| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ-ਮੂਲਸਿਕ੍ਖਾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
੮. ਕਾਲਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
8. Kālikaniddesavaṇṇanā
੮੪. ਕਾਲਿਕਾਤਿ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਸਤ੍ਤਾਹਯਾવਜੀવਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਕਾਲੋ ਏਤੇਸਮਤ੍ਥੀਤਿ ਕਾਲਿਕਾ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਲੇਯ੍ਯਪੇਯ੍ਯਸਙ੍ਖਾਤਾ ਅਤ੍ਥਾ। ਤੇ ਪਨ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਪਿ ਸਭਾવੇਨੇવ ਕਾਲਿਕવੋਹਾਰਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞਥਾਪੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾ’’ਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਯੇવ ਤੇ ਯਾવਕਾਲਿਕਾਦਿ ਕਾਲਿਕવੋਹਾਰਲਾਭਿਨੋ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਇਦਾਨਿ ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਯਾવਕਾਲਿਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਤੋ ਯਾવ ਠਿਤਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੋ, ਤਾવ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਯਾવ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਙ੍ਖਾਤੋ ਕਾਲੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ, ਪਿਟ੍ਠਖਾਦਨੀਯਾਦਿਕਂ વਤ੍ਥੁ, ਠਿਤਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਕਾਲਤ੍ਥਮ੍ਭੋ વਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਕਾਲਨ੍ਤਰੇ વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਯਾવ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਸਙ੍ਖਾਤੋ ਯਾਮੋ, ਤਾવ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਯਾਮੋ ਕਾਲੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾਮਕਾਲਿਕਂ। ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਧੇਤਬ੍ਬਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹੋ ਕਾਲੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਅવਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਯਾવਜੀવਂ ਪਰਿਹਰਿਤ੍વਾ ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਜੀવਸ੍ਸ ਯਤ੍ਤਕੋ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਯਾવਜੀવਂ, ਤਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਯਾવਜੀવਿਕਂ।
84.Kālikāti majjhanhikapacchimayāmasattāhayāvajīvappavattisaṅkhāto kālo etesamatthīti kālikā, sabbepi khajjabhojjaleyyapeyyasaṅkhātā atthā. Te pana gaṇanaparicchedato cattāro honti. Kiṃ te appaṭiggahitāpi sabhāveneva kālikavohāraṃ labhanti, udāhu aññathāpīti āha ‘‘paṭiggahitā’’ti, paṭiggahitāyeva te yāvakālikādi kālikavohāralābhino, no aññathāti adhippāyo. Idāni te dasseti ‘‘yāvakālika’’ntiādinā. Tattha aruṇuggamanato yāva ṭhitamajjhanhiko, tāva paribhuñjitabbattā yāva majjhanhikasaṅkhāto kālo assāti yāvakālikaṃ, piṭṭhakhādanīyādikaṃ vatthu, ṭhitamajjhanhikato paṭṭhāya taṃ paribhuñjituṃ na sakkā, kālaparicchedajānanatthaṃ kālatthambho vā yojetabbo, kālantare vā bhattakiccaṃ kātabbaṃ. Yāva rattiyā pacchimasaṅkhāto yāmo, tāva paribhuñjitabbato yāmo kālo assāti yāmakālikaṃ. Paṭiggahetvā sattāhaṃ nidhetabbato sattāho kālo assāti sattāhakālikaṃ. Ṭhapetvā udakaṃ avasesaṃ sabbampi paṭiggahitaṃ yāvajīvaṃ pariharitvā sati paccaye paribhuñjitabbato jīvassa yattako paricchedo yāvajīvaṃ, taṃ assa atthīti yāvajīvikaṃ.
ਨਨੁ ਚ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ વਿਯ ‘‘ਯਾવਜੀવਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਲਸੁਤਿਯਾ ਅਭਾવੇ ਕਥਂ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਾਲਿਕਾ’’ਤਿ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਸੋਗਤਾਨਂ ਖਨ੍ਧવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਕਾਲਸ੍ਸਾਭਾવਤੋ ਜੀવਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸੋਪਿ ਕਾਲੋਯੇવਾਤਿ। ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਯਾવਕਾਲਿਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨੇવ ‘‘ਕਾਲਿਕਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ‘‘ਕਾਲਿਕਾਨੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾਤਿ? ਨੇਦਮੇવਂ વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ, ‘‘ਕਾਲਿਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ વਤ੍ਥੁਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ‘‘ਕਾਲਿਕਾ’’ਤਿ ਪਨ ਸਾਮਞ੍ਞਨ੍ਤਰવਸੇਨ ਅਤ੍ਥਸਦ੍ਦਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ વਿਰੋਧੋਤਿ।
Nanu ca aññattha viya ‘‘yāvajīvika’’nti ettha kālasutiyā abhāve kathaṃ ‘‘cattāro kālikā’’ti yujjatīti? Yujjati, sogatānaṃ khandhavinimuttasseva kālassābhāvato jīvasaṅkhātassa jīvitindriyassa khandhasaṅgahitattā sopi kāloyevāti. Nanu cettha ‘‘yāvakālika’’ntiādinā niddiṭṭhāneva ‘‘kālikā’’ti vuttāni, ‘‘kālikānī’’ti vattabbaṃ siyāti? Nedamevaṃ viññeyyaṃ, ‘‘kālika’’ntiādīni vatthusambandhena vuttāni, ‘‘kālikā’’ti pana sāmaññantaravasena atthasaddasambandhena vuttanti natthi virodhoti.
੮੫. ਇਦਾਨਿ ਤੇਸੁ ‘‘ਪਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਿਟ੍ਠਂ ਮੂਲਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਪਿਟ੍ਠਖਾਦਨੀਯਂ ਮੂਲਖਾਦਨੀਯਂ ਫਲਖਾਦਨੀਯਞ੍ਚ । ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਤਾવ ਧਞ੍ਞਾਨਂ ਧਞ੍ਞਾਨੁਲੋਮਾਨਂ ਅਪਰਣ੍ਣਾਨਞ੍ਚ ਪਿਟ੍ਠਂ ਪਨਸਲਬੁਜਅਮ੍ਬਾਟਕਧੋਤਤਾਲਪਿਟ੍ਠਾਦਿਕਞ੍ਚੇਤਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਕਤਿਆਹਾਰવਸੇਨ ੦੩ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਂ ਪਿਟ੍ਠਂ ਪਿਟ੍ਠਖਾਦਨੀਯਂ। ‘‘ਅਧੋਤਂ ਤਾਲਪਿਟ੍ਠਂ ਖੀਰવਲ੍ਲਿਪਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਗਣਿਯਮਾਨਾਨਂ ਗਣਨਾਯ ਅਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਕਿਚ੍ਚਸਾਧਕਭਾવੋਯੇવ ਪਨੇਤੇਸਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਸੁਬਹੁਂ વਤ੍વਾਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਲਕ੍ਖਣੇ ਠਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਨ વਿਤ੍ਥਾਰਯਾਮ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਤਮ੍ਬਕਤਣ੍ਡੁਲੇਯ੍ਯਾਦਿਮੂਲਂ ਮੂਲਖਾਦਨੀਯਂ। ਪਨਸਲਬੁਜਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦਿਫਲਂ ਫਲਖਾਦਨੀਯਂ। ਖਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਖਲਿਮੋਦਕਾਦਿਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਪਰਣ੍ਣਮਯਂ ਖਾਦਨੀਯਞ੍ਚ। ਗੋਰਸੋਤਿ ਖੀਰਦਧਿਤਕ੍ਕਸਙ੍ਖਾਤੋ ਗੁਨ੍ਨਂ ਰਸੋ ਚ। ਧਞ੍ਞਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਸਾਨੁਲੋਮਾਨਂ ਧਞ੍ਞਾਨਂ ਓਦਨਸਤ੍ਤੁਕੁਮ੍ਮਾਸਸਙ੍ਖਾਤਭੋਜਨਞ੍ਚ। ਟੀਕਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਸਾਨੁਲੋਮਾਨਿ ਸਤ੍ਤਧਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਪਞ੍ਚવਿਧਭੋਜਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਧਞ੍ਞਾਨਂ વਿਸੁਂ ਗਹਣੇ ਪਯੋਜਨਾਭਾવਾ, ਪਯੋਜਨਸਮ੍ਭવੇ ਚ ਫਲਗ੍ਗਹਣੇਨੇવ ਤੇਸਂ ਗਹਣਸਮ੍ਭવਤੋ।
85. Idāni tesu ‘‘piṭṭha’’ntiādinā yāvakālikaṃ dasseti. Tattha piṭṭhaṃ mūlaṃ phalanti piṭṭhakhādanīyaṃ mūlakhādanīyaṃ phalakhādanīyañca . Tattha sattannaṃ tāva dhaññānaṃ dhaññānulomānaṃ aparaṇṇānañca piṭṭhaṃ panasalabujaambāṭakadhotatālapiṭṭhādikañceti tesu tesu janapadesu pakatiāhāravasena 03 manussānaṃ khādanīyabhojanīyakiccasādhakaṃ piṭṭhaṃ piṭṭhakhādanīyaṃ. ‘‘Adhotaṃ tālapiṭṭhaṃ khīravallipiṭṭha’’ntiādinā gaṇiyamānānaṃ gaṇanāya anto natthi, khādanīyabhojanīyakiccasādhakabhāvoyeva panetesaṃ lakkhaṇaṃ, subahuṃ vatvāpi imasmiṃyeva lakkhaṇe ṭhātabbanti na vitthārayāma. Evaṃ sabbattha. Tambakataṇḍuleyyādimūlaṃ mūlakhādanīyaṃ. Panasalabujanāḷikerādiphalaṃ phalakhādanīyaṃ. Khajjanti sakkhalimodakādipubbaṇṇāparaṇṇamayaṃ khādanīyañca. Gorasoti khīradadhitakkasaṅkhāto gunnaṃ raso ca. Dhaññabhojananti sānulomānaṃ dhaññānaṃ odanasattukummāsasaṅkhātabhojanañca. Ṭīkāyaṃ pana ‘‘sānulomāni sattadhaññāni ca pañcavidhabhojanañcā’’ti vuttaṃ, taṃ na yuttaṃ, dhaññānaṃ visuṃ gahaṇe payojanābhāvā, payojanasambhave ca phalaggahaṇeneva tesaṃ gahaṇasambhavato.
