Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ബുദ്ധവംസ-അട്ഠകഥാ • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā

    ൨൪. കകുസന്ധബുദ്ധവംസവണ്ണനാ

    24. Kakusandhabuddhavaṃsavaṇṇanā

    വേസ്സഭുമ്ഹി സയമ്ഭുമ്ഹി പരിനിബ്ബുതേ തസ്മിം പന കപ്പേ അതിക്കന്തേ ഏകൂനത്തിംസകപ്പേസു ജിനദിവസകരാ നുപ്പജ്ജിംസു. ഇമസ്മിം പന ഭദ്ദകപ്പേ ചത്താരോ ബുദ്ധാ നിബ്ബത്തിംസു. കതമേ ചത്താരോ? കകുസന്ധോ കോണാഗമനോ കസ്സപോ അമ്ഹാകം ബുദ്ധോതി. മേത്തേയ്യോ പന ഭഗവാ ഉപ്പജ്ജിസ്സതി. ഏവമയം കപ്പോ പഞ്ചഹി ബുദ്ധുപ്പാദേഹി പടിമണ്ഡിതത്താ ഭദ്ദകപ്പോതി ഭഗവതാ വണ്ണിതോ. തത്ഥ കകുസന്ധോ നാമ ഭഗവാ പാരമിയോ പൂരേത്വാ തുസിതപുരേ നിബ്ബത്തിത്വാ തതോ ചവിത്വാ ഖേമവതീനഗരേ ഖേമങ്കരസ്സ നാമ രഞ്ഞോ അത്ഥധമ്മാനുസാസകസ്സ അഗ്ഗിദത്തസ്സ നാമ പുരോഹിതസ്സ അഗ്ഗമഹേസിയാ വിസാഖായ നാമ ബ്രാഹ്മണിയാ കുച്ഛിസ്മിം പടിസന്ധിം അഗ്ഗഹേസി. യദാ പന ഖത്തിയാ ബ്രാഹ്മണേ സക്കരോന്തി ഗരുകരോന്തി മാനേന്തി പൂജേന്തി, തദാ ബോധിസത്താ ബ്രാഹ്മണകുലേ നിബ്ബത്തന്തി.

    Vessabhumhi sayambhumhi parinibbute tasmiṃ pana kappe atikkante ekūnattiṃsakappesu jinadivasakarā nuppajjiṃsu. Imasmiṃ pana bhaddakappe cattāro buddhā nibbattiṃsu. Katame cattāro? Kakusandho koṇāgamano kassapo amhākaṃ buddhoti. Metteyyo pana bhagavā uppajjissati. Evamayaṃ kappo pañcahi buddhuppādehi paṭimaṇḍitattā bhaddakappoti bhagavatā vaṇṇito. Tattha kakusandho nāma bhagavā pāramiyo pūretvā tusitapure nibbattitvā tato cavitvā khemavatīnagare khemaṅkarassa nāma rañño atthadhammānusāsakassa aggidattassa nāma purohitassa aggamahesiyā visākhāya nāma brāhmaṇiyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ aggahesi. Yadā pana khattiyā brāhmaṇe sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti, tadā bodhisattā brāhmaṇakule nibbattanti.

    യദാ പന ബ്രാഹ്മണാ ഖത്തിയേ സക്കരോന്തി ഗരുകരോന്തി മാനേന്തി പൂജേന്തി, തദാ ഖത്തിയകുലേ ഉപ്പജ്ജന്തി. തദാ കിര ബ്രാഹ്മണാ ഖത്തിയേഹി സക്കരീയന്തി ഗരുകരീയന്തി, തസ്മാ സച്ചസന്ധോ കകുസന്ധോ ബോധിസത്തോ വിഭവസിരിസമുദയേനാകുലേ അനാകുലേ ബ്രാഹ്മണകുലേ ദസസഹസ്സിലോകധാതും ഉന്നാദേന്തോ കമ്പയന്തോ ഉദപാദി. ഹേട്ഠാ വുത്തപ്പകാരാനി പാടിഹാരിയാനി നിബ്ബത്തിംസു. തതോ ദസന്നം മാസാനം അച്ചയേന ഖേമവതുയ്യാനേ മാതുകുച്ഛിതോ സുവണ്ണലതാതോ അഗ്ഗിജാലോ വിയ നിക്ഖമി. സോ ചത്താരി വസ്സസഹസ്സാനി അഗാരം അജ്ഝാവസി. തസ്സ കിര കാമകാമവണ്ണകാമസുദ്ധിനാമകാ തയോ പാസാദാ അഹേസും. രോചിനീബ്രാഹ്മണീപമുഖാനി തിംസ ഇത്ഥിസഹസ്സാനി പച്ചുപട്ഠിതാനി അഹേസും.

