. අථ ඛො භගවාති කස්‌මා ආරභි? ඵග්‌ගුනස්‌ස කිර එත්‌තකං ඔවාදං සුත්‌වාපි, ‘‘භික්‌ඛුනිසංසග්‌ගතො ඔරමිස්‌සාමි විරමිස්‌සාමී’’ති චිත්‌තම්‌පි න උප්‌පන්‌නං, භගවතා පන සද්‌ධිං පටාණී විය පටිවිරුද්‌ධො අට්‌ඨාසි, අථස්‌ස භගවතො යථා නාම ජිඝච්‌ඡිතස්‌ස භොජනෙ, පිපාසිතස්‌ස පානීයෙ, සීතෙන ඵුට්‌ඨස්‌ස උණ්‌හෙ දුක්‌ඛිතස්‌ස සුඛෙ පත්‌ථනා උප්‌පජ්‌ජති. එවමෙව ඉමං දුබ්‌බචං භික්‌ඛුං දිස්‌වා පඨමබොධියං සුබ්‌බචා භික්‌ඛූ ආපාථං ආගමිංසු. අථ තෙසං වණ්‌ණං කථෙතුකාමො හුත්‌වා ඉමං දෙසනං ආරභි.
225.Atha kho bhagavāti kasmā ārabhi? Phaggunassa kira ettakaṃ ovādaṃ sutvāpi, ‘‘bhikkhunisaṃsaggato oramissāmi viramissāmī’’ti cittampi na uppannaṃ, bhagavatā pana saddhiṃ paṭāṇī viya paṭiviruddho aṭṭhāsi, athassa bhagavato yathā nāma jighacchitassa bhojane, pipāsitassa pānīye, sītena phuṭṭhassa uṇhe dukkhitassa sukhe patthanā uppajjati. Evameva imaṃ dubbacaṃ bhikkhuṃ disvā paṭhamabodhiyaṃ subbacā bhikkhū āpāthaṃ āgamiṃsu. Atha tesaṃ vaṇṇaṃ kathetukāmo hutvā imaṃ desanaṃ ārabhi.
තත්‌ථ ආරාධයිංසූති ගණ්‌හිංසු පූරයිංසු. එකං සමයන්‌ති එකස්‌මිං සමයෙ. එකාසනභොජනන්‌ති එකං පුරෙභත්‌තභොජනං. සූරියුග්‌ගමනතො හි යාව මජ්‌ඣන්‌හිකා සත්‌තක්‌ඛත්‌තුං භුත්‌තභොජනම්‌පි ඉධ එකාසනභොජනන්‌තෙව අධිප්‌පෙතං. අප්‌පාබාධතන්‌ති නිරාබාධතං. අප්‌පාතඞ්‌කතන්‌ති නිද්‌දුක්‌ඛතං. ලහුට්‌ඨානන්‌ති සරීරස්‌ස සල්‌ලහුකං උට්‌ඨානං. බලන්‌ති කායබලං. ඵාසුවිහාරන්‌ති කායස්‌ස සුඛවිහාරං. ඉමිනා කිං කථිතං? දිවා විකාලභොජනං පජහාපිතකාලො කථිතො. භද්‌දාලිසුත්‌තෙ පන රත්‌තිං විකාලභොජනං පජහාපිතකාලො කථිතො. ඉමානි හි ද්‌වෙ භොජනානි භගවා න එකප්‌පහාරෙන පජහාපෙසි. කස්‌මා? ඉමානෙව හි ද්‌වෙ භොජනානි වට්‌ටෙ සත්‌තානං ආචිණ්‌ණානි. සන්‌ති කුලපුත්‌තා සුඛුමාලා, තෙ එකතො ද්‌වෙපි භොජනානි පජහන්‌තා කිලමන්‌ති. තස්‌මා එකතො අපජහාපෙත්‌වා එකස්‌මිං කාලෙ දිවා විකාලභොජනං, එකස්‌මිං රත්‌තිං විකාලභොජනන්‌ති විසුං පජහාපෙසි. තෙසු ඉධ දිවා විකාලභොජනං පජහාපිතකාලො කථිතො. තත්‌ථ යස්‌මා බුද්‌ධා න භයං දස්‌සෙත්‌වා තජ්‌ජෙත්‌වා පජහාපෙන්‌ති, ආනිසංසං පන දස්‌සෙත්‌වා පජහාපෙන්‌ති, එවඤ්‌හි සත්‌තා සුඛෙන පජහන්‌ති. තස්‌මා ආනිසංසං දස්‌සෙන්‌තො ඉමෙ පඤ්‌ච ගුණෙ දස්‌සෙසි. අනුසාසනී කරණීයාති පුනප්‌පුනං සාසනෙ කත්‌තබ්‌බං නාහොසි. ‘‘ඉදං කරොථ, ඉදං මා කරොථා’’ති සතුප්‌පාදකරණීයමත්‌තමෙව අහොසි. තාවත්‌තකෙනෙව තෙ කත්‌තබ්‌බං අකංසු, පහාතබ්‌බං පජහිංසු, පඨමබොධියං, භික්‌ඛවෙ, සුබ්‌බචා භික්‌ඛූ අහෙසුං අස්‌සවා ඔවාදපටිකරාති.