ਯਾਗੁਸੂਪਪ੍ਪਭੁਤਯੋਤਿ ਯਾਗੁ ਚ ਸੂਪਞ੍ਚ, ਤਂ ਪਭੁਤਿ ਯੇਸਂ ਤੇਤਿ ਏਤੇ ਯਾવਕਾਲਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਭੁਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਚ੍ਛਮਂਸਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਞ੍ਞਭੋਜਨਤੋ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਭੋਜਨਞ੍ਚ ਪਿਟ੍ਠਮੂਲਫਲਖਾਦਨੀਯਤੋ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਕਨ੍ਦਖਾਦਨੀਯਂ, ਮੁਲ਼ਾਲਖਾਦਨੀਯਾਦਿਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਤੇਸੁ ਦੀਘੋ ਚ ਭਿਸਕਨ੍ਦਾਦਿ વਟ੍ਟੋ ਚ ਉਪ੍ਪਲਕਣ੍ਡਾਦਿ ਕਨ੍ਦਖਾਦਨੀਯਂ, ਪਦੁਮਮੂਲਾਦਿ ਚ ਤਂਸਦਿਸਂ ਏਰਕਮੂਲਾਦਿ ਚ ਮੁਲ਼ਾਲਖਾਦਨੀਯਂ, ਤਾਲਾਦੀਨਂ ਕਲ਼ੀਰਸਙ੍ਖਾਤਾ ਮਤ੍ਥਕਾ ਮਤ੍ਥਕਖਾਦਨੀਯਂ, ਉਚ੍ਛੁਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਯੋ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਾਦੀਨਂ ਦਣ੍ਡਕ੍ਖਨ੍ਧਕਾਦਿ ਖਨ੍ਧਖਾਦਨੀਯਂ, ਤਮ੍ਬਕਤਣ੍ਡੁਲੇਯ੍ਯਾਦੀਨਂ ਪਣ੍ਣਂ ਪਤ੍ਤਖਾਦਨੀਯਂ, ਉਚ੍ਛੁਤਚੋવ ਏਕੋ ਸਰਸੋ ਤਚਖਾਦਨੀਯਂ, ਤਮ੍ਬਕਸਿਗ੍ਗੁਪੁਪ੍ਫਾਦਿ ਪੁਪ੍ਫਖਾਦਨੀਯਂ, ਲਬੁਜਟ੍ਠਿਪਨਸਟ੍ਠਿਆਦਿਕਂ ਅਟ੍ਠਿਖਾਦਨੀਯਂ।
Yāgusūpappabhutayoti yāgu ca sūpañca, taṃ pabhuti yesaṃ teti ete yāvakālikā hontīti sambandho. Ettha ca pabhuti-saddena macchamaṃsasaṅkhātaṃ dhaññabhojanato avasiṭṭhaṃ bhojanañca piṭṭhamūlaphalakhādanīyato avasiṭṭhaṃ kandakhādanīyaṃ, muḷālakhādanīyādiñca saṅgaṇhāti. Tesu dīgho ca bhisakandādi vaṭṭo ca uppalakaṇḍādi kandakhādanīyaṃ, padumamūlādi ca taṃsadisaṃ erakamūlādi ca muḷālakhādanīyaṃ, tālādīnaṃ kaḷīrasaṅkhātā matthakā matthakakhādanīyaṃ, ucchukkhandhādayo nīluppalādīnaṃ daṇḍakkhandhakādi khandhakhādanīyaṃ, tambakataṇḍuleyyādīnaṃ paṇṇaṃ pattakhādanīyaṃ, ucchutacova eko saraso tacakhādanīyaṃ, tambakasiggupupphādi pupphakhādanīyaṃ, labujaṭṭhipanasaṭṭhiādikaṃ aṭṭhikhādanīyaṃ.
੮੬. ‘‘ਮਧੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਾਮਕਾਲਿਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਮਧੁ ਚ ਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਚ ਸਾਲੂਕਞ੍ਚ ਚੋਚਞ੍ਚ ਮੋਚਞ੍ਚ ਅਮ੍ਬਞ੍ਚ ਜਮ੍ਬੁ ਚਾਤਿ ਦ੍વਨ੍ਦੋ। ਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਫਲੇਪਿ ਇਤ੍ਥਿਯਂ, ਫਲੇ ਸੇਸਾ ਨਪੁਂਸਕੇ, ‘‘ਜਮ੍ਬੁ’’ ਇਤਿ ਫਲવਾਚੀ ਨਪੁਂਸਕਸਦ੍ਦਨ੍ਤਰਂ, ਤਤੋ ਜਾਤਂ ਮਧੁਪਾਨਾਦਿ ਮਧੁ…ਪੇ॰… ਜਮ੍ਬੁਜਂ, ਤਞ੍ਚ ਫਾਰੁਸਞ੍ਚ ਪਾਨਕਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਮਧੁਜਂ ਪਾਨਂ ਨਾਮ ਮੁਦ੍ਦਿਕਾਨਂ ਜਾਤਿਰਸਂ ਉਦਕਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਂ ਕਤ੍વਾ ਕਤਪਾਨਂ। ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮੇવ ਸਾਮਿਸਂ ਨਿਰਾਮਿਸਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਹਿ ਕਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪਨ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਸਾਮਿਸਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਨ ਨਿਰਾਮਿਸਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਪਾਨੇਸੁ। ਮੁਦ੍ਦਿਕਜਂ ਪਾਨਂ ਨਾਮ ਮੁਦ੍ਦਿਕਾਨਂ ਉਦਕੇ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਤਪਾਨਂ। ਤਥਾ ਸੇਸਪਾਨਾਨਿ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਸਾਲੂਕਂ ਰਤ੍ਤੁਪ੍ਪਲਾਦੀਨਂ ਸਾਲੂਕਂ। ਚੋਚਂ ਅਟ੍ਠਿਕਕਦਲਿਫਲਂ। ਮੋਚਂ ਅਨਟ੍ਠਿਕਂ। ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਪਾਨਾਨਿ ਸੀਤਾਨਿਪਿ ਆਦਿਚ੍ਚਪਾਕਾਨਿਪਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਅਗ੍ਗਿਪਾਕਾਨਿ ਪਨ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਾਗ੍ਗਿਸਨ੍ਤਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ।
86.‘‘Madhū’’tiādinā yāmakālikaṃ dasseti. Madhu ca muddikā ca sālūkañca cocañca mocañca ambañca jambu cāti dvando. Muddikā phalepi itthiyaṃ, phale sesā napuṃsake, ‘‘jambu’’ iti phalavācī napuṃsakasaddantaraṃ, tato jātaṃ madhupānādi madhu…pe… jambujaṃ, tañca phārusañca pānakanti yojanā. Tattha madhujaṃ pānaṃ nāma muddikānaṃ jātirasaṃ udakasambhinnaṃ katvā katapānaṃ. Taṃ attanā kataṃ purebhattameva sāmisaṃ nirāmisampi vaṭṭati. Anupasampannehi kataṃ labhitvā pana purebhattaṃ paṭiggahitaṃ purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattaṃ pana nirāmisameva vaṭṭati. Esa nayo sabbapānesu. Muddikajaṃ pānaṃ nāma muddikānaṃ udake madditvā katapānaṃ. Tathā sesapānāni yathānurūpaṃ veditabbāni, sālūkaṃ rattuppalādīnaṃ sālūkaṃ. Cocaṃ aṭṭhikakadaliphalaṃ. Mocaṃ anaṭṭhikaṃ. Imāni aṭṭha pānāni sītānipi ādiccapākānipi vaṭṭanti, aggipākāni pana na vaṭṭanti. Tenāha ‘‘nāggisantatta’’nti.
