Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
೪. ಕಾಳಕಾರಾಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Kāḷakārāmasuttavaṇṇanā
೨೪. ಚತುತ್ಥಂ ಅತ್ಥುಪ್ಪತ್ತಿಯಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಂ। ಕತರಾಯ ಅತ್ಥುಪ್ಪತ್ತಿಯನ್ತಿ? ದಸಬಲಗುಣಕಥಾಯ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಕಿರ ಧೀತಾ ಚೂಳಸುಭದ್ದಾ ‘‘ಸಾಕೇತನಗರೇ ಕಾಳಕಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಗೇಹಂ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ, ‘‘ಭನ್ತೇ, ಅಹಂ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಕುಲಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ। ಸಚೇ ತತ್ಥ ಸಕ್ಕಾರಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪುರಿಸೇ ಪೇಸಿಯಮಾನೇ ಪಪಞ್ಚೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಮಂ ಆವಜ್ಜೇಯ್ಯಾಥ ಭಗವಾ’’ತಿ ಪಟಿಞ್ಞಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ। ಸೇಟ್ಠಿ ‘‘ಸುಣಿಸಾ ಮೇ ಆಗತಾ’’ತಿ ಮಙ್ಗಲಂ ಕರೋನ್ತೋವ ಬಹುಂ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಂ ಪಟಿಯಾದೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚ ಅಚೇಲಕಸತಾನಿ ನಿಮನ್ತೇಸಿ। ಸೋ ತೇಸು ನಿಸಿನ್ನೇಸು ‘‘ಧೀತಾ ಮೇ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಅರಹನ್ತೇ ವನ್ದತೂ’’ತಿ ಚೂಳಸುಭದ್ದಾಯ ಪೇಸೇಸಿ। ಆಗತಫಲಾ ಅರಿಯಸಾವಿಕಾ ಅರಹನ್ತೇತಿ ವುತ್ತಮತ್ತೇಯೇವ ‘‘ಲಾಭಾ ವತ ಮೇ’’ತಿ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಗತಾ ತೇ ನಿಸ್ಸಿರಿಕದಸ್ಸನೇ ಅಚೇಲಕೇ ದಿಸ್ವಾವ ‘‘ಸಮಣಾ ನಾಮ ನ ಏವರೂಪಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಾತ, ಯೇಸಂ ನೇವ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಹಿರೀ, ನ ಬಹಿದ್ಧಾ ಓತ್ತಪ್ಪಂ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ನ ಇಮೇ ಸಮಣಾ, ಧೀಧೀ’’ತಿ ಖೇಳಂ ಪಾತೇತ್ವಾ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನಮೇವ ಗತಾ।
24. Catutthaṃ atthuppattiyaṃ nikkhittaṃ. Katarāya atthuppattiyanti? Dasabalaguṇakathāya. Anāthapiṇḍikassa kira dhītā cūḷasubhaddā ‘‘sāketanagare kāḷakaseṭṭhiputtassa gehaṃ gacchissāmī’’ti satthāraṃ upasaṅkamitvā, ‘‘bhante, ahaṃ micchādiṭṭhikakulaṃ gacchāmi. Sace tattha sakkāraṃ labhissāmi, ekasmiṃ purise pesiyamāne papañco bhavissati, maṃ āvajjeyyātha bhagavā’’ti paṭiññaṃ gahetvā agamāsi. Seṭṭhi ‘‘suṇisā me āgatā’’ti maṅgalaṃ karontova bahuṃ khādanīyabhojanīyaṃ paṭiyādetvā pañca acelakasatāni nimantesi. So tesu nisinnesu ‘‘dhītā me āgantvā arahante vandatū’’ti cūḷasubhaddāya pesesi. Āgataphalā ariyasāvikā arahanteti vuttamatteyeva ‘‘lābhā vata me’’ti uṭṭhahitvā gatā te nissirikadassane acelake disvāva ‘‘samaṇā nāma na evarūpā honti, tāta, yesaṃ neva ajjhattaṃ hirī, na bahiddhā ottappaṃ atthī’’ti vatvā ‘‘na ime samaṇā, dhīdhī’’ti kheḷaṃ pātetvā nivattitvā attano vasanaṭṭhānameva gatā.