Tattha ārādhayiṃsūti gaṇhiṃsu pūrayiṃsu. Ekaṃ samayanti ekasmiṃ samaye. Ekāsanabhojananti ekaṃ purebhattabhojanaṃ. Sūriyuggamanato hi yāva majjhanhikā sattakkhattuṃ bhuttabhojanampi idha ekāsanabhojananteva adhippetaṃ. Appābādhatanti nirābādhataṃ. Appātaṅkatanti niddukkhataṃ. Lahuṭṭhānanti sarīrassa sallahukaṃ uṭṭhānaṃ. Balanti kāyabalaṃ. Phāsuvihāranti kāyassa sukhavihāraṃ. Iminā kiṃ kathitaṃ? Divā vikālabhojanaṃ pajahāpitakālo kathito. Bhaddālisutte pana rattiṃ vikālabhojanaṃ pajahāpitakālo kathito. Imāni hi dve bhojanāni bhagavā na ekappahārena pajahāpesi. Kasmā? Imāneva hi dve bhojanāni vaṭṭe sattānaṃ āciṇṇāni. Santi kulaputtā sukhumālā, te ekato dvepi bhojanāni pajahantā kilamanti. Tasmā ekato apajahāpetvā ekasmiṃ kāle divā vikālabhojanaṃ, ekasmiṃ rattiṃ vikālabhojananti visuṃ pajahāpesi. Tesu idha divā vikālabhojanaṃ pajahāpitakālo kathito. Tattha yasmā buddhā na bhayaṃ dassetvā tajjetvā pajahāpenti, ānisaṃsaṃ pana dassetvā pajahāpenti, evañhi sattā sukhena pajahanti. Tasmā ānisaṃsaṃ dassento ime pañca guṇe dassesi. Anusāsanī karaṇīyāti punappunaṃ sāsane kattabbaṃ nāhosi. ‘‘Idaṃ karotha, idaṃ mā karothā’’ti satuppādakaraṇīyamattameva ahosi. Tāvattakeneva te kattabbaṃ akaṃsu, pahātabbaṃ pajahiṃsu, paṭhamabodhiyaṃ, bhikkhave, subbacā bhikkhū ahesuṃ assavā ovādapaṭikarāti.
ඉදානි නෙසං සුබ්‌බචභාවදීපිකං උපමං ආහරන්‌තො සෙය්‍යථාපීතිආදිමාහ. තත්‌ථ සුභූමියන්‌ති සමභූමියං. ‘‘සුභූම්‍යං සුඛෙත්‌තෙ විහතඛාණුකෙ බීජානි පතිට්‌ඨපෙය්‍යා’’ති (දී. නි. 2.438) එත්‌ථ පන මණ්‌ඩභූමි සුභූමීති ආගතා. චතුමහාපථෙති ද්‌වින්‌නං මහාමග්‌ගානං විනිවිජ්‌ඣිත්‌වා ගතට්‌ඨානෙ. ආජඤ්‌ඤරථොති විනීතඅස්‌සරථො. ඔධස්‌තපතොදොති යථා රථං අභිරුහිත්‌වා ඨිතෙන සක්‌කා හොති ගණ්‌හිතුං, එවං ආලම්‌බනං නිස්‌සාය තිරියතො ඨපිතපතොදො. යොග්‌ගාචරියොති අස්‌සාචරියො. ස්‌වෙව අස්‌සදම්‌මෙ සාරෙතීති අස්‌සදම්‌මසාරථි. යෙනිච්‌ඡකන්‌ති යෙන යෙන මග්‌ගෙන ඉච්‌ඡති. යදිච්‌ඡකන්‌ති යං යං ගතිං ඉච්‌ඡති. සාරෙය්‍යාති උජුකං පුරතො පෙසෙය්‍ය. පච්‌චාසාරෙය්‍යාති පටිනිවත්‌තෙය්‍ය.
Idāni nesaṃ subbacabhāvadīpikaṃ upamaṃ āharanto seyyathāpītiādimāha. Tattha subhūmiyanti samabhūmiyaṃ. ‘‘Subhūmyaṃ sukhette vihatakhāṇuke bījāni patiṭṭhapeyyā’’ti (dī. ni. 2.438) ettha pana maṇḍabhūmi subhūmīti āgatā. Catumahāpatheti dvinnaṃ mahāmaggānaṃ vinivijjhitvā gataṭṭhāne. Ājaññarathoti vinītaassaratho. Odhastapatodoti yathā rathaṃ abhiruhitvā ṭhitena sakkā hoti gaṇhituṃ, evaṃ ālambanaṃ nissāya tiriyato ṭhapitapatodo. Yoggācariyoti assācariyo. Sveva assadamme sāretīti assadammasārathi. Yenicchakanti yena yena maggena icchati. Yadicchakanti yaṃ yaṃ gatiṃ icchati. Sāreyyāti ujukaṃ purato peseyya. Paccāsāreyyāti paṭinivatteyya.
එවමෙව ඛොති යථා හි සො යොග්‌ගාචරියො යෙන යෙන මග්‌ගෙන ගමනං ඉච්‌ඡති, තං තං අස්‌සා ආරුළ්‌හාව හොන්‌ති. යාය යාය ච ගතියා ඉච්‌ඡති, සා සා ගති ගහිතාව හොති. රථං පෙසෙත්‌වා අස්‌සා නෙව වාරෙතබ්‌බා න විජ්‌ඣිතබ්‌බා හොන්‌ති. කෙවලං තෙසං සමෙ භූමිභාගෙ ඛුරෙසු නිමිත්‌තං ඨපෙත්‌වා ගමනමෙව පස්‌සිතබ්‌බං හොති. එවං මය්‌හම්‌පි තෙසු භික්‌ඛූසු පුනප්‌පුනං වත්‌තබ්‌බං නාහොසි. ඉදං කරොථ ඉදං මා කරොථාති සතුප්‌පාදනමත්‌තමෙව කත්‌තබ්‌බං හොති. තෙහිපි තාවදෙව කත්‌තබ්‌බං කතමෙව හොති, අකත්‌තබ්‌බං ජහිතමෙව. තස්‌මාති යස්‌මා සුබ්‌බචා යුත්‌තයානපටිභාගා හුත්‌වා සතුප්‌පාදනමත්‌තෙනෙව පජහිංසු, තස්‌මා තුම්‌හෙපි පජහථාති අත්‌ථො. එලණ්‌ඩෙහීති එලණ්‌ඩා කිර සාලදූසනා හොන්‌ති, තස්‌මා එවමාහ. විසොධෙය්‍යාති එලණ්‌ඩෙ චෙව අඤ්‌ඤා ච වල්‌ලියො ඡින්‌දිත්‌වා බහි නීහරණෙන සොධෙය්‍ය. සුජාතාති සුසණ්‌ඨිතා. සම්‌මා පරිහරෙය්‍යාති මරියාදං බන්‌ධිත්‌වා උදකාසිඤ්‌චනෙනපි කාලෙනකාලං මූලමූලෙ ඛණනෙනපි වල්‌ලිගුම්‌බාදිච්‌ඡෙදනෙනපි කිපිල්‌ලපූටකහරණෙනපි මක්‌කටකජාලසුක්‌ඛදණ්‌ඩකහරණෙනපි සම්‌මා වඩ්‌ඪෙත්‌වා පොසෙය්‍ය. වුද්‌ධිආදීනි වුත්‌තත්‌ථානෙව.
Evameva khoti yathā hi so yoggācariyo yena yena maggena gamanaṃ icchati, taṃ taṃ assā āruḷhāva honti. Yāya yāya ca gatiyā icchati, sā sā gati gahitāva hoti. Rathaṃ pesetvā assā neva vāretabbā na vijjhitabbā honti. Kevalaṃ tesaṃ same bhūmibhāge khuresu nimittaṃ ṭhapetvā gamanameva passitabbaṃ hoti. Evaṃ mayhampi tesu bhikkhūsu punappunaṃ vattabbaṃ nāhosi. Idaṃ karotha idaṃ mā karothāti satuppādanamattameva kattabbaṃ hoti. Tehipi tāvadeva kattabbaṃ katameva hoti, akattabbaṃ jahitameva. Tasmāti yasmā subbacā yuttayānapaṭibhāgā hutvā satuppādanamatteneva pajahiṃsu, tasmā tumhepi pajahathāti attho. Elaṇḍehīti elaṇḍā kira sāladūsanā honti, tasmā evamāha. Visodheyyāti elaṇḍe ceva aññā ca valliyo chinditvā bahi nīharaṇena sodheyya. Sujātāti susaṇṭhitā. Sammā parihareyyāti mariyādaṃ bandhitvā udakāsiñcanenapi kālenakālaṃ mūlamūle khaṇanenapi valligumbādicchedanenapi kipillapūṭakaharaṇenapi makkaṭakajālasukkhadaṇḍakaharaṇenapi sammā vaḍḍhetvā poseyya. Vuddhiādīni vuttatthāneva.
226. ඉදානි අක්‌ඛන්‌තියා දොසං දස්‌සෙන්‌තො භූතපුබ්‌බන්‌තිආදිමාහ. තත්‌ථ වෙදෙහිකාති විදෙහරට්‌ඨවාසිකස්‌ස ධීතා. අථ වා වෙදොති පඤ්‌ඤා වුච්‌චති, වෙදෙන ඊහති ඉරියතීති වෙදෙහිකා, පණ්‌ඩිතාති අත්‌ථො. ගහපතානීති ඝරසාමිනී. කිත්‌තිසද්‌දොති කිත්‌තිඝොසො. සොරතාති සොරච්‌චෙන සමන්‌නාගතා. නිවාතාති නිවාතවුත්‌ති. උපසන්‌තාති නිබ්‌බුතා. දක්‌ඛාති භත්‌තපචනසයනත්‌ථරණදීපුජ්‌ජලනාදිකම්‌මෙසු ඡෙකා. අනලසාති උට්‌ඨාහිකා, සුසංවිහිතකම්‌මන්‌තාති සුට්‌ඨු සංවිහිතකම්‌මන්‌තා. එකා අනලසා හොති, යං යං පන භාජනං ගණ්‌හාති, තං තං භින්‌දති වා ඡිද්‌දං වා කරොති, අයං න තාදිසාති දස්‌සෙති.