੮੭-੮. ਅવਸੇਸਾਨਿ ਪਨ વੇਤ੍ਤਤਿਨ੍ਤਿਣਿਕਮਾਤੁਲੁਙ੍ਗਕਪਿਤ੍ਥਕਰਮਨ੍ਦਾਦਿਖੁਦ੍ਦਕਫਲਪਾਨਾਨਿ ਅਟ੍ਠਪਾਨਗਤਿਕਾਨੇવ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਾਨੁਲੋਮਾਨਿ ਧਞ੍ਞਾਨਿ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਫਲਜੋ ਰਸੋ’’ਤਿ। ਏਕਸ੍ਸ ਪਨ વਕ੍ਖਮਾਨਾਨਞ੍ਚ ‘‘ਪੁਪ੍ਫਰਸੋ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ‘‘ਸੀਤੋਦਮਦ੍ਦਿਤਾਦਿਚ੍ਚਪਾਕੋ વਾ ਯਾਮਕਾਲਿਕੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਾਲਨਾਲ਼ਿਕੇਰਪਨਸਲਬੁਜਅਲਾਬੁਕੁਮ੍ਭਣ੍ਡਪੁਸ੍ਸਫਲਤਿਪੁਸਏਲ਼ਾਲੁਕਫਲਾਨੀਤਿ ਨવ ਮਹਾਫਲਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਚ ਅਪਰਣ੍ਣਂ ਸਤ੍ਤਧਞ੍ਞਾਨਿ ਅਨੁਲੋਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਹ ਅਨੁਲੋਮੇਹੀਤਿ ਸਾਨੁਲੋਮਾਨਿ। ਸਾਨੁਲੋਮਧਞ੍ਞਾਨਂ ਪਨ ਰਸੋ ਯਾવਕਾਲਿਕੋ। ‘‘ਸਾਨੁਲੋਮਾਨਿ ਧਞ੍ਞਾਨੀ’’ਤਿ ਫਲਾਨਿ વਿਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ। ਫਲਸੁਤਿਯਾ ‘‘ਸੇਸਫਲਜੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਗਮ੍ਯਮਾਨਤ੍ਤਾ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਧੁਕਪੁਪ੍ਫਮਞ੍ਞਤ੍ਰਾਤਿ ਮਧੁਕਪੁਪ੍ਫਂ ਠਪੇਤ੍વਾ। ਪਕ੍ਕਡਾਕਜਨ੍ਤਿ ਪਕ੍ਕੇਹਿ ਯਾવਕਾਲਿਕੇਹਿ ਡਾਕੇਹਿ ਜਾਤਂ ਰਸਂ। ਸੀਤਮੁਦਕਂ ਸੀਤੋਦਂ, ਖੀਰੋਦੇ વਿਯ ਸੀਤੋਦੇ ਮਦ੍ਦਿਤੋਤਿ ਤਪ੍ਪੁਰਿਸੋ। ਆਦਿਚ੍ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਆਤਪੇ વਤ੍ਤਤਿ ਉਪਚਾਰਤੋਤਿ ਆਦਿਚ੍ਚੇ ਪਾਕੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਾਸੋ।
87-8. Avasesāni pana vettatintiṇikamātuluṅgakapitthakaramandādikhuddakaphalapānāni aṭṭhapānagatikāneva. Tenāha ‘‘sānulomāni dhaññāni, ṭhapetvā phalajo raso’’ti. Ekassa pana vakkhamānānañca ‘‘puppharaso’’tiādīnaṃ ‘‘sītodamadditādiccapāko vā yāmakāliko’’ti iminā sambandho veditabbo. Tālanāḷikerapanasalabujaalābukumbhaṇḍapussaphalatipusaeḷālukaphalānīti nava mahāphalāni, sabbañca aparaṇṇaṃ sattadhaññāni anulomentīti saha anulomehīti sānulomāni. Sānulomadhaññānaṃ pana raso yāvakāliko. ‘‘Sānulomāni dhaññānī’’ti phalāni viññāyanti. Phalasutiyā ‘‘sesaphalajo’’ti vattabbe gamyamānattā na vuttaṃ. Madhukapupphamaññatrāti madhukapupphaṃ ṭhapetvā. Pakkaḍākajanti pakkehi yāvakālikehi ḍākehi jātaṃ rasaṃ. Sītamudakaṃ sītodaṃ, khīrode viya sītode madditoti tappuriso. Ādicca-saddo ātape vattati upacāratoti ādicce pāko yassāti samāso.
੮੯. ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸਪ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਾਨਿ। ਇਦਾਨਿ ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਨਿ વਿਭਜਤਿ ‘‘ਸਪ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਯੇਸਂ ਗੋਮਹਿਂ ਸਾਦੀਨਂ ਮਂਸਂ ਕਪ੍ਪਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਪ੍ਪਿ ਸਪ੍ਪਿ ਨਾਮਾਤਿ ‘‘ਸਪ੍ਪੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਸਪ੍ਪਿਲਕ੍ਖਣਮਾਹ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਸਪ੍ਪਿਨੋਪਿ ਕਪ੍ਪਿਯਸਮ੍ਭવੇ ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ વਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯવਤ੍ਥੁਮੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯੇਸਂ ਮਂਸਮવਾਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਖੀਰਾਦੀਸੁ ਹਿ ਤੇਸਮਕਪ੍ਪਿਯਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਨવਨੀਤਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਿਸਦਿਸਤਾਯ ਨવਨੀਤਲਕ੍ਖਣਂ વਿਸੁਂ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਪਰਿ ਸਪ੍ਪਿਪਿਣ੍ਡਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੀਤਲਪਾਯਾਸਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਪਾਯਾਸੇਨ ਅਸਂਸਟ੍ਠਂ, ਤਂ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ, ਮਿਸ੍ਸਿਤਂ ਪਨ ਆਦਿਚ੍ਚਪਾਕਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਸ੍ਸਾવਿਤਂ, ਤਥਾ ਖੀਰਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਤੇਲਮ੍ਪਿ, ਤੇਸੁ ਨવਨੀਤਂ ਨਾਮ ਨવੁਦ੍ਧਟਂ। ਤੇਨ ਕਤਂ ਪਨ ਸਪ੍ਪਿ।
89. Sattāhakālikaṃ dasseti ‘‘sappī’’tiādinā. Tattha sattāhakālikāti yathāvuttāni sappiādīni sattāhakālikāni. Idāni sappiādīni vibhajati ‘‘sappī’’tiādinā. Tattha yesaṃ gomahiṃ sādīnaṃ maṃsaṃ kappati, tesaṃ sappi sappi nāmāti ‘‘sappī’’tiādinā sappilakkhaṇamāha. Akappiyamaṃsasappinopi kappiyasambhave tattha sattāhātikkame dukkaṭassa vakkhamānattā nissaggiyavatthumeva cettha dassetuṃ ‘‘yesaṃ maṃsamavārita’’nti vuttaṃ. Khīrādīsu hi tesamakappiyaṃ nāma natthi. Navanītassa sappisadisatāya navanītalakkhaṇaṃ visuṃ na vuttaṃ. Upari sappipiṇḍaṃ ṭhapetvā sītalapāyāsaṃ denti, yaṃ pāyāsena asaṃsaṭṭhaṃ, taṃ sattāhakālikaṃ, missitaṃ pana ādiccapākaṃ katvā parissāvitaṃ, tathā khīraṃ pakkhipitvā pakkatelampi, tesu navanītaṃ nāma navuddhaṭaṃ. Tena kataṃ pana sappi.