    Yadā pana brāhmaṇā khattiye sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti, tadā khattiyakule uppajjanti. Tadā kira brāhmaṇā khattiyehi sakkarīyanti garukarīyanti, tasmā saccasandho kakusandho bodhisatto vibhavasirisamudayenākule anākule brāhmaṇakule dasasahassilokadhātuṃ unnādento kampayanto udapādi. Heṭṭhā vuttappakārāni pāṭihāriyāni nibbattiṃsu. Tato dasannaṃ māsānaṃ accayena khemavatuyyāne mātukucchito suvaṇṇalatāto aggijālo viya nikkhami. So cattāri vassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. Tassa kira kāmakāmavaṇṇakāmasuddhināmakā tayo pāsādā ahesuṃ. Rocinībrāhmaṇīpamukhāni tiṃsa itthisahassāni paccupaṭṭhitāni ahesuṃ.

    സോ ചത്താരി നിമിത്താനി ദിസ്വാ രോചിനിയാ ബ്രാഹ്മണിയാ അനുത്തരേ ഉത്തരേ നാമ കുമാരേ ഉപ്പന്നേ പയുത്തേന ആജഞ്ഞരഥേന മഹാഭിനിക്ഖമനം നിക്ഖമിത്വാ പബ്ബജി. തം ചത്താലീസസഹസ്സാനി അനുപബ്ബജിംസു. സോ തേഹി പരിവുതോ അട്ഠ മാസേ പധാനചരിയം ചരിത്വാ വിസാഖപുണ്ണമായ സുചിരിന്ധനിഗമേ വജിരിന്ധബ്രാഹ്മണസ്സ ധീതായ ദിന്നം മധുപായാസം പരിഭുഞ്ജിത്വാ ഖദിരവനേ ദിവാവിഹാരം കത്വാ സായന്ഹസമയേ സുഭദ്ദേന നാമ യവപാലകേന ഉപനീതാ അട്ഠ തിണമുട്ഠിയോ ഗഹേത്വാ സിരീസബോധിം പാടലിയാ വുത്തപ്പമാണം ദിബ്ബഗന്ധം ഉപവായമാനം ഉപഗന്ത്വാ ചതുത്തിംസഹത്ഥവിത്ഥതം തിണസന്ഥരം സന്ഥരിത്വാ പല്ലങ്കം ആഭുജിത്വാ സമ്ബോധിം പത്വാ – ‘‘അനേകജാതിസംസാരം…പേ॰… തണ്ഹാനം ഖയമജ്ഝഗാ’’തി ഉദാനം ഉദാനേത്വാ സത്തസത്താഹം വീതിനാമേത്വാ അത്തനാ സഹ പബ്ബജിതാനം ചത്താലീസായ ഭിക്ഖുസഹസ്സാനം സച്ചപ്പടിവേധസമത്ഥതം ദിസ്വാ ഏകാഹേനേവ മകിലനഗരസമീപേ സമ്ഭൂതം ഇസിപതനം നാമ മിഗദായം പവിസിത്വാ തേസം മജ്ഝഗതോ ഭഗവാ ധമ്മചക്കം പവത്തേസി. തദാ ചത്താലീസായ കോടിസഹസ്സാനം പഠമോ ധമ്മാഭിസമയോ അഹോസി.

    So cattāri nimittāni disvā rociniyā brāhmaṇiyā anuttare uttare nāma kumāre uppanne payuttena ājaññarathena mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā pabbaji. Taṃ cattālīsasahassāni anupabbajiṃsu. So tehi parivuto aṭṭha māse padhānacariyaṃ caritvā visākhapuṇṇamāya sucirindhanigame vajirindhabrāhmaṇassa dhītāya dinnaṃ madhupāyāsaṃ paribhuñjitvā khadiravane divāvihāraṃ katvā sāyanhasamaye subhaddena nāma yavapālakena upanītā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā sirīsabodhiṃ pāṭaliyā vuttappamāṇaṃ dibbagandhaṃ upavāyamānaṃ upagantvā catuttiṃsahatthavitthataṃ tiṇasantharaṃ santharitvā pallaṅkaṃ ābhujitvā sambodhiṃ patvā – ‘‘anekajātisaṃsāraṃ…pe… taṇhānaṃ khayamajjhagā’’ti udānaṃ udānetvā sattasattāhaṃ vītināmetvā attanā saha pabbajitānaṃ cattālīsāya bhikkhusahassānaṃ saccappaṭivedhasamatthataṃ disvā ekāheneva makilanagarasamīpe sambhūtaṃ isipatanaṃ nāma migadāyaṃ pavisitvā tesaṃ majjhagato bhagavā dhammacakkaṃ pavattesi. Tadā cattālīsāya koṭisahassānaṃ paṭhamo dhammābhisamayo ahosi.