226. Idāni akkhantiyā dosaṃ dassento bhūtapubbantiādimāha. Tattha vedehikāti videharaṭṭhavāsikassa dhītā. Atha vā vedoti paññā vuccati, vedena īhati iriyatīti vedehikā, paṇḍitāti attho. Gahapatānīti gharasāminī. Kittisaddoti kittighoso. Soratāti soraccena samannāgatā. Nivātāti nivātavutti. Upasantāti nibbutā. Dakkhāti bhattapacanasayanattharaṇadīpujjalanādikammesu chekā. Analasāti uṭṭhāhikā, susaṃvihitakammantāti suṭṭhu saṃvihitakammantā. Ekā analasā hoti, yaṃ yaṃ pana bhājanaṃ gaṇhāti, taṃ taṃ bhindati vā chiddaṃ vā karoti, ayaṃ na tādisāti dasseti.
දිවා උට්‌ඨාසීති පාතොව කත්‌තබ්‌බානි ධෙනුදුහනාදිකම්‌මානි අකත්‌වා උස්‌සූරෙ උට්‌ඨිතා. හෙ ජෙ කාළීති අරෙ කාළි. කිං ජෙ දිවා උට්‌ඨාසීති කිං තෙ කිඤ්‌චි අඵාසුකං අත්‌ථි, කිං දිවා උට්‌ඨාසීති? නො වත රෙ කිඤ්‌චීති අරෙ යදි තෙ න කිඤ්‌චි අඵාසුකං අත්‌ථි, නෙව සීසං රුජ්‌ඣති, න පිට්‌ඨි, අථ කස්‌මා පාපි දාසි දිවා උට්‌ඨාසීති කුපිතා අනත්‌තමනා භාකුටිමකාසි. දිවාතරං උට්‌ඨාසීති පුනදිවසෙ උස්‌සූරතරං උට්‌ඨාසි. අනත්‌තමනවාචන්‌ති අරෙ පාපි දාසි අත්‌තනො පමාණං න ජානාසි; කිං අග්‌ගිං සීතොති මඤ්‌ඤසි, ඉදානි තං සික්‌ඛාපෙස්‌සාමීතිආදීනි වදමානා කුපිතවචනං නිච්‌ඡාරෙසි.
Divā uṭṭhāsīti pātova kattabbāni dhenuduhanādikammāni akatvā ussūre uṭṭhitā. He je kāḷīti are kāḷi. Kiṃ je divā uṭṭhāsīti kiṃ te kiñci aphāsukaṃ atthi, kiṃ divā uṭṭhāsīti? No vata re kiñcīti are yadi te na kiñci aphāsukaṃ atthi, neva sīsaṃ rujjhati, na piṭṭhi, atha kasmā pāpi dāsi divā uṭṭhāsīti kupitā anattamanā bhākuṭimakāsi. Divātaraṃ uṭṭhāsīti punadivase ussūrataraṃ uṭṭhāsi. Anattamanavācanti are pāpi dāsi attano pamāṇaṃ na jānāsi; kiṃ aggiṃ sītoti maññasi, idāni taṃ sikkhāpessāmītiādīni vadamānā kupitavacanaṃ nicchāresi.
පටිවිසකානන්‌ති සාමන්‌තගෙහවාසීනං. උජ්‌ඣාපෙසීති අවජානාපෙසි. චණ්‌ඩීති අසොරතා කිබ්‌බිසා. ඉති යත්‌තකා ගුණා, තතො දිගුණා දොසා උප්‌පජ්‌ජිංසු. ගුණා නාම සණිකං සණිකං ආගච්‌ඡන්‌ති; දොසා එකදිවසෙනෙව පත්‌ථටා හොන්‌ති. සොරතසොරතොති අතිවිය සොරතො, සොතාපන්‌නො නු ඛො, සකදාගාමී අනාගාමී අරහා නු ඛොති වත්‌තබ්‌බතං ආපජ්‌ජති. ඵුසන්‌තීති ඵුසන්‌තා ඝට්‌ටෙන්‌තා ආපාථං ආගච්‌ඡන්‌ති.
Paṭivisakānanti sāmantagehavāsīnaṃ. Ujjhāpesīti avajānāpesi. Caṇḍīti asoratā kibbisā. Iti yattakā guṇā, tato diguṇā dosā uppajjiṃsu. Guṇā nāma saṇikaṃ saṇikaṃ āgacchanti; dosā ekadivaseneva patthaṭā honti. Soratasoratoti ativiya sorato, sotāpanno nu kho, sakadāgāmī anāgāmī arahā nu khoti vattabbataṃ āpajjati. Phusantīti phusantā ghaṭṭentā āpāthaṃ āgacchanti.
අථ භික්‌ඛු සොරතොති වෙදිතබ්‌බොති අථ අධිවාසනක්‌ඛන්‌තියං ඨිතො භික්‌ඛු සොරතොති වෙදිතබ්‌බො. යො චීවර…පෙ.… පරික්‌ඛාරහෙතූති යො එතානි චීවරාදීනි පණීතපණීතානි ලභන්‌තො පාදපරිකම්‌මපිට්‌ඨිපරිකම්‌මාදීනි එකවචනෙනෙව කරොති. අලභමානොති යථා පුබ්‌බෙ ලභති, එවං අලභන්‌තො. ධම්‌මඤ්‌ඤෙව සක්‌කරොන්‌තොති ධම්‌මංයෙව සක්‌කාරං සුකතකාරං කරොන්‌තො. ගරුං කරොන්‌තොති ගරුභාරියං කරොන්‌තො. මානෙන්‌තොති මනෙන පියං කරොන්‌තො. පූජෙන්‌තොති පච්‌චයපූජාය පූජෙන්‌තො. අපචායමානොති ධම්‌මංයෙව අපචායමානො අපචිතිං නීචවුත්‌තිං දස්‌සෙන්‌තො.
