| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
੧੧. ਕਲਹવਿવਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
11. Kalahavivādasuttavaṇṇanā
੮੬੯. ਕੁਤੋ ਪਹੂਤਾ ਕਲਹਾ વਿવਾਦਾਤਿ ਕਲਹવਿવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਮਹਾਸਮਯੇ ‘‘ਕੁਤੋ ਨੁ, ਖੋ, ਕਲਹਾਦਯੋ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਦੇવਤਾਨਂ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਆવਿਕਾਤੁਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਨਿਮ੍ਮਿਤਬੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕ੍ਕਮੇਨ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਗਾਥਾ ਪਾਕਟਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਯੇવ।
869.Kutopahūtā kalahā vivādāti kalahavivādasuttaṃ. Kā uppatti? Idampi tasmiṃyeva mahāsamaye ‘‘kuto nu, kho, kalahādayo aṭṭha dhammā pavattantī’’ti uppannacittānaṃ ekaccānaṃ devatānaṃ te dhamme āvikātuṃ purimanayeneva nimmitabuddhena attānaṃ pucchāpetvā vuttaṃ tattha pucchāvissajjanakkamena ṭhitattā sabbagāthā pākaṭasambandhāyeva.
ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਪਨੇਤਾਸਂ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਕੁਤੋਪਹੂਤਾ ਕਲਹਾ વਿવਾਦਾਤਿ ਕਲਹੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ વਿવਾਦੋ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਕੁਤੋ ਜਾਤਾ। ਪਰਿਦੇવਸੋਕਾ ਸਹਮਚ੍ਛਰਾ ਚਾਤਿ ਪਰਿਦੇવਸੋਕਾ ਚ ਮਚ੍ਛਰਾ ਚ ਕੁਤੋਪਹੂਤਾ। ਮਾਨਾਤਿਮਾਨਾ ਸਹਪੇਸੁਣਾ ਚਾਤਿ ਮਾਨਾ ਚ ਅਤਿਮਾਨਾ ਚ ਪੇਸੁਣਾ ਚ ਕੁਤੋਪਹੂਤਾ। ਤੇਤਿ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਟ੍ਠ ਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾ। ਤਦਿਙ੍ਘ ਬ੍ਰੂਹੀਤਿ ਤਂ ਮਯਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਮਤ੍ਥਂ ਬ੍ਰੂਹਿ ਯਾਚਾਮਿ ਤਂ ਅਹਨ੍ਤਿ। ਯਾਚਨਤ੍ਥੋ ਹਿ ਇਙ੍ਘਾਤਿ ਨਿਪਾਤੋ।
Anuttānapadavaṇṇanā panetāsaṃ evaṃ veditabbā – kutopahūtā kalahā vivādāti kalaho ca tassa pubbabhāgo vivādo cāti ime kuto jātā. Paridevasokā sahamaccharā cāti paridevasokā ca maccharā ca kutopahūtā. Mānātimānā sahapesuṇā cāti mānā ca atimānā ca pesuṇā ca kutopahūtā. Teti te sabbepi aṭṭha kilesadhammā. Tadiṅgha brūhīti taṃ mayā pucchitamatthaṃ brūhi yācāmi taṃ ahanti. Yācanattho hi iṅghāti nipāto.
੮੭੦. ਪਿਯਪ੍ਪਹੂਤਾਤਿ ਪਿਯવਤ੍ਥੁਤੋ ਜਾਤਾ। ਯੁਤ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਮਹਾਨਿ॰ ੯੮) વੁਤ੍ਤਾ ਏવ। ਮਚ੍ਛੇਰਯੁਤ੍ਤਾ ਕਲਹਾ વਿવਾਦਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਲਹવਿવਾਦਾਦੀਨਂ ਨ ਕੇવਲਂ ਪਿਯવਤ੍ਥੁਮੇવ, ਮਚ੍ਛਰਿਯਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਚਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਕਲਹવਿવਾਦਸੀਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਯਥਾ ਚ ਏਤੇਸਂ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਤਥਾ ਪੇਸੁਣਾਨਞ੍ਚ વਿવਾਦਂ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘વਿવਾਦਜਾਤੇਸੁ ਚ ਪੇਸੁਣਾਨੀ’’ਤਿ।
870.Piyappahūtāti piyavatthuto jātā. Yutti panettha niddese (mahāni. 98) vuttā eva. Maccherayuttā kalahā vivādāti iminā kalahavivādādīnaṃ na kevalaṃ piyavatthumeva, macchariyampi paccayaṃ dasseti. Kalahavivādasīsena cettha sabbepi te dhammā vuttāti veditabbā. Yathā ca etesaṃ macchariyaṃ, tathā pesuṇānañca vivādaṃ. Tenāha – ‘‘vivādajātesu ca pesuṇānī’’ti.