ತತೋ ಅಚೇಲಕಾ ‘‘ಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ ಕುತೋ ತೇ ಏವರೂಪಾ ಕಾಲಕಣ್ಣೀ ಲದ್ಧಾ, ಕಿಂ ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಅಞ್ಞಾ ದಾರಿಕಾ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಸೇಟ್ಠಿಂ ಪರಿಭಾಸಿಂಸು। ಸೋ ‘‘ಆಚರಿಯಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ವಾ ಕತಂ ಹೋತು ಅಜಾನಿತ್ವಾ ವಾ, ಅಹಮೇತ್ಥ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಚೇಲಕೇ ಉಯ್ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸುಭದ್ದಾಯ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಮ, ಕಸ್ಮಾ ಏವರೂಪಂ ಅಕಾಸಿ, ಕಸ್ಮಾ ಅರಹನ್ತೇ ಲಜ್ಜಾಪೇಸೀ’’ತಿ ಆಹ। ತಾತ, ಅರಹನ್ತಾ ನಾಮ ಏವರೂಪಾ ನ ಹೋನ್ತೀತಿ। ಅಥ ನಂ ಸೋ ಆಹ –
Tato acelakā ‘‘mahāseṭṭhi kuto te evarūpā kālakaṇṇī laddhā, kiṃ sakalajambudīpe aññā dārikā natthī’’ti seṭṭhiṃ paribhāsiṃsu. So ‘‘ācariyā jānitvā vā kataṃ hotu ajānitvā vā, ahamettha jānissāmī’’ti acelake uyyojetvā subhaddāya santikaṃ gantvā ‘‘amma, kasmā evarūpaṃ akāsi, kasmā arahante lajjāpesī’’ti āha. Tāta, arahantā nāma evarūpā na hontīti. Atha naṃ so āha –
‘‘ಕೀದಿಸಾ ಸಮಣಾ ತುಯ್ಹಂ, ಬಾಳ್ಹಂ ಖೋ ನೇ ಪಸಂಸಸಿ।
‘‘Kīdisā samaṇā tuyhaṃ, bāḷhaṃ kho ne pasaṃsasi;
ಕಿಂಸೀಲಾ ಕಿಂಸಮಾಚಾರಾ, ತಂ ಮೇ ಅಕ್ಖಾಹಿ ಪುಚ್ಛಿತಾ’’ತಿ॥
Kiṃsīlā kiṃsamācārā, taṃ me akkhāhi pucchitā’’ti.
ಸಾ ಆಹ –
Sā āha –
‘‘ಸನ್ತಿನ್ದ್ರಿಯಾ ಸನ್ತಮನಾ, ಸನ್ತತೇಜಾ ಗುಣಮಗ್ಗಸಣ್ಠಿತಾ।
‘‘Santindriyā santamanā, santatejā guṇamaggasaṇṭhitā;
ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖೂ ಮಿತಭಾಣೀ, ತಾದಿಸಾ ಸಮಣಾ ಮಮ॥
Okkhittacakkhū mitabhāṇī, tādisā samaṇā mama.
‘‘ವಸನ್ತಿ ವನಮೋಗಯ್ಹ, ನಾಗೋ ಛೇತ್ವಾವ ಬನ್ಧನಂ।
‘‘Vasanti vanamogayha, nāgo chetvāva bandhanaṃ;
ಏಕಕಿಯಾ ಅದುತಿಯಾ, ತಾದಿಸಾ ಸಮಣಾ ಮಮಾ’’ತಿ॥
Ekakiyā adutiyā, tādisā samaṇā mamā’’ti.
ಏವಞ್ಚ ಪನ ವತ್ವಾ ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಪುರೇ ಠತ್ವಾ ತಿಣ್ಣಂ ರತನಾನಂ ಗುಣಂ ಕಥೇಸಿ। ಸೇಟ್ಠಿ ತಸ್ಸಾ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಯದಿ ಏವಂ, ತವ ಸಮಣೇ ಆನೇತ್ವಾ ಮಙ್ಗಲಂ ಕರೋಮಾ’’ತಿ। ಸಾ ಪುಚ್ಛಿ ‘‘ಕದಾ ಕರಿಸ್ಸಥ, ತಾತಾ’’ತಿ। ಸೇಟ್ಠಿ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಕತಿಪಾಹಚ್ಚಯೇನಾತಿ ವುತ್ತೇ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ನಂ ‘‘ಸ್ವೇ ಅಮ್ಮಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸಾ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಉಪರಿಪಾಸಾದಂ ಆರುಯ್ಹ ಮಹನ್ತಂ ಪುಪ್ಫಸಮುಗ್ಗಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಗುಣೇ ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠ ಪುಪ್ಫಮುಟ್ಠಿಯೋ ದಸಬಲಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ನಮಸ್ಸಮಾನಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಏವಞ್ಚ ಅವಚ – ‘‘ಭಗವಾ ಸ್ವೇ ಪಞ್ಚಹಿ ಭಿಕ್ಖುಸತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮಯ್ಹಂ ಭಿಕ್ಖಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ। ತಾನಿ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಗನ್ತ್ವಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಮತ್ಥಕೇ ವಿತಾನಂ ಹುತ್ವಾ ಅಟ್ಠಂಸು। ಸತ್ಥಾ ಆವಜ್ಜೇನ್ತೋ ತಂ ಕಾರಣಂ ಅದ್ದಸ। ಧಮ್ಮದೇಸನಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಮಹಾಸೇಟ್ಠಿ ದಸಬಲಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ‘‘ಸ್ವೇ, ಭನ್ತೇ, ಪಞ್ಚಹಿ ಭಿಕ್ಖುಸತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮಮ ಗೇಹೇ ಭಿಕ್ಖಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಚೂಳಸುಭದ್ದಾಯ ನಿಮನ್ತಿತಮ್ಹ ಸೇಟ್ಠೀತಿ। ನ, ಭನ್ತೇ, ಕಞ್ಚಿ ಆಗತಂ ಪಸ್ಸಾಮಾತಿ। ಆಮ, ಸೇಟ್ಠಿ, ಸದ್ಧಾ ಪನ ಉಪಾಸಿಕಾ ದೂರೇ ಯೋಜನಸತಮತ್ಥಕೇಪಿ ಯೋಜನಸಹಸ್ಸಮತ್ಥಕೇಪಿ ಠಿತಾ ಹಿಮವನ್ತೋ ವಿಯ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ವತ್ವಾ –
Evañca pana vatvā seṭṭhissa pure ṭhatvā tiṇṇaṃ ratanānaṃ guṇaṃ kathesi. Seṭṭhi tassā vacanaṃ sutvā ‘‘yadi evaṃ, tava samaṇe ānetvā maṅgalaṃ karomā’’ti. Sā pucchi ‘‘kadā karissatha, tātā’’ti. Seṭṭhi cintesi – ‘‘katipāhaccayenāti vutte pesetvā pakkosāpeyyā’’ti. Atha naṃ ‘‘sve ammā’’ti āha. Sā sāyanhasamaye uparipāsādaṃ āruyha mahantaṃ pupphasamuggaṃ gahetvā satthu guṇe anussaritvā aṭṭha pupphamuṭṭhiyo dasabalassa vissajjetvā añjaliṃ paggayha namassamānā aṭṭhāsi. Evañca avaca – ‘‘bhagavā sve pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ mayhaṃ bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti. Tāni pupphāni gantvā dasabalassa matthake vitānaṃ hutvā aṭṭhaṃsu. Satthā āvajjento taṃ kāraṇaṃ addasa. Dhammadesanāpariyosāne anāthapiṇḍikamahāseṭṭhi dasabalaṃ vanditvā ‘‘sve, bhante, pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ mama gehe bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti āha. Cūḷasubhaddāya nimantitamha seṭṭhīti. Na, bhante, kañci āgataṃ passāmāti. Āma, seṭṭhi, saddhā pana upāsikā dūre yojanasatamatthakepi yojanasahassamatthakepi ṭhitā himavanto viya paññāyatīti vatvā –
‘‘ದೂರೇ ಸನ್ತೋ ಪಕಾಸೇನ್ತಿ, ಹಿಮವನ್ತೋವ ಪಬ್ಬತೋ।
‘‘Dūre santo pakāsenti, himavantova pabbato;
ಅಸನ್ತೇತ್ಥ ನ ದಿಸ್ಸನ್ತಿ, ರತ್ತಿಂ ಖಿತ್ತಾ ಯಥಾ ಸರಾ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೦೪) –
Asantettha na dissanti, rattiṃ khittā yathā sarā’’ti. (dha. pa. 304) –
ಇಮಂ ಗಾಥಮಾಹ। ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕೋ ‘‘ಭನ್ತೇ, ಮಮ, ಧೀತು ಸಙ್ಗಹಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
Imaṃ gāthamāha. Anāthapiṇḍiko ‘‘bhante, mama, dhītu saṅgahaṃ karothā’’ti vanditvā pakkāmi.