Athabhikkhu soratoti veditabboti atha adhivāsanakkhantiyaṃ ṭhito bhikkhu soratoti veditabbo. Yo cīvara…pe… parikkhārahetūti yo etāni cīvarādīni paṇītapaṇītāni labhanto pādaparikammapiṭṭhiparikammādīni ekavacaneneva karoti. Alabhamānoti yathā pubbe labhati, evaṃ alabhanto. Dhammaññeva sakkarontoti dhammaṃyeva sakkāraṃ sukatakāraṃ karonto. Garuṃ karontoti garubhāriyaṃ karonto. Mānentoti manena piyaṃ karonto. Pūjentoti paccayapūjāya pūjento. Apacāyamānoti dhammaṃyeva apacāyamāno apacitiṃ nīcavuttiṃ dassento.
227. එවං අක්‌ඛන්‌තියා දොසං දස්‌සෙත්‌වා ඉදානි යෙ අධිවාසෙන්‌ති, තෙ එවං අධිවාසෙන්‌තීති පඤ්‌ච වචනපථෙ දස්‌සෙන්‌තො පඤ්‌චිමෙ, භික්‌ඛවෙතිආදිමාහ. තත්‌ථ කාලෙනාති යුත්‌තපත්‌තකාලෙන. භූතෙනාති සතා විජ්‌ජමානෙන. සණ්‌හෙනාති සම්‌මට්‌ඨෙන . අත්‌ථසඤ්‌හිතෙනාති අත්‌ථනිස්‌සිතෙන කාරණනිස්‌සිතෙන. අකාලෙනාතිආදීනි තෙසංයෙව පටිපක්‌ඛවසෙන වෙදිතබ්‌බානි. මෙත්‌තචිත්‌තාති උප්‌පන්‌නමෙත්‌තචිත්‌තා හුත්‌වා. දොසන්‌තරාති දුට්‌ඨචිත්‌තා, අබ්‌භන්‌තරෙ උප්‌පන්‌නදොසා හුත්‌වා. තත්‍රාති තෙසු වචනපථෙසු. ඵරිත්‌වාති අධිමුච්‌චිත්‌වා. තදාරම්‌මණඤ්‌චාති කථං තදාරම්‌මණං සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං කරොති? පඤ්‌ච වචනපථෙ ගහෙත්‌වා ආගතං පුග්‌ගලං මෙත්‌තචිත්‌තස්‌ස ආරම්‌මණං කත්‌වා පුන තස්‌සෙව මෙත්‌තචිත්‌තස්‌ස අවසෙසසත්‌තෙ ආරම්‌මණං කරොන්‌තො සබ්‌බාවන්‌තං ලොකං තදාරම්‌මණං කරොති නාම. තත්‍රායං වචනත්‌ථො. තදාරම්‌මණඤ්‌චාති තස්‌සෙව මෙත්‌තචිත්‌තස්‌ස ආරම්‌මණං කත්‌වා. සබ්‌බාවන්‌තන්‌ති සබ්‌බසත්‌තවන්‌තං. ලොකන්‌ති සත්‌තලොකං. විපුලෙනාති අනෙකසත්‌තාරම්‌මණෙන. මහග්‌ගතෙනාති මහග්‌ගතභූමිකෙන. අප්‌පමාණෙනාති සුභාවිතෙන. අවෙරෙනාති නිද්‌දොසෙන. අබ්‍යාබජ්‌ඣෙනාති නිද්‌දුක්‌ඛෙන. ඵරිත්‌වා විහරිස්‌සාමාති එවරූපෙන මෙත්‌තාසහගතෙන චෙතසා තඤ්‌ච පුග්‌ගලං සබ්‌බඤ්‌ච ලොකං තස්‌ස චිත්‌තස්‌ස ආරම්‌මණං කත්‌වා අධිමුච්‌චිත්‌වා විහරිස්‌සාම.
