| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / बुद्धवंसपाळि • Buddhavaṃsapāḷi |
२४. ककुसन्धबुद्धवंसो
24. Kakusandhabuddhavaṃso
१.
1.
वेस्सभुस्स अपरेन, सम्बुद्धो द्विपदुत्तमो।
Vessabhussa aparena, sambuddho dvipaduttamo;
ककुसन्धो नाम नामेन, अप्पमेय्यो दुरासदो॥
Kakusandho nāma nāmena, appameyyo durāsado.
२.
2.
उग्घाटेत्वा सब्बभवं, चरियाय पारमिं गतो।
Ugghāṭetvā sabbabhavaṃ, cariyāya pāramiṃ gato;
सीहोव पञ्जरं भेत्वा, पत्तो सम्बोधिमुत्तमं॥
Sīhova pañjaraṃ bhetvā, patto sambodhimuttamaṃ.
३.
3.
धम्मचक्कं पवत्तेन्ते, ककुसन्धे लोकनायके।
Dhammacakkaṃ pavattente, kakusandhe lokanāyake;
चत्तारीसकोटिसहस्सानं, धम्माभिसमयो अहु॥
Cattārīsakoṭisahassānaṃ, dhammābhisamayo ahu.
४.
4.
अन्तलिक्खम्हि आकासे, यमकं कत्वा विकुब्बनं।
Antalikkhamhi ākāse, yamakaṃ katvā vikubbanaṃ;
तिंसकोटिसहस्सानं, बोधेसि देवमानुसे॥
Tiṃsakoṭisahassānaṃ, bodhesi devamānuse.
५.
5.
नरदेवस्स यक्खस्स, चतुसच्चप्पकासने।
Naradevassa yakkhassa, catusaccappakāsane;
धम्माभिसमयो तस्स, गणनातो असङ्खियो॥
Dhammābhisamayo tassa, gaṇanāto asaṅkhiyo.
६.
6.
ककुसन्धस्स भगवतो, एको आसि समागमो।
Kakusandhassa bhagavato, eko āsi samāgamo;
खीणासवानं विमलानं, सन्तचित्तान तादिनं॥
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
७.
7.
चत्तालीससहस्सानं, तदा आसि समागमो।
Cattālīsasahassānaṃ, tadā āsi samāgamo;
दन्तभूमिमनुप्पत्तानं, आसवारिगणक्खया॥
Dantabhūmimanuppattānaṃ, āsavārigaṇakkhayā.
८.
8.
अहं तेन समयेन, खेमो नामासि खत्तियो।
Ahaṃ tena samayena, khemo nāmāsi khattiyo;
तथागते जिनपुत्ते, दानं दत्वा अनप्पकं॥
Tathāgate jinaputte, dānaṃ datvā anappakaṃ.
९.
9.
पत्तञ्च चीवरं दत्वा, अञ्जनं मधुलट्ठिकं।
Pattañca cīvaraṃ datvā, añjanaṃ madhulaṭṭhikaṃ;
इमेतं पत्थितं सब्बं, पटियादेमि वरं वरं॥
Imetaṃ patthitaṃ sabbaṃ, paṭiyādemi varaṃ varaṃ.
१०.
10.
सोपि मं बुद्धो ब्याकासि, ककुसन्धो विनायको।
Sopi maṃ buddho byākāsi, kakusandho vināyako;
‘‘इमम्हि भद्दके कप्पे, अयं बुद्धो भविस्सति॥
‘‘Imamhi bhaddake kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
११.
11.
‘‘अहु कपिलव्हया रम्मा…पे॰… हेस्साम सम्मुखा इमं’’॥
‘‘Ahu kapilavhayā rammā…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
१२.
12.
तस्सापि वचनं सुत्वा, भिय्यो चित्तं पसादयिं।
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
उत्तरिं वतमधिट्ठासिं, दसपारमिपूरिया॥
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
१३.
13.
नगरं खेमावती नाम, खेमो नामासहं तदा।
Nagaraṃ khemāvatī nāma, khemo nāmāsahaṃ tadā;
सब्बञ्ञुतं गवेसन्तो, पब्बजिं तस्स सन्तिके॥
Sabbaññutaṃ gavesanto, pabbajiṃ tassa santike.
१४.
14.
ब्राह्मणो अग्गिदत्तो च, आसि बुद्धस्स सो पिता।
Brāhmaṇo aggidatto ca, āsi buddhassa so pitā;
विसाखा नाम जनिका, ककुसन्धस्स सत्थुनो॥
Visākhā nāma janikā, kakusandhassa satthuno.
