| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೨. ಕಳಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Kaḷārasuttavaṇṇanā
೩೨. ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ನಾಮಂ ಜಾತಿಸಮುದಾಗತಂ। ನಿವತ್ತೋತಿ ಪುಬ್ಬೇ ವಟ್ಟಸೋತಸ್ಸ ಪಟಿಸೋತಂ ಗನ್ತುಂ ಆರದ್ಧೋ, ತಂ ಅವಿಸಹನ್ತೋ ಅನುಸೋತಮೇವ ಗಚ್ಛನ್ತೋ, ತತೋ ನಿವತ್ತೋ ಪರಿಕ್ಲೇಸವಿಧಮೇ ಅಸಂಸಟ್ಠೋ ವಿಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಏತ್ಥ ಚೇತನಾತಿ ವಾ ಅಸ್ಸಾಸೋ। ಹೀನಾಯಾವತ್ತನಂ ನಾಮ ಕಾಮೇಸು ಸಾಪೇಕ್ಖತಾಯ, ತತ್ಥ ಚ ನಿರಪೇಕ್ಖತಾ ತತಿಯಮಗ್ಗಾಧಿಗಮೇನಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತಯೋ ಮಗ್ಗೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಸಾವಕಪಾರಮೀಞಾಣಂ ಥೇರಸ್ಸ ಅರಹತ್ತಾಧಿಗಮೇನ ನಿಪ್ಫನ್ನಂ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ತಂ ಉಪರಿಮಕೋಟಿಯಾ ಅಸ್ಸಾಸೋ ವುತ್ತೋ। ಉಗ್ಘಾಟಿತಾತಿ ವಿವಟಾ, ವೂಪಸಮಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥಾತಿ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಯಂ। ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಭಾವನ್ತಿ ನಿಬ್ಬೇಮತಿಕತಂ।
32.Tassa therassa nāmaṃ jātisamudāgataṃ. Nivattoti pubbe vaṭṭasotassa paṭisotaṃ gantuṃ āraddho, taṃ avisahanto anusotameva gacchanto, tato nivatto pariklesavidhame asaṃsaṭṭho viyutto hoti. Ettha cetanāti vā assāso. Hīnāyāvattanaṃ nāma kāmesu sāpekkhatāya, tattha ca nirapekkhatā tatiyamaggādhigamenāti dassento ‘‘tayo magge’’tiādimāha. Sāvakapāramīñāṇaṃ therassa arahattādhigamena nipphannaṃ, tasmā tassa taṃ uparimakoṭiyā assāso vutto. Ugghāṭitāti vivaṭā, vūpasamitāti attho. Tatthāti arahattappattiyaṃ. Vicikicchābhāvanti nibbematikataṃ.
ನ ಏವಂ ಬ್ಯಾಕತಾತಿ ‘‘ಖೀಣಾ ಜಾತೀ’’ತಿಆದಿಕಾ ಏವಂ ಉತ್ತಾನಕಂ ನ ಬ್ಯಾಕತಾ, ಪರಿಯಾಯೇನ ಪನ ಬ್ಯಾಕತಾ। ಕೇನಚೀತಿ ಕೇನಚಿಪಿ ಕಾರಣೇನ। ಏವಂ ಉತ್ತಾನಕಂ ಬ್ಯಾಕರಿಸ್ಸತಿ।
Naevaṃ byākatāti ‘‘khīṇā jātī’’tiādikā evaṃ uttānakaṃ na byākatā, pariyāyena pana byākatā. Kenacīti kenacipi kāraṇena. Evaṃ uttānakaṃ byākarissati.
ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಖಯಾತಿ ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಭವಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಸಹಕಾರಿತಾಯಂ ಸಙ್ಗಹಿತಸ್ಸ ಖಯಾ ಅನುಪ್ಪಾದಾ ನಿರೋಧಾ। ಖೀಣಸ್ಮಿನ್ತಿ ಖೀಣೇ। ಅನುಪ್ಪಾದನಿರೋಧೇನ ನಿರುದ್ಧೇ ಜಾತಿಯಾ ಯಥಾವುತ್ತೇ ಪಚ್ಚಯೇ। ಜಾತಿಸಙ್ಖಾತಂ ಫಲಂ ಖೀಣಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಿಧಮ್ಮತಂ ಆಪಾದಿತನ್ತಿ। ವಿದಿತಂ ಞಾತಂ। ಆಜಾನಾತಿ ಚತುಸಚ್ಚಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಮಗ್ಗೇಹಿ ಞಾತಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾವ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀತಿ ಅಞ್ಞಾ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೋ। ತದುಪಚಾರೇನ ಅಗ್ಗಫಲಂ ಇಧ ‘‘ಅಞ್ಞಾ’’ ನಾಮ। ಪಚ್ಚಯೋತಿ ಭವೂಪಪತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೋ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೋ।
Tassa paccayassa khayāti tassa kammabhavasaṅkhātassa paccayassa avijjāya sahakāritāyaṃ saṅgahitassa khayā anuppādā nirodhā. Khīṇasminti khīṇe. Anuppādanirodhena niruddhe jātiyā yathāvutte paccaye. Jātisaṅkhātaṃ phalaṃ khīṇaṃ anuppattidhammataṃ āpāditanti. Viditaṃ ñātaṃ. Ājānāti catusaccaṃ heṭṭhimamaggehi ñātaṃ anatikkamitvāva paṭivijjhatīti aññā aggamaggo. Tadupacārena aggaphalaṃ idha ‘‘aññā’’ nāma. Paccayoti bhavūpapattiyā paccayo paṭiccasamuppādo.
ಮೇತಿ ಮಯಾ। ಅಞ್ಞಾಸಿ ಆಕಾರಗ್ಗಹಣೇನ ಚಿತ್ತಾಚಾರಂ ಜಾನಾತಿ। ತೇನಾತಿ ಭಗವತಾ। ಬ್ಯಾಕರಣಂ ಅನುಮೋದಿತಂ ಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣಸ್ಸ ವಿಸಯಕತಭಾವತೋ।
Meti mayā. Aññāsi ākāraggahaṇena cittācāraṃ jānāti. Tenāti bhagavatā. Byākaraṇaṃ anumoditaṃ pañhabyākaraṇassa visayakatabhāvato.
ಅಯಮಸ್ಸ ವಿಸಯೋತಿ ಅಯಂ ವೇದನಾ ಅಸ್ಸ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸವಿಸಯೋ ತತ್ಥ ವಿಸಯಭಾವೇನ ಪವತ್ತತ್ತಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪೀತಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸುಖಾ ವೇದನಾ ಠಿತಿಸುಖಾ ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ ವಿಪರಿಣಾಮಸುಖಾ, ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾ ಞಾಣಸುಖಾ। ವಿಪರಿಣಾಮಕೋಟಿಯಾತಿ ಅನಿಚ್ಚಭಾವೇನ ಸಬ್ಬಾವ ವೇದನಾ ದುಕ್ಖಾ ನಾಮ । ಸುಖಪಟಿಕ್ಖೇಪತೋಪಿ ಹಿ ಸುಖಪೀತಿಯಾ ಫರಣತಾಯ ಸುಖಾತಿ ತಿಕ್ಖಮತ್ತೇನ ವಿಪರಿಣಾಮದುಕ್ಖಾತಿ ವಿಪರಿಣಾಮತೋ ಅಭಾವಾಧಿಗಮೇನ ಸುಖನಿರೋಧಕ್ಖಣಮತ್ತೇನ। ತಥಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಂ ‘‘ಸುಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಅತ್ಥಿಭಾವೋ ಸುಖ’’ನ್ತಿ। ಸುಖಕಾಮೋ ದುಕ್ಖಂ ತಿತಿಕ್ಖತಿ। ಅಪರಿಞ್ಞಾತವತ್ಥುಕಾನಞ್ಹಿ ಸುಖವೇದನುಪರಮೋ ದುಕ್ಖತೋ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ತಸ್ಮಾಯಮತ್ಥೋ ವಿಯೋಗೇನ ದೀಪೇತಬ್ಬೋ। ‘‘ದುಕ್ಖಾ ವಿಪರಿಣಾಮಸುಖಾ’’ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತಥಾಚಾಹ ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಂ ‘‘ದುಕ್ಖಾಯ ವೇದನಾಯ ನತ್ಥಿಭಾವೋ ಸುಖ’’ನ್ತಿ। ದುಕ್ಖವೇದನುಪರಮೋ ಹಿ ವುತ್ತಾನಂ ಸುಖತೋ ಉಪಟ್ಠಾತಿ ಏವಾತಿ ವದನ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಯೋಗಸ್ಸ ವೂಪಸಮೇನ ‘‘ಅಹೋ ಸುಖಂ ಜಾತ’’ನ್ತಿ ಮಜ್ಝತ್ತವೇದನಾಯ ಜಾನನಭಾವೋ ಯಾಥಾವತೋ ಅವಬುಜ್ಝನಂ ಸುಖಂ। ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾಪಿ ವೇದನಾ ವಿಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಸುಖಂ ಹೋತಿ ತಸ್ಸ ಸುಖುಮತಾಯ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಭಾವತೋ। ಯಥಾ ರೂಪಾರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ಸಲಕ್ಖಣತೋ ಸಾಮಞ್ಞಲಕ್ಖಣತೋ ಚ ಸಮ್ಮದೇವ ಅವಬೋಧೋ ಪರಮಂ ಸುಖಂ। ತೇನಾಹ –