    പുന കണ്ണകുജ്ജനഗരദ്വാരേ മഹാസാലരുക്ഖമൂലേ യമകപാടിഹാരിയം കത്വാ തിംസകോടിസഹസ്സാനം ധമ്മചക്ഖും ഉപ്പാദേസി, സോ ദുതിയോ അഭിസമയോ അഹോസി. യദാ പന ഖേമവതീനഗരസ്സാവിദൂരേ അഞ്ഞതരസ്മിം ദേവായതനേ അഭിമതനരദേവോ നരദേവോ നാമ യക്ഖോ ദിസ്സമാനമനുസ്സസരീരോ ഹുത്വാ കന്താരമജ്ഝേ ഏകസ്സ കമലകുവലയുപ്പലസമലങ്കതസലിലസീതലസ്സ പരമമധുരസിസിരവാരിനോ സബ്ബജനസുരഭിരമസ്സ സരസ്സ സമീപേ ഠത്വാ കമലകുവലയകല്ലഹാരാദീഹി സത്തേ ഉപലാപേത്വാ മനുസ്സേ ഖാദതി . തസ്മിം മഗ്ഗേ പച്ഛിന്നേ ജനസമ്പാതരഹിതേ മഹാഅടവിം പവിസിത്വാ തത്ഥ സമ്പത്തേ സത്തേ ഖാദതി. സോ ലോകവിസ്സുതോ മഹാകന്താരമഗ്ഗോ അഹോസി. ഉഭതോകന്താരദ്വാരേ കിര മഹാജനകായോ സന്നിപതിത്വാ കന്താരനിത്ഥരണത്ഥായ അട്ഠാസി. അഥ വിഗതഭവബന്ധോ കകുസന്ധോ സത്ഥാ ഏകദിവസം പച്ചൂസസമയേ മഹാകരുണാസമാപത്തിതോ വുട്ഠായ ലോകം വോലോകേന്തോ ഞാണജാലസ്സ അന്തോഗതം തം മഹേസക്ഖം നരദേവയക്ഖം തഞ്ച ജനസമൂഹമദ്ദസ. ദിസ്വാ ച പന ഗഗനതലേന ഗന്ത്വാ തസ്സ ജനകായസ്സ പസ്സന്തസ്സേവ ഭഗവാ അനേകവിഹിതം പാടിഹാരിയം കരോന്തോ തസ്സ നരദേവയക്ഖസ്സ ഭവനേ ഓതരിത്വാ തസ്സ മങ്ഗലപല്ലങ്കേ നിസീദി.

    Puna kaṇṇakujjanagaradvāre mahāsālarukkhamūle yamakapāṭihāriyaṃ katvā tiṃsakoṭisahassānaṃ dhammacakkhuṃ uppādesi, so dutiyo abhisamayo ahosi. Yadā pana khemavatīnagarassāvidūre aññatarasmiṃ devāyatane abhimatanaradevo naradevo nāma yakkho dissamānamanussasarīro hutvā kantāramajjhe ekassa kamalakuvalayuppalasamalaṅkatasalilasītalassa paramamadhurasisiravārino sabbajanasurabhiramassa sarassa samīpe ṭhatvā kamalakuvalayakallahārādīhi satte upalāpetvā manusse khādati . Tasmiṃ magge pacchinne janasampātarahite mahāaṭaviṃ pavisitvā tattha sampatte satte khādati. So lokavissuto mahākantāramaggo ahosi. Ubhatokantāradvāre kira mahājanakāyo sannipatitvā kantāranittharaṇatthāya aṭṭhāsi. Atha vigatabhavabandho kakusandho satthā ekadivasaṃ paccūsasamaye mahākaruṇāsamāpattito vuṭṭhāya lokaṃ volokento ñāṇajālassa antogataṃ taṃ mahesakkhaṃ naradevayakkhaṃ tañca janasamūhamaddasa. Disvā ca pana gaganatalena gantvā tassa janakāyassa passantasseva bhagavā anekavihitaṃ pāṭihāriyaṃ karonto tassa naradevayakkhassa bhavane otaritvā tassa maṅgalapallaṅke nisīdi.