227. Evaṃ akkhantiyā dosaṃ dassetvā idāni ye adhivāsenti, te evaṃ adhivāsentīti pañca vacanapathe dassento pañcime, bhikkhavetiādimāha. Tattha kālenāti yuttapattakālena. Bhūtenāti satā vijjamānena. Saṇhenāti sammaṭṭhena . Atthasañhitenāti atthanissitena kāraṇanissitena. Akālenātiādīni tesaṃyeva paṭipakkhavasena veditabbāni. Mettacittāti uppannamettacittā hutvā. Dosantarāti duṭṭhacittā, abbhantare uppannadosā hutvā. Tatrāti tesu vacanapathesu. Pharitvāti adhimuccitvā. Tadārammaṇañcāti kathaṃ tadārammaṇaṃ sabbāvantaṃ lokaṃ karoti? Pañca vacanapathe gahetvā āgataṃ puggalaṃ mettacittassa ārammaṇaṃ katvā puna tasseva mettacittassa avasesasatte ārammaṇaṃ karonto sabbāvantaṃ lokaṃ tadārammaṇaṃ karoti nāma. Tatrāyaṃ vacanattho. Tadārammaṇañcāti tasseva mettacittassa ārammaṇaṃ katvā. Sabbāvantanti sabbasattavantaṃ. Lokanti sattalokaṃ. Vipulenāti anekasattārammaṇena. Mahaggatenāti mahaggatabhūmikena. Appamāṇenāti subhāvitena. Averenāti niddosena. Abyābajjhenāti niddukkhena. Pharitvā viharissāmāti evarūpena mettāsahagatena cetasā tañca puggalaṃ sabbañca lokaṃ tassa cittassa ārammaṇaṃ katvā adhimuccitvā viharissāma.
228. ඉදානි තදත්‌ථදීපිකං උපමං ආහරන්‌තො සෙය්‍යථාපීතිආදිමාහ. තත්‌ථ අපථවින්‌ති නිප්‌පථවිං කරිස්‌සාමීති අත්‌ථො. තත්‍ර තත්‍රාති තස්‌මිං තස්‌මිං ඨානෙ. විකිරෙය්‍යාති පච්‌ඡියා පංසුං උද්‌ධරිත්‌වා බීජානි විය විකිරෙය්‍ය. ඔට්‌ඨුභෙය්‍යාති ඛෙළං පාතෙය්‍ය. අපථවිං කරෙය්‍යාති එවං කායෙන ච වාචාය ච පයොගං කත්‌වාපි සක්‌කුණෙය්‍ය අපථවිං කාතුන්‌ති? ගම්‌භීරාති බහලත්‌තෙන ද්‌වියොජනසතසහස්‌සානි චත්‌තාරි ච නහුතානි ගම්‌භීරා. අප්‌පමෙය්‍යාති තිරියං පන අපරිච්‌ඡින්‌නා. එවමෙව ඛොති එත්‌ථ ඉදං ඔපම්‌මසංසන්‌දනං – පථවී විය හි මෙත්‌තචිත්‌තං දට්‌ඨබ්‌බං. කුදාලපිටකං ගහෙත්‌වා ආගතපුරිසො විය පඤ්‌ච වචනපථෙ ගහෙත්‌වා ආගතපුග්‌ගලො. යථා සො කුදාලපිටකෙන මහාපථවිං අපථවිං කාතුං න සක්‌කොති, එවං වො පඤ්‌ච වචනපථෙ ගහෙත්‌වා ආගතපුග්‌ගලො මෙත්‌තචිත්‌තස්‌ස අඤ්‌ඤථත්‌තං කාතුං න සක්‌ඛිස්‌සතීති.
228. Idāni tadatthadīpikaṃ upamaṃ āharanto seyyathāpītiādimāha. Tattha apathavinti nippathaviṃ karissāmīti attho. Tatra tatrāti tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne. Vikireyyāti pacchiyā paṃsuṃ uddharitvā bījāni viya vikireyya. Oṭṭhubheyyāti kheḷaṃ pāteyya. Apathaviṃ kareyyāti evaṃ kāyena ca vācāya ca payogaṃ katvāpi sakkuṇeyya apathaviṃ kātunti? Gambhīrāti bahalattena dviyojanasatasahassāni cattāri ca nahutāni gambhīrā. Appameyyāti tiriyaṃ pana aparicchinnā. Evameva khoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – pathavī viya hi mettacittaṃ daṭṭhabbaṃ. Kudālapiṭakaṃ gahetvā āgatapuriso viya pañca vacanapathe gahetvā āgatapuggalo. Yathā so kudālapiṭakena mahāpathaviṃ apathaviṃ kātuṃ na sakkoti, evaṃ vo pañca vacanapathe gahetvā āgatapuggalo mettacittassa aññathattaṃ kātuṃ na sakkhissatīti.
229. දුතියඋපමායං හලිද්‌දින්‌ති යංකිඤ්‌චි පීතකවණ්‌ණං. නීලන්‌ති කංසනීලං වා පලාසනීලං වා. අරූපීති අරූපො . නනු ච, ද්‌වින්‌නං කට්‌ඨානං වා ද්‌වින්‌නං රුක්‌ඛානං වා ද්‌වින්‌නං සෙය්‍යානං වා ද්‌වින්‌නං සෙලානං වා අන්‌තරං පරිච්‌ඡින්‌නාකාසරූපන්‌ති ආගතං, කස්‌මා ඉධ අරූපීති වුත්‌තොති? සනිදස්‌සනභාවපටික්‌ඛෙපතො. තෙනෙවාහ ‘‘අනිදස්‌සනො’’ති. තස්‌මිඤ්‌හි රූපං ලිඛිතුං, රූපපාතුභාවං දස්‌සෙතුං න සක්‌කා, තස්‌මා ‘‘අරූපී’’ති වුත්‌තො. අනිදස්‌සනොති දස්‌සනස්‌ස චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණස්‌ස අනාපාථො. උපමාසංසන්‌දනෙ පනෙත්‌ථ ආකාසො විය මෙත්‌තචිත්‌තං. තුලිකපඤ්‌චමා චත්‌තාරො රඞ්‌ගජාතා විය පඤ්‌ච වචනපථා, තුලිකපඤ්‌චමෙ රඞ්‌ගෙ ගහෙත්‌වා ආගතපුරිසො විය පඤ්‌ච වචනපථෙ ගහෙත්‌වා ආගතපුග්‌ගලො. යථා සො තුලිකපඤ්‌චමෙහි රඞ්‌ගෙහි ආකාසෙ රූපපාතුභාවං කාතුං න සක්‌කොති, එවං වො පඤ්‌ච වචනපථෙ ගහෙත්‌වා ආගතපුග්‌ගලො මෙත්‌තචිත්‌තස්‌ස අඤ්‌ඤථත්‌තං කත්‌වා දොසුප්‌පත්‌තිං දස්‌සෙතුං න සක්‌ඛිස්‌සතීති.