१५.
15.
वसते तत्थ खेमे पुरे, सम्बुद्धस्स महाकुलं।
Vasate tattha kheme pure, sambuddhassa mahākulaṃ;
नरानं पवरं सेट्ठं, जातिमन्तं महायसं॥
Narānaṃ pavaraṃ seṭṭhaṃ, jātimantaṃ mahāyasaṃ.
१६.
16.
चतुवस्ससहस्सानि, अगारं अज्झ सो वसि।
Catuvassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
काम -कामवण्ण-कामसुद्धिनामा 1, तयो पासादमुत्तमा॥
Kāma -kāmavaṇṇa-kāmasuddhināmā 2, tayo pāsādamuttamā.
१७.
17.
समतिंससहस्सानि , नारियो समलङ्कता।
Samatiṃsasahassāni , nāriyo samalaṅkatā;
रोचिनी नाम सा नारी, उत्तरो नाम अत्रजो॥
Rocinī nāma sā nārī, uttaro nāma atrajo.
१८.
18.
निमित्ते चतुरो दिस्वा, रथयानेन निक्खमि।
Nimitte caturo disvā, rathayānena nikkhami;
अनूनअट्ठमासानि, पधानं पदही जिनो॥
Anūnaaṭṭhamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
१९.
19.
ब्रह्मुना याचितो सन्तो, ककुसन्धो विनायको।
Brahmunā yācito santo, kakusandho vināyako;
वत्ति चक्कं महावीरो, मिगदाये नरुत्तमो॥
Vatti cakkaṃ mahāvīro, migadāye naruttamo.
२०.
20.
विधुरो च सञ्जीवो च, अहेसुं अग्गसावका।
Vidhuro ca sañjīvo ca, ahesuṃ aggasāvakā;
बुद्धिजो नामुपट्ठाको, ककुसन्धस्स सत्थुनो॥
Buddhijo nāmupaṭṭhāko, kakusandhassa satthuno.
२१.
21.
सामा च चम्पानामा च, अहेसुं अग्गसाविका।
Sāmā ca campānāmā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
बोधि तस्स भगवतो, सिरीसोति पवुच्चति॥
Bodhi tassa bhagavato, sirīsoti pavuccati.
२२.
22.
अच्चुतो च सुमनो च, अहेसुं अग्गुपट्ठका।
Accuto ca sumano ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
नन्दा चेव सुनन्दा च, अहेसुं अग्गुपट्ठिका॥
Nandā ceva sunandā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
२३.
23.
चत्तालीसरतनानि , अच्चुग्गतो महामुनि।
Cattālīsaratanāni , accuggato mahāmuni;
कनकप्पभा निच्छरति, समन्ता दसयोजनं॥
Kanakappabhā niccharati, samantā dasayojanaṃ.
२४.
24.
चत्तालीसवस्ससहस्सानि, आयु तस्स महेसिनो।
Cattālīsavassasahassāni, āyu tassa mahesino;
तावता तिट्ठमानो सो, तारेसि जनतं बहुं॥
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
२५.
25.
धम्मापणं पसारेत्वा, नरनारीनं सदेवके।
Dhammāpaṇaṃ pasāretvā, naranārīnaṃ sadevake;
नदित्वा सीहनादंव, निब्बुतो सो ससावको॥
Naditvā sīhanādaṃva, nibbuto so sasāvako.
२६.
26.
अट्ठङ्गवचनसम्पन्नो, अच्छिद्दानि निरन्तरं।
Aṭṭhaṅgavacanasampanno, acchiddāni nirantaraṃ;
सब्बं तमन्तरहितं, ननु रित्ता सब्बसङ्खारा॥
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
२७.
27.
ककुसन्धो जिनवरो, खेमारामम्हि निब्बुतो।
Kakusandho jinavaro, khemārāmamhi nibbuto;
तत्थेवस्स थूपवरो, गावुतं नभमुग्गतोति॥
Tatthevassa thūpavaro, gāvutaṃ nabhamuggatoti.
ककुसन्धस्स भगवतो वंसो द्वावीसतिमो।
Kakusandhassa bhagavato vaṃso dvāvīsatimo.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / बुद्धवंस-अट्ठकथा • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / २४. ककुसन्धबुद्धवंसवण्णना • 24. Kakusandhabuddhavaṃsavaṇṇanā