    അഥ ഖോ സോ മനുസ്സഭക്ഖോ യക്ഖോ ഛബ്ബണ്ണരസ്മിയോ വിസ്സജ്ജേന്തം ഇന്ദധനുപരിവുതമിവ ദിവസകരം മുനിദിവസകരം പവനപഥേനാഗച്ഛന്തം ദിസ്വാ – ‘‘ദസബലോ മമാനുകമ്പായ ഇധാഗച്ഛതീ’’തി പസന്നഹദയോ അത്തനോ പരിവാരയക്ഖേഹി സദ്ധിം അനേകമിഗഗണവന്തം ഹിമവന്തം ഗന്ത്വാ നാനാവണ്ണഗന്ധാനി ജലജഥലജാനി കുസുമാനി പരമമനോരമാനി സുഗന്ധഗന്ധേ സമാഹരിത്വാ അത്തനോ പല്ലങ്കേ നിസിന്നം വിഗതരന്ധം കകുസന്ധം ലോകനായകം മാലാഗന്ധവിലേപനാദീഹി പൂജയിത്വാ ഥുതിസങ്ഗീതാനി പവത്തേന്തോ സിരസി അഞ്ജലിം കത്വാ നമസ്സമാനോ അട്ഠാസി. തതോ മനുസ്സാ തം പാടിഹാരിയം ദിസ്വാ പസന്നഹദയാ സമാഗമ്മ ഭഗവന്തം പരിവാരേത്വാ നമസ്സമാനാ അട്ഠംസു. അഥ അപ്പടിസന്ധോ കകുസന്ധോ ഭഗവാ അഭിപൂജിതനരദേവയക്ഖം നരദേവയക്ഖം കമ്മഫലസമ്ബന്ധദസ്സനേന സമുത്തേജേത്വാ നിരയകഥായ സന്താസേത്വാ ചതുസച്ചകഥം കഥേസി, തദാ അപരിമിതാനം സത്താനം ധമ്മാഭിസമയോ അഹോസി, അയം തതിയോ അഭിസമയോ അഹോസി. തേന വുത്തം –

    Atha kho so manussabhakkho yakkho chabbaṇṇarasmiyo vissajjentaṃ indadhanuparivutamiva divasakaraṃ munidivasakaraṃ pavanapathenāgacchantaṃ disvā – ‘‘dasabalo mamānukampāya idhāgacchatī’’ti pasannahadayo attano parivārayakkhehi saddhiṃ anekamigagaṇavantaṃ himavantaṃ gantvā nānāvaṇṇagandhāni jalajathalajāni kusumāni paramamanoramāni sugandhagandhe samāharitvā attano pallaṅke nisinnaṃ vigatarandhaṃ kakusandhaṃ lokanāyakaṃ mālāgandhavilepanādīhi pūjayitvā thutisaṅgītāni pavattento sirasi añjaliṃ katvā namassamāno aṭṭhāsi. Tato manussā taṃ pāṭihāriyaṃ disvā pasannahadayā samāgamma bhagavantaṃ parivāretvā namassamānā aṭṭhaṃsu. Atha appaṭisandho kakusandho bhagavā abhipūjitanaradevayakkhaṃ naradevayakkhaṃ kammaphalasambandhadassanena samuttejetvā nirayakathāya santāsetvā catusaccakathaṃ kathesi, tadā aparimitānaṃ sattānaṃ dhammābhisamayo ahosi, ayaṃ tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –

    .

    1.

    ‘‘വേസ്സഭുസ്സ അപരേന, സമ്ബുദ്ധോ ദ്വിപദുത്തമോ;

    ‘‘Vessabhussa aparena, sambuddho dvipaduttamo;

    കകുസന്ധോ നാമ നാമേന, അപ്പമേയ്യോ ദുരാസദോ.

    Kakusandho nāma nāmena, appameyyo durāsado.

    .

    2.

    ‘‘ഉഗ്ഘാടേത്വാ സബ്ബഭവം, ചരിയായ പാരമിം ഗതോ;

    ‘‘Ugghāṭetvā sabbabhavaṃ, cariyāya pāramiṃ gato;

    സീഹോവ പഞ്ജരം ഭേത്വാ, പത്തോ സമ്ബോധിമുത്തമം.

    Sīhova pañjaraṃ bhetvā, patto sambodhimuttamaṃ.

    .

    3.

    ‘‘ധമ്മചക്കം പവത്തേന്തേ, കകുസന്ധേ ലോകനായകേ;

    ‘‘Dhammacakkaṃ pavattente, kakusandhe lokanāyake;

    ചത്താലീസകോടിസഹസ്സാനം, ധമ്മാഭിസമയോ അഹു.

    Cattālīsakoṭisahassānaṃ, dhammābhisamayo ahu.

    .

    4.

    ‘‘അന്തലിക്ഖമ്ഹി ആകാസേ, യമകം കത്വാ വികുബ്ബനം;

    ‘‘Antalikkhamhi ākāse, yamakaṃ katvā vikubbanaṃ;

    തിംസകോടിസഹസ്സാനം, ബോധേസി ദേവമാനുസേ.

    Tiṃsakoṭisahassānaṃ, bodhesi devamānuse.

    .

    5.

    ‘‘നരദേവസ്സ യക്ഖസ്സ, ചതുസച്ചപ്പകാസനേ;

    ‘‘Naradevassa yakkhassa, catusaccappakāsane;

    ധമ്മാഭിസമയോ തസ്സ, ഗണനാതോ അസങ്ഖിയോ’’തി.

    Dhammābhisamayo tassa, gaṇanāto asaṅkhiyo’’ti.

    തത്ഥ ഉഗ്ഘാടേത്വാതി സമൂഹനിത്വാ. സബ്ബഭവന്തി സബ്ബം നവവിധം ഭവം, ഭവുപ്പത്തിനിമിത്തം കമ്മന്തി അത്ഥോ. ചരിയായ പാരമിം ഗതോതി സബ്ബപാരമീനം പൂരണവസേന പാരം ഗതോ. സീഹോവ പഞ്ജരം ഭേത്വാതി സീഹോ വിയ പഞ്ജരം മുനികുഞ്ജരോ ഭവപഞ്ജരം വിനാസേത്വാതി അത്ഥോ. കകുസന്ധസ്സ വിദ്ധസ്തഭവബന്ധനസ്സ ഏകോവ സാവകസന്നിപാതോ അഹോസി. കണ്ണകുജ്ജനഗരേ ഇസിപതനേ മിഗദായേ അത്തനാ സഹ പബ്ബജിതേഹി ചത്താലീസായ അരഹന്തസഹസ്സേഹി പരിവുതോ മാഘപുണ്ണമായം ഭഗവാ പാതിമോക്ഖം ഉദ്ദിസി. തേന വുത്തം –

    Tattha ugghāṭetvāti samūhanitvā. Sabbabhavanti sabbaṃ navavidhaṃ bhavaṃ, bhavuppattinimittaṃ kammanti attho. Cariyāya pāramiṃ gatoti sabbapāramīnaṃ pūraṇavasena pāraṃ gato. Sīhova pañjaraṃ bhetvāti sīho viya pañjaraṃ munikuñjaro bhavapañjaraṃ vināsetvāti attho. Kakusandhassa viddhastabhavabandhanassa ekova sāvakasannipāto ahosi. Kaṇṇakujjanagare isipatane migadāye attanā saha pabbajitehi cattālīsāya arahantasahassehi parivuto māghapuṇṇamāyaṃ bhagavā pātimokkhaṃ uddisi. Tena vuttaṃ –

    .

    6.

    ‘‘കകുസന്ധസ്സ ഭഗവതോ, ഏകോ ആസി സമാഗമോ;

    ‘‘Kakusandhassa bhagavato, eko āsi samāgamo;

    ഖീണാസവാനം വിമലാനം, സന്തചിത്താന താദിനം.

    Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.

    .

    7.

    ‘‘ചത്താലീസസഹസ്സാനം, തദാ ആസി സമാഗമോ;

    ‘‘Cattālīsasahassānaṃ, tadā āsi samāgamo;

    ദന്തഭൂമിമനുപ്പത്താനം, ആസവാരിഗണക്ഖയാ’’തി.

    Dantabhūmimanuppattānaṃ, āsavārigaṇakkhayā’’ti.

    തദാ അമ്ഹാകം ബോധിസത്തോ ഖേമോ നാമ രാജാ ഹുത്വാ ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ സങ്ഘസ്സ പത്തചീവരം മഹാദാനം ദത്വാ അഞ്ജനാദീനി സബ്ബഭേസജ്ജാനി ച അദാസി. അഞ്ഞഞ്ച സമണപരിക്ഖാരം ദത്വാ തസ്സ ധമ്മദേസനം സുത്വാ പസന്നഹദയോ ഹുത്വാ ഭഗവതോ സന്തികേ പബ്ബജി. സോ പന സത്ഥാ – ‘‘അനാഗതേ ഇമസ്മിംയേവ കപ്പേ ബുദ്ധോ ഭവിസ്സതീ’’തി ബ്യാകാസി. തേന വുത്തം –

    Tadā amhākaṃ bodhisatto khemo nāma rājā hutvā buddhappamukhassa saṅghassa pattacīvaraṃ mahādānaṃ datvā añjanādīni sabbabhesajjāni ca adāsi. Aññañca samaṇaparikkhāraṃ datvā tassa dhammadesanaṃ sutvā pasannahadayo hutvā bhagavato santike pabbaji. So pana satthā – ‘‘anāgate imasmiṃyeva kappe buddho bhavissatī’’ti byākāsi. Tena vuttaṃ –

    .

    8.

    ‘‘അഹം തേന സമയേന, ഖേമോ നാമാസി ഖത്തിയോ;

    ‘‘Ahaṃ tena samayena, khemo nāmāsi khattiyo;

    തഥാഗതേ ജിനപുത്തേ, ദാനം ദത്വാ അനപ്പകം.