੯੦. ਤਿਲਾ ਚ વਸਾ ਚ ਏਰਣ੍ਡਾਨਿ ਚ ਮਧੁਕਾਨਿ ਚ ਸਾਸਪਾ ਚਾਤਿ ਦ੍વਨ੍ਦੋ। ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਭવੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥੋ, ਤਂ ਤੇਲਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਖੁਦ੍ਦਾ ਖੁਦ੍ਦਮਧੁਮਕ੍ਖਿਕਾ ਚ ਭਮਰਾ ਚ ਖੁਦ੍ਦਭਮਰਂ, ਖੁਦ੍ਦਜਨ੍ਤੁਕਤ੍ਤਾ ਨਪੁਂਸਕੇਕવਚਨਂ। ਮਧੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਮਧੁਕਰਿਯੋ, ਤਾ ਏવ ਮਕ੍ਖਿਕਾ ਮਧੁਕਰਿਮਕ੍ਖਿਕਾ, ਖੁਦ੍ਦਭਮਰਮੇવ ਮਧੁਕਰਿਮਕ੍ਖਿਕਾਤਿ ਕਮ੍ਮਧਾਰਯੋ। ਤਾਹਿ ਕਤਂ ਮਧੁ ਮਧੁ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਟੀਕਾਯਂ ਪਨ વਿਸੁਂ ਮਧੁਕਰੀ-ਸਦ੍ਦਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਦਣ੍ਡਕੇਸੁ ਮਧੁਕਰਾ ਮਧੁਕਰਿਮਕ੍ਖਿਕਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਧੁਪਟਲਂ વਾ ਮਧੁਸਿਤ੍ਥਕਂ વਾ ਸਚੇ ਮਧੁਨਾ ਮਕ੍ਖਿਤਂ, ਮਧੁਗਤਿਕਮੇવ। ਤੁਮ੍ਬਲਕਾਨਂ ਚੀਰਿਕਾਨਞ੍ਚ ਨਿਯ੍ਯਾਸਸਦਿਸਂ ਮਧੁ ਪਨ ਯਾવਜੀવਿਕਂ। ਰਸੋ ਨਿਕ੍ਕਸਟੋ ਆਦਿ ਯਸ੍ਸਾ ਸਾ ਰਸਾਦਿ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਫਾਣਿਤਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ, ਸਾ ਉਚ੍ਛੁવਿਕਤਿ। ਪਕ੍ਕਾਤਿ ਅવਤ੍ਥੁਕਪਕ੍ਕਾ વਾ, ਫਾਣਿਤਂ ਫਾਣਿਤਂ ਨਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੀਤੂਦਕੇਨ ਕਤਮਧੁਕਪੁਪ੍ਫਫਾਣਿਤਂ ਪਨ ਫਾਣਿਤਗਤਿਕਮੇવ। ਅਮ੍ਬਫਾਣਿਤਾਦੀਨਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਾਨਿ। ਏਤਾਨਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਨਿ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਸਾਮਿਸਪਰਿਭੋਗੇਨਾਪਿ, ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਤਾਨਿ ਚ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਚ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਦਹਿਤ੍વਾ ਨਿਰਾਮਿਸਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।
90. Tilā ca vasā ca eraṇḍāni ca madhukāni ca sāsapā cāti dvando. Tehi sambhavo yassāti bāhirattho, taṃ telaṃ nāmāti attho. Khuddā khuddamadhumakkhikā ca bhamarā ca khuddabhamaraṃ, khuddajantukattā napuṃsakekavacanaṃ. Madhuṃ karontīti madhukariyo, tā eva makkhikā madhukarimakkhikā, khuddabhamarameva madhukarimakkhikāti kammadhārayo. Tāhi kataṃ madhu madhu nāmāti attho. Ṭīkāyaṃ pana visuṃ madhukarī-saddaṃ vikappetvā ‘‘daṇḍakesu madhukarā madhukarimakkhikā nāmā’’ti vuttaṃ. Madhupaṭalaṃ vā madhusitthakaṃ vā sace madhunā makkhitaṃ, madhugatikameva. Tumbalakānaṃ cīrikānañca niyyāsasadisaṃ madhu pana yāvajīvikaṃ. Raso nikkasaṭo ādi yassā sā rasādi. Ādi-saddena phāṇitādīnaṃ gahaṇaṃ, sā ucchuvikati. Pakkāti avatthukapakkā vā, phāṇitaṃ phāṇitaṃ nāmāti attho. Sītūdakena katamadhukapupphaphāṇitaṃ pana phāṇitagatikameva. Ambaphāṇitādīni yāvakālikāni. Etāni yathāvuttāni sappiādīni purebhattaṃ sāmisaparibhogenāpi, pacchābhattato paṭṭhāya pana tāni ca pacchābhattaṃ paṭiggahitāni ca sattāhaṃ nidahitvā nirāmisaparibhogena paribhuñjitabbāni.
੯੧. ਇਦਾਨਿ ਓਦਿਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤવਸਾਯ ਪਾਕਤੋ વਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸવਤ੍ਥੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਸਾਮਂ વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਏવ। વਾ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਰੇਹਿ વਾ। ਅਮਾਨੁਸਾ ਮਨੁਸ੍ਸવਸਾਰਹਿਤਾ। વਸਾ ਅਚ੍ਛਾਦੀਨਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਾਨਂ, ਸੂਕਰਾਦੀਨਂ ਕਪ੍ਪਿਯਾਨਞ੍ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਸਾ। ਸવਤ੍ਥੁਪਕ੍ਕਾ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸੇਸੋ। ਸવਤ੍ਥੁਪਕ੍ਕਾਤਿ ਸવਤ੍ਥੁਕਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਸਚੇ ਪਨ વਸਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਚਿਤ੍વਾ ਤੇਲਂ ਪਰਿਸ੍ਸਾવਿਤਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ ਨਿਰਾਮਿਸਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਥ ਪਰੇਹਿ ਕਤਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਸਾਮਿਸਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਿਰਾਮਿਸਮੇવ, ਨੋ ਚੇ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਹੋਤੀਤਿ। ਕਾਰਿਯੇ ਕਾਰਣੋਪਚਾਰੇਨ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘વਸਾ’’ਤਿ ਤੇਲਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ, વਸਾ ਪਨ ਯਾવਕਾਲਿਕਾવ।
91. Idāni odissa anuññātavasāya pākato vibhāgaṃ dassetvā tato sappiādīnaṃ dassetuṃ ‘‘savatthū’’tiādimāha. Tattha purebhattaṃ sāmaṃ vā attanā eva. Vā-saddena parehi vā. Amānusā manussavasārahitā. Vasā acchādīnaṃ akappiyānaṃ, sūkarādīnaṃ kappiyānañca sattānaṃ vasā. Savatthupakkā sattāhakālikā hotīti seso. Savatthupakkāti savatthukaṃ katvā pakkā. Ayamettha adhippāyo – sace pana vasaṃ purebhattaṃ paṭiggahetvā pacitvā telaṃ parissāvitaṃ sattāhāni nirāmisaparibhogena paribhuñjitabbaṃ. Atha parehi kataṃ purebhattaṃ paṭiggahitaṃ, purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭati, pacchābhattato paṭṭhāya nirāmisameva, no ce, dukkaṭaṃ hotīti. Kāriye kāraṇopacārena panettha ‘‘vasā’’ti telameva vuttaṃ, vasā pana yāvakālikāva.