229. Dutiyaupamāyaṃ haliddinti yaṃkiñci pītakavaṇṇaṃ. Nīlanti kaṃsanīlaṃ vā palāsanīlaṃ vā. Arūpīti arūpo . Nanu ca, dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ vā dvinnaṃ rukkhānaṃ vā dvinnaṃ seyyānaṃ vā dvinnaṃ selānaṃ vā antaraṃ paricchinnākāsarūpanti āgataṃ, kasmā idha arūpīti vuttoti? Sanidassanabhāvapaṭikkhepato. Tenevāha ‘‘anidassano’’ti. Tasmiñhi rūpaṃ likhituṃ, rūpapātubhāvaṃ dassetuṃ na sakkā, tasmā ‘‘arūpī’’ti vutto. Anidassanoti dassanassa cakkhuviññāṇassa anāpātho. Upamāsaṃsandane panettha ākāso viya mettacittaṃ. Tulikapañcamā cattāro raṅgajātā viya pañca vacanapathā, tulikapañcame raṅge gahetvā āgatapuriso viya pañca vacanapathe gahetvā āgatapuggalo. Yathā so tulikapañcamehi raṅgehi ākāse rūpapātubhāvaṃ kātuṃ na sakkoti, evaṃ vo pañca vacanapathe gahetvā āgatapuggalo mettacittassa aññathattaṃ katvā dosuppattiṃ dassetuṃ na sakkhissatīti.
230. තතියඋපමායං ආදිත්‌තන්‌ති පජ්‌ජලිතං. ගම්‌භීරා අප්‌පමෙය්‍යාති ඉමිස්‌සා ගඞ්‌ගාය ගම්‌භීරට්‌ඨානං ගාවුතම්‌පි අත්‌ථි, අඩ්‌ඪයොජනම්‌පි, යොජනම්‌පි. පුථුලං පනස්‌සා එවරූපංයෙව, දීඝතො පන පඤ්‌චයොජනසතානි. සා කථං ගම්‌භීරා අප්‌පමෙය්‍යාති? එතෙන පයොගෙන පරිවත්‌තෙත්‌වා උද්‌ධනෙ උදකං විය තාපෙතුං අසක්‌කුණෙය්‍යතො. ඨිතොදකං පන කෙනචි උපායෙන අඞ්‌ගුලමත්‌තං වා අඩ්‌ඪඞ්‌ගුලමත්‌තං වා එවං තාපෙතුං සක්‌කා භවෙය්‍ය, අයං පන න සක්‌කා, තස්‌මා එවං වුත්‌තං. උපමාසංසන්‌දනෙ පනෙත්‌ථ ගඞ්‌ගා විය මෙත්‌තචිත්‌තං, තිණුක්‌කං ආදාය ආගතපුරිසො විය පඤ්‌ච වචනපථෙ ගහෙත්‌වා ආගතපුග්‌ගලො. යථා සො ආදිත්‌තාය තිණුක්‌කාය ගඞ්‌ගං තාපෙතුං න සක්‌කොති, එවං වො පඤ්‌ච වචනපථෙ ගහෙත්‌වා ආගතපුග්‌ගලො මෙත්‌තචිත්‌තස්‌ස අඤ්‌ඤථත්‌තං කාතුං න සක්‌ඛිස්‌සතීති.
230. Tatiyaupamāyaṃ ādittanti pajjalitaṃ. Gambhīrā appameyyāti imissā gaṅgāya gambhīraṭṭhānaṃ gāvutampi atthi, aḍḍhayojanampi, yojanampi. Puthulaṃ panassā evarūpaṃyeva, dīghato pana pañcayojanasatāni. Sā kathaṃ gambhīrā appameyyāti? Etena payogena parivattetvā uddhane udakaṃ viya tāpetuṃ asakkuṇeyyato. Ṭhitodakaṃ pana kenaci upāyena aṅgulamattaṃ vā aḍḍhaṅgulamattaṃ vā evaṃ tāpetuṃ sakkā bhaveyya, ayaṃ pana na sakkā, tasmā evaṃ vuttaṃ. Upamāsaṃsandane panettha gaṅgā viya mettacittaṃ, tiṇukkaṃ ādāya āgatapuriso viya pañca vacanapathe gahetvā āgatapuggalo. Yathā so ādittāya tiṇukkāya gaṅgaṃ tāpetuṃ na sakkoti, evaṃ vo pañca vacanapathe gahetvā āgatapuggalo mettacittassa aññathattaṃ kātuṃ na sakkhissatīti.