Ayamassa visayoti ayaṃ vedanā assa sāriputtattherassa savisayo tattha visayabhāvena pavattattā. Kiñcāpīti kiñcāpi sukhā vedanā ṭhitisukhā dukkhā vedanā vipariṇāmasukhā, adukkhamasukhā vedanā ñāṇasukhā. Vipariṇāmakoṭiyāti aniccabhāvena sabbāva vedanā dukkhā nāma. Sukhapaṭikkhepatopi hi sukhapītiyā pharaṇatāya sukhāti tikkhamattena vipariṇāmadukkhāti vipariṇāmato abhāvādhigamena sukhanirodhakkhaṇamattena. Tathā hi vuttaṃ papañcasūdaniyaṃ ‘‘sukhāya vedanāya atthibhāvo sukha’’nti. Sukhakāmo dukkhaṃ titikkhati. Apariññātavatthukānañhi sukhavedanuparamo dukkhato upaṭṭhāti, tasmāyamattho viyogena dīpetabbo. ‘‘Dukkhā vipariṇāmasukhā’’ti etthāpi eseva nayo. Tathācāha papañcasūdaniyaṃ ‘‘dukkhāya vedanāya natthibhāvo sukha’’nti. Dukkhavedanuparamo hi vuttānaṃ sukhato upaṭṭhāti evāti vadanti. Tassa yogassa vūpasamena ‘‘aho sukhaṃ jāta’’nti majjhattavedanāya jānanabhāvo yāthāvato avabujjhanaṃ sukhaṃ. Adukkhamasukhāpi vedanā vijānantassa sukhaṃ hoti tassa sukhumatāya viññeyyabhāvato. Yathā rūpārūpadhammānaṃ salakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca sammadeva avabodho paramaṃ sukhaṃ. Tenāha –
‘‘ಯತೋ ಯತೋ ಸಮ್ಮಸತಿ, ಖನ್ಧಾನಂ ಉದಯಬ್ಬಯಂ।
‘‘Yato yato sammasati, khandhānaṃ udayabbayaṃ;
ಲಭತೀ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಅಮತಂ ತಂ ವಿಜಾನತ’’ನ್ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೩೭೪)।
Labhatī pītipāmojjaṃ, amataṃ taṃ vijānata’’nti. (dha. pa. 374);
ಅಞ್ಞಾಣದುಕ್ಖಾತಿ ಅಜಾನನಭಾವೋ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾವೇದನಾಯ ದುಕ್ಖಂ। ಸಮ್ಮಾ ವಿಭಾಗಜಾನನಸಭಾವೋ ಞಾಣಸ್ಸ ಸಮ್ಭವೋ। ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಹಿ ಞಾಣೂಪನಿಸ್ಸಯಾ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾ ಪಸತ್ಥಾಕಾರಾ, ಯತೋ ಸಾ ಇಟ್ಠಾ ಚೇವ ಇಟ್ಠಫಲಾ ಚಾತಿ। ಅಜಾನನಭಾವೋತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವಿದಿತೋ’’ತಿ ಪಾಳಿ, ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ವಿದಿತನ್ತಿ ಪದುದ್ಧಾರೋ ಕತೋ, ತಂ ಅತ್ಥದಸ್ಸನಮತ್ತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Aññāṇadukkhāti ajānanabhāvo adukkhamasukhāvedanāya dukkhaṃ. Sammā vibhāgajānanasabhāvo ñāṇassa sambhavo. Ñāṇasampayuttā hi ñāṇūpanissayā adukkhamasukhā vedanā pasatthākārā, yato sā iṭṭhā ceva iṭṭhaphalā cāti. Ajānanabhāvoti ettha vuttavipariyāyena attho veditabbo. ‘‘Dukkhanti vidito’’ti pāḷi, aṭṭhakathāyaṃ pana viditanti paduddhāro kato, taṃ atthadassanamattanti daṭṭhabbaṃ.