    Tathāgate jinaputte, dānaṃ datvā anappakaṃ.

    .

    9.

    ‘‘പത്തഞ്ച ചീവരം ദത്വാ, അഞ്ജനം മധുലട്ഠികം;

    ‘‘Pattañca cīvaraṃ datvā, añjanaṃ madhulaṭṭhikaṃ;

    ഇമേതം പത്ഥിതം സബ്ബം, പടിയാദേമി വരം വരം.

    Imetaṃ patthitaṃ sabbaṃ, paṭiyādemi varaṃ varaṃ.

    ൧൦.

    10.

    ‘‘സോപി മം ബുദ്ധോ ബ്യാകാസി, കകുസന്ധോ വിനായകോ;

    ‘‘Sopi maṃ buddho byākāsi, kakusandho vināyako;

    ഇമമ്ഹി ഭദ്ദകേ കപ്പേ, അയം ബുദ്ധോ ഭവിസ്സതി.

    Imamhi bhaddake kappe, ayaṃ buddho bhavissati.

    ൧൧.

    11.

    ‘‘അഹു കപിലവ്ഹയാ രമ്മാ…പേ॰… ഹേസ്സാമ സമ്മുഖാ ഇമം.

    ‘‘Ahu kapilavhayā rammā…pe… hessāma sammukhā imaṃ.

    ൧൩.

    13.

    ‘‘നഗരം ഖേമവതീ നാമ, ഖേമോ നാമാസഹം തദാ;

    ‘‘Nagaraṃ khemavatī nāma, khemo nāmāsahaṃ tadā;

    സബ്ബഞ്ഞുതം ഗവേസന്തോ, പബ്ബജിം തസ്സ സന്തികേ’’തി.

    Sabbaññutaṃ gavesanto, pabbajiṃ tassa santike’’ti.

    തത്ഥ അഞ്ജനം പാകടമേവ. മധുലട്ഠികന്തി യട്ഠിമധുകം. ഇമേതന്തി ഇമം ഏതം. പത്ഥിതന്തി ഇച്ഛിതം. പടിയാദേമീതി ദജ്ജാമി, അദാസിന്തി അത്ഥോ. വരം വരന്തി സേട്ഠം സേട്ഠന്തി അത്ഥോ. ‘‘യദേതം പത്ഥിത’’ന്തിപി പാഠോ, തസ്സ യം ഇച്ഛതി, ഏതം സബ്ബം അദാസിന്തി അത്ഥോ. അയം സുന്ദരതരോ.

    Tattha añjanaṃ pākaṭameva. Madhulaṭṭhikanti yaṭṭhimadhukaṃ. Imetanti imaṃ etaṃ. Patthitanti icchitaṃ. Paṭiyādemīti dajjāmi, adāsinti attho. Varaṃ varanti seṭṭhaṃ seṭṭhanti attho. ‘‘Yadetaṃ patthita’’ntipi pāṭho, tassa yaṃ icchati, etaṃ sabbaṃ adāsinti attho. Ayaṃ sundarataro.

    തസ്സ പന അദന്ധസ്സ കകുസന്ധസ്സ ഭഗവതോ ഖേമം നാമ നഗരം അഹോസി. അഗ്ഗിദത്തോ നാമ ബ്രാഹ്മണോ പിതാ, വിസാഖാ നാമ ബ്രാഹ്മണീ മാതാ, വിധുരോ ച സഞ്ജീവോ ച ദ്വേ അഗ്ഗസാവകാ, ബുദ്ധിജോ നാമുപട്ഠാകോ, സാമാ ച ചമ്പാ ച ദ്വേ അഗ്ഗസാവികാ, മഹാസിരീസരുക്ഖോ ബോധി, സരീരം ചത്താലീസഹത്ഥുബ്ബേധം അഹോസി, സമന്താ ദസയോജനാനി സരീരപ്പഭാ നിച്ഛരതി , ചത്താലീസവസ്സസഹസ്സാനി ആയു, ഭരിയാ പനസ്സ രോചിനീ നാമ ബ്രാഹ്മണീ, ഉത്തരോ നാമ പുത്തോ, ആജഞ്ഞരഥേന നിക്ഖമി. തേന വുത്തം –

    Tassa pana adandhassa kakusandhassa bhagavato khemaṃ nāma nagaraṃ ahosi. Aggidatto nāma brāhmaṇo pitā, visākhā nāma brāhmaṇī mātā, vidhuro ca sañjīvo ca dve aggasāvakā, buddhijo nāmupaṭṭhāko, sāmā ca campā ca dve aggasāvikā, mahāsirīsarukkho bodhi, sarīraṃ cattālīsahatthubbedhaṃ ahosi, samantā dasayojanāni sarīrappabhā niccharati , cattālīsavassasahassāni āyu, bhariyā panassa rocinī nāma brāhmaṇī, uttaro nāma putto, ājaññarathena nikkhami. Tena vuttaṃ –

    ൧൪.

