| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๔. กาฬการามสุตฺตวณฺณนา
4. Kāḷakārāmasuttavaṇṇanā
๒๔. จตุเตฺถ พาฬฺหํ โข เน ปสํสสีติ เน สมเณ พาฬฺหํ กตฺวา ปสํสสิ วณฺณยสิฯ กีทิสํ สีลํ เอเตสนฺติ กิํสีลาฯ โก สมาจาโร เอเตสนฺติ กิํสมาจาราฯ คุณมคฺคสณฺฐิตาติ คุณคฺคสณฺฐิตาฯ ม-กาโร ปทสนฺธิกโร, อคฺคคุเณ ปติฎฺฐิตาติ วุตฺตํ โหติฯ สนฺตินฺทฺริยา สนฺตมานสา, ‘‘สนฺตํ เตสํ คตํ ฐิต’’นฺติปิ ปฐนฺติฯ เอกกิยาติ เอกกา, จตูสุ อิริยาปเถสุ เอกกา หุตฺวา วิหรนฺตีติ อธิปฺปาโยฯ เตเนวาห ‘‘อทุติยา’’ติฯ ตาทิสา สมณา มมาตีติ เอตฺถ อิติ-สโทฺท อาทิอโตฺถฯ เตน –
24. Catutthe bāḷhaṃ kho ne pasaṃsasīti ne samaṇe bāḷhaṃ katvā pasaṃsasi vaṇṇayasi. Kīdisaṃ sīlaṃ etesanti kiṃsīlā. Ko samācāro etesanti kiṃsamācārā. Guṇamaggasaṇṭhitāti guṇaggasaṇṭhitā. Ma-kāro padasandhikaro, aggaguṇe patiṭṭhitāti vuttaṃ hoti. Santindriyā santamānasā, ‘‘santaṃ tesaṃ gataṃ ṭhita’’ntipi paṭhanti. Ekakiyāti ekakā, catūsu iriyāpathesu ekakā hutvā viharantīti adhippāyo. Tenevāha ‘‘adutiyā’’ti. Tādisā samaṇā mamātīti ettha iti-saddo ādiattho. Tena –
‘‘กายกมฺมํ สุจิ เนสํ, วาจากมฺมํ อนาวิลํ;
‘‘Kāyakammaṃ suci nesaṃ, vācākammaṃ anāvilaṃ;
มโนกมฺมํ สุวิสุทฺธํ, ตาทิสา สมณา มมฯ
Manokammaṃ suvisuddhaṃ, tādisā samaṇā mama.
‘‘วิมลา สงฺขมุตฺตาภา, สุทฺธา อนฺตรพาหิรา;
‘‘Vimalā saṅkhamuttābhā, suddhā antarabāhirā;
ปุณฺณา สุเทฺธหิ ธเมฺมหิ, ตาทิสา สมณา มมฯ
Puṇṇā suddhehi dhammehi, tādisā samaṇā mama.
‘‘ลาเภน อุนฺนโต โลโก, อลาเภน จ โอนโต;
‘‘Lābhena unnato loko, alābhena ca onato;
ลาภาลาเภน เอกฎฺฐา, ตาทิสา สมณา มมฯ
Lābhālābhena ekaṭṭhā, tādisā samaṇā mama.
‘‘ยเสน อุนฺนโต โลโก, อยเสน จ โอนโต;
‘‘Yasena unnato loko, ayasena ca onato;
ยสายเสน เอกฎฺฐา, ตาทิสา สมณา มมฯ
Yasāyasena ekaṭṭhā, tādisā samaṇā mama.
‘‘ปสํสายุนฺนโต โลโก, นินฺทายปิ จ โอนโต;
‘‘Pasaṃsāyunnato loko, nindāyapi ca onato;
สมา นินฺทาปสํสาสุ, ตาทิสา สมณา มมฯ
Samā nindāpasaṃsāsu, tādisā samaṇā mama.
‘‘สุเขน อุนฺนโต โลโก, ทุเกฺขนปิ จ โอนโต;
‘‘Sukhena unnato loko, dukkhenapi ca onato;
อกมฺปา สุขทุเกฺขสุ, ตาทิสา สมณา มมา’’ติฯ (ธ. ป. อฎฺฐ. ๒.๓๐๓ จูฬสุภทฺทาวตฺถุ) –
Akampā sukhadukkhesu, tādisā samaṇā mamā’’ti. (dha. pa. aṭṭha. 2.303 cūḷasubhaddāvatthu) –
เอวมาทิํ สงฺคณฺหาติฯ
Evamādiṃ saṅgaṇhāti.