੮੭੧. ਪਿਯਾਸੁ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕੁਤੋਨਿਦਾਨਾ ਯੇ ਚਾਪਿ ਲੋਭਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇਤਿ ‘‘ਪਿਯਾ ਪਹੂਤਾ ਕਲਹਾ’’ਤਿ ਯੇ ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਾ। ਤੇ ਪਿਯਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕੁਤੋਨਿਦਾਨਾ, ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਪਿਯਾ, ਯੇ ਚਾਪਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਯੋ ਲੋਭਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ ਲੋਭਹੇਤੁਕਾ ਲੋਭੇਨਾਭਿਭੂਤਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਸੋ ਲੋਭੋ ਚ ਕੁਤੋਨਿਦਾਨੋਤਿ ਦ੍વੇ ਅਤ੍ਥੇ ਏਕਾਯ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਆਸਾ ਚ ਨਿਟ੍ਠਾ ਚਾਤਿ ਆਸਾ ਚ ਤਸ੍ਸਾ ਆਸਾਯ ਸਮਿਦ੍ਧਿ ਚ। ਯੇ ਸਮ੍ਪਰਾਯਾਯ ਨਰਸ੍ਸ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਨਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਰਾਯਾਯ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਰਾਯਨਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏਕਾ ਏવਾਯਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਾ।
871.Piyāsu lokasmiṃ kutonidānā ye cāpi lobhā vicaranti loketi ‘‘piyā pahūtā kalahā’’ti ye ettha vuttā. Te piyā lokasmiṃ kutonidānā, na kevalañca piyā, ye cāpi khattiyādayo lobhā vicaranti lobhahetukā lobhenābhibhūtā vicaranti, tesaṃ so lobho ca kutonidānoti dve atthe ekāya pucchāya pucchati. Āsā ca niṭṭhā cāti āsā ca tassā āsāya samiddhi ca. Ye samparāyāya narassa hontīti ye narassa samparāyāya honti, parāyanā hontīti vuttaṃ hoti. Ekā evāyampi pucchā.
੮੭੨. ਛਨ੍ਦਾਨਿਦਾਨਾਨੀਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿਛਨ੍ਦਨਿਦਾਨਾਨਿ। ਯੇ ਚਾਪਿ ਲੋਭਾ વਿਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਚਾਪਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਯੋ ਲੋਭਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਲੋਭੋਪਿ ਛਨ੍ਦਨਿਦਾਨੋਤਿ ਦ੍વੇਪਿ ਅਤ੍ਥੇ ਏਕਤੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ। ਇਤੋਨਿਦਾਨਾਤਿ ਛਨ੍ਦਨਿਦਾਨਾ ਏવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਕੁਤੋਨਿਦਾਨਾ ਕੁਤੋਨਿਦਾਨਾ’’ਤਿ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੨੭੩) ਏਤੇਸੁ ਚ ਸਦ੍ਦਸਿਦ੍ਧਿ ਸੂਚਿਲੋਮਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
872.Chandānidānānīti kāmacchandādichandanidānāni. Ye cāpi lobhā vicarantīti ye cāpi khattiyādayo lobhā vicaranti tesaṃ lobhopi chandanidānoti dvepi atthe ekato vissajjeti. Itonidānāti chandanidānā evāti vuttaṃ hoti. ‘‘Kutonidānā kutonidānā’’ti (su. ni. 273) etesu ca saddasiddhi sūcilomasutte vuttanayeneva veditabbā.