ವೇದನಾಪರಿಚ್ಛೇದಜಾನನೇತಿ ‘‘ತಿಸ್ಸೋ ಇಮಾ ವೇದನಾ’’ತಿ ಏವಂ ಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಜಾನನೇ। ಅಞ್ಞಾಸೀತಿ ಕದಾ ಅಞ್ಞಾಸಿ? ಇಮಸ್ಮಿಂ ದೇಸನಾಕಾಲೇತಿ ವದನ್ತಿ, ಪಟಿವೇಧಕಾಲೇತಿ ಪನ ಯುತ್ತಂ। ಯಥಾಪಟಿವಿದ್ಧಾ ಹಿ ವೇದನಾ ಇಧ ಥೇರೇನ ದೇಸಿತಾತಿ। ಇಮಿನಾ ಕಾರಣೇನಾತಿ ‘‘ಯದನಿಚ್ಚಂ ತಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ ವೇದನಾನಂ ಅನಿಚ್ಚತಾಯ ದುಕ್ಖಭಾವಜಾನನಸಙ್ಖಾತೇನ ಕಾರಣೇನ। ತಂನಿಮಿತ್ತಂ ಹಿಸ್ಸ ವೇದನಾಸು ತಣ್ಹಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಅತಿಪ್ಪಪಞ್ಚೋತಿ ಅತಿವಿತ್ಥಾರೋ। ದುಕ್ಖಸ್ಮಿಂ ಅನ್ತೋಗಧಂ ದುಕ್ಖಪರಿಯಾಪನ್ನತ್ತಾ। ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ವೇದಯಿತಂ ದುಕ್ಖಂ ಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖಭಾವತೋ। ಞಾತಮತ್ತೇತಿ ಯಾಥಾವತೋ ಅವಬುಜ್ಝನಮತ್ತೇ। ತಣ್ಹಾ ನ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ನ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ನಪ್ಪವತ್ತತಿ।
Vedanāparicchedajānaneti ‘‘tisso imā vedanā’’ti evaṃ paricchedato jānane. Aññāsīti kadā aññāsi? Imasmiṃ desanākāleti vadanti, paṭivedhakāleti pana yuttaṃ. Yathāpaṭividdhā hi vedanā idha therena desitāti. Iminā kāraṇenāti ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkha’’nti vedanānaṃ aniccatāya dukkhabhāvajānanasaṅkhātena kāraṇena. Taṃnimittaṃ hissa vedanāsu taṇhā na uppajjati. Atippapañcoti ativitthāro. Dukkhasmiṃ antogadhaṃ dukkhapariyāpannattā. Dukkhanti sabbaṃ vedayitaṃ dukkhaṃ saṅkhāradukkhabhāvato. Ñātamatteti yāthāvato avabujjhanamatte. Taṇhā na tiṭṭhatīti na santiṭṭhati nappavattati.
