| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๘. กกุธสุตฺตวณฺณนา
8. Kakudhasuttavaṇṇanā
๙๙. ‘‘นนฺทามี’’ติ วุเตฺต นนฺที นาม ปพฺพชิตสฺส มลนฺติ โจเทตุกาโม เทวปุโตฺต ‘‘นนฺทสี’’ติ ปุจฺฉิฯ อถสฺส ภควา ตํ ปฎิกฺขิปโนฺต ‘‘กิํ ลทฺธา’’ติ? อาหฯ เตน ‘‘ตยา มม อธิเปฺปตนนฺทิยา อิธ ปจฺจโย เอว นตฺถิ, กุโต สา นนฺที’’ติ ทเสฺสติฯ เตนาห ‘‘ตุฎฺฐิ นามา’’ติอาทิฯ อถ เทวปุโตฺต นนฺทิยา อสติ โสเกน ภวิตพฺพํ, โสโก จ ปพฺพชิตสฺส มลนฺติ โจเทโนฺต อาห ‘‘เตน หิ, สมณ, โสจสี’’ติฯ ภควา ตมฺปิ ปฎิกฺขิปโนฺต ‘‘กิํ ชียิตฺถา’’ติอาทิมาหฯ กิํ มํ ชินาตีติ อโตฺถ?
99. ‘‘Nandāmī’’ti vutte nandī nāma pabbajitassa malanti codetukāmo devaputto ‘‘nandasī’’ti pucchi. Athassa bhagavā taṃ paṭikkhipanto ‘‘kiṃ laddhā’’ti? Āha. Tena ‘‘tayā mama adhippetanandiyā idha paccayo eva natthi, kuto sā nandī’’ti dasseti. Tenāha ‘‘tuṭṭhi nāmā’’tiādi. Atha devaputto nandiyā asati sokena bhavitabbaṃ, soko ca pabbajitassa malanti codento āha ‘‘tena hi, samaṇa, socasī’’ti. Bhagavā tampi paṭikkhipanto ‘‘kiṃ jīyitthā’’tiādimāha. Kiṃ maṃ jinātīti attho?
ยทิ เต นนฺทิโสกา น สนฺติ หาสวตฺถุโน ลาภสฺส ชานิยา จ อภาวโต, เอกวิหาริโน ปน อรติยา ภวิตพฺพนฺติ อาห – ‘‘กจฺจิ ตํ เอกมาสีนํ, อรตี นาภิกีรตี’’ติฯ ตสฺมิมฺปิ ภควตา ปฎิกฺขิเตฺต อถ เนสมฺปิ นนฺทิโสการตีนํ อภาเว การณํ ปุจฺฉโนฺต ‘‘กถํ ตฺว’’นฺติ คาถมาห? อถสฺส ภควา ตํ การณํ ปเวเทโนฺต ‘‘อฆชาตสฺสา’’ติ คาถมาหฯ ตตฺถ อฆชาตสฺสาติ อเฆ ชาตสฺสฯ เตนาห ‘‘วฎฺฎทุเกฺข ฐิตสฺสา’’ติฯ ชาตตณฺหสฺส อปฺปหีนตณฺหสฺส วฎฺฎทุกฺขํ อาคตเมว การณสฺส อปฺปหีนตฺตาฯ ตเสฺสว หิ การณสฺส อปฺปหีนตํ ทเสฺสโนฺต ‘‘ทุกฺขี สุขํ ปตฺถยตีติ หิ วุตฺต’’นฺติ อาหฯ ทุกฺขปฺปวตฺติยา สาปิ ตณฺหาปฺปวตฺติ เตน ทสฺสิตาฯ อิตีติอาทินา วุตฺตเมวตฺถํ นิคมนวเสน ทเสฺสติฯ
Yadi te nandisokā na santi hāsavatthuno lābhassa jāniyā ca abhāvato, ekavihārino pana aratiyā bhavitabbanti āha – ‘‘kacci taṃ ekamāsīnaṃ, aratī nābhikīratī’’ti. Tasmimpi bhagavatā paṭikkhitte atha nesampi nandisokāratīnaṃ abhāve kāraṇaṃ pucchanto ‘‘kathaṃ tva’’nti gāthamāha? Athassa bhagavā taṃ kāraṇaṃ pavedento ‘‘aghajātassā’’ti gāthamāha. Tattha aghajātassāti aghe jātassa. Tenāha ‘‘vaṭṭadukkhe ṭhitassā’’ti. Jātataṇhassa appahīnataṇhassa vaṭṭadukkhaṃ āgatameva kāraṇassa appahīnattā. Tasseva hi kāraṇassa appahīnataṃ dassento ‘‘dukkhī sukhaṃ patthayatīti hi vutta’’nti āha. Dukkhappavattiyā sāpi taṇhāppavatti tena dassitā. Itītiādinā vuttamevatthaṃ nigamanavasena dasseti.
กกุธสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Kakudhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๘. กกุธสุตฺตํ • 8. Kakudhasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๘-๑๐. กกุธสุตฺตาทิวณฺณนา • 8-10. Kakudhasuttādivaṇṇanā