੮੭੩. વਿਨਿਚ੍ਛਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿવਿਨਿਚ੍ਛਯਾ। ਯੇ વਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮਣੇਨ વੁਤ੍ਤਾਤਿ ਯੇ ਚ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਕੋਧਾਦੀਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾਰੂਪਾ વਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਸਮਣੇਨ વੁਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਕੁਤੋਪਹੂਤਾਤਿ।
873.Vinicchayāti taṇhādiṭṭhivinicchayā. Ye vāpi dhammā samaṇena vuttāti ye ca aññepi kodhādīhi sampayuttā, tathārūpā vā akusalā dhammā buddhasamaṇena vuttā, te kutopahūtāti.
੮੭੪. ਤਮੂਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਹੋਤਿ ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਤਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਂ। ਤਦੁਭਯવਤ੍ਥੁਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਾਤਾਸਾਤਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਂਯੋਗવਿਯੋਗਪਤ੍ਥਨਾવਸੇਨ ਛਨ੍ਦੋ ਪਹੋਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਨੁ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕੁਤੋਨਿਦਾਨੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਹੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਰੂਪੇਸੁ ਦਿਸ੍વਾ વਿਭવਂ ਭવਞ੍ਚਾਤਿ ਰੂਪੇਸੁ વਯਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਾਦਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾ। વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਕੁਬ੍ਬਤਿ ਜਨ੍ਤੁ ਲੋਕੇਤਿ ਅਪਾਯਾਦਿਕੇ ਲੋਕੇ ਅਯਂ ਜਨ੍ਤੁ ਭੋਗਾਧਿਗਮਨਤ੍ਥਂ ਤਣ੍ਹਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ‘‘ਅਤ੍ਤਾ ਮੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਨਿਚ੍ਛਯਞ੍ਚ ਕੁਰੁਤੇ। ਯੁਤ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਮਹਾਨਿ॰ ੧੦੨) વੁਤ੍ਤਾ ਏવ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ‘‘વਿਨਿਚ੍ਛਯਾ ਚਾਪਿ ਕੁਤੋਪਹੂਤਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਹੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੋ ਹੋਤਿ।
874.Tamūpanissāya pahoti chandoti taṃ sukhadukkhavedanaṃ. Tadubhayavatthusaṅkhātaṃ sātāsātaṃ upanissāya saṃyogaviyogapatthanāvasena chando pahoti. Ettāvatā ‘‘chando nu lokasmiṃ kutonidāno’’ti ayaṃ pañho vissajjito hoti. Rūpesu disvā vibhavaṃ bhavañcāti rūpesu vayañca uppādañca disvā. Vinicchayaṃ kubbati jantu loketi apāyādike loke ayaṃ jantu bhogādhigamanatthaṃ taṇhāvinicchayaṃ ‘‘attā me uppanno’’tiādinā nayena diṭṭhivinicchayañca kurute. Yutti panettha niddese (mahāni. 102) vuttā eva. Ettāvatā ‘‘vinicchayā cāpi kutopahūtā’’ti ayaṃ pañho vissajjito hoti.
੮੭੫. ਏਤੇਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਦ੍વਯਮੇવ ਸਨ੍ਤੇਤਿ ਏਤੇਪਿ ਕੋਧਾਦਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਾਤਾਸਾਤਦ੍વਯੇ ਸਨ੍ਤੇ ਏવ ਪਹੋਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਚ ਨੇਸਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਮਹਾਨਿ॰ ੧੦੩) વੁਤ੍ਤਾਯੇવ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਤਤਿਯਪਞ੍ਹੋਪਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਯੋ ਏવਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੇਸੁ ਏਤੇਸੁ ਪਞ੍ਹੇਸੁ ਕਥਂਕਥੀ ਭવੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਕਥਂਕਥਾਪਹਾਨੂਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਕਥਂਕਥੀ ਞਾਣਪਥਾਯ ਸਿਕ੍ਖੇ’’ਤਿ, ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਞਾਣਾਧਿਗਮਨਤ੍ਥਂ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਞਤ੍વਾ ਪવੁਤ੍ਤਾ ਸਮਣੇਨ ਧਮ੍ਮਾ। ਬੁਦ੍ਧਸਮਣੇਨ ਹਿ ਞਤ੍વਾવ ਧਮ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਞ੍ਞਾਣਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਞਾਣਾਭਾવੇਨ ਤੇ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਨ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਨ ਦੇਸਨਾ ਦੋਸੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਥਂਕਥੀ ਞਾਣਪਥਾਯ ਸਿਕ੍ਖੇ, ਞਤ੍વਾ ਪવੁਤ੍ਤਾ ਸਮਣੇਨ ਧਮ੍ਮਾਤਿ।
875.Etepi dhammā dvayameva santeti etepi kodhādayo dhammā sātāsātadvaye sante eva pahonti uppajjanti. Uppatti ca nesaṃ niddese (mahāni. 103) vuttāyeva. Ettāvatā tatiyapañhopi vissajjito hoti. Idāni yo evaṃ vissajjitesu etesu pañhesu kathaṃkathī bhaveyya, tassa kathaṃkathāpahānūpāyaṃ dassento āha – ‘‘kathaṃkathī ñāṇapathāya sikkhe’’ti, ñāṇadassanañāṇādhigamanatthaṃ tisso sikkhā sikkheyyāti vuttaṃ hoti. Kiṃ kāraṇaṃ? Ñatvā pavuttā samaṇena dhammā. Buddhasamaṇena hi ñatvāva dhammā vuttā, natthi tassa dhammesu aññāṇaṃ. Attano pana ñāṇābhāvena te ajānanto na jāneyya, na desanā dosena, tasmā kathaṃkathī ñāṇapathāya sikkhe, ñatvā pavuttā samaṇena dhammāti.
੮੭੬-੭. ਸਾਤਂ ਅਸਾਤਞ੍ਚ ਕੁਤੋਨਿਦਾਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਾਤਂ ਅਸਾਤਨ੍ਤਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾ ਏવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਨ ਭવਨ੍ਤਿ ਹੇਤੇਤਿ ਨ ਭવਨ੍ਤਿ ਏਤੇ। વਿਭવਂ ਭવਞ੍ਚਾਪਿ ਯਮੇਤਮਤ੍ਥਂ ਏਤਂ ਮੇ ਪਬ੍ਰੂਹਿ ਯਤੋਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਸਾਤਾਸਾਤਾਨਂ વਿਭવਂ ਭવਞ੍ਚ ਏਤਮ੍ਪਿ ਯਂ ਅਤ੍ਥਂ। ਲਿਙ੍ਗਬ੍ਯਤ੍ਤਯੋ ਏਤ੍ਥ ਕਤੋ। ਇਦਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਾਤਾਸਾਤਾਨਂ વਿਭવੋ ਭવੋ ਚਾਤਿ ਯੋ ਏਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਏવਂ ਮੇ ਪਬ੍ਰੂਹਿ ਯਤੋਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਾਤਾਸਾਤਾਨਂ વਿਭવਭવવਤ੍ਥੁਕਾ વਿਭવਭવਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਏવ વਿਭવਭવਾਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਪਕ੍ਖੇ ‘‘ਭવਦਿਟ੍ਠਿਪਿ ਫਸ੍ਸਨਿਦਾਨਾ, વਿਭવਦਿਟ੍ਠਿਪਿ ਫਸ੍ਸਨਿਦਾਨਾ’’ਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ (ਮਹਾਨਿ॰ ੧੦੫) વੁਤ੍ਤਂ। ਇਤੋਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਫਸ੍ਸਨਿਦਾਨਂ।
876-7.Sātaṃasātañca kutonidānāti ettha sātaṃ asātanti sukhadukkhavedanā eva adhippetā. Na bhavanti heteti na bhavanti ete. Vibhavaṃ bhavañcāpi yametamatthaṃ etaṃ me pabrūhi yatonidānanti sātāsātānaṃ vibhavaṃ bhavañca etampi yaṃ atthaṃ. Liṅgabyattayo ettha kato. Idaṃ pana vuttaṃ hoti – sātāsātānaṃ vibhavo bhavo cāti yo esa attho, evaṃ me pabrūhi yatonidānanti. Ettha ca sātāsātānaṃ vibhavabhavavatthukā vibhavabhavadiṭṭhiyo eva vibhavabhavāti atthato veditabbā. Tathā hi imassa pañhassa vissajjanapakkhe ‘‘bhavadiṭṭhipi phassanidānā, vibhavadiṭṭhipi phassanidānā’’ti niddese (mahāni. 105) vuttaṃ. Itonidānanti phassanidānaṃ.