ಕಥಂ ವಿಮೋಕ್ಖಾತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾಭೇದೇಸು ವಿಮುತ್ತಾ। ಹೇತುಮ್ಹಿ ಚೇತಂ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನನ್ತಿ ಹೇತುಅತ್ಥೇನ ಕರಣವಚನೇನ ಅತ್ಥಮಾಹ ‘‘ಕತರೇನ ವಿಮೋಕ್ಖೇನಾ’’ತಿ। ಕರಣತ್ಥೇಪಿ ವಾ ಏತಂ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನನ್ತಿ ತಥಾ ವುತ್ತಂ। ಅಭಿನಿವೇಸೋತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾರಮ್ಭೋ। ಬಹಿದ್ಧಾಧಮ್ಮಾಪಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಾಯೇವ ಸಬ್ಬಸ್ಸಪಿ ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಸ್ಸ ಪರಿಜಾನಿತಬ್ಬತೋ। ಞಾಣಂ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ। ತೇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಸಙ್ಖಾರೇ। ವವತ್ಥಪೇತ್ವಾತಿ ಸಲಕ್ಖಣತೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ। ಬಹಿದ್ಧಾ ಓತಾರೇತೀತಿ ಬಹಿದ್ಧಾಸಙ್ಖಾರೇಸು ಞಾಣಂ ಓತಾರೇತಿ। ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಓತಾರೇತೀತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಸಙ್ಖಾರೇ ಸಮ್ಮಸತಿ। ತತ್ರ ತಸ್ಮಿಂ ಚತುಕ್ಕೇ। ತೇಸಂ ವವತ್ಥಾನಕಾಲೇತಿ ತೇಸಂ ಅಜ್ಝತ್ತಸಙ್ಖಾರಾನಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಕಾಲೇ।
Kathaṃ vimokkhāti ajjhattabahiddhābhedesu vimuttā. Hetumhi cetaṃ nissakkavacananti hetuatthena karaṇavacanena atthamāha ‘‘katarena vimokkhenā’’ti. Karaṇatthepi vā etaṃ nissakkavacananti tathā vuttaṃ. Abhinivesoti vipassanārambho. Bahiddhādhammāpi daṭṭhabbāyeva sabbassapi pariññeyyassa parijānitabbato. Ñāṇaṃ pavattetvā. Teti ajjhattasaṅkhāre. Vavatthapetvāti salakkhaṇato paricchinditvā. Bahiddhā otāretīti bahiddhāsaṅkhāresu ñāṇaṃ otāreti. Ajjhattaṃ otāretīti ajjhattasaṅkhāre sammasati. Tatra tasmiṃ catukke. Tesaṃ vavatthānakāleti tesaṃ ajjhattasaṅkhārānaṃ vipassanākāle.
ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಕ್ಖಯಾತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಉಪಾದಾನಾನಂ ಖಯಾ। ಕಾಮಂ ದಿಟ್ಠಿಸೀಲಬ್ಬತಅತ್ತವಾದುಪಾದಾನಾನಿ ಪಠಮಮಗ್ಗೇನೇವ ಖೀಯನ್ತಿ, ಕಾಮುಪಾದಾನಂ ಪನ ಅಗ್ಗಮಗ್ಗೇನಾತಿ ತಸ್ಸ ವಸೇನ ‘‘ಸಬ್ಬುಪಾದಾನಕ್ಖಯಾ’’ತಿ ವದನ್ತೋ ಥೇರೋ ಅತ್ತನೋ ಅರಹತ್ತಪತ್ತಿಂ ಬ್ಯಾಕರೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಆಸವಾ ನಾನುಸ್ಸವನ್ತೀ’’ತಿ। ಸತೋತಿ ಇಮಿನಾ ಸತಿವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಚಕ್ಖುತೋ ರೂಪೇ ಸವನ್ತೀತಿ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣವೀಥಿಯಂ ತದನುಗತಮನೋವಿಞ್ಞಾಣವೀಥಿಯಞ್ಚ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಾ ಆಸವಾ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತತ್ಥ ಕುಸಲಾದೀನಮ್ಪಿ ಪವತ್ತಿ ಅತ್ಥಿ, ಕಾಮಾಸವಾದಯೋ ಏವ ವಣತೋ ಯೂಸಂ ವಿಯ ಪಗ್ಘರಣಕಅಸುಚಿಭಾವೇನ ಸನ್ದನ್ತಿ, ತಥಾ ಸೇಸವಾರೇಸು। ತೇನಾಹ ‘‘ಏವ’’ನ್ತಿಆದಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇ ಏವ ‘‘ಆಸವಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಹಿ ಪಗ್ಘರಣಕಅಸುಚಿಮ್ಹಿ ನಿರುಳ್ಹೋ ಆಸವಸದ್ದೋ। ‘‘ಅತ್ತಾನಂ ನಾವಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಓಮಾನಪಹಾನಂ ಕಥಿತ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತೇನ ಆಸವೇಸು ಸಮುದಾಯುಪಲಕ್ಖಣಂ ಕಥಿತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ನ ಹಿ ಸೇಯ್ಯಮಾನಾದಿಪ್ಪಹಾನೇನ ವಿನಾ ಹೀನಮಾನಂಯೇವ ಪಜಹತಿ। ಪಜಾನನಾತಿ ‘‘ನಾಪರಂ ಇತ್ಥತ್ತಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಪಜಾನನಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ।
Sabbupādānakkhayāti sabbaso upādānānaṃ khayā. Kāmaṃ diṭṭhisīlabbataattavādupādānāni paṭhamamaggeneva khīyanti, kāmupādānaṃ pana aggamaggenāti tassa vasena ‘‘sabbupādānakkhayā’’ti vadanto thero attano arahattapattiṃ byākaroti. Tenāha ‘‘āsavā nānussavantī’’ti. Satoti iminā sativepullappattiṃ dasseti. Cakkhuto rūpe savantīti cakkhuviññāṇavīthiyaṃ tadanugatamanoviññāṇavīthiyañca rūpārammaṇā āsavā pavattantīti. Kiñcāpi tattha kusalādīnampi pavatti atthi, kāmāsavādayo eva vaṇato yūsaṃ viya paggharaṇakaasucibhāvena sandanti, tathā sesavāresu. Tenāha ‘‘eva’’ntiādi, tasmā te eva ‘‘āsavā’’ti vuccanti. Tattha hi paggharaṇakaasucimhi niruḷho āsavasaddo. ‘‘Attānaṃ nāvajānāmī’’ti vuttattā ‘‘omānapahānaṃ kathita’’nti āha. Tena āsavesu samudāyupalakkhaṇaṃ kathitanti daṭṭhabbaṃ. Na hi seyyamānādippahānena vinā hīnamānaṃyeva pajahati. Pajānanāti ‘‘nāparaṃ itthattāyā’’ti vuttapajānanasampanno hotīti.
ಸರೂಪಭೇದತೋಪೀತಿ ‘‘ಚತ್ತಾರೋ’’ತಿ ಏವಂ ಪರಿಮಾಣಪರಿಚ್ಛೇದತೋಪಿ। ಇದಂ ಭಗವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಇದನ್ತಿ ಚ ‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ।
Sarūpabhedatopīti ‘‘cattāro’’ti evaṃ parimāṇaparicchedatopi. Idaṃ bhagavā dassento āhāti sambandho. Idanti ca ‘‘ayampi kho’’tiādivacanaṃ sandhāyāha.
ಅಸಮ್ಭಿನ್ನಾಯ ಏವಾತಿ ಯಥಾನಿಸಿನ್ನಾಯ ಏವ, ಅವುಟ್ಠಿತಾಯ ಏವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಗ್ಗಲಥೋಮನತ್ಥನ್ತಿ ದೇಸನಾಕುಸಲಾನಂ ಆನನ್ದತ್ಥೇರಾದೀನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಪಸಂಸನತ್ಥಂ ಉಕ್ಕಂಸನತ್ಥಂ। ಧಮ್ಮಥೋಮನತ್ಥನ್ತಿ ಪಟಿಪತ್ತಿಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಸಂಸನತ್ಥಂ। ತೇಪೀತಿ ಆನನ್ದತ್ಥೇರಾದಯೋ ಭಿಕ್ಖೂಪಿ। ಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ। ಅತ್ಥೇತಿ ಸೀಲಾದಿಅತ್ಥೇ। ಧಮ್ಮೇತಿ ಪಾಳಿಧಮ್ಮೇ।
Asambhinnāya evāti yathānisinnāya eva, avuṭṭhitāya evāti attho. Puggalathomanatthanti desanākusalānaṃ ānandattherādīnaṃ puggalānaṃ pasaṃsanatthaṃ ukkaṃsanatthaṃ. Dhammathomanatthanti paṭipattidhammassa pasaṃsanatthaṃ. Tepīti ānandattherādayo bhikkhūpi. Dhammapaṭiggāhakā bhikkhū. Attheti sīlādiatthe. Dhammeti pāḷidhamme.