    14.

    ‘‘ബ്രാഹ്മണോ അഗ്ഗിദത്തോ ച, ആസി ബുദ്ധസ്സ സോ പിതാ;

    ‘‘Brāhmaṇo aggidatto ca, āsi buddhassa so pitā;

    വിസാഖാ നാമ ജനികാ, കകുസന്ധസ്സ സത്ഥുനോ.

    Visākhā nāma janikā, kakusandhassa satthuno.

    ൧൫.

    15.

    ‘‘വസതേ തത്ഥ ഖേമേ പുരേ, സമ്ബുദ്ധസ്സ മഹാകുലം;

    ‘‘Vasate tattha kheme pure, sambuddhassa mahākulaṃ;

    നരാനം പവരം സേട്ഠം, ജാതിമന്തം മഹായസം.

    Narānaṃ pavaraṃ seṭṭhaṃ, jātimantaṃ mahāyasaṃ.

    ൨൦.

    20.

    ‘‘വിധുരോ ച സഞ്ജീവോ ച, അഹേസും അഗ്ഗസാവകാ;

    ‘‘Vidhuro ca sañjīvo ca, ahesuṃ aggasāvakā;

    ബുദ്ധിജോ നാമുപട്ഠാകോ, കകുസന്ധസ്സ സത്ഥുനോ.

    Buddhijo nāmupaṭṭhāko, kakusandhassa satthuno.

    ൨൧.

    21.

    ‘‘സാമാ ച ചമ്പാനാമാ ച, അഹേസും അഗ്ഗസാവികാ;

    ‘‘Sāmā ca campānāmā ca, ahesuṃ aggasāvikā;

    ബോധി തസ്സ ഭഗവതോ, സിരീസോതി പവുച്ചതി.

    Bodhi tassa bhagavato, sirīsoti pavuccati.

    ൨൩.

    23.

    ‘‘ചത്താലീസരതനാനി, അച്ചുഗ്ഗതോ മഹാമുനി;

    ‘‘Cattālīsaratanāni, accuggato mahāmuni;

    കനകപ്പഭാ നിച്ഛരതി, സമന്താ ദസയോജനം.

    Kanakappabhā niccharati, samantā dasayojanaṃ.

    ൨൪.

    24.

    ‘‘ചത്താലീസവസ്സസഹസ്സാനി, ആയു തസ്സ മഹേസിനോ;

    ‘‘Cattālīsavassasahassāni, āyu tassa mahesino;

    താവതാ തിട്ഠമാനോ സോ, താരേസി ജനതം ബഹും.

    Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.

    ൨൫.

    25.

    ‘‘ധമ്മാപണം പസാരേത്വാ, നരനാരീനം സദേവകേ;

    ‘‘Dhammāpaṇaṃ pasāretvā, naranārīnaṃ sadevake;

    നദിത്വാ സീഹനാദംവ, നിബ്ബുതോ സോ സസാവകോ.

    Naditvā sīhanādaṃva, nibbuto so sasāvako.

    ൨൬.

    26.

    ‘‘അട്ഠങ്ഗവചനസമ്പന്നോ, അച്ഛിദ്ദാനി നിരന്തരം;

    ‘‘Aṭṭhaṅgavacanasampanno, acchiddāni nirantaraṃ;

    സബ്ബം തമന്തരഹിതം, നനു രിത്താ സബ്ബസങ്ഖാരാ’’തി.

    Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā’’ti.

    തത്ഥ വസതേ തത്ഥ ഖേമേ പുരേതി അയം ഗാഥാ കകുസന്ധസ്സ ജാതനഗരസന്ദസ്സനത്ഥം വുത്താതി വേദിതബ്ബാ. മഹാകുലന്തി ഉദിതോദിതം ഭഗവതോ പിതുകുലം. നരാനം പവരം സേട്ഠന്തി ജാതിവസേന സബ്ബമനുസ്സാനം പവരം സേട്ഠന്തി അത്ഥോ. ജാതിമന്തന്തി അഭിജാതിവന്തം, ഉത്തമാഭിജാതം. മഹായസന്തി മഹാപരിവാരം, കിം തം ബുദ്ധസ്സ മഹാകുലം? തത്ഥ മഹാകുലം ഖേമേ പുരേ വസതേതിപദേന സമ്ബന്ധോ ദട്ഠബ്ബോ.