੮੭੮. ਕਿਸ੍ਮਿਂ વਿਭੂਤੇ ਨ ਫੁਸਨ੍ਤਿ ਫਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਸ੍ਮਿਂ વੀਤਿવਤ੍ਤੇ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਦਯੋ ਪਞ੍ਚ ਫਸ੍ਸਾ ਨ ਫੁਸਨ੍ਤਿ।
878.Kismiṃ vibhūte na phusanti phassāti kismiṃ vītivatte cakkhusamphassādayo pañca phassā na phusanti.
੮੭੯. ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਕਨਾਮਂ વਤ੍ਥਾਰਮ੍ਮਣਰੂਪਞ੍ਚ ਪਟਿਚ੍ਚ। ਰੂਪੇ વਿਭੂਤੇ ਨ ਫੁਸਨ੍ਤਿ ਫਸ੍ਸਾਤਿ ਰੂਪੇ વੀਤਿવਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚ ਫਸ੍ਸਾ ਨ ਫੁਸਨ੍ਤਿ।
879.Nāmañca rūpañca paṭiccāti sampayuttakanāmaṃ vatthārammaṇarūpañca paṭicca. Rūpe vibhūte na phusanti phassāti rūpe vītivatte pañca phassā na phusanti.
੮੮੦. ਕਥਂ ਸਮੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਥਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ। વਿਭੋਤਿ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਰੂਪ વਿਭવਤਿ, ਨ ਭવੇਯ੍ਯ વਾ। ਸੁਖਂ ਦੁਖਞ੍ਚਾਤਿ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਂ ਰੂਪਮੇવ ਪੁਚ੍ਛਤਿ।
880.Kathaṃ sametassāti kathaṃ paṭipannassa. Vibhoti rūpanti rūpa vibhavati, na bhaveyya vā. Sukhaṃ dukhañcāti iṭṭhāniṭṭhaṃ rūpameva pucchati.
੮੮੧. ਨ ਸਞ੍ਞਸਞ੍ਞੀਤਿ ਯਥਾ ਸਮੇਤਸ੍ਸ વਿਭੋਤਿ ਰੂਪਂ, ਸੋ ਪਕਤਿਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਞੀਪਿ ਨ ਹੋਤਿ। ਨ વਿਸਞ੍ਞਸਞ੍ਞੀਤਿ વਿਸਞ੍ਞਾਯਪਿ વਿਰੂਪਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਞੀ ਨ ਹੋਤਿ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ વਾ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ વਾ। ਨੋਪਿ ਅਸਞ੍ਞੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾવਿਰਹਿਤੋਪਿ ਨ ਹੋਤਿ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਨ੍ਨੋ વਾ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤੋ વਾ। ਨ વਿਭੂਤਸਞ੍ਞੀਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ ਸ॰ ੨੬੫; વਿਭ॰ ੬੦੨) ਨਯੇਨ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਞ੍ਞੀਪਿ ਨ ਹੋਤਿ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ। ਏવਂ ਸਮੇਤਸ੍ਸ વਿਭੋਤਿ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸਞ੍ਞਸਞ੍ਞਿਤਾਦਿਭਾવੇ ਅਟ੍ਠਤ੍વਾ ਯਦੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੋ ਏવਂ ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ…ਪੇ॰… ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨੀਹਰਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਸਮੇਤਸ੍ਸ ਅਰੂਪਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ વਿਭੋਤਿ ਰੂਪਂ। ਸਞ੍ਞਾਨਿਦਾਨਾ ਹਿ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਿ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਯਾ ਸਞ੍ਞਾ, ਤਨ੍ਨਿਦਾਨਾ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਪਪਞ੍ਚਾ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ ਏવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
881.Na saññasaññīti yathā sametassa vibhoti rūpaṃ, so pakatisaññāya saññīpi na hoti. Na visaññasaññīti visaññāyapi virūpāya saññāya saññī na hoti ummattako vā khittacitto vā. Nopi asaññīti saññāvirahitopi na hoti nirodhasamāpanno vā asaññasatto vā. Na vibhūtasaññīti ‘‘sabbaso rūpasaññāna’’ntiādinā (dha sa. 265; vibha. 602) nayena samatikkantasaññīpi na hoti arūpajjhānalābhī. Evaṃ sametassa vibhoti rūpanti etasmiṃ saññasaññitādibhāve aṭṭhatvā yadetaṃ vuttaṃ ‘‘so evaṃ samāhite citte…pe… ākāsānañcāyatanasamāpattipaṭilābhatthāya cittaṃ abhinīharatī’’ti. Evaṃ sametassa arūpamaggasamaṅgino vibhoti rūpaṃ. Saññānidānā hi papañcasaṅkhāti evaṃ paṭipannassāpi yā saññā, tannidānā taṇhādiṭṭhipapañcā appahīnā eva hontīti dasseti.