ਟੀਕਾਯਂ ਪਨ વਸਾਯ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕੇ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਤਂ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਤ੍ਤਮਾਸਂਕਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਮੇਤ੍ਥ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ? ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਤਾ ਭਗવਤਾ ‘‘ਯਾਨਿ ਖੋ ਪਨ ਤਾਨਿ ਗਿਲਾਨਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਟਿਸਾਯਨੀਯਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਪ੍ਪਿ ਨવਨੀਤਂ ਤੇਲਂ ਮਧੁ ਫਾਣਿਤਂ, ਤਾਨਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਮਂ ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੬੨੨) ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਨਮੇવ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਤ੍ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਭੇਸਜ੍ਜਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇਪਿ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਾਲੇਪਿ વਿਕਾਲੇਪਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੬੦) ਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚੇવ ‘‘ਭੇਸਜ੍ਜਾਨੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਲਂ ਨਿਯਮਤੋ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਸਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਅਚ੍ਛવਸਂ ਮਚ੍ਛવਸਂ ਸੁਸੁਕਾવਸਂ ਸੂਕਰવਸਂ ਗਦ੍ਰਭવਸਂ ਕਾਲੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਕਾਲੇ ਨਿਪ੍ਪਕ੍ਕਂ ਕਾਲੇ ਸਂਸਟ੍ਠਂ ਤੇਲਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੬੨) વੁਤ੍ਤਂ। ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ (ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ) ‘‘ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸવਸਂ ਅਞ੍ਞਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ વਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ વਸਾਤੇਲਸ੍ਸ વਿਧਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਯਾવਕਾਲਿਕવਤ੍ਥੂਨਂ વਤ੍ਥੁਂ ਪਚਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਦਤਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਨ ਯਾવਕਾਲਿਕੇਸੁ વਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਯਾવਕਾਲਿਕવਤ੍ਥੂਨਂ વਤ੍ਥੁਂ ਪਚਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦੀਪਿਤੋਤਿ વਸਾ ‘‘ਯਾવਕਾਲਿਕਾਯੇવਾ’’ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਕੋ ਏਤ੍ਥ ਸੁਖੁਮੋ ਨਯੋਤਿ।
Ṭīkāyaṃ pana vasāya ‘‘sattāhakālike āgataṭṭhānaṃ natthīti vadantī’’ti vatvā ‘‘taṃ upaparikkhitabba’’nti vasāya sattāhakālikattamāsaṃkiyaṃ vuttaṃ. Kimettha upaparikkhitabbaṃ? Bhesajjaṃ anujānatā bhagavatā ‘‘yāni kho pana tāni gilānānaṃ bhikkhūnaṃ paṭisāyanīyāni bhesajjāni, seyyathidaṃ – sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ, tāni paṭiggahetvā sattāhaparamaṃ sannidhikārakaṃ paribhuñjitabbānī’’ti (pārā. 622) sappiādīnameva sattāhakālikattaṃ vuttaṃ. Bhesajjakkhandhakepi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tāni pañca bhesajjāni paṭiggahetvā kālepi vikālepi paribhuñjitu’’nti (mahāva. 260) tāni pañceva ‘‘bhesajjānī’’ti vatvā telaṃ niyamato ‘‘anujānāmi, bhikkhave, vasāni bhesajjāni acchavasaṃ macchavasaṃ susukāvasaṃ sūkaravasaṃ gadrabhavasaṃ kāle paṭiggahitaṃ kāle nippakkaṃ kāle saṃsaṭṭhaṃ telaparibhogena paribhuñjitu’’nti (mahāva. 262) vuttaṃ. Bhesajjasikkhāpadaṭṭhakathāyañca (kaṅkhā. aṭṭha. bhesajjasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘ṭhapetvā manussavasaṃ aññaṃ yaṃ kiñci vasa’’ntiādinā vasātelassa vidhānaṃ dassetvā ‘‘aññesaṃ yāvakālikavatthūnaṃ vatthuṃ pacituṃ na vaṭṭatiyevā’’ti vadatā aṭṭhakathācariyena yāvakālikesu vasaṃ ṭhapetvā aññesaṃ yāvakālikavatthūnaṃ vatthuṃ pacituṃ na vaṭṭatīti ayamettha attho dīpitoti vasā ‘‘yāvakālikāyevā’’ti viññāyatīti ko ettha sukhumo nayoti.
ਅਞ੍ਞੇਸਂ વਸਾਤੇਲਤੋ ਪਰੇਸਂ ਯਾવਕਾਲਿਕવਤ੍ਥੂਨਂ ਯੇਸਂ ਤੇਸਂ ਯਾવਕਾਲਿਕવਤ੍ਥੂਨਂ ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਨਂ વਤ੍ਥੁਂ ਯਾવਕਾਲਿਕਸਙ੍ਖਾਤਂ ਖੀਰਾਦਿਕਂ ਨ ਪਚੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਥਾ ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯ વਸਂ ਕਾਲੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਾਲੇ ਪਚਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਏવਂ ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਨਂ વਤ੍ਥੁਭੂਤਂ ਖੀਰਾਦਿਯਾવਕਾਲਿਕਂ, ਤਂ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾਹਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯ ਕਾਲੇਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਾਨਿ ਹਿ ਯਦਿ ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਕਤਾਨਿ, ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਸવਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ, ਸਾਮਿਸਂ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਸਾਮਂਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ, ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਯਾવਕਾਲਿਕવਤ੍ਥੁਤੋ વਿવੇਚਿਤਤ੍ਤਾ। ਪਰੇਹਿ ਕਤਾਨਿ ਪਨ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਸਾਮਿਸਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ। ਯਾવਜੀવਿਕਾਨਿ ਤੁ ਸਾਸਪਮਧੁਕਏਰਣ੍ਡਅਟ੍ਠੀਨਿ ਤੇਲਕਰਣਤ੍ਥਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਦਹੇવ ਕਤਂ ਤੇਲਂ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ, ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਕਤਂ ਛਾਹਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਏવਂ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਦਿવਸੇ ਕਤਂ ਤਦਹੇવ વਟ੍ਟਤਿ, ਉਗ੍ਗਤੇ ਅਰੁਣੇ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ , ਅਟ੍ਠਮੇ ਦਿવਸੇ ਅਨਜ੍ਝੋਹਰਣੀਯਂ, ਉਗ੍ਗਹਿਤੇਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ વਤ੍ਥੁਨਾ ਕਤਸਦਿਸਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਲਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਸਾਸਪਾਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਂ ਸਪ੍ਪਿ વਾ ਨવਨੀਤਂ વਾ ਕਾਲੇਪਿ વਿਕਾਲੇਪਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਚਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਂ ਪਨ ਤਦਹੁ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਾਮਿਸਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਂਸਗ੍ਗਤੋ ਯਾવਕਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਸਾਮਂਪਕ੍ਕਂ ਸਿਯਾਤਿ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾਹਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ।
Aññesaṃ vasātelato paresaṃ yāvakālikavatthūnaṃ yesaṃ tesaṃ yāvakālikavatthūnaṃ sappiādīnaṃ vatthuṃ yāvakālikasaṅkhātaṃ khīrādikaṃ na paceti sambandho. Ayamettha adhippāyo – yathā sattāhaparibhogatthāya vasaṃ kāle paṭiggahetvā kāle pacituṃ vaṭṭati, na evaṃ sappiādīnaṃ vatthubhūtaṃ khīrādiyāvakālikaṃ, taṃ pana sattāhaparibhogatthāya kālepi na vaṭṭati. Tāni hi yadi taṃ paṭiggahetvā sayaṃ katāni, pacchābhattato paṭṭhāya na vaṭṭanti savatthukappaṭiggahitattā, sāmisaṃ na vaṭṭanti sāmaṃpakkattā, purebhattampi na vaṭṭanti yāvakālikavatthuto vivecitattā. Parehi katāni pana purebhattaṃ sāmisampi vaṭṭanti attanā apakkattā. Yāvajīvikāni tu sāsapamadhukaeraṇḍaaṭṭhīni telakaraṇatthaṃ paṭiggahetvā tadaheva kataṃ telaṃ sattāhakālikaṃ, dutiyadivase kataṃ chāhaṃ vaṭṭati, evaṃ yāva sattamadivase kataṃ tadaheva vaṭṭati, uggate aruṇe nissaggiyaṃ , aṭṭhame divase anajjhoharaṇīyaṃ, uggahitena yena kenaci vatthunā katasadisaṃ hoti. Telatthāya paṭiggahitasāsapādīnaṃ sattāhātikkamena dukkaṭaṃ. Nibbattitaṃ sappi vā navanītaṃ vā kālepi vikālepi paṭiggahetvā pacituṃ vaṭṭati. Taṃ pana tadahu purebhattampi sāmisaṃ na vaṭṭati, saṃsaggato yāvakālikampi sāmaṃpakkaṃ siyāti nirāmisaṃ pana sattāhampi vaṭṭati.
੯੨. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਹਲਿਦ੍ਦਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਯਾવਜੀવਿਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਹਲਿਦ੍ਦਿ ਨਾਮ ਨਿਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨੇਪਿ ਪਰਿਯਾਯવਚਨੇ ਸਮ੍ਮੋਹੋ ਸਿਯਾਤਿ ਨ ਤਂવਚਨੇਨ ਭੁਸਂ ਸਮ੍ਮੋਹਯਿਸ੍ਸਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿ ਉਪਦੇਸਤੋવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਹਲਿਦ੍ਦਿ’’ਨ੍ਤਿ ਬਿਨ੍ਦੁਆਗਮੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਪਚਾਰੇਨ ਤੁ ਮੂਲਾਦੀਨਿ ਹਲਿਦ੍ਦਾਦਿਸਦ੍ਦੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਤਾ ਹਲਿਦ੍ਦਾਦਯੋ ਕੇਚਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਾਯੇવ। ਮੂਲਫਲੇ વਚਤ੍ਤਞ੍ਚ…ਪੇ॰… ਭਦ੍ਦਮੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਤਿવਿਸਾਤਿ ਪਦਚ੍ਛੇਦੋ। ਪਞ੍ਚਮੂਲ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੂਲ਼ਪਞ੍ਚਮੂਲਮਹਾਪਞ੍ਚਮੂਲਾਨਿ ਗਹਿਤਾਨਿ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ વਜਕਲਿਮੂਲੇ ਜਰਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ।
92. Idāni ‘‘haliddi’’ntiādinā yāvajīvikaṃ dasseti. Tattha ‘‘haliddi nāma nisā’’tiādinā vuccamānepi pariyāyavacane sammoho siyāti na taṃvacanena bhusaṃ sammohayissāma, tasmā tāni upadesatova veditabbāni. Tattha ‘‘haliddi’’nti binduāgamena vuttaṃ. Upacārena tu mūlādīni haliddādisaddena vuttāni. Tā haliddādayo keci itthiliṅgāyeva. Mūlaphale vacattañca…pe… bhaddamuttañca ativisāti padacchedo. Pañcamūla-saddena cūḷapañcamūlamahāpañcamūlāni gahitāni. Ādi-saddena vajakalimūle jaraṭṭhanti evamādīnaṃ saṅgaho.
