| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
८. कलिङ्गरसुत्तवण्णना
8. Kaliṅgarasuttavaṇṇanā
२३०. अट्ठमे कलिङ्गरूपधानाति कलिङ्गरघटिकं सीसूपधानञ्चेव पादूपधानञ्च कत्वा। अप्पमत्ताति सिप्पुग्गहणे अप्पमत्ता। आतापिनोति उट्ठानवीरियातापेन युत्ता। उपासनस्मिन्ति सिप्पानं अभियोगे आचरियानञ्च पयिरुपासने। ते किर तदा पातोव उट्ठाय सिप्पसालं गच्छन्ति, तत्थ सिप्पं उग्गहेत्वा सज्झायादीहि अभियोगं कत्वा मुखं धोवित्वा यागुपानाय गच्छन्ति। यागुं पिवित्वा पुन सिप्पसालं गन्त्वा सिप्पं गण्हित्वा सज्झायं करोन्ता पातरासाय गच्छन्ति। कतपातरासा समाना ‘‘मा पमादेन चिरं निद्दोक्कमनं अहोसी’’ति खदिरघटिकासु सीसे च पादे च उपदहित्वा थोकं निपज्जित्वा पुन सिप्पसालं गन्त्वा सिप्पं गहेत्वा सज्झायन्ति। सायं सज्झायं करोन्ता च गेहं गन्त्वा भुत्तसायमासा पठमयामं सज्झायं कत्वा सयनकाले तथेव कलिङ्गरं उपधानं कत्वा सयन्ति। एवं ते अक्खणवेधिनो वालवेधिनो च अहेसुं। इदं सन्धायेतं वुत्तं।
230. Aṭṭhame kaliṅgarūpadhānāti kaliṅgaraghaṭikaṃ sīsūpadhānañceva pādūpadhānañca katvā. Appamattāti sippuggahaṇe appamattā. Ātāpinoti uṭṭhānavīriyātāpena yuttā. Upāsanasminti sippānaṃ abhiyoge ācariyānañca payirupāsane. Te kira tadā pātova uṭṭhāya sippasālaṃ gacchanti, tattha sippaṃ uggahetvā sajjhāyādīhi abhiyogaṃ katvā mukhaṃ dhovitvā yāgupānāya gacchanti. Yāguṃ pivitvā puna sippasālaṃ gantvā sippaṃ gaṇhitvā sajjhāyaṃ karontā pātarāsāya gacchanti. Katapātarāsā samānā ‘‘mā pamādena ciraṃ niddokkamanaṃ ahosī’’ti khadiraghaṭikāsu sīse ca pāde ca upadahitvā thokaṃ nipajjitvā puna sippasālaṃ gantvā sippaṃ gahetvā sajjhāyanti. Sāyaṃ sajjhāyaṃ karontā ca gehaṃ gantvā bhuttasāyamāsā paṭhamayāmaṃ sajjhāyaṃ katvā sayanakāle tatheva kaliṅgaraṃ upadhānaṃ katvā sayanti. Evaṃ te akkhaṇavedhino vālavedhino ca ahesuṃ. Idaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
ओतारन्ति विवरं। आरम्मणन्ति पच्चयं। पधानस्मिन्ति पधानभूमियं वीरियं कुरुमाना। पठमबोधियं किर भिक्खू भत्तकिच्चं कत्वाव कम्मट्ठानं मनसि करोन्ति। तेसं मनसिकरोन्तानंयेव सूरियो अत्थं गच्छति। ते न्हायित्वा पुन चङ्कमं ओतरित्वा पठमयामं चङ्कमन्ति। ततो ‘‘मा चिरं निद्दायिम्हा’’ति सरीरदरथविनोदनत्थं निपज्जन्ता कट्ठखण्डं उपदहित्वा निपज्जन्ति, ते पुन पच्छिमयामे वुट्ठाय चङ्कमं ओतरन्ति। ते सन्धाय इदं वुत्तं। अयम्पि दीपो तिण्णं राजूनं काले एकघण्डिनिग्घोसो एकपधानभूमि अहोसि। नानामुखे पहटघण्डि पिलिच्छिकोळियं ओसरति, कल्याणियं पहटघण्डि नागदीपे ओसरति । ‘‘अयं भिक्खु पुथुज्जनो, अयं पुथुज्जनो’’ति अङ्गुलिं पसारेत्वा दस्सेतब्बो अहोसि। एकदिवसं सब्बे अरहन्तोव अहेसुं। तस्माति यस्मा कलिङ्गरूपधानानं मारो आरम्मणं न लभति, तस्मा। अट्ठमं।
Otāranti vivaraṃ. Ārammaṇanti paccayaṃ. Padhānasminti padhānabhūmiyaṃ vīriyaṃ kurumānā. Paṭhamabodhiyaṃ kira bhikkhū bhattakiccaṃ katvāva kammaṭṭhānaṃ manasi karonti. Tesaṃ manasikarontānaṃyeva sūriyo atthaṃ gacchati. Te nhāyitvā puna caṅkamaṃ otaritvā paṭhamayāmaṃ caṅkamanti. Tato ‘‘mā ciraṃ niddāyimhā’’ti sarīradarathavinodanatthaṃ nipajjantā kaṭṭhakhaṇḍaṃ upadahitvā nipajjanti, te puna pacchimayāme vuṭṭhāya caṅkamaṃ otaranti. Te sandhāya idaṃ vuttaṃ. Ayampi dīpo tiṇṇaṃ rājūnaṃ kāle ekaghaṇḍinigghoso ekapadhānabhūmi ahosi. Nānāmukhe pahaṭaghaṇḍi pilicchikoḷiyaṃ osarati, kalyāṇiyaṃ pahaṭaghaṇḍi nāgadīpe osarati . ‘‘Ayaṃ bhikkhu puthujjano, ayaṃ puthujjano’’ti aṅguliṃ pasāretvā dassetabbo ahosi. Ekadivasaṃ sabbe arahantova ahesuṃ. Tasmāti yasmā kaliṅgarūpadhānānaṃ māro ārammaṇaṃ na labhati, tasmā. Aṭṭhamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ८. कलिङ्गरसुत्तं • 8. Kaliṅgarasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ८. कलिङ्गरसुत्तवण्णना • 8. Kaliṅgarasuttavaṇṇanā