‘‘ทูเร สโนฺต’’ติอาทิคาถาย อยมโตฺถฯ สโนฺตติ ราคาทีนํ สนฺตตาย พุทฺธาทโย สโนฺต นาม, อิธ ปน ปุพฺพพุเทฺธสุ กตาธิการา อุสฺสนฺนกุสลมูลา ภาวิตภาวนา สตฺตา สโนฺตติ อธิเปฺปตาฯ ปกาสนฺตีติ ทูเร ฐิตาปิ พุทฺธานํ ญาณปถํ อาคจฺฉนฺตา ปากฎา โหนฺติฯ หิมวโนฺตวาติ ยถา ติโยชนสหสฺสวิตฺถโต ปญฺจโยชนสตุเพฺพโธ จตุราสีติยา กูฎสหเสฺสหิ ปฎิมณฺฑิโต หิมวนฺตปพฺพโต ทูเร ฐิตานมฺปิ อภิมุเข ฐิโต วิย ปกาสติ, เอวํ ปกาสนฺตีติ อโตฺถฯ อสเนฺตตฺถ น ทิสฺสนฺตีติ ลาภครุกา, วิตฺถิณฺณปรโลกา, อามิสจกฺขุกา, ชีวิกตฺถาย ปพฺพชิตา, พาลปุคฺคลา อสโนฺต นามฯ เต เอตฺถ พุทฺธานํ ทกฺขิณสฺส ชาณุมณฺฑลสฺส สนฺติเก นิสินฺนาปิ น ทิสฺสนฺติ น ปญฺญายนฺติฯ รตฺติํ ขิตฺตา ยถา สราติ รตฺติํ จตุรงฺคสมนฺนาคเต อนฺธกาเร ขิตฺตา สรา วิย ตถารูปสฺส อุปนิสฺสยภูตสฺส ปุพฺพเหตุโน อภาเวน น ปญฺญายนฺตีติ อโตฺถฯ
‘‘Dūre santo’’tiādigāthāya ayamattho. Santoti rāgādīnaṃ santatāya buddhādayo santo nāma, idha pana pubbabuddhesu katādhikārā ussannakusalamūlā bhāvitabhāvanā sattā santoti adhippetā. Pakāsantīti dūre ṭhitāpi buddhānaṃ ñāṇapathaṃ āgacchantā pākaṭā honti. Himavantovāti yathā tiyojanasahassavitthato pañcayojanasatubbedho caturāsītiyā kūṭasahassehi paṭimaṇḍito himavantapabbato dūre ṭhitānampi abhimukhe ṭhito viya pakāsati, evaṃ pakāsantīti attho. Asantettha na dissantīti lābhagarukā, vitthiṇṇaparalokā, āmisacakkhukā, jīvikatthāya pabbajitā, bālapuggalā asanto nāma. Te ettha buddhānaṃ dakkhiṇassa jāṇumaṇḍalassa santike nisinnāpi na dissanti na paññāyanti. Rattiṃ khittā yathā sarāti rattiṃ caturaṅgasamannāgate andhakāre khittā sarā viya tathārūpassa upanissayabhūtassa pubbahetuno abhāvena na paññāyantīti attho.
พฺรหฺมเทยฺยนฺติ เสฎฺฐเทยฺยํ, ยถา ทินฺนํ น ปุน คเหตพฺพํ โหติ นิสฺสฎฺฐํ ปริจฺจตฺตํ, เอวํ ทินฺนนฺติ อโตฺถฯ
Brahmadeyyanti seṭṭhadeyyaṃ, yathā dinnaṃ na puna gahetabbaṃ hoti nissaṭṭhaṃ pariccattaṃ, evaṃ dinnanti attho.
ทิฎฺฐํ น มญฺญตีติ เอตฺถ ทิฎฺฐนฺติ มํสจกฺขุนาปิ ทิฎฺฐํ, ทิพฺพจกฺขุนาปิ ทิฎฺฐํ, รูปายตนเสฺสตํ อธิวจนํฯ ยญฺหิ จกฺขุทฺวเยน กตทสฺสนกิริยาสมาปนํ, ยํ จกฺขุทฺวยํ ปสฺสติ อปสฺสิ ปสฺสิสฺสติ, สมวาเย ปเสฺสยฺย, ตํ สพฺพํ กาลวิเสสวจนิจฺฉาย อภาวโต ‘‘ทิฎฺฐ’’เนฺตว วุตฺตํ ยถา ‘‘ทุทฺธ’’นฺติฯ เตเนวาห ‘‘ทิฎฺฐํ รูปายตน’’นฺติฯ เอวรูปานิ หิ วจนานีติ ‘‘ทฎฺฐพฺพํ โสตพฺพ’’นฺติอาทีนิฯ
Diṭṭhaṃ na maññatīti ettha diṭṭhanti maṃsacakkhunāpi diṭṭhaṃ, dibbacakkhunāpi diṭṭhaṃ, rūpāyatanassetaṃ adhivacanaṃ. Yañhi cakkhudvayena katadassanakiriyāsamāpanaṃ, yaṃ cakkhudvayaṃ passati apassi passissati, samavāye passeyya, taṃ sabbaṃ kālavisesavacanicchāya abhāvato ‘‘diṭṭha’’nteva vuttaṃ yathā ‘‘duddha’’nti. Tenevāha ‘‘diṭṭhaṃ rūpāyatana’’nti. Evarūpāni hi vacanānīti ‘‘daṭṭhabbaṃ sotabba’’ntiādīni.
ลาเภปิ ตาที, อลาเภปิ ตาทีติ ยถา อลาภกาเล ลาภสฺส ลทฺธกาเลปิ ตเถวาติ ตาทิโสฯ ยเสปีติ ยเส สติปิ มหาปริวารกาเลปิฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานเมวฯ
Lābhepi tādī, alābhepi tādīti yathā alābhakāle lābhassa laddhakālepi tathevāti tādiso. Yasepīti yase satipi mahāparivārakālepi. Sesamettha uttānameva.
กาฬการามสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Kāḷakārāmasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๔. กาฬการามสุตฺตํ • 4. Kāḷakārāmasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๔. กาฬการามสุตฺตวณฺณนา • 4. Kāḷakārāmasuttavaṇṇanā