੯੩-੫. ਗੋਟ੍ਠਫਲਨ੍ਤਿ ਮਦਨਫਲਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤੀਤਿ। ਤੀਣਿ ਫਲਾਨਿ ਯਸ੍ਸਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਸਾ ਤਿਫਲਾ। ਏਰਣ੍ਡਕਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਜਾਤਿਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ। ਸੁਲਸਾਦੀਨਂ ਪਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਸੋਕਾਦੀਨਂ ਗਹਣਂ। ਸੂਪੇਯ੍ਯਪਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਤਮ੍ਬਕਤਣ੍ਡੁਲੇਯ੍ਯਾਦਿਸੂਪਯੋਗ੍ਗਪਣ੍ਣਂ। ਉਚ੍ਛੁਨਿਯ੍ਯਾਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੋ ਨਿਯ੍ਯਾਸੋ ਚ ਸਰਸਂ ਉਚ੍ਛੁਜਂ ਤਚਞ੍ਚ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੋ ਤਚੋ ਚਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਹਿਙ੍ਗੁਕਣਿਕਾਰਨਿਯ੍ਯਾਸਾਦਿ ਸਬ੍ਬੋ ਨਿਯ੍ਯਾਸੋ ਨਾਮ। ਨਿਰਸਉਚ੍ਛੁਤਚਾਦਿ ਸਬ੍ਬੋ ਤਚੋ ਨਾਮ। ਲੋਣਂ ਸਾਮੁਦ੍ਦਾਦਿ। ਲੋਹਂ ਅਯਤਮ੍ਬਾਦਿ। ਸਿਲਾ ਕਾਲ਼ਸਿਲਾਦਿ।
93-5.Goṭṭhaphalanti madanaphalanti vadantīti. Tīṇi phalāni yassaṃ saṅgahitaṃ sā tiphalā. Eraṇḍakādīnanti ādi-saddena jātirukkhādīnaṃ gahaṇaṃ. Sulasādīnaṃ paṇṇanti sambandho. Ādi-saddena asokādīnaṃ gahaṇaṃ. Sūpeyyapaṇṇanti tambakataṇḍuleyyādisūpayoggapaṇṇaṃ. Ucchuniyyāsaṃ ṭhapetvā sabbo niyyāso ca sarasaṃ ucchujaṃ tacañca ṭhapetvā sabbo taco cāti sambandho. Tattha hiṅgukaṇikāraniyyāsādi sabbo niyyāso nāma. Nirasaucchutacādi sabbo taco nāma. Loṇaṃ sāmuddādi. Lohaṃ ayatambādi. Silā kāḷasilādi.
੯੬. ਸੁਦ੍ਧਸਿਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਮਧੁਨਾ ਅਮਕ੍ਖਿਤਂ। ਮਧੁਮਕ੍ਖਿਤਂ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ। ਯਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੁਝਾਪਿਤਨ੍ਤਿ ਦੁਜ੍ਝਾਪਿਤਂ ਅਕਤ੍વਾ ਸੁਜ੍ਝਾਪਿਤਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਚ। વਿਕਟਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਨ੍ਤਿ વਿਕਟਂ ਗੂਥਮਤ੍ਤਿਕਾਮੁਤ੍ਤਛਾਰਿਕਾਸਙ੍ਖਾਤਂ ਆਦਿ ਯਸ੍ਸ, ਸੋ ਪਭੇਦੋ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਬਾਹਿਰਤ੍ਥੋ, ਤਂ। ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਚਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਕਨ੍ਦਖਾਦਨੀਯੇ ਖੀਰਕਾਕੋਲਾਦਯੋ, ਮੁਲ਼ਾਲਖਾਦਨੀਯੇ ਹਲਿਦ੍ਦਿਸਿਙ੍ਗਿવੇਰਮੂਲਾਦਯੋ, ਮਤ੍ਥਕਖਾਦਨੀਯੇ ਹਲਿਦ੍ਦਿਸਿਙ੍ਗਿવੇਰਕਲ਼ੀਰਾਦਯੋ, ਖਨ੍ਧਖਾਦਨੀਯੇ ਉਪ੍ਪਲਪਣ੍ਣਦਣ੍ਡਾਦਯੋ, ਪੁਪ੍ਫਖਾਦਨੀਯੇ ਚਮ੍ਪਕਪੁਪ੍ਫਾਦਯੋ, ਅਟ੍ਠਿਖਾਦਨੀਯੇ ਮਧੁਕਟ੍ਠਿਏਰਣ੍ਡਸਾਸਪਾਦਯੋ, ਪਿਟ੍ਠਖਾਦਨੀਯੇ ਅਧੋਤਤਾਲਪਿਟ੍ਠਾਦਯੋ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ।
96.Suddhasitthanti madhunā amakkhitaṃ. Madhumakkhitaṃ pana sattāhakālikaṃ. Yañca kiñci sujhāpitanti dujjhāpitaṃ akatvā sujjhāpitaṃ yaṃ kiñci ca. Vikaṭādippabhedanti vikaṭaṃ gūthamattikāmuttachārikāsaṅkhātaṃ ādi yassa, so pabhedo yassāti bāhirattho, taṃ. Yaṃ kiñci cāti sambandho. Ettha pana ādi-saddena kandakhādanīye khīrakākolādayo, muḷālakhādanīye haliddisiṅgiveramūlādayo, matthakakhādanīye haliddisiṅgiverakaḷīrādayo, khandhakhādanīye uppalapaṇṇadaṇḍādayo, pupphakhādanīye campakapupphādayo, aṭṭhikhādanīye madhukaṭṭhieraṇḍasāsapādayo, piṭṭhakhādanīye adhotatālapiṭṭhādayo ca saṅgahitāti daṭṭhabbā.
੯੭. ਇਦਾਨਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਯਾવਜੀવਿਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਅવੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਏਕਤੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਾਰੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਸਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨਾਹ। ‘‘ਸਾਰੋ ਬਲੇ ਥਿਰਂਸੇ ਚਾ’’ਤਿ ਹਿ ਨਿਘਣ੍ਡੁ। ਆਹਾਰਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਆਹਾਰੇਨ ਜਾਤੋ ਅਤ੍ਥੋ ਪਯੋਜਨਂ ਆਹਾਰਤ੍ਥੋ, ਸੋવ ਆਹਾਰਟ੍ਠੋ, ਤਂ ਆਹਾਰਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
97. Idāni sabbaso yāvajīvikaṃ dassetuṃ asakkuṇeyyattā vuttāni ca avuttāni ca ekato sampiṇḍetvā tattha lakkhaṇaṃ ṭhapento ‘‘mūla’’ntiādimāha. Tattha ‘‘sāro’’ti vattabbe ‘‘sāra’’nti liṅgavipallāsenāha. ‘‘Sāro bale thiraṃse cā’’ti hi nighaṇḍu. Āhāraṭṭhanti āhārena jāto attho payojanaṃ āhārattho, sova āhāraṭṭho, taṃ āhārakiccanti vuttaṃ hoti.
