Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అపదాన-అట్ఠకథా • Apadāna-aṭṭhakathā |
౪. కాళుదాయిత్థేరఅపదానవణ్ణనా
4. Kāḷudāyittheraapadānavaṇṇanā
పదుముత్తరబుద్ధస్సాతిఆదికం ఆయస్మతో కాళుదాయిత్థేరస్స అపదానం. అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయాని పుఞ్ఞాని ఉపచినన్తో పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే హంసవతీనగరే కులగేహే నిబ్బత్తో సత్థు ధమ్మదేసనం సుణన్తో సత్థారం ఏకం భిక్ఖుం కులప్పసాదకానం భిక్ఖూనం అగ్గట్ఠానే ఠపేన్తం దిస్వా తజ్జం అభినీహారం కత్వా తం ఠానన్తరం పత్థేసి.
Padumuttarabuddhassātiādikaṃ āyasmato kāḷudāyittherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbatto satthu dhammadesanaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ kulappasādakānaṃ bhikkhūnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā tajjaṃ abhinīhāraṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthesi.
సో యావజీవం కుసలం కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో అమ్హాకం బోధిసత్తస్స మాతుకుచ్ఛియం పటిసన్ధిగ్గహణదివసే కపిలవత్థుస్మింయేవ అమచ్చగేహే పటిసన్ధిం గణ్హి, బోధిసత్తేన సద్ధిం ఏకదివసంయేవ జాతోతి తం దివసంయేవ నం దుకూలచుమ్బటకే నిపజ్జాపేత్వా బోధిసత్తస్స ఉపట్ఠానత్థాయ నయింసు. బోధిసత్తేన హి సద్ధిం బోధిరుక్ఖో, రాహులమాతా, చత్తారో నిధీ, ఆరోహనహత్థీ, అస్సకణ్డకో, ఆనన్దో, ఛన్నో, కాళుదాయీతి ఇమే సత్త ఏకదివసే జాతత్తా సహజాతా నామ అహేసుం. అథస్స నామగ్గహణదివసే సకలనగరస్స ఉదగ్గచిత్తదివసే జాతత్తా ఉదాయిత్వేవ నామం అకంసు. థోకం కాళధాతుకత్తా పన కాళుదాయీతి పఞ్ఞాయిత్థ. సో బోధిసత్తేన సద్ధిం కుమారకీళం కీళన్తో వుద్ధిం అగమాసి.
So yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ bodhisattassa mātukucchiyaṃ paṭisandhiggahaṇadivase kapilavatthusmiṃyeva amaccagehe paṭisandhiṃ gaṇhi, bodhisattena saddhiṃ ekadivasaṃyeva jātoti taṃ divasaṃyeva naṃ dukūlacumbaṭake nipajjāpetvā bodhisattassa upaṭṭhānatthāya nayiṃsu. Bodhisattena hi saddhiṃ bodhirukkho, rāhulamātā, cattāro nidhī, ārohanahatthī, assakaṇḍako, ānando, channo, kāḷudāyīti ime satta ekadivase jātattā sahajātā nāma ahesuṃ. Athassa nāmaggahaṇadivase sakalanagarassa udaggacittadivase jātattā udāyitveva nāmaṃ akaṃsu. Thokaṃ kāḷadhātukattā pana kāḷudāyīti paññāyittha. So bodhisattena saddhiṃ kumārakīḷaṃ kīḷanto vuddhiṃ agamāsi.