ಸತ್ಥಾ ಆನನ್ದತ್ಥೇರಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹಂ, ಆನನ್ದ, ಸಾಕೇತಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಂ ಸಲಾಕಂ ದೇಹಿ। ದದನ್ತೋ ಚ ಛಳಭಿಞ್ಞಾನಂಯೇವ ದದೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ। ಥೇರೋ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ಚೂಳಸುಭದ್ದಾ ರತ್ತಿಭಾಗಸಮನನ್ತರೇ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ಬಹುಕಿಚ್ಚಾ ಬಹುಕರಣೀಯಾ, ಮಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಯ್ಯ ವಾ ನ ವಾ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ವೇಸ್ಸವಣೋ ಮಹಾರಾಜಾ ಚೂಳಸುಭದ್ದಾಯ ಕಥೇಸಿ – ‘‘ಭದ್ದೇ, ಮಾ ಖೋ ತ್ವಂ ವಿಮನಾ ಅಹೋಸಿ, ಮಾ ದುಮ್ಮನಾ। ಅಧಿವುತ್ಥಂ ತೇ ಭಗವತಾ ಸ್ವಾತನಾಯ ಭತ್ತಂ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನಾ’’ತಿ। ಸಾ ತುಟ್ಠಪಹಟ್ಠಾ ದಾನಮೇವ ಸಂವಿದಹಿ। ಸಕ್ಕೋಪಿ ಖೋ ದೇವರಾಜಾ ವಿಸ್ಸಕಮ್ಮಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ತಾತ, ದಸಬಲೋ ಚೂಳಸುಭದ್ದಾಯ ಸನ್ತಿಕಂ ಸಾಕೇತನಗರಂ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸತಿ, ಪಞ್ಚ ಕೂಟಾಗಾರಸತಾನಿ ಮಾಪೇಹೀ’’ತಿ। ಸೋ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ಸತ್ಥಾ ಪಞ್ಚಹಿ ಛಳಭಿಞ್ಞಸತೇಹಿ ಪರಿವುತೋ ಕೂಟಾಗಾರಯಾನೇನ ಮಣಿವಣ್ಣಂ ಆಕಾಸಂ ವಿಲಿಖನ್ತೋ ವಿಯ ಸಾಕೇತನಗರಂ ಅಗಮಾಸಿ।
Satthā ānandattheraṃ āmantesi – ‘‘ahaṃ, ānanda, sāketaṃ gamissāmi, pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ salākaṃ dehi. Dadanto ca chaḷabhiññānaṃyeva dadeyyāsī’’ti. Thero tathā akāsi. Cūḷasubhaddā rattibhāgasamanantare cintesi – ‘‘buddhā nāma bahukiccā bahukaraṇīyā, maṃ sallakkheyya vā na vā, kiṃ nu kho karissāmī’’ti. Tasmiṃ khaṇe vessavaṇo mahārājā cūḷasubhaddāya kathesi – ‘‘bhadde, mā kho tvaṃ vimanā ahosi, mā dummanā. Adhivutthaṃ te bhagavatā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Sā tuṭṭhapahaṭṭhā dānameva saṃvidahi. Sakkopi kho devarājā vissakammaṃ āmantesi – ‘‘tāta, dasabalo cūḷasubhaddāya santikaṃ sāketanagaraṃ gacchissati, pañca kūṭāgārasatāni māpehī’’ti. So tathā akāsi. Satthā pañcahi chaḷabhiññasatehi parivuto kūṭāgārayānena maṇivaṇṇaṃ ākāsaṃ vilikhanto viya sāketanagaraṃ agamāsi.
ಸುಭದ್ದಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಆಹ – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಮಯ್ಹಂ ಸಸುರಪಕ್ಖೋ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕೋ, ಸಾಧು ತೇಸಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕಧಮ್ಮಂ ಕಥೇಥಾ’’ತಿ। ಸತ್ಥಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ಕಾಳಕಸೇಟ್ಠಿ ಸೋತಾಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಉಯ್ಯಾನಂ ದಸಬಲಸ್ಸ ಅದಾಸಿ। ಅಚೇಲಕಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪಠಮಂ ದಿನ್ನ’’ನ್ತಿ ನಿಕ್ಖಮಿತುಂ ನ ಇಚ್ಛನ್ತಿ। ‘‘ಗಚ್ಛಥ ನೀಹರಿತಬ್ಬನಿಯಾಮೇನ ತೇ ನೀಹರಥಾ’’ತಿ ಸಬ್ಬೇ ನೀಹರಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಸತ್ಥು ವಿಹಾರಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮದೇಯ್ಯಂ ಕತ್ವಾ ಉದಕಂ ಪಾತೇಸಿ । ಸೋ ಕಾಳಕೇನ ಕಾರಿತತಾಯ ಕಾಳಕಾರಾಮೋ ನಾಮ ಜಾತೋ। ಭಗವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಮಯೇ ತತ್ಥ ವಿಹರತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸಾಕೇತೇ ವಿಹರತಿ ಕಾಳಕಾರಾಮೇ’’ತಿ।
Subhaddā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dānaṃ datvā satthāraṃ vanditvā āha – ‘‘bhante, mayhaṃ sasurapakkho micchādiṭṭhiko, sādhu tesaṃ anucchavikadhammaṃ kathethā’’ti. Satthā dhammaṃ desesi. Kāḷakaseṭṭhi sotāpanno hutvā attano uyyānaṃ dasabalassa adāsi. Acelakā ‘‘amhākaṃ paṭhamaṃ dinna’’nti nikkhamituṃ na icchanti. ‘‘Gacchatha nīharitabbaniyāmena te nīharathā’’ti sabbe nīharāpetvā tattheva satthu vihāraṃ kāretvā brahmadeyyaṃ katvā udakaṃ pātesi . So kāḷakena kāritatāya kāḷakārāmo nāma jāto. Bhagavā tasmiṃ samaye tattha viharati. Tena vuttaṃ – ‘‘sākete viharati kāḷakārāme’’ti.
ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ ಪಞ್ಚಸತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ। ತೇ ಕಿರ ಸಾಕೇತನಗರವಾಸಿನೋ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾಯ ನಿಸಿನ್ನಾ ‘‘ಅಹೋ ಬುದ್ಧಗುಣಾ ನಾಮ ಮಹನ್ತಾ, ಏವರೂಪಂ ನಾಮ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕಂ ಕಾಳಕಸೇಟ್ಠಿಂ ದಿಟ್ಠಿತೋ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಸಕಲನಗರಂ ಸತ್ಥಾರಾ ದೇವಲೋಕಸದಿಸಂ ಕತ’’ನ್ತಿ ದಸಬಲಸ್ಸ ಗುಣಂ ಕಥೇನ್ತಿ। ಸತ್ಥಾ ತೇಸಂ ಗುಣಂ ಕಥೇನ್ತಾನಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ – ‘‘ಮಯಿ ಗತೇ ಮಹತೀ ದೇಸನಾ ಸಮುಟ್ಠಿಸ್ಸತಿ, ದೇಸನಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಚ ಇಮೇ ಪಞ್ಚಸತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಹಾಪಥವೀ ಉದಕಪರಿಯನ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಕಮ್ಪಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಧಮ್ಮಸಭಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತವರಬುದ್ಧಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸಾತಿ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ಏವಮಿದಂ ಸುತ್ತಂ ಗುಣಕಥಾಯ ನಿಕ್ಖಿತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Bhikkhū āmantesīti pañcasate bhikkhū āmantesi. Te kira sāketanagaravāsino kulaputtā satthu dhammadesanaṃ sutvā satthu santike pabbajitvā upaṭṭhānasālāya nisinnā ‘‘aho buddhaguṇā nāma mahantā, evarūpaṃ nāma micchādiṭṭhikaṃ kāḷakaseṭṭhiṃ diṭṭhito mocetvā sotāpattiphalaṃ pāpetvā sakalanagaraṃ satthārā devalokasadisaṃ kata’’nti dasabalassa guṇaṃ kathenti. Satthā tesaṃ guṇaṃ kathentānaṃ cittaṃ upaparikkhitvā – ‘‘mayi gate mahatī desanā samuṭṭhissati, desanāpariyosāne ca ime pañcasatā bhikkhū arahatte patiṭṭhahissanti, mahāpathavī udakapariyantaṃ katvā kampissatī’’ti dhammasabhaṃ gantvā paññattavarabuddhāsane nisinno te bhikkhū ādiṃ katvā yaṃ, bhikkhave, sadevakassa lokassāti imaṃ desanaṃ ārabhi. Evamidaṃ suttaṃ guṇakathāya nikkhittanti veditabbaṃ.
ತತ್ಥ ‘‘ತಮಹಂ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ಪದಪರಿಯೋಸಾನೇ ಮಹಾಪಥವೀ ಉದಕಪರಿಯನ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಅಕಮ್ಪಿತ್ಥ। ಅಬ್ಭಞ್ಞಾಸಿನ್ತಿ ಅಭಿಅಞ್ಞಾಸಿಂ, ಜಾನಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿದಿತನ್ತಿ ಪಾಕಟಂ ಕತ್ವಾ ಞಾತಂ। ಇಮಿನಾ ಏತಂ ದಸ್ಸೇತಿ – ಅಞ್ಞೇ ಜಾನನ್ತಿಯೇವ, ಮಯಾ ಪನ ಪಾಕಟಂ ಕತ್ವಾ ವಿದಿತನ್ತಿ। ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಪದೇಹಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಭೂಮಿ ನಾಮ ಕಥಿತಾ। ತಂ ತಥಾಗತೋ ನ ಉಪಟ್ಠಾಸೀತಿ ತಂ ಛದ್ವಾರಿಕಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ತಥಾಗತೋ ತಣ್ಹಾಯ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ನ ಉಪಟ್ಠಾಸಿ ನ ಉಪಗಞ್ಛಿ। ಅಯಞ್ಹಿ ಪಸ್ಸತಿ ಭಗವಾ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ, ಛನ್ದರಾಗೋ ಭಗವತೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಸೋ ಭಗವಾ। ಸುಣಾತಿ ಭಗವಾ ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ। ಘಾಯತಿ ಭಗವಾ ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ। ಸಾಯತಿ ಭಗವಾ ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ। ಫುಸತಿ ಭಗವಾ ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ। ವಿಜಾನಾತಿ ಭಗವಾ ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ, ಛನ್ದರಾಗೋ ಭಗವತೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಸೋ ಭಗವಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತಂ ತಥಾಗತೋ ನ ಉಪಟ್ಠಾಸೀ’’ತಿ। ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ಖೀಣಾಸವಭೂಮಿ ಕಥಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Tattha ‘‘tamahaṃ jānāmī’’ti padapariyosāne mahāpathavī udakapariyantaṃ katvā akampittha. Abbhaññāsinti abhiaññāsiṃ, jāninti attho. Viditanti pākaṭaṃ katvā ñātaṃ. Iminā etaṃ dasseti – aññe jānantiyeva, mayā pana pākaṭaṃ katvā viditanti. Imehi tīhi padehi sabbaññutabhūmi nāma kathitā. Taṃ tathāgato na upaṭṭhāsīti taṃ chadvārikaṃ ārammaṇaṃ tathāgato taṇhāya vā diṭṭhiyā vā na upaṭṭhāsi na upagañchi. Ayañhi passati bhagavā cakkhunā rūpaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto so bhagavā. Suṇāti bhagavā sotena saddaṃ. Ghāyati bhagavā ghānena gandhaṃ. Sāyati bhagavā jivhāya rasaṃ. Phusati bhagavā kāyena phoṭṭhabbaṃ. Vijānāti bhagavā manasā dhammaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto so bhagavā. Tena vuttaṃ – ‘‘taṃ tathāgato na upaṭṭhāsī’’ti. Iminā padena khīṇāsavabhūmi kathitāti veditabbā.
ತಂ ಮಮಸ್ಸ ಮುಸಾತಿ ತಂ ಮೇ ವಚನಂ ಮುಸಾವಾದೋ ನಾಮ ಭವೇಯ್ಯ। ತಂ ಪಸ್ಸ ತಾದಿಸಮೇವಾತಿ ತಮ್ಪಿ ಮುಸಾವಾದೋ ಭವೇಯ್ಯ। ತಂ ಮಮಸ್ಸ ಕಲೀತಿ ತಂ ವಚನಂ ಮಯ್ಹಂ ದೋಸೋ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ತಾವತಾ ಸಚ್ಚಭೂಮಿ ನಾಮ ಕಥಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Taṃ mamassa musāti taṃ me vacanaṃ musāvādo nāma bhaveyya. Taṃ passa tādisamevāti tampi musāvādo bhaveyya. Taṃ mamassa kalīti taṃ vacanaṃ mayhaṃ doso bhaveyyāti attho. Ettāvatā saccabhūmi nāma kathitāti veditabbā.
ದಟ್ಠಾ ದಟ್ಠಬ್ಬನ್ತಿ ದಿಸ್ವಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ದಿಟ್ಠಂ ನ ಮಞ್ಞತೀತಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಂ ರೂಪಾಯತನಂ ‘‘ಅಹಂ ಮಹಾಜನೇನ ದಿಟ್ಠಮೇವ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ತಣ್ಹಾಮಾನದಿಟ್ಠೀಹಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ। ಅದಿಟ್ಠಂ ನ ಮಞ್ಞತೀತಿ ‘‘ಅಹಂ ಮಹಾಜನೇನ ಅದಿಟ್ಠಮೇವ ಏತಂ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಮ್ಪಿ ತಣ್ಹಾದೀಹಿ ಮಞ್ಞನಾಹಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ। ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ನ ಮಞ್ಞತೀತಿ ‘‘ಮಹಾಜನೇನ ದಿಟ್ಠಂ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಮ್ಪಿ ತಾಹಿ ಮಞ್ಞನಾಹಿ ನ ಮಞ್ಞತಿ। ದಟ್ಠಬ್ಬಞ್ಹಿ ಅದಿಟ್ಠಮ್ಪಿ ಹೋತಿಯೇವ। ಏವರೂಪಾನಿ ಹಿ ವಚನಾನಿ ತೀಸುಪಿ ಕಾಲೇಸು ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ತೇನಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ। ದಟ್ಠಾರಂ ನ ಮಞ್ಞತೀತಿ ಪಸ್ಸಿತಾರಂ ಏಕಸತ್ತಂ ನಾಮ ತಾಹಿ ಮಞ್ಞನಾಹಿ ನ ಮಞ್ಞತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಟ್ಠಾನೇಸುಪಿ ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇಮಿನಾ ಏತ್ತಕೇನ ಠಾನೇನ ಸುಞ್ಞತಾಭೂಮಿ ನಾಮ ಕಥಿತಾ।
Daṭṭhādaṭṭhabbanti disvā daṭṭhabbaṃ. Diṭṭhaṃ na maññatīti taṃ diṭṭhaṃ rūpāyatanaṃ ‘‘ahaṃ mahājanena diṭṭhameva passāmī’’ti taṇhāmānadiṭṭhīhi na maññati. Adiṭṭhaṃ na maññatīti ‘‘ahaṃ mahājanena adiṭṭhameva etaṃ passāmī’’ti evampi taṇhādīhi maññanāhi na maññati. Daṭṭhabbaṃ na maññatīti ‘‘mahājanena diṭṭhaṃ passāmī’’ti evampi tāhi maññanāhi na maññati. Daṭṭhabbañhi adiṭṭhampi hotiyeva. Evarūpāni hi vacanāni tīsupi kālesu labbhanti, tenassa attho vutto. Daṭṭhāraṃna maññatīti passitāraṃ ekasattaṃ nāma tāhi maññanāhi na maññatīti attho. Sesaṭṭhānesupi imināva nayena attho veditabbo. Iminā ettakena ṭhānena suññatābhūmi nāma kathitā.
ಇತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ। ತಾದೀಯೇವ ತಾದೀತಿ ತಾದಿತಾ ನಾಮ ಏಕಸದಿಸತಾ। ತಥಾಗತೋ ಚ ಯಾದಿಸೋ ಲಾಭಾದೀಸು, ತಾದಿಸೋವ ಅಲಾಭಾದೀಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಲಾಭೇಪಿ ತಾದೀ, ಅಲಾಭೇಪಿ ತಾದೀ। ಯಸೇಪಿ ತಾದೀ, ಅಯಸೇಪಿ ತಾದೀ। ನಿನ್ದಾಯಪಿ ತಾದೀ, ಪಸಂಸಾಯಪಿ ತಾದೀ। ಸುಖೇಪಿ ತಾದೀ, ದುಕ್ಖೇಪಿ ತಾದೀ’’ತಿ (ಮಹಾನಿ॰ ೩೮, ೧೯೨)। ಇಮಾಯ ತಾದಿತಾಯ ತಾದೀ। ತಮ್ಹಾ ಚ ಪನ ತಾದಿಮ್ಹಾತಿ ತತೋ ತಥಾಗತತಾದಿತೋ ಅಞ್ಞೋ ಉತ್ತರಿತರೋ ವಾ ಪಣೀತತರೋ ವಾ ತಾದೀ ನತ್ಥೀತಿ ಏತ್ತಾವತಾ ತಾದಿಭೂಮಿ ನಾಮ ಕಥಿತಾ। ಇಮಾಹಿ ಪಞ್ಚಭೂಮೀಹಿ ದೇಸನಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಪಞ್ಚಸುಪಿ ಠಾನೇಸು ಮಹಾಪಥವೀ ಸಕ್ಖಿಭಾವೇನ ಅಕಮ್ಪಿತ್ಥ। ದೇಸನಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ತೇ ಪಞ್ಚಸತೇ ಅಧುನಾಪಬ್ಬಜಿತೇ ಕುಲಪುತ್ತೇ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ತಂ ಠಾನಂ ಪತ್ತಾನಂ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಚತುರಾಸೀತಿ ಪಾಣಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಮತಪಾನಂ ಪಿವಿಂಸು।
Iti kho, bhikkhaveti evaṃ kho, bhikkhave. Tādīyeva tādīti tāditā nāma ekasadisatā. Tathāgato ca yādiso lābhādīsu, tādisova alābhādīsu. Tena vuttaṃ – ‘‘lābhepi tādī, alābhepi tādī. Yasepi tādī, ayasepi tādī. Nindāyapi tādī, pasaṃsāyapi tādī. Sukhepi tādī, dukkhepi tādī’’ti (mahāni. 38, 192). Imāya tāditāya tādī. Tamhā ca pana tādimhāti tato tathāgatatādito añño uttaritaro vā paṇītataro vā tādī natthīti ettāvatā tādibhūmi nāma kathitā. Imāhi pañcabhūmīhi desanaṃ niṭṭhāpentassa pañcasupi ṭhānesu mahāpathavī sakkhibhāvena akampittha. Desanāpariyosāne te pañcasate adhunāpabbajite kulaputte ādiṃ katvā taṃ ṭhānaṃ pattānaṃ devamanussānaṃ caturāsīti pāṇasahassāni amatapānaṃ piviṃsu.