231. චතුත්‌ථඋපමායං බිළාරභස්‌තාති බිළාරචම්‌මපසිබ්‌බකා. සුමද්‌දිතාති සුට්‌ඨු මද්‌දිතා. සුපරිමද්‌දිතාති අන්‌තො ච බහි ච සමන්‌තතො සුපරිමද්‌දිතා. තූලිනීති සිම්‌බලිතූලලතාතූලසමානා. ඡින්‌නසස්‌සරාති ඡින්‌නසස්‌සරසද්‌දා. ඡින්‌නභබ්‌භරාති ඡින්‌නභබ්‌භරසද්‌දා. උපමාසංසන්‌දනෙ පනෙත්‌ථ බිළාරභස්‌තා විය මෙත්‌තචිත්‌තං, කට්‌ඨකඨලං ආදාය ආගතපුරිසො විය පඤ්‌ච වචනපථෙ ගහෙත්‌වා ආගතපුග්‌ගලො. යථා සො කට්‌ඨෙන වා කඨලෙන වා බිළාරභස්‌තං සරසරං භරභරං සද්‌දං කාතුං න සක්‌කොති, එවං වො පඤ්‌ච වචනපථෙ ගහෙත්‌වා ආගතපුග්‌ගලො මෙත්‌තචිත්‌තස්‌ස අඤ්‌ඤථත්‌තං කත්‌වා දොසානුගතභාවං කාතුං න සක්‌ඛිස්‌සතීති.
231. Catutthaupamāyaṃ biḷārabhastāti biḷāracammapasibbakā. Sumadditāti suṭṭhu madditā. Suparimadditāti anto ca bahi ca samantato suparimadditā. Tūlinīti simbalitūlalatātūlasamānā. Chinnasassarāti chinnasassarasaddā. Chinnabhabbharāti chinnabhabbharasaddā. Upamāsaṃsandane panettha biḷārabhastā viya mettacittaṃ, kaṭṭhakaṭhalaṃ ādāya āgatapuriso viya pañca vacanapathe gahetvā āgatapuggalo. Yathā so kaṭṭhena vā kaṭhalena vā biḷārabhastaṃ sarasaraṃ bharabharaṃ saddaṃ kātuṃ na sakkoti, evaṃ vo pañca vacanapathe gahetvā āgatapuggalo mettacittassa aññathattaṃ katvā dosānugatabhāvaṃ kātuṃ na sakkhissatīti.
232. ඔචරකාති අවචරකා හෙට්‌ඨාචරකා, නීචකම්‌මකාරකාති අත්‌ථො. යො මනො පදූසෙය්‍යාති යො භික්‌ඛු වා භික්‌ඛුනී වා මනො පදූසෙය්‍ය, තං කකචෙන ඔකන්‌තනං නාධිවාසෙය්‍ය. න මෙ සො තෙන සාසනකරොති සො තෙන අනධිවාසනෙන මය්‌හං ඔවාදකරො න හොති. ආපත්‌ති පනෙත්‌ථ නත්‌ථි.
232.Ocarakāti avacarakā heṭṭhācarakā, nīcakammakārakāti attho. Yo mano padūseyyāti yo bhikkhu vā bhikkhunī vā mano padūseyya, taṃ kakacena okantanaṃ nādhivāseyya. Na me so tena sāsanakaroti so tena anadhivāsanena mayhaṃ ovādakaro na hoti. Āpatti panettha natthi.
233. අණුං වා ථූලං වාති අප්‌පසාවජ්‌ජං වා මහාසාවජ්‌ජං වා. යං තුම්‌හෙ නාධිවාසෙය්‍යාථාති යො තුම්‌හෙහි අධිවාසෙතබ්‌බො න භවෙය්‍යාති අත්‌ථො. නො හෙතං, භන්‌තෙති, භන්‌තෙ, අනධිවාසෙතබ්‌බං නාම වචනපථං න පස්‌සාමාති අධිප්‌පායො. දීඝරත්‌තං හිතාය සුඛායාති ඉති භගවා අරහත්‌තෙන කූටං ගණ්‌හන්‌තො යථානුසන්‌ධිනා දෙසනං නිට්‌ඨපෙසීති.
233.Aṇuṃ vā thūlaṃ vāti appasāvajjaṃ vā mahāsāvajjaṃ vā. Yaṃ tumhe nādhivāseyyāthāti yo tumhehi adhivāsetabbo na bhaveyyāti attho. No hetaṃ, bhanteti, bhante, anadhivāsetabbaṃ nāma vacanapathaṃ na passāmāti adhippāyo. Dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti iti bhagavā arahattena kūṭaṃ gaṇhanto yathānusandhinā desanaṃ niṭṭhapesīti.
පපඤ්‌චසූදනියා මජ්‌ඣිමනිකායට්‌ඨකථාය
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
කකචූපමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Kakacūpamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 1. කකචූපමසුත්‌තං • 1. Kakacūpamasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 1. කකචූපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Kakacūpamasuttavaṇṇanā