    Tattha vasate tattha kheme pureti ayaṃ gāthā kakusandhassa jātanagarasandassanatthaṃ vuttāti veditabbā. Mahākulanti uditoditaṃ bhagavato pitukulaṃ. Narānaṃ pavaraṃ seṭṭhanti jātivasena sabbamanussānaṃ pavaraṃ seṭṭhanti attho. Jātimantanti abhijātivantaṃ, uttamābhijātaṃ. Mahāyasanti mahāparivāraṃ, kiṃ taṃ buddhassa mahākulaṃ? Tattha mahākulaṃ kheme pure vasatetipadena sambandho daṭṭhabbo.

    സമന്താ ദസയോജനന്തി സമന്തതോ ദസ യോജനാനി ഫരിത്വാ നിച്ചകാലം സരീരതോ നിക്ഖമിത്വാ സുവണ്ണവണ്ണാ പഭാ നിച്ഛരതീതി അത്ഥോ. ധമ്മാപണന്തി ധമ്മസങ്ഖാതം ആപണം. പസാരേത്വാതി ഭണ്ഡവിക്കിണനത്ഥം നാനാഭണ്ഡസമിദ്ധമാപണം വിയ ധമ്മാപണം പസാരേത്വാതി അത്ഥോ. നരനാരീനന്തി വേനേയ്യനരനാരീനം ഝാനസമാപത്തിമഗ്ഗഫലരതനവിസേസാധിഗമത്ഥായ. സീഹനാദം വാതി സീഹനാദം വിയ, അഭയനാദം നദിത്വാ. അട്ഠങ്ഗവചനസമ്പന്നോതി അട്ഠങ്ഗസമന്നാഗതസരോ സത്ഥാ. അച്ഛിദ്ദാനീതി ഛിദ്ദാദിഭാവരഹിതാനി സീലാനി അച്ഛിദ്ദാനി അസബലാനി അകമ്മാസാനി. അഥ വാ അച്ഛിദ്ദാനി അവിവരാനി സാവകയുഗളാദീനി. നിരന്തരന്തി സതതം സബ്ബകാലം. സബ്ബം തമന്തരഹിതന്തി സത്ഥാ ച സാവകയുഗളാദീനി ച തം സബ്ബം മുനിഭാവമുപഗന്ത്വാ അദസ്സനഭാവമുപഗതന്തി അത്ഥോ.

    Samantā dasayojananti samantato dasa yojanāni pharitvā niccakālaṃ sarīrato nikkhamitvā suvaṇṇavaṇṇā pabhā niccharatīti attho. Dhammāpaṇanti dhammasaṅkhātaṃ āpaṇaṃ. Pasāretvāti bhaṇḍavikkiṇanatthaṃ nānābhaṇḍasamiddhamāpaṇaṃ viya dhammāpaṇaṃ pasāretvāti attho. Naranārīnanti veneyyanaranārīnaṃ jhānasamāpattimaggaphalaratanavisesādhigamatthāya. Sīhanādaṃ vāti sīhanādaṃ viya, abhayanādaṃ naditvā. Aṭṭhaṅgavacanasampannoti aṭṭhaṅgasamannāgatasaro satthā. Acchiddānīti chiddādibhāvarahitāni sīlāni acchiddāni asabalāni akammāsāni. Atha vā acchiddāni avivarāni sāvakayugaḷādīni. Nirantaranti satataṃ sabbakālaṃ. Sabbaṃ tamantarahitanti satthā ca sāvakayugaḷādīni ca taṃ sabbaṃ munibhāvamupagantvā adassanabhāvamupagatanti attho.

    ‘‘അപേതബന്ധോ കകുസന്ധബുദ്ധോ, അദന്ധപഞ്ഞോ ഗതസബ്ബരന്ധോ;

    ‘‘Apetabandho kakusandhabuddho, adandhapañño gatasabbarandho;

    തിലോകസന്ധോ കിര സച്ചസന്ധോ, ഖേമേ പനേ വാസമകപ്പയിത്ഥ’’.

    Tilokasandho kira saccasandho, kheme pane vāsamakappayittha’’.

    സേസഗാഥാസു സബ്ബത്ഥ പാകടമേവാതി.

    Sesagāthāsu sabbattha pākaṭamevāti.

    കകുസന്ധബുദ്ധവംസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Kakusandhabuddhavaṃsavaṇṇanā niṭṭhitā.

    നിട്ഠിതോ ബാവീസതിമോ ബുദ്ധവംസോ.

    Niṭṭhito bāvīsatimo buddhavaṃso.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ബുദ്ധവംസപാളി • Buddhavaṃsapāḷi / ൨൪. കകുസന്ധബുദ്ധവംസോ • 24. Kakusandhabuddhavaṃso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact