| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
២. កឡារសុត្តវណ្ណនា
2. Kaḷārasuttavaṇṇanā
៣២. ទុតិយេ កឡារខត្តិយោតិ តស្ស ថេរស្ស នាមំ។ ទន្តា បនស្ស កឡារា វិសមសណ្ឋានា, តស្មា ‘‘កឡារោ’’តិ វុច្ចតិ។ ហីនាយាវត្តោតិ ហីនស្ស គិហិភាវស្ស អត្ថាយ និវត្តោ។ អស្សាសមលត្ថាតិ អស្សាសំ អវស្សយំ បតិដ្ឋំ ន ហិ នូន អលត្ថ, តយោ មគ្គេ តីណិ ច ផលានិ នូន នាលត្ថាតិ ទីបេតិ។ យទិ ហិ តានិ លភេយ្យ, ន សិក្ខំ បច្ចក្ខាយ ហីនាយាវត្តេយ្យាតិ អយំ ថេរស្ស អធិប្បាយោ។ ន ខ្វាហំ, អាវុសោតិ អហំ ខោ, អាវុសោ, ‘‘អស្សាសំ បត្តោ, ន បត្តោ’’តិ ន កង្ខាមិ។ ថេរស្ស ហិ សាវកបារមីញាណំ អវស្សយោ, តស្មា សោ ន កង្ខតិ។ អាយតិំ បនាវុសោតិ ឥមិនា ‘‘អាយតិំ បដិសន្ធិ តុម្ហាកំ ឧគ្ឃាដិតា, ន ឧគ្ឃាដិតា’’តិ អរហត្តប្បត្តិំ បុច្ឆតិ។ ន ខ្វាហំ, អាវុសោ, វិចិកិច្ឆាមីតិ ឥមិនា ថេរោ តត្ថ វិចិកិច្ឆាភាវំ ទីបេតិ។
32. Dutiye kaḷārakhattiyoti tassa therassa nāmaṃ. Dantā panassa kaḷārā visamasaṇṭhānā, tasmā ‘‘kaḷāro’’ti vuccati. Hīnāyāvattoti hīnassa gihibhāvassa atthāya nivatto. Assāsamalatthāti assāsaṃ avassayaṃ patiṭṭhaṃ na hi nūna alattha, tayo magge tīṇi ca phalāni nūna nālatthāti dīpeti. Yadi hi tāni labheyya, na sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvatteyyāti ayaṃ therassa adhippāyo. Na khvāhaṃ, āvusoti ahaṃ kho, āvuso, ‘‘assāsaṃ patto, na patto’’ti na kaṅkhāmi. Therassa hi sāvakapāramīñāṇaṃ avassayo, tasmā so na kaṅkhati. Āyatiṃ panāvusoti iminā ‘‘āyatiṃ paṭisandhi tumhākaṃ ugghāṭitā, na ugghāṭitā’’ti arahattappattiṃ pucchati. Na khvāhaṃ, āvuso, vicikicchāmīti iminā thero tattha vicikicchābhāvaṃ dīpeti.
យេន ភគវា តេនុបសង្កមីតិ ‘‘ឥមំ សុតការណំ ភគវតោ អារោចេស្សាមី’’តិ ឧបសង្កមិ។ អញ្ញា ព្យាកតាតិ អរហត្តំ ព្យាកតំ។ ខីណា ជាតីតិ ន ថេរេន ឯវំ ព្យាកតា, អយំ បន ថេរោ តុដ្ឋោ បសន្នោ ឯវំ បទព្យញ្ជនានិ អារោបេត្វា អាហ។ អញ្ញតរំ ភិក្ខុំ អាមន្តេសីតិ តំ សុត្វា សត្ថា ចិន្តេសិ – ‘‘សារិបុត្តោ ធីរោ គម្ភីរោ។ ន សោ កេនចិ ការណេន ឯវំ ព្យាករិស្សតិ។ សំខិត្តេន បន បញ្ហោ ព្យាកតោ ភវិស្សតិ។ បក្កោសាបេត្វា នំ បញ្ហំ ព្យាករាបេស្សាមី’’តិ អញ្ញតរំ ភិក្ខុំ អាមន្តេសិ។
Yena bhagavā tenupasaṅkamīti ‘‘imaṃ sutakāraṇaṃ bhagavato ārocessāmī’’ti upasaṅkami. Aññā byākatāti arahattaṃ byākataṃ. Khīṇā jātīti na therena evaṃ byākatā, ayaṃ pana thero tuṭṭho pasanno evaṃ padabyañjanāni āropetvā āha. Aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesīti taṃ sutvā satthā cintesi – ‘‘sāriputto dhīro gambhīro. Na so kenaci kāraṇena evaṃ byākarissati. Saṃkhittena pana pañho byākato bhavissati. Pakkosāpetvā naṃ pañhaṃ byākarāpessāmī’’ti aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi.
សចេ តំ សារិបុត្តាតិ ឥទំ ភគវា ‘‘ន ឯស អត្តនោ ធម្មតាយ អញ្ញំ ព្យាករិស្សតិ, បញ្ហមេតំ បុច្ឆិស្សាមិ, តំ កថេន្តោវ អញ្ញំ ព្យាករិស្សតី’’តិ អញ្ញំ ព្យាករាបេតុំ ឯវំ បុច្ឆិ។ យំនិទានាវុសោ, ជាតីតិ, អាវុសោ, អយំ ជាតិ នាម យំបច្ចយា, តស្ស បច្ចយស្ស ខយា ខីណស្មិំ ជាតិយា បច្ចយេ ជាតិសង្ខាតំ ផលំ ខីណន្តិ វិទិតំ។ ឥធាបិ ច ថេរោ បញ្ហេ អកង្ខិត្វា អជ្ឈាសយេ កង្ខតិ។ ឯវំ កិរស្ស អហោសិ – ‘‘អញ្ញា នាម តណ្ហា ខីណា, ឧបាទានំ ខីណំ, ភវោ ខីណោ, បច្ចយោ ខីណោ, កិលេសា ខីណាតិអាទីហិ ពហូហិ ការណេហិ សក្កា ព្យាកាតុំ, កថំ កថេន្តោ បន សត្ថុ អជ្ឈាសយំ គហេតុំ សក្ខិស្សាមី’’តិ។
Sace taṃ sāriputtāti idaṃ bhagavā ‘‘na esa attano dhammatāya aññaṃ byākarissati, pañhametaṃ pucchissāmi, taṃ kathentova aññaṃ byākarissatī’’ti aññaṃ byākarāpetuṃ evaṃ pucchi. Yaṃnidānāvuso, jātīti, āvuso, ayaṃ jāti nāma yaṃpaccayā, tassa paccayassa khayā khīṇasmiṃ jātiyā paccaye jātisaṅkhātaṃ phalaṃ khīṇanti viditaṃ. Idhāpi ca thero pañhe akaṅkhitvā ajjhāsaye kaṅkhati. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘aññā nāma taṇhā khīṇā, upādānaṃ khīṇaṃ, bhavo khīṇo, paccayo khīṇo, kilesā khīṇātiādīhi bahūhi kāraṇehi sakkā byākātuṃ, kathaṃ kathento pana satthu ajjhāsayaṃ gahetuṃ sakkhissāmī’’ti.
កិញ្ចាបិ ឯវំ អជ្ឈាសយេ កង្ខតិ, បញ្ហំ បន អដ្ឋបេត្វាវ បច្ចយាការវសេន ព្យាកាសិ។ សត្ថាបិ បច្ចយាការវសេនេវ ព្យាករាបេតុកាមោ, តស្មា ឯស ព្យាករោន្តោវ អជ្ឈាសយំ គណ្ហិ។ តាវទេវ ‘‘គហិតោ មេ សត្ថុ អជ្ឈាសយោ’’តិ អញ្ញាសិ។ អថស្ស នយសតេន នយសហស្សេន បញ្ហព្យាករណំ ឧបដ្ឋាសិ។ យស្មា បន ភគវា ឧត្តរិ បញ្ហំ បុច្ឆតិ, តស្មា តេន តំ ព្យាករណំ អនុមោទិតន្តិ វេទិតព្ពំ។
Kiñcāpi evaṃ ajjhāsaye kaṅkhati, pañhaṃ pana aṭṭhapetvāva paccayākāravasena byākāsi. Satthāpi paccayākāravaseneva byākarāpetukāmo, tasmā esa byākarontova ajjhāsayaṃ gaṇhi. Tāvadeva ‘‘gahito me satthu ajjhāsayo’’ti aññāsi. Athassa nayasatena nayasahassena pañhabyākaraṇaṃ upaṭṭhāsi. Yasmā pana bhagavā uttari pañhaṃ pucchati, tasmā tena taṃ byākaraṇaṃ anumoditanti veditabbaṃ.
កថំ ជានតោ បន តេតិ ឥទំ កស្មា អារភិ? សវិសយេ សីហនាទំ នទាបេតុំ។ ថេរោ កិរ សូករនិខាតលេណទ្វារេ ទីឃនខបរិព្ពាជកស្ស វេទនាបរិគ្គហសុត្តេ កថិយមានេ តាលវណ្ដំ គហេត្វា សត្ថារំ ពីជយមានោ ឋិតោ តិស្សោ វេទនា បរិគ្គហេត្វា សាវកបារមីញាណំ អធិគតោ, អយមស្ស សវិសយោ។ ឥមស្មិំ សវិសយេ ឋិតោ សីហនាទំ នទិស្សតីតិ នំ សន្ធាយ សត្ថា ឥទំ បញ្ហំ បុច្ឆិ។ អនិច្ចាតិ ហុត្វា អភាវដ្ឋេន អនិច្ចា។ យទនិច្ចំ តំ ទុក្ខន្តិ ឯត្ថ កិញ្ចាបិ សុខា វេទនា ឋិតិសុខា វិបរិណាមទុក្ខា, ទុក្ខា វេទនា ឋិតិទុក្ខា វិបរិណាមសុខា, អទុក្ខមសុខា ញាណសុខា អញ្ញាណទុក្ខា, វិបរិណាមកោដិយា បន សព្ពាវ ទុក្ខា នាម ជាតា។ វិទិតន្តិ យស្មា ឯវំ វេទនាត្តយំ ទុក្ខន្តិ វិទិតំ, តស្មា យា តត្ថ តណ្ហា, សា ន ឧបដ្ឋាសីតិ ទស្សេតិ។
Kathaṃjānato pana teti idaṃ kasmā ārabhi? Savisaye sīhanādaṃ nadāpetuṃ. Thero kira sūkaranikhātaleṇadvāre dīghanakhaparibbājakassa vedanāpariggahasutte kathiyamāne tālavaṇṭaṃ gahetvā satthāraṃ bījayamāno ṭhito tisso vedanā pariggahetvā sāvakapāramīñāṇaṃ adhigato, ayamassa savisayo. Imasmiṃ savisaye ṭhito sīhanādaṃ nadissatīti naṃ sandhāya satthā idaṃ pañhaṃ pucchi. Aniccāti hutvā abhāvaṭṭhena aniccā. Yadaniccaṃ taṃ dukkhanti ettha kiñcāpi sukhā vedanā ṭhitisukhā vipariṇāmadukkhā, dukkhā vedanā ṭhitidukkhā vipariṇāmasukhā, adukkhamasukhā ñāṇasukhā aññāṇadukkhā, vipariṇāmakoṭiyā pana sabbāva dukkhā nāma jātā. Viditanti yasmā evaṃ vedanāttayaṃ dukkhanti viditaṃ, tasmā yā tattha taṇhā, sā na upaṭṭhāsīti dasseti.
សាធុ សាធូតិ ថេរស្ស វេទនាបរិច្ឆេទជាននេ សម្បហំសនំ។ ថេរោ ហិ វេទនា ឯកាតិ វា ទ្វេ តិស្សោ ចតស្សោតិ វា អវុត្តេបិ វុត្តនយេន តាសំ តិស្សោតិ បរិច្ឆេទំ អញ្ញាសិ, តេន តំ ភគវា សម្បហំសន្តោ ឯវមាហ។ ទុក្ខស្មិន្តិ ឥទំ ភគវា ឥមិនា អធិប្បាយេន អាហ – ‘‘សារិបុត្ត, យំ តយា ‘ឥមិនា ការណេន វេទនាសុ តណ្ហា ន ឧបដ្ឋាសី’តិ ព្យាកតំ, តំ សុព្យាកតំ។ ‘តិស្សោ វេទនា’តិ វិភជន្តេន បន តេ អតិប្បបញ្ចោ កតោ, តំ ‘ទុក្ខស្មិ’ន្តិ ព្យាករោន្តេនបិ ហិ តេ សុព្យាកតមេវ ភវេយ្យ។ យំកិញ្ចិ វេទយិតំ, តំ ទុក្ខន្តិ ញាតមត្តេបិ ហិ វេទនាសុ តណ្ហា ន តិដ្ឋតិ’’។
Sādhusādhūti therassa vedanāparicchedajānane sampahaṃsanaṃ. Thero hi vedanā ekāti vā dve tisso catassoti vā avuttepi vuttanayena tāsaṃ tissoti paricchedaṃ aññāsi, tena taṃ bhagavā sampahaṃsanto evamāha. Dukkhasminti idaṃ bhagavā iminā adhippāyena āha – ‘‘sāriputta, yaṃ tayā ‘iminā kāraṇena vedanāsu taṇhā na upaṭṭhāsī’ti byākataṃ, taṃ subyākataṃ. ‘Tisso vedanā’ti vibhajantena pana te atippapañco kato, taṃ ‘dukkhasmi’nti byākarontenapi hi te subyākatameva bhaveyya. Yaṃkiñci vedayitaṃ, taṃ dukkhanti ñātamattepi hi vedanāsu taṇhā na tiṭṭhati’’.
កថំ វិមោក្ខាតិ កតរា វិមោក្ខា, កតរេន វិមោក្ខេន តយា អញ្ញា ព្យាកតាតិ អត្ថោ? អជ្ឈត្តំ វិមោក្ខាតិ អជ្ឈត្តវិមោក្ខេន, អជ្ឈត្តសង្ខារេ បរិគ្គហេត្វា បត្តអរហត្តេនាតិ អត្ថោ។ តត្ថ ចតុក្កំ វេទិតព្ពំ – អជ្ឈត្តំ អភិនិវេសោ អជ្ឈត្តំ វុដ្ឋានំ, អជ្ឈត្តំ អភិនិវេសោ ពហិទ្ធា វុដ្ឋានំ, ពហិទ្ធា អភិនិវេសោ ពហិទ្ធា វុដ្ឋានំ, ពហិទ្ធា អភិនិវេសោ អជ្ឈត្តំ វុដ្ឋានន្តិ។ អជ្ឈត្តញ្ហិ អភិនិវេសិត្វា ពហិទ្ធាធម្មាបិ ទដ្ឋព្ពាយេវ, ពហិទ្ធា អភិនិវេសិត្វា អជ្ឈត្តធម្មាបិ។ តស្មា កោចិ ភិក្ខុ អជ្ឈត្តំ សង្ខារេសុ ញាណំ ឱតារេត្វា តេ វវត្ថបេត្វា ពហិទ្ធា ឱតារេតិ, ពហិទ្ធាបិ បរិគ្គហេត្វា បុន អជ្ឈត្តំ ឱតារេតិ, តស្ស អជ្ឈត្ត សង្ខារេ សម្មសនកាលេ មគ្គវុដ្ឋានំ ហោតិ។ ឥតិ អជ្ឈត្តំ អភិនិវេសោ អជ្ឈត្តំ វុដ្ឋានំ នាម។ កោចិ អជ្ឈត្តំ សង្ខារេសុ ញាណំ ឱតារេត្វា តេ វវត្ថបេត្វា ពហិទ្ធា ឱតារេតិ, តស្ស ពហិទ្ធា សង្ខារេ សម្មសនកាលេ មគ្គវុដ្ឋានំ ហោតិ។ ឥតិ អជ្ឈត្តំ អភិនិវេសោ ពហិទ្ធា វុដ្ឋានំ នាម។ កោចិ ពហិទ្ធា សង្ខារេសុ ញាណំ ឱតារេត្វា, តេ វវត្ថបេត្វា អជ្ឈត្តំ ឱតារេតិ, អជ្ឈត្តម្បិ បរិគ្គហេត្វា បុន ពហិទ្ធា ឱតារេតិ, តស្ស ពហិទ្ធា សង្ខារេ សម្មសនកាលេ មគ្គវុដ្ឋានំ ហោតិ។ ឥតិ ពហិទ្ធា អភិនិវេសោ ពហិទ្ធា វុដ្ឋានំ នាម។ កោចិ ពហិទ្ធា សង្ខារេសុ ញាណំ ឱតារេត្វា តេ វវត្ថបេត្វា អជ្ឈត្តំ ឱតារេតិ, តស្ស អជ្ឈត្តសង្ខារេ សម្មសនកាលេ មគ្គវុដ្ឋានំ ហោតិ។ ឥតិ ពហិទ្ធា អភិនិវេសោ អជ្ឈត្តំ វុដ្ឋានំ នាម។ តត្រ ថេរោ ‘‘អជ្ឈត្តសង្ខារេ បរិគ្គហេត្វា តេសំ វវត្ថានកាលេ មគ្គវុដ្ឋានេន អរហត្តំ បត្តោស្មី’’តិ ទស្សេន្តោ អជ្ឈត្តំ វិមោក្ខា ខ្វាហំ, អាវុសោតិ អាហ។
Kathaṃ vimokkhāti katarā vimokkhā, katarena vimokkhena tayā aññā byākatāti attho? Ajjhattaṃ vimokkhāti ajjhattavimokkhena, ajjhattasaṅkhāre pariggahetvā pattaarahattenāti attho. Tattha catukkaṃ veditabbaṃ – ajjhattaṃ abhiniveso ajjhattaṃ vuṭṭhānaṃ, ajjhattaṃ abhiniveso bahiddhā vuṭṭhānaṃ, bahiddhā abhiniveso bahiddhā vuṭṭhānaṃ, bahiddhā abhiniveso ajjhattaṃ vuṭṭhānanti. Ajjhattañhi abhinivesitvā bahiddhādhammāpi daṭṭhabbāyeva, bahiddhā abhinivesitvā ajjhattadhammāpi. Tasmā koci bhikkhu ajjhattaṃ saṅkhāresu ñāṇaṃ otāretvā te vavatthapetvā bahiddhā otāreti, bahiddhāpi pariggahetvā puna ajjhattaṃ otāreti, tassa ajjhatta saṅkhāre sammasanakāle maggavuṭṭhānaṃ hoti. Iti ajjhattaṃ abhiniveso ajjhattaṃ vuṭṭhānaṃ nāma. Koci ajjhattaṃ saṅkhāresu ñāṇaṃ otāretvā te vavatthapetvā bahiddhā otāreti, tassa bahiddhā saṅkhāre sammasanakāle maggavuṭṭhānaṃ hoti. Iti ajjhattaṃ abhiniveso bahiddhā vuṭṭhānaṃ nāma. Koci bahiddhā saṅkhāresu ñāṇaṃ otāretvā, te vavatthapetvā ajjhattaṃ otāreti, ajjhattampi pariggahetvā puna bahiddhā otāreti, tassa bahiddhā saṅkhāre sammasanakāle maggavuṭṭhānaṃ hoti. Iti bahiddhā abhiniveso bahiddhā vuṭṭhānaṃ nāma. Koci bahiddhā saṅkhāresu ñāṇaṃ otāretvā te vavatthapetvā ajjhattaṃ otāreti, tassa ajjhattasaṅkhāre sammasanakāle maggavuṭṭhānaṃ hoti. Iti bahiddhā abhiniveso ajjhattaṃ vuṭṭhānaṃ nāma. Tatra thero ‘‘ajjhattasaṅkhāre pariggahetvā tesaṃ vavatthānakāle maggavuṭṭhānena arahattaṃ pattosmī’’ti dassento ajjhattaṃ vimokkhā khvāhaṃ, āvusoti āha.
សព្ពុបាទានក្ខយាតិ សព្ពេសំ ចតុន្នម្បិ ឧបាទានានំ ខយេន។ តថា សតោ វិហរាមីតិ តេនាការេន សតិយា សមន្នាគតោ វិហរាមិ។ យថា សតំ វិហរន្តន្តិ យេនាការេន មំ សតិយា សមន្នាគតំ វិហរន្តំ។ អាសវា នានុស្សវន្តីតិ ចក្ខុតោ រូបេ សវន្តិ អាសវន្តិ សន្ទន្តិ បវត្តន្តីតិ ឯវំ ឆហិ ទ្វារេហិ ឆសុ អារម្មណេសុ សវនធម្មា កាមាសវាទយោ អាសវា នានុស្សវន្តិ នានុប្បវឌ្ឍន្តិ, យថា មេ ន ឧប្បជ្ជន្តីតិ អត្ថោ។ អត្តានញ្ច នាវជានាមីតិ អត្តានញ្ច ន អវជានាមិ។ ឥមិនា ឱមានបហានំ កថិតំ។ ឯវញ្ហិ សតិ បជាននា បសន្នា ហោតិ។
Sabbupādānakkhayāti sabbesaṃ catunnampi upādānānaṃ khayena. Tathā sato viharāmīti tenākārena satiyā samannāgato viharāmi. Yathā sataṃ viharantanti yenākārena maṃ satiyā samannāgataṃ viharantaṃ. Āsavā nānussavantīti cakkhuto rūpe savanti āsavanti sandanti pavattantīti evaṃ chahi dvārehi chasu ārammaṇesu savanadhammā kāmāsavādayo āsavā nānussavanti nānuppavaḍḍhanti, yathā me na uppajjantīti attho. Attānañca nāvajānāmīti attānañca na avajānāmi. Iminā omānapahānaṃ kathitaṃ. Evañhi sati pajānanā pasannā hoti.
សមណេនាតិ ពុទ្ធសមណេន។ តេស្វាហំ ន កង្ខាមីតិ តេសុ អហំ ‘‘កតរោ កាមាសវោ, កតរោ ភវាសវោ, កតរោ ទិដ្ឋាសវោ, កតរោ អវិជ្ជាសវោ’’តិ ឯវំ សរូបភេទតោបិ, ‘‘ចត្តារោ អាសវា’’តិ ឯវំ គណនបរិច្ឆេទតោបិ ន កង្ខាមិ។ តេ មេ បហីនាតិ ន វិចិកិច្ឆាមីតិ តេ មយ្ហំ បហីនាតិ វិចិកិច្ឆំ ន ឧប្បាទេមិ។ ឥទំ ភគវា ‘‘ឯវំ ព្យាករោន្តេនបិ តយា សុព្យាកតំ ភវេយ្យ ‘អជ្ឈត្តំ វិមោក្ខា ខ្វាហំ, អាវុសោ’តិអាទីនិ បន តេ វទន្តេន អតិប្បបញ្ចោ កតោ’’តិ ទស្សេន្តោ អាហ។
Samaṇenāti buddhasamaṇena. Tesvāhaṃ na kaṅkhāmīti tesu ahaṃ ‘‘kataro kāmāsavo, kataro bhavāsavo, kataro diṭṭhāsavo, kataro avijjāsavo’’ti evaṃ sarūpabhedatopi, ‘‘cattāro āsavā’’ti evaṃ gaṇanaparicchedatopi na kaṅkhāmi. Te me pahīnāti na vicikicchāmīti te mayhaṃ pahīnāti vicikicchaṃ na uppādemi. Idaṃ bhagavā ‘‘evaṃ byākarontenapi tayā subyākataṃ bhaveyya ‘ajjhattaṃ vimokkhā khvāhaṃ, āvuso’tiādīni pana te vadantena atippapañco kato’’ti dassento āha.
ឧដ្ឋាយាសនា វិហារំ បាវិសីតិ បញ្ញត្តវរពុទ្ធាសនតោ ឧដ្ឋហិត្វា វិហារំ អន្តោមហាគន្ធកុដិំ បាវិសិ អសម្ភិន្នាយ ឯវ បរិសាយ។ កស្មា? ពុទ្ធា ហិ អនិដ្ឋិតាយ ទេសនាយ អសម្ភិន្នាយ បរិសាយ ឧដ្ឋាយាសនា គន្ធកុដិំ បវិសន្តា បុគ្គលថោមនត្ថំ វា បវិសន្តិ ធម្មថោមនត្ថំ វា។ តត្ថ បុគ្គលថោមនត្ថំ បវិសន្តោ សត្ថា ឯវំ ចិន្តេសិ – ‘‘ឥមំ មយា សំខិត្តេន ឧទ្ទេសំ ឧទ្ទិដ្ឋំ វិត្ថារេន ច អវិភត្តំ ធម្មបដិគ្គាហកា ភិក្ខូ ឧគ្គហេត្វា អានន្ទំ វា កច្ចាយនំ វា ឧបសង្កមិត្វា បុច្ឆិស្សន្តិ, តេ មយ្ហំ ញាណេន សំសន្ទេត្វា កថេស្សន្តិ, តតោបិ ធម្មបដិគ្គាហកា បុន មំ បុច្ឆិស្សន្តិ។ តេសមហំ ‘សុកថិតំ, ភិក្ខវេ, អានន្ទេន, សុកថិតំ កច្ចាយនេន, មំ ចេបិ តុម្ហេ ឯតមត្ថំ បុច្ឆេយ្យាថ, អហម្បិ នំ ឯវមេវ ព្យាករេយ្យ’ន្តិ ឯវំ តេ បុគ្គលេ ថោមេស្សាមិ។ តតោ តេសុ គារវំ ជនេត្វា ភិក្ខូ ឧបសង្កមិស្សន្តិ, តេបិ ភិក្ខូ អត្ថេ ច ធម្មេ ច និយោជេស្សន្តិ, តេ តេហិ និយោជិតា តិស្សោ សិក្ខា បរិបូរេត្វា ទុក្ខស្សន្តំ ករិស្សន្តី’’តិ។
Uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisīti paññattavarabuddhāsanato uṭṭhahitvā vihāraṃ antomahāgandhakuṭiṃ pāvisi asambhinnāya eva parisāya. Kasmā? Buddhā hi aniṭṭhitāya desanāya asambhinnāya parisāya uṭṭhāyāsanā gandhakuṭiṃ pavisantā puggalathomanatthaṃ vā pavisanti dhammathomanatthaṃ vā. Tattha puggalathomanatthaṃ pavisanto satthā evaṃ cintesi – ‘‘imaṃ mayā saṃkhittena uddesaṃ uddiṭṭhaṃ vitthārena ca avibhattaṃ dhammapaṭiggāhakā bhikkhū uggahetvā ānandaṃ vā kaccāyanaṃ vā upasaṅkamitvā pucchissanti, te mayhaṃ ñāṇena saṃsandetvā kathessanti, tatopi dhammapaṭiggāhakā puna maṃ pucchissanti. Tesamahaṃ ‘sukathitaṃ, bhikkhave, ānandena, sukathitaṃ kaccāyanena, maṃ cepi tumhe etamatthaṃ puccheyyātha, ahampi naṃ evameva byākareyya’nti evaṃ te puggale thomessāmi. Tato tesu gāravaṃ janetvā bhikkhū upasaṅkamissanti, tepi bhikkhū atthe ca dhamme ca niyojessanti, te tehi niyojitā tisso sikkhā paripūretvā dukkhassantaṃ karissantī’’ti.
អថ វា បនស្ស ឯវំ ហោតិ – ‘‘ឯស មយិ បក្កន្តេ អត្តនោ អានុភាវំ ករិស្សតិ, អថ នំ អហម្បិ តថេវ ថោមេស្សាមិ, តំ មម ថោមនំ សុត្វា គារវជាតា ភិក្ខូ ឥមំ ឧបសង្កមិតព្ពំ, វចនញ្ចស្ស សោតព្ពំ សទ្ធាតព្ពំ មញ្ញិស្សន្តិ, តំ តេសំ ភវិស្សតិ ទីឃរត្តំ ហិតាយ សុខាយា’’តិ ធម្មថោមនត្ថំ បវិសន្តោ ឯវំ ចិន្តេសិ យថា ធម្មទាយាទសុត្តេ ចិន្តេសិ។ តត្រ ហិស្ស ឯវំ អហោសិ – ‘‘មយិ វិហារំ បវិដ្ឋេ អាមិសទាយាទំ គរហន្តោ ធម្មទាយាទញ្ច ថោមេន្តោ ឥមិស្សំយេវ បរិសតិ និសិន្នោ សារិបុត្តោ ធម្មំ ទេសេស្សតិ, ឯវំ ទ្វិន្នម្បិ អម្ហាកំ ឯកជ្ឈាសយាយ មតិយា ទេសិតា អយំ ទេសនា អគ្គា ច គរុកា ច ភវិស្សតិ បាសាណច្ឆត្តសទិសា’’តិ។
Atha vā panassa evaṃ hoti – ‘‘esa mayi pakkante attano ānubhāvaṃ karissati, atha naṃ ahampi tatheva thomessāmi, taṃ mama thomanaṃ sutvā gāravajātā bhikkhū imaṃ upasaṅkamitabbaṃ, vacanañcassa sotabbaṃ saddhātabbaṃ maññissanti, taṃ tesaṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti dhammathomanatthaṃ pavisanto evaṃ cintesi yathā dhammadāyādasutte cintesi. Tatra hissa evaṃ ahosi – ‘‘mayi vihāraṃ paviṭṭhe āmisadāyādaṃ garahanto dhammadāyādañca thomento imissaṃyeva parisati nisinno sāriputto dhammaṃ desessati, evaṃ dvinnampi amhākaṃ ekajjhāsayāya matiyā desitā ayaṃ desanā aggā ca garukā ca bhavissati pāsāṇacchattasadisā’’ti.
ឥធ បន អាយស្មន្តំ សារិបុត្តំ ឧក្កំសេត្វា បកាសេត្វា ឋបេតុកាមោ បុគ្គលថោមនត្ថំ ឧដ្ឋាយាសនា វិហារំ បាវិសិ។ ឦទិសេសុ ឋានេសុ ភគវា និសិន្នាសនេយេវ អន្តរហិតោ ចិត្តគតិយា វិហារំ បវិសតីតិ វេទិតព្ពោ។ យទិ ហិ កាយគតិយា គច្ឆេយ្យ, សព្ពា បរិសា ភគវន្តំ បរិវារេត្វា គច្ឆេយ្យ, សា ឯកវារំ ភិន្នា បុន ទុស្សន្និបាតា ភវេយ្យាតិ ភគវា អទិស្សមានេន កាយេន ចិត្តគតិយា ឯវ បាវិសិ។
Idha pana āyasmantaṃ sāriputtaṃ ukkaṃsetvā pakāsetvā ṭhapetukāmo puggalathomanatthaṃ uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. Īdisesu ṭhānesu bhagavā nisinnāsaneyeva antarahito cittagatiyā vihāraṃ pavisatīti veditabbo. Yadi hi kāyagatiyā gaccheyya, sabbā parisā bhagavantaṃ parivāretvā gaccheyya, sā ekavāraṃ bhinnā puna dussannipātā bhaveyyāti bhagavā adissamānena kāyena cittagatiyā eva pāvisi.
ឯវំ បវិដ្ឋេ បន ភគវតិ ភគវតោ អធិប្បាយានុរូបមេវ សីហនាទំ នទិតុកាមោ តត្រ ខោ អាយស្មា សារិបុត្តោ អចិរបក្កន្តស្ស ភគវតោ ភិក្ខូ អាមន្តេសិ។ បុព្ពេ អប្បដិសំវិទិតន្តិ ឥទំ នាម បុច្ឆិស្សតីតិ បុព្ពេ មយា អវិទិតំ អញ្ញាតំ។ បឋមំ បញ្ហន្តិ, ‘‘សចេ តំ, សារិបុត្ត, ឯវំ បុច្ឆេយ្យុំ កថំ ជានតា បន តយា, អាវុសោ សារិបុត្ត, កថំ បស្សតា អញ្ញា ព្យាកតា ខីណា ជាតី’’តិ ឥមំ បឋមំ បញ្ហំ។ ទន្ធាយិតត្តន្តិ សត្ថុ អាសយជាននត្ថំ ទន្ធភាវោ អសីឃតា។ បឋមំ បញ្ហំ អនុមោទីតិ, ‘‘ជាតិ បនាវុសោ សារិបុត្ត, កិំនិទានា’’តិ ឥមំ ទុតិយំ បញ្ហំ បុច្ឆន្តោ, ‘‘យំនិទានាវុសោ, ជាតី’’តិ ឯវំ វិស្សជ្ជិតំ បឋមំ បញ្ហំ អនុមោទិ។
Evaṃ paviṭṭhe pana bhagavati bhagavato adhippāyānurūpameva sīhanādaṃ naditukāmo tatra kho āyasmā sāriputto acirapakkantassa bhagavato bhikkhū āmantesi. Pubbe appaṭisaṃviditanti idaṃ nāma pucchissatīti pubbe mayā aviditaṃ aññātaṃ. Paṭhamaṃ pañhanti, ‘‘sace taṃ, sāriputta, evaṃ puccheyyuṃ kathaṃ jānatā pana tayā, āvuso sāriputta, kathaṃ passatā aññā byākatā khīṇā jātī’’ti imaṃ paṭhamaṃ pañhaṃ. Dandhāyitattanti satthu āsayajānanatthaṃ dandhabhāvo asīghatā. Paṭhamaṃ pañhaṃ anumodīti, ‘‘jāti panāvuso sāriputta, kiṃnidānā’’ti imaṃ dutiyaṃ pañhaṃ pucchanto, ‘‘yaṃnidānāvuso, jātī’’ti evaṃ vissajjitaṃ paṭhamaṃ pañhaṃ anumodi.
ឯតទហោសីតិ ភគវតា អនុមោទិតេ នយសតេន នយសហស្សេន បញ្ហស្ស ឯកង្គណិកភាវេន បាកដីភូតត្តា ឯតំ អហោសិ។ ទិវសម្បាហំ ភគវតោ ឯតមត្ថំ ព្យាករេយ្យន្តិ សកលទិវសម្បិ អហំ ភគវតោ ឯតំ បដិច្ចសមុប្បាទត្ថំ បុដ្ឋោ សកលទិវសម្បិ អញ្ញមញ្ញេហិ បទព្យញ្ជនេហិ ព្យាករេយ្យំ។ យេន ភគវា តេនុបសង្កមីតិ ឯវំ កិរស្ស អហោសិ – ‘‘ថេរោ ឧឡារសីហនាទំ នទតិ, សុការណំ ឯតំ, ទសពលស្ស នំ អារោចេស្សាមី’’តិ។ តស្មា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ។
Etadahosīti bhagavatā anumodite nayasatena nayasahassena pañhassa ekaṅgaṇikabhāvena pākaṭībhūtattā etaṃ ahosi. Divasampāhaṃ bhagavato etamatthaṃ byākareyyanti sakaladivasampi ahaṃ bhagavato etaṃ paṭiccasamuppādatthaṃ puṭṭho sakaladivasampi aññamaññehi padabyañjanehi byākareyyaṃ. Yena bhagavā tenupasaṅkamīti evaṃ kirassa ahosi – ‘‘thero uḷārasīhanādaṃ nadati, sukāraṇaṃ etaṃ, dasabalassa naṃ ārocessāmī’’ti. Tasmā yena bhagavā tenupasaṅkami.
សា ហិ ភិក្ខុ សារិបុត្តស្ស ធម្មធាតូតិ ឯត្ថ ធម្មធាតូតិ បច្ចយាការស្ស វិវដភាវទស្សនសមត្ថំ សាវកបារមីញាណំ។ សាវកានញ្ហិ សាវកបារមីញាណំ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណគតិកមេវ ហោតិ។ យថា ពុទ្ធានំ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នា ធម្មា សព្ពញ្ញុតញ្ញាណស្ស បាកដា ហោន្តិ, ឯវំ ថេរស្ស សាវកបារមីញាណំ សព្ពេបិ សាវកញាណស្ស គោចរធម្មេ ជានាតីតិ។ ទុតិយំ។
Sā hi bhikkhu sāriputtassa dhammadhātūti ettha dhammadhātūti paccayākārassa vivaṭabhāvadassanasamatthaṃ sāvakapāramīñāṇaṃ. Sāvakānañhi sāvakapāramīñāṇaṃ sabbaññutaññāṇagatikameva hoti. Yathā buddhānaṃ atītānāgatapaccuppannā dhammā sabbaññutaññāṇassa pākaṭā honti, evaṃ therassa sāvakapāramīñāṇaṃ sabbepi sāvakañāṇassa gocaradhamme jānātīti. Dutiyaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ២. កឡារសុត្តំ • 2. Kaḷārasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ២. កឡារសុត្តវណ្ណនា • 2. Kaḷārasuttavaṇṇanā