ಭಗವಾಪಿ ಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಗಾಥಾಹಿ ಕೂಟಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಯಂಕಿಞ್ಚೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಜ್ಝೋಸಿತಂ ಸಚ್ಚಮುತಂ ಪರೇಸನ್ತಿ ಪರೇಸಂ ಸದ್ಧಾಯ ಪರಪತ್ತಿಯಾಯನಾಯ ಸಚ್ಚಮುತನ್ತಿ ಮಞ್ಞಿತ್ವಾ ಅಜ್ಝೋಸಿತಂ ಗಿಲಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಗಹಿತಂ। ಸಯಸಂವುತೇಸೂತಿ ಸಯಮೇವ ಸಂವರಿತ್ವಾ ಪಿಯಾಯಿತ್ವಾ ಗಹಿತಗಹಣೇಸು, ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕಾ ಹಿ ಸಯಂ ಸಂವುತಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಸಚ್ಚಂ ಮುಸಾ ವಾಪಿ ಪರಂ ದಹೇಯ್ಯಾತಿ ತೇಸು ಸಯಂ ಸಂವುತಸಙ್ಖಾತೇಸು ದಿಟ್ಠಿಗತಿಕೇಸು ತಥಾಗತೋ ತಾದೀ ತೇಸಂ ಏಕಮ್ಪಿ ವಚನಂ ‘‘ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚಂ ಮೋಘಮಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಸಚ್ಚಂ ಮುಸಾ ವಾಪಿ ಪರಂ ಉತ್ತಮಂ ಕತ್ವಾ ನ ಓದಹೇಯ್ಯ, ನ ಸದ್ದಹೇಯ್ಯ, ನ ಪತ್ತಿಯಾಯೇಯ್ಯ। ಏತಞ್ಚ ಸಲ್ಲನ್ತಿ ಏತಂ ದಿಟ್ಠಿಸಲ್ಲಂ। ಪಟಿಕಚ್ಚ ದಿಸ್ವಾತಿ ಪುರೇತರಂ ಬೋಧಿಮೂಲೇಯೇವ ದಿಸ್ವಾ। ವಿಸತ್ತಾತಿ ಲಗ್ಗಾ ಲಗಿತಾ ಪಲಿಬುದ್ಧಾ। ಜಾನಾಮಿ ಪಸ್ಸಾಮಿ ತಥೇವ ಏತನ್ತಿ ಯಥಾಯಂ ಪಜಾ ಅಜ್ಝೋಸಿತಾ ಗಿಲಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ವಿಸತ್ತಾ ಲಗ್ಗಾ ಲಗಿತಾ, ಏವಂ ಅಹಮ್ಪಿ ಜಾನಾಮಿ ಪಸ್ಸಾಮಿ। ತಥಾ ಏವಂ ಯಥಾ ಏತಾಯ ಪಜಾಯ ಗಹಿತನ್ತಿ ಏವಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಂ ನತ್ಥಿ ತಥಾಗತಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Bhagavāpi suttaṃ niṭṭhāpetvā gāthāhi kūṭaṃ gaṇhanto yaṃkiñcītiādimāha. Tattha ajjhositaṃ saccamutaṃ paresanti paresaṃ saddhāya parapattiyāyanāya saccamutanti maññitvā ajjhositaṃ gilitvā pariniṭṭhāpetvā gahitaṃ. Sayasaṃvutesūti sayameva saṃvaritvā piyāyitvā gahitagahaṇesu, diṭṭhigatikesūti attho. Diṭṭhigatikā hi sayaṃ saṃvutāti vuccanti. Saccaṃ musā vāpi paraṃ daheyyāti tesu sayaṃ saṃvutasaṅkhātesu diṭṭhigatikesu tathāgato tādī tesaṃ ekampi vacanaṃ ‘‘idameva saccaṃ moghamañña’’nti evaṃ saccaṃ musā vāpi paraṃ uttamaṃ katvā na odaheyya, na saddaheyya, na pattiyāyeyya. Etañca sallanti etaṃ diṭṭhisallaṃ. Paṭikacca disvāti puretaraṃ bodhimūleyeva disvā. Visattāti laggā lagitā palibuddhā. Jānāmi passāmi tatheva etanti yathāyaṃ pajā ajjhositā gilitvā pariniṭṭhāpetvā visattā laggā lagitā, evaṃ ahampi jānāmi passāmi. Tathā evaṃ yathā etāya pajāya gahitanti evaṃ ajjhositaṃ natthi tathāgatānanti attho.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೪. ಕಾಳಕಾರಾಮಸುತ್ತಂ • 4. Kāḷakārāmasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೪. ಕಾಳಕಾರಾಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Kāḷakārāmasuttavaṇṇanā