| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
८. ककुधसुत्तवण्णना
8. Kakudhasuttavaṇṇanā
९९. ‘‘नन्दामी’’ति वुत्ते नन्दी नाम पब्बजितस्स मलन्ति चोदेतुकामो देवपुत्तो ‘‘नन्दसी’’ति पुच्छि। अथस्स भगवा तं पटिक्खिपन्तो ‘‘किं लद्धा’’ति? आह। तेन ‘‘तया मम अधिप्पेतनन्दिया इध पच्चयो एव नत्थि, कुतो सा नन्दी’’ति दस्सेति। तेनाह ‘‘तुट्ठि नामा’’तिआदि। अथ देवपुत्तो नन्दिया असति सोकेन भवितब्बं, सोको च पब्बजितस्स मलन्ति चोदेन्तो आह ‘‘तेन हि, समण, सोचसी’’ति। भगवा तम्पि पटिक्खिपन्तो ‘‘किं जीयित्था’’तिआदिमाह। किं मं जिनातीति अत्थो?
99. ‘‘Nandāmī’’ti vutte nandī nāma pabbajitassa malanti codetukāmo devaputto ‘‘nandasī’’ti pucchi. Athassa bhagavā taṃ paṭikkhipanto ‘‘kiṃ laddhā’’ti? Āha. Tena ‘‘tayā mama adhippetanandiyā idha paccayo eva natthi, kuto sā nandī’’ti dasseti. Tenāha ‘‘tuṭṭhi nāmā’’tiādi. Atha devaputto nandiyā asati sokena bhavitabbaṃ, soko ca pabbajitassa malanti codento āha ‘‘tena hi, samaṇa, socasī’’ti. Bhagavā tampi paṭikkhipanto ‘‘kiṃ jīyitthā’’tiādimāha. Kiṃ maṃ jinātīti attho?
यदि ते नन्दिसोका न सन्ति हासवत्थुनो लाभस्स जानिया च अभावतो, एकविहारिनो पन अरतिया भवितब्बन्ति आह – ‘‘कच्चि तं एकमासीनं, अरती नाभिकीरती’’ति। तस्मिम्पि भगवता पटिक्खित्ते अथ नेसम्पि नन्दिसोकारतीनं अभावे कारणं पुच्छन्तो ‘‘कथं त्व’’न्ति गाथमाह? अथस्स भगवा तं कारणं पवेदेन्तो ‘‘अघजातस्सा’’ति गाथमाह। तत्थ अघजातस्साति अघे जातस्स। तेनाह ‘‘वट्टदुक्खे ठितस्सा’’ति। जाततण्हस्स अप्पहीनतण्हस्स वट्टदुक्खं आगतमेव कारणस्स अप्पहीनत्ता। तस्सेव हि कारणस्स अप्पहीनतं दस्सेन्तो ‘‘दुक्खी सुखं पत्थयतीति हि वुत्त’’न्ति आह। दुक्खप्पवत्तिया सापि तण्हाप्पवत्ति तेन दस्सिता। इतीतिआदिना वुत्तमेवत्थं निगमनवसेन दस्सेति।
Yadi te nandisokā na santi hāsavatthuno lābhassa jāniyā ca abhāvato, ekavihārino pana aratiyā bhavitabbanti āha – ‘‘kacci taṃ ekamāsīnaṃ, aratī nābhikīratī’’ti. Tasmimpi bhagavatā paṭikkhitte atha nesampi nandisokāratīnaṃ abhāve kāraṇaṃ pucchanto ‘‘kathaṃ tva’’nti gāthamāha? Athassa bhagavā taṃ kāraṇaṃ pavedento ‘‘aghajātassā’’ti gāthamāha. Tattha aghajātassāti aghe jātassa. Tenāha ‘‘vaṭṭadukkhe ṭhitassā’’ti. Jātataṇhassa appahīnataṇhassa vaṭṭadukkhaṃ āgatameva kāraṇassa appahīnattā. Tasseva hi kāraṇassa appahīnataṃ dassento ‘‘dukkhī sukhaṃ patthayatīti hi vutta’’nti āha. Dukkhappavattiyā sāpi taṇhāppavatti tena dassitā. Itītiādinā vuttamevatthaṃ nigamanavasena dasseti.
ककुधसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Kakudhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ८. ककुधसुत्तं • 8. Kakudhasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ८-१०. ककुधसुत्तादिवण्णना • 8-10. Kakudhasuttādivaṇṇanā