ಅಸ್ಸಾತಿ ಭಗವತೋ। ಆನುಭಾವಂ ಕರಿಸ್ಸತಿ ‘‘ದಿವಸಞ್ಚೇಪಿ ಭಗವಾ’’ತಿಆದಿನಾ। ನನ್ತಿ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಂ। ಅಹಮ್ಪಿ ತಥೇವ ಥೋಮೇಸ್ಸಾಮಿ ‘‘ಸಾ ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿಆದಿನಾ। ಏವಂ ಚಿನ್ತೇಸೀತಿ ಏವಂ ವಕ್ಖಮಾನೇನ ಧಮ್ಮದಾಯಾದದೇಸನಾಯ ಚಿನ್ತಿತಾಕಾರೇನ ಚಿನ್ತೇಸಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಥಾ’’ತಿಆದಿ। ಏಕಜ್ಝಾಸಯಾಯಾತಿ ಸಮಾನಾಧಿಪ್ಪಾಯಾಯ। ಮತಿಯಾತಿ ಪಞ್ಞಾಯ। ಅಯಂ ದೇಸನಾ ಅಗ್ಗಾತಿ ಭಗವಾ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಂ ಗುಣತೋ ಏವಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ।
Assāti bhagavato. Ānubhāvaṃ karissati ‘‘divasañcepi bhagavā’’tiādinā. Nanti sāriputtattheraṃ. Ahampi tatheva thomessāmi ‘‘sā hi bhikkhū’’tiādinā. Evaṃ cintesīti evaṃ vakkhamānena dhammadāyādadesanāya cintitākārena cintesi. Tenāha ‘‘yathā’’tiādi. Ekajjhāsayāyāti samānādhippāyāya. Matiyāti paññāya. Ayaṃ desanā aggāti bhagavā dhammasenāpatiṃ guṇato evaṃ paggaṇhātīti katvā vuttaṃ.
ಪಕಾಸೇತ್ವಾತಿ ಗುಣತೋ ಪಾಕಟಂ ಪಞ್ಞಾತಂ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸಾವಕೇಹಿ ಸೇಟ್ಠಭಾವೇ ಠಪೇತುಕಾಮೋ। ಚಿತ್ತಗತಿಯಾ ಚಿತ್ತವಸೇನ ಕಾಯಸ್ಸ ಪರಿಣಾಮನೇನ ‘‘ಅಯಂ ಕಾಯೋ ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ವಿಯ ಹೋತೂ’’ತಿ ಕಾಯಸಮಾನಗತಿಕತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ। ಕಥಂ ಪನ ಕಾಯೋ ದನ್ಧಪ್ಪವತ್ತಿಕೋ ಲಹುಪರಿವತ್ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಸಮಾನಗತಿಕೋ ಹೋತೀತಿ? ನ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಮಾನಗತಿಕೋ। ಯಥೇವ ಹಿ ಕಾಯವಸೇನ ಚಿತ್ತವಿಪರಿಣಾಮನೇ ಚಿತ್ತಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಕಾಯೇನ ಸಮಾನಗತಿಕಂ ಹೋತಿ। ನ ಹಿ ತದಾ ಚಿತ್ತಂ ಸಭಾವಸಿದ್ಧೇನ ಅತ್ತನೋ ಖಣೇನ ಅವತ್ತಿತ್ವಾ ದನ್ಧವುತ್ತಿಕಸ್ಸ ರೂಪಧಮ್ಮಸ್ಸ ಖಣೇನ ವತ್ತಿತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ‘‘ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಯಂ ಕಾಯೋ ವಿಯ ಹೋತೂ’’ತಿ ಪನಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ದನ್ಧಗತಿಕಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಅನುವತ್ತನತೋ ಯಾವ ಇಚ್ಛಿತಟ್ಠಾನಪ್ಪತ್ತಿ ಹೋತಿ, ತಾವ ಕಾಯಗತಿಅನುಲೋಮೇನೇವ ಹುತ್ವಾ ಸನ್ತಾನವಸೇನ ಪವತ್ತಮಾನಂ ಚಿತ್ತಂ ಕಾಯಗತಿಯಾ ಪರಿಣಾಮಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಏವಂ ‘‘ಅಯಂ ಕಾಯೋ ಇದಂ ಚಿತ್ತಂ ವಿಯ ಹೋತೂ’’ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಪಗೇವ ಸುಖಲಹುಸಞ್ಞಾಯ ಸಮ್ಪಾದಿತತ್ತಾ ಅಭಾವಿತಿದ್ಧಿಪಾದಾನಂ ವಿಯ ದನ್ಧಂ ಅವತ್ತಿತ್ವಾ ಯಥಾ ಲಹುಕತಿಪಯಚಿತ್ತವಾರೇಹೇವ ಇಚ್ಛಿತಟ್ಠಾನಪ್ಪತಿ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಪವತ್ತರೂಪತಾ ವಿಞ್ಞಾಯತೀತಿ।
Pakāsetvāti guṇato pākaṭaṃ paññātaṃ katvā sabbasāvakehi seṭṭhabhāve ṭhapetukāmo. Cittagatiyā cittavasena kāyassa pariṇāmanena ‘‘ayaṃ kāyo idaṃ cittaṃ viya hotū’’ti kāyasamānagatikattādhiṭṭhānena. Kathaṃ pana kāyo dandhappavattiko lahuparivattena cittena samānagatiko hotīti? Na sabbathā samānagatiko. Yatheva hi kāyavasena cittavipariṇāmane cittaṃ sabbathā kāyena samānagatikaṃ hoti. Na hi tadā cittaṃ sabhāvasiddhena attano khaṇena avattitvā dandhavuttikassa rūpadhammassa khaṇena vattituṃ sakkoti, ‘‘idaṃ cittaṃ ayaṃ kāyo viya hotū’’ti panādhiṭṭhānena dandhagatikassa kāyassa anuvattanato yāva icchitaṭṭhānappatti hoti, tāva kāyagatianulomeneva hutvā santānavasena pavattamānaṃ cittaṃ kāyagatiyā pariṇāmitaṃ nāma hoti, evaṃ ‘‘ayaṃ kāyo idaṃ cittaṃ viya hotū’’ti adhiṭṭhānena pageva sukhalahusaññāya sampāditattā abhāvitiddhipādānaṃ viya dandhaṃ avattitvā yathā lahukatipayacittavāreheva icchitaṭṭhānappati hoti, evaṃ pavattarūpatā viññāyatīti.