੯੮. ਇਦਾਨਿ ਚਤੂਸੁ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਾਦਿવਿਭਾਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੇ ਕਾਲਿਕਾ, ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਭੋਗੋ ਅਨੁਭવੋਤਿ ਸਮਾਸੋ। ਕਾਲੇਤਿ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਕਾਲੇ। ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਤਿ ਗਿਲਾਨਾਗਿਲਾਨਸ੍ਸ। ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇਤਿ ਤੀਸੁ ਯਾਮਕਾਲਿਕਂ ਪਿਪਾਸਾਦਿਕਾਰਣੇ ਸਤਿ, ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ ਯਾવਜੀવਿਕਞ੍ਚ ਗੇਲਞ੍ਞਕਾਰਣੇ ਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਾਲਤੋ વਿਗਤੋ વਿਕਾਲੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ, ਯਾਮਕਾਲਿਕਂ વਿਕਾਲੇ ਆਹਾਰਤ੍ਥਾਯ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣੇ, ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ ਪਨ ਯਾવਜੀવਿਕਞ੍ਚ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਮਤ੍ਤੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।
98. Idāni catūsu kappiyākappiyādivibhāgaṃ dasseti ‘‘sabbā’’tiādinā. Tattha sabbe kālikā, tesaṃ sambhogo anubhavoti samāso. Kāleti pubbaṇhakāle. Sabbassāti gilānāgilānassa. Sati paccayeti tīsu yāmakālikaṃ pipāsādikāraṇe sati, sattāhakālikaṃ yāvajīvikañca gelaññakāraṇe satīti attho, kālato vigato vikālo, tasmiṃ, yāmakālikaṃ vikāle āhāratthāya ajjhoharaṇe, sattāhakālikaṃ pana yāvajīvikañca tadatthāya paṭiggahaṇamattepi dukkaṭaṃ.
੯੯. ਉਭੋਤਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ ਯਾਮਕਾਲਿਕਞ੍ਚ। ਤਤ੍ਥ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ વਿਕਾਲਭੋਜਨਭਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਜਨਯਤਿ, ਯਾਮਕਾਲਿਕਂ ਯਾਮਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਸਨ੍ਨਿਧਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ। ਏਤੇ ਉਭੋਪਿ ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਨ੍ਨਿਧਿਞ੍ਚ ਜਨਯਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ‘‘ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਨਿਧਿ’’ਨ੍ਤਿ ਭਾવਪ੍ਪਧਾਨੋਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਅਨ੍ਤੋવੁਤ੍ਥਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਨਿਧਿਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
99.Ubhoti yāvakālikaṃ yāmakālikañca. Tattha yāvakālikaṃ attano kālātikkantaṃ vikālabhojanabhikkhāpadena pācittiyaṃ janayati, yāmakālikaṃ yāmātikkantaṃ sannidhisikkhāpadena. Ete ubhopi antovutthañca sannidhiñca janayantīti sambandho. ‘‘Antovutthaṃ sannidhi’’nti bhāvappadhānoyaṃ niddeso, antovutthattaṃ sannidhittañcāti attho.
੧੦੦. ਅਤਿਨਾਮਿਤੇਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮਿਤੇ। ਪਾਚਿਤ੍ਤੀਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਭੇਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਪਤ੍ਤਿ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਚੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਏਕੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਅવਿਭਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਸਤ੍ਤਾਹਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਪਨ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਨਾਰੁਲ਼੍ਹੇਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਨਾਰੁਲ਼੍ਹੇ ਸਪ੍ਪਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤ ਅਹਾਨਿ ਅਤਿਨਾਮਿਤੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਪ੍ਪੀਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਸਪ੍ਪਿ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਤੇਸਂਯੇવ ਨવਨੀਤਂ, ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦਿਤੇਲਂ, ਸੀਤੋਦਕੇਨ ਕਤਂ ਮਧੁਕਪੁਪ੍ਫਫਾਣਿਤਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ।
100.Atināmiteti atikkāmite. Pācittīti sattāhātikkantaṃ bhesajjasikkhāpadena nissaggiyapācittiyāpatti ca hotīti attho. Sace dvinnaṃ santakaṃ ekena paṭiggahitaṃ avibhattaṃ hoti, sattāhātikkame dvinnampi anāpatti, paribhuñjituṃ pana na vaṭṭati. Pāḷināruḷheti pāḷiyaṃ anāruḷhe sappiādimhi satta ahāni atināmiteti sambandho. Sappīti manussādīnaṃ sappi. Ādi-saddena tesaṃyeva navanītaṃ, nāḷikerāditelaṃ, sītodakena kataṃ madhukapupphaphāṇitañca saṅgahitaṃ.
੧੦੧. ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ વਿਨਯਕਮ੍ਮવਸੇਨ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਞ੍ਚ ਤਂ ਲਦ੍ਧਞ੍ਚ ਪੁਨ ਤਥੇવਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਲਦ੍ਧਂ। ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਸੇਸੋ। ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨવਿਧਾਨਂ ਪਨ વਕ੍ਖਮਾਨਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਨਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ ਉਪਲਕ੍ਖਣਮਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ ਮਕ੍ਖਿਤਾਨਿ ਕਾਸਾવਾਦੀਨਿ ਚ ਪਨ ਅਪਰਿਭੋਗਾਨਿਯੇવ । ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਨ ਕਾਯਿਕਪਰਿਭੋਗੋ વਟ੍ਟਤਿ। વਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਟੀਕਾਯਂ ‘‘ਇਦਂ ਸਪ੍ਪਿਂ ਤੁਯ੍ਹਂ વਿਕਪ੍ਪੇਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਨਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾਪਰਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨવਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਂ ਸਾਧਯਨ੍ਤੇਹਿ ਅવਿਕਪ੍ਪਿਤੇ વਿਕਪ੍ਪਿਤਸਞ੍ਞੀ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿવਾਰੇ ਪਾਲ਼ਿ ਆਹਟਾ। ‘‘ਸਚੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਏવ ਸਨ੍ਤਕਂ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਨ વਿਜਹਤੀ’’ਤਿ ਦੋਸਂ વਤ੍વਾ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਕਪ੍ਪਨੇ ਅਤ੍ਤਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਾਭਾવੋ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਣવਿਜਹਨਞ੍ਚ ਪਯੋਜਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ વਦਾਮ – ਆਪਤ੍ਤਿવਾਰੇ ‘‘ਅવਿਕਪ੍ਪਿਤੇ’’ਤਿਆਦਿਪਾਲ਼ਿਯੇવ ਨਤ੍ਥਿ, ‘‘ਅਨਧਿਟ੍ਠਿਤੇ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਸਞ੍ਞੀ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੇ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਸਞ੍ਞੀ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੬੨੪) ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਤਦਨੁਰੂਪਮੇવ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿવਾਰੇ ‘‘ਅਧਿਟ੍ਠੇਤਿ, વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾવ ਪਾਲ਼ਿ ਆਗਤਾ। ਯਦਿ ਭવੇਯ੍ਯ, વਣ੍ਣਨੀਯਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਕਪ੍ਪਨੇ ਚ ਕਥਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ વਿਜਹਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਾਦੀਸੁ ਛਸੁ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣવਿਜਹਨਕਾਰਣੇਸੁ વਿਕਪ੍ਪਨਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋਤਿ।
101.Nissaṭṭhaladdhanti nissaṭṭhaṃ vinayakammavasena nissajjitañca taṃ laddhañca puna tathevāti nissaṭṭhaladdhaṃ. Taṃ gahetvāti seso. Nissajjanavidhānaṃ pana vakkhamānanayena veditabbaṃ. ‘‘Naṅga’’ntiādi upalakkhaṇamattaṃ. Tena makkhitāni kāsāvādīni ca pana aparibhogāniyeva . Aññassa pana kāyikaparibhogo vaṭṭati. Vikappentassa sattāhe sāmaṇerassāti ettha ṭīkāyaṃ ‘‘idaṃ sappiṃ tuyhaṃ vikappemī’’tiādinā tesaṃ tesaṃ nāmaṃ gahetvā sammukhāparammukhāvikappanavasena atthaṃ dassetvā taṃ sādhayantehi avikappite vikappitasaññī nissaggiyaṃ pācittiya’’nti āpattivāre pāḷi āhaṭā. ‘‘Sace upasampannassa vikappeti, attano eva santakaṃ hoti, paṭiggahaṇampi na vijahatī’’ti dosaṃ vatvā anupasampannassa vikappane attasantakattābhāvo, paṭiggahaṇavijahanañca payojanaṃ vuttaṃ. Tattha vadāma – āpattivāre ‘‘avikappite’’tiādipāḷiyeva natthi, ‘‘anadhiṭṭhite adhiṭṭhitasaññī nissaggiyaṃ pācittiyaṃ, avissajjite vissajjitasaññī nissaggiyaṃ pācittiya’’ntiādinā (pārā. 624) pāḷiyā āgatattā tadanurūpameva anāpattivāre ‘‘adhiṭṭheti, vissajjetī’’tiādināva pāḷi āgatā. Yadi bhaveyya, vaṇṇanīyaṭṭhānatāya aṭṭhakathāya bhavitabbaṃ, na cettha aṭṭhakathāyaṃ vijjati. Anupasampannassa vikappane ca kathaṃ paṭiggahaṇaṃ vijahati sikkhāpaccakkhānādīsu chasu paṭiggahaṇavijahanakāraṇesu vikappanassa anantogadhattā, tasmā nāyamettha atthoti.