੮੮੨-੩. ਏਤ੍ਤਾવਤਗ੍ਗਂ ਨੁ વਦਨ੍ਤਿ, ਹੇਕੇ ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਇਧ ਪਣ੍ਡਿਤਾਸੇ। ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਨੁ ਇਧ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਗ੍ਗਂ ਸੁਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ વਦਨ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਤੋ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਅਧਿਕਂ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਗ੍ਗਮ੍ਪਿ વਦਨ੍ਤਿ ਹੇਕੇਤਿ ਏਕੇ ਸਸ੍ਸਤવਾਦਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਣ੍ਡਿਤਮਾਨਿਨੋ ਏਤ੍ਤਾવਤਾਪਿ ਅਗ੍ਗਂ ਸੁਦ੍ਧਿਂ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਪਨੇਕੇ ਸਮਯਂ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸਂਯੇવ ਏਕੇ ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦਾ ਸਮਯਂ ਉਚ੍ਛੇਦਂ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੇ ਕੁਸਲਾ વਦਾਨਾਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੇ ਕੁਸਲવਾਦਾ ਸਮਾਨਾ।
882-3.Ettāvataggaṃnu vadanti, heke yakkhassa suddhiṃ idha paṇḍitāse. Udāhu aññampi vadantiettoti ettāvatā nu idha paṇḍitā samaṇabrāhmaṇā aggaṃ suddhiṃ sattassa vadanti, udāhu aññampi etto arūpasamāpattito adhikaṃ vadantīti pucchati. Ettāvataggampi vadanti heketi eke sassatavādā samaṇabrāhmaṇā paṇḍitamānino ettāvatāpi aggaṃ suddhiṃ vadanti. Tesaṃ paneke samayaṃ vadantīti tesaṃyeva eke ucchedavādā samayaṃ ucchedaṃ vadanti. Anupādisese kusalā vadānāti anupādisese kusalavādā samānā.
੮੮੪. ਏਤੇ ਚ ਞਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਏਤੇ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਿਕੇ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਯੋ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾਤਿ ਞਤ੍વਾ। ਞਤ੍વਾ ਮੁਨੀ ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਸੋ વਿਮਂਸੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯੇ ਚ ਞਤ੍વਾ ਸੋ વੀਮਂਸੀ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬੁਦ੍ਧਮੁਨਿ। ਞਤ੍વਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿਚ੍ਚਾਦਿਤੋ ਧਮ੍ਮੇ ਞਤ੍વਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਭવਾਭવਾਯ ਨ ਸਮੇਤੀਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਨਿਕੂਟੇਨ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਪੁਰਾਭੇਦਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸੋਯੇવਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸੀਤਿ।
884.Eteca ñatvā upanissitāti ete ca diṭṭhigatike sassatucchedadiṭṭhiyo nissitāti ñatvā. Ñatvā munī nissaye so vimaṃsīti nissaye ca ñatvā so vīmaṃsī paṇḍito buddhamuni. Ñatvā vimuttoti dukkhāniccādito dhamme ñatvā vimutto. Bhavābhavāya na sametīti punappunaṃ upapattiyā na samāgacchatīti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi. Desanāpariyosāne purābhedasutte vuttasadisoyevābhisamayo ahosīti.
ਪਰਮਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਯ ਖੁਦ੍ਦਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਕਲਹવਿવਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Suttanipāta-aṭṭhakathāya kalahavivādasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਪਾਲ਼ਿ • Suttanipātapāḷi / ੧੧. ਕਲਹવਿવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ • 11. Kalahavivādasuttaṃ