ಅಧಿಪ್ಪಾಯಾನುರೂಪಮೇವ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಥೋಮನಾಯ ಕತತ್ತಾ। ಇದಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಜಾತಂ ಭಗವಾ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸತೀತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಮಯಾ ಅವಿದಿತಂ ಅಪಸ್ಸಂ। ಆಸಯಜಾನನತ್ಥನ್ತಿ ‘‘ಏವಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೇನ ಸತ್ಥು ಅಜ್ಝಾಸಯೋ ಗಹಿತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸತ್ಥು ಅಜ್ಝಾಸಯಜಾನನತ್ಥಂ। ದುತಿಯಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಭಗವಾ ಪಠಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಅನುಮೋದಿ ದುತಿಯಂ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೇನೇವ ಪಠಮಪಞ್ಹವಿಸ್ಸಜ್ಜನಸ್ಸ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತಭಾವತೋ।
Adhippāyānurūpameva tassa bhagavato thomanāya katattā. Idaṃ nāma atthajātaṃ bhagavā pucchissatīti pubbe mayā aviditaṃ apassaṃ. Āsayajānanatthanti ‘‘evaṃ byākarontena satthu ajjhāsayo gahito hotī’’ti evaṃ satthu ajjhāsayajānanatthaṃ. Dutiyaṃ pañhaṃ pucchanto bhagavā paṭhamaṃ pañhaṃ anumodi dutiyaṃ pañhaṃ pucchanteneva paṭhamapañhavissajjanassa sampaṭicchitabhāvato.
ಏತಂ ಅಹೋಸೀತಿ ಏತಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕನಂ ಅಹೋಸಿ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಕಳಾರಖತ್ತಿಯಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ। ಧಮ್ಮೇ ದಹತೀತಿ ಧಮ್ಮಧಾತು, ಸಾವಕಪಾರಮೀಞಾಣಂ, ಸಾವಕವಿಸಯೇ ಧಮ್ಮೇ ದಹತಿ ಯಾಥಾವತೋ ಅಜಿತೇ ಕತ್ವಾ ಠಪೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಧಮ್ಮಧಾತೂ’’ತಿಆದಿ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಗತಿಕಮೇವ ವಿಸಯೇ। ಗೋಚರಧಮ್ಮೇತಿ ಗೋಚರಭೂತೇ ಞೇಯ್ಯಧಮ್ಮೇ।
Etaṃ ahosīti etaṃ parivitakkanaṃ ahosi. Assāti kaḷārakhattiyassa bhikkhuno. Dhamme dahatīti dhammadhātu, sāvakapāramīñāṇaṃ, sāvakavisaye dhamme dahati yāthāvato ajite katvā ṭhapetīti attho. Tenāha ‘‘dhammadhātū’’tiādi. Sabbaññutaññāṇagatikameva visaye. Gocaradhammeti gocarabhūte ñeyyadhamme.
ಕಳಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Kaḷārasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೨. ಕಳಾರಸುತ್ತಂ • 2. Kaḷārasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೨. ಕಳಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Kaḷārasuttavaṇṇanā