ਮਯਮੇਤ੍ਥ ਏવਮਤ੍ਥਂ ਭਣਾਮ – વਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਿਕਪ੍ਪਨਂ ਸਂવਿਦਹਨਂ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ, ਉਭਯਤ੍ਥ ਪਨ ਉਪਸਗ੍ਗੇਹਿ ਨਾਨਤ੍ਤਮਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤੋਸਤ੍ਤਾਹੇ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ વਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂવਿਦਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਸਞ੍ਞਂ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਚੇਤਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਞ੍ਚ ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰવਾਦਮੋਲੁਬ੍ਭ વੁਤ੍ਤਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ‘‘ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਾਲ਼ਿવਚਨੇਸੁ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ, ‘‘ਇਦਂ ਕਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਏવਞ੍ਹਿ ਅਨ੍ਤੋਸਤ੍ਤਾਹੇ ਦਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੬੨੫)। ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨਾਹ ‘‘ਸਤ੍ਤਾਹਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪਰਿਭੋਗੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮਿਦਂ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੬੨੫)। ਅਯਮੇવ વਾਦੋ ਤੇਸੁ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰੋ। ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਮਕ੍ਖਨਾਦਿਂ ਅਧਿਟ੍ਠਤੋ ਚ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦਦਤੋਪਿ ਚ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਨਾਦਿਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਸਪ੍ਪਿਆਦਿਂ ਅਬ੍ਭਞ੍ਜਨਾਦਿਂ ਮਧੁਂ ਅਰੁਮਕ੍ਖਨਂ, ਫਾਣਿਤਂ ਘਰਧੂਪਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ। ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ।
Mayamettha evamatthaṃ bhaṇāma – vikappentassāti ettha vikappanaṃ saṃvidahanaṃ ‘‘cittasaṅkappo’’tiādīsu viya, ubhayattha pana upasaggehi nānattamattaṃ, tasmā antosattāhe sāmaṇerassa yassa kassaci vikappentassa saṃvidahantassa pariccāgasaññaṃ pariccāgacetanaṃ pariccāgādhippāyaṃ uppādentassa anāpattīti attho. Idañca mahāsumattheravādamolubbha vuttaṃ. Vuttañhi ‘‘tena cittenā’’tiādīsu pāḷivacanesu adhippāyaṃ dassentena, ‘‘idaṃ kasmā vuttaṃ. Evañhi antosattāhe datvā pacchā paṭilabhitvā paribhuñjantassa anāpattidassanattha’’nti (pārā. aṭṭha. 2.625). Mahāpadumatthero panāha ‘‘sattāhātikkantassa pana paribhoge anāpattidassanatthamidaṃ vutta’’nti (pārā. aṭṭha. 2.625). Ayameva vādo tesu sundarataro. Sattāhe makkhanādiṃ adhiṭṭhato ca aññassa dadatopi ca anāpattīti sambandho. Ādi-saddena abbhañjanādiṃ saṅgaṇhāti. Ayametthādhippāyo – sappiādiṃ abbhañjanādiṃ madhuṃ arumakkhanaṃ, phāṇitaṃ gharadhūpanaṃ adhiṭṭhato anāpattīti. Aññassāti upasampannassa vā anupasampannassa vā.
੧੦੨. ਯਾવਕਾਲਿਕਆਦੀਨਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹ ਸਂਸਟ੍ਠਾਨਿ ਸਬ੍ਭਾવਂ ਗਾਹਾਪਯਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਬ੍ਭਾવਨ੍ਤਿ ਸਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾવੋ ਦ੍વਿਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਭਾવੋ, ਤਂ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ, ਤਸ੍ਮਾ। ਏવਮੁਦੀਰਿਤਨ੍ਤਿ ਏવਂ ‘‘વਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਹੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਂਸਟ੍ਠਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾવਂ ਗਾਹਾਪਯਨ੍ਤਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਾਦੀਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾਹਾਤਿਕ੍ਕਾਮਿਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਾਨਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਜਨਕਾਨਿ ਸਂਸਟ੍ਠਾਨਿ ਅਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਾਨਿਪਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਜਨਕਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅવਿਕਪ੍ਪਨਾਦਿਮ੍ਹਿ ਸਤਿ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਪਤ੍ਤਿਪਰਿਦੀਪਕਂ ‘‘વਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਕਂ વਾਕ੍ਯਤ੍ਤਯਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਟੀਕਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਇਦਾਨਿ વਕ੍ਖਮਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏવਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ વਕ੍ਖਮਾਨਸ੍ਸ ਅਤੀਤਉਦੀਰਿਤਤ੍ਤਾਯੋਗਤੋ ਕਥਂ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ। ਏવਮੁਦੀਰਿਤਨ੍ਤਿ વਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਞ੍ਚ ਏવਮੇવ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવ-ਸਦ੍ਦੋ ਅવਧਾਰਣੇ।
102. Yāvakālikaādīni attanā saha saṃsaṭṭhāni sabbhāvaṃ gāhāpayantīti sambandho. Sabbhāvanti sassa attano bhāvo dvitte sabbhāvo, taṃ. Tasmāti yasmā evaṃ, tasmā. Evamudīritanti evaṃ ‘‘vikappentassa sattāhe’’tiādinā vuttaṃ. Ayamettha adhippāyo – yasmā attanā saṃsaṭṭhāni attano bhāvaṃ gāhāpayanti yāvakālikādīni, tasmā sattāhātikkāmitāni sattāhakālikāni pācittiyajanakāni saṃsaṭṭhāni attasaṃsaṭṭhānipi pācittiyajanakāni karontīti avikappanādimhi sati byatirekato pācittiyāpattiparidīpakaṃ ‘‘vikappentassā’’tiādikaṃ vākyattayaṃ vuttanti. Ṭīkāyaṃ pana ‘‘idāni vakkhamānaṃ sandhāya evanti vutta’’nti vuttaṃ. Taṃ vakkhamānassa atītaudīritattāyogato kathaṃ yujjatīti. Evamudīritanti vā pāḷiyaṃ aṭṭhakathāyañca evameva vuttanti attho. Eva-saddo avadhāraṇe.
੧੦੩-੫. ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਸਂਸਟ੍ਠਾਨਂ ਯਾવਕਾਲਿਕਾਦੀਨਂ ਸਬ੍ਭਾવਗਾਹਾਪਨਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪੁਰੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾਹਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤ ਅਹਾਨਿ ਯਸ੍ਸ ਤਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ, ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ। ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਅਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਸਤ੍ਤਾਹਞ੍ਚ ਯਾવਜੀવਿਕਞ੍ਚਾਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਕਾਲਿਕਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸੇਸੇਹਿ ਤਦਹੁ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤੇਹਿ ਕਾਲਿਕੇਹਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਯਾਮਕਾਲਿਕਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ। ਪਾਚਿਤ੍ਤੀਤਿ ਸਨ੍ਨਿਧਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿ। ਤਦਹੁ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਦਿਨੇ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ। ਤਦਹੇવਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਦਿਨੇ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮੇવ। ਸੇਸਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ ਯਾવਜੀવਿਕਞ੍ਚ। ਏવਨ੍ਤਿ ਯਾਮੇ ਏવ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਯੇਤਿ વਿਜਾਨੀਯਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਇਤਰਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਯਾવਜੀવਿਕਂ।
103-5. Idāni attasaṃsaṭṭhānaṃ yāvakālikādīnaṃ sabbhāvagāhāpanaṃ sarūpato dassetuṃ ‘‘pure’’tiādimāha. Tattha sattāhanti satta ahāni yassa taṃ sattāhaṃ, sattāhakālikaṃ. Ca-saddo aṭṭhānappayutto, so sattāhañca yāvajīvikañcāti yojetabbo. Sesakālikasammissanti sesehi tadahu paṭiggahitehi kālikehi yāvakālikayāmakālikasaṅkhātehi sammissaṃ. Pācittīti sannidhisikkhāpadena pācitti. Tadahu paṭiggahitanti tasmiṃyeva dine purebhattaṃ paṭiggahitaṃ. Tadahevāti tasmiṃyeva dine purebhattameva. Sesanti sattāhakālikaṃ yāvajīvikañca. Evanti yāme eva paribhuñjayeti vijānīyanti sambandho. Itaranti sattāhakālikato aññaṃ yāvajīvikaṃ.
ਕਾਲਿਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Kālikaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