అపరభాగే లోకనాథే మహాభినిక్ఖమనం నిక్ఖమిత్వా అనుక్కమేన సబ్బఞ్ఞుతం పత్వా పవత్తితవరధమ్మచక్కే రాజగహం ఉపనిస్సాయ వేళువనే విహరన్తే సుద్ధోదనమహారాజా తం పవత్తిం సుత్వా పురిససహస్సపరివారం ఏకం అమచ్చం ‘‘పుత్తం మే ఇధానేహీ’’తి పేసేసి. సో ధమ్మదేసనావేలాయం సత్థు సన్తికం గన్త్వా పరిసపరియన్తే ఠితో ధమ్మం సుత్వా సపరివారో అరహత్తం పాపుణి. అథ నే సత్థా ‘‘ఏథ, భిక్ఖవో’’తి హత్థం పసారేసి. సబ్బే తఙ్ఖణఞ్ఞేవ ఇద్ధిమయపత్తచీవరధరా వస్ససట్ఠికత్థేరా వియ అహేసుం. అరహత్తప్పత్తితో పట్ఠాయ పన అరియా మజ్ఝత్తావ హోన్తి. తస్మా రఞ్ఞా పహితసాసనం దసబలస్స న కథేసి. రాజా ‘‘నేవ గతో ఆగచ్ఛతి, న సాసనం సుయ్యతీ’’తి అపరం అమచ్చం పురిససహస్సేహి పేసేసి. తస్మిమ్పి తథా పటిపన్నే అపరమ్పి పేసేసీతి ఏవం నవహి పురిససహస్సేహి సద్ధిం నవ అమచ్చే పేసేసి. సబ్బే అరహత్తం పత్వా తుణ్హీ అహేసుం.
Aparabhāge lokanāthe mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā anukkamena sabbaññutaṃ patvā pavattitavaradhammacakke rājagahaṃ upanissāya veḷuvane viharante suddhodanamahārājā taṃ pavattiṃ sutvā purisasahassaparivāraṃ ekaṃ amaccaṃ ‘‘puttaṃ me idhānehī’’ti pesesi. So dhammadesanāvelāyaṃ satthu santikaṃ gantvā parisapariyante ṭhito dhammaṃ sutvā saparivāro arahattaṃ pāpuṇi. Atha ne satthā ‘‘etha, bhikkhavo’’ti hatthaṃ pasāresi. Sabbe taṅkhaṇaññeva iddhimayapattacīvaradharā vassasaṭṭhikattherā viya ahesuṃ. Arahattappattito paṭṭhāya pana ariyā majjhattāva honti. Tasmā raññā pahitasāsanaṃ dasabalassa na kathesi. Rājā ‘‘neva gato āgacchati, na sāsanaṃ suyyatī’’ti aparaṃ amaccaṃ purisasahassehi pesesi. Tasmimpi tathā paṭipanne aparampi pesesīti evaṃ navahi purisasahassehi saddhiṃ nava amacce pesesi. Sabbe arahattaṃ patvā tuṇhī ahesuṃ.
అథ రాజా చిన్తేసి – ‘‘ఏత్తకా జనా మయి సినేహాభావేన దసబలస్స ఇధాగమనత్థాయ న కిఞ్చి కథయింసు, అయం ఖో ఉదాయి దసబలేన సమవయో, సహపంసుకీళికో, మయి చ సినేహో అత్థి, ఇమం పేసేస్సామీ’’తి తం పక్కోసాపేత్వా, ‘‘తాత, త్వం పురిససహస్సపరివారో రాజగహం గన్త్వా దసబలం ఇధానేహీ’’తి వత్వా పేసేసి. సో పన గచ్ఛన్తో ‘‘సచాహం, దేవ, పబ్బజితుం లభిస్సామి, ఏవాహం భగవన్తం ఇధానేస్సామీ’’తి వత్వా ‘‘యం కిఞ్చి కత్వా మమ పుత్తం దస్సేహీ’’తి వుత్తో రాజగహం గన్త్వా సత్థు ధమ్మదేసనవేలాయం పరిసపరియన్తే ఠితో ధమ్మం సుత్వా సపరివారో అరహత్తం పత్వా ఏహిభిక్ఖుభావే పతిట్ఠాసి. అరహత్తం పన పత్వా ‘‘న తావాయం దసబలస్స కులనగరం గన్తుం కాలో, వసన్తే పన ఉపగతే పుప్ఫితే వనసణ్డే హరితతిణసఞ్ఛన్నాయ భూమియా గమనకాలో భవిస్సతీ’’తి కాలం పటిమానేన్తో వసన్తే సమ్పత్తే సత్థు కులనగరం గన్తుం గమనమగ్గవణ్ణం సంవణ్ణేన్తో –
Atha rājā cintesi – ‘‘ettakā janā mayi sinehābhāvena dasabalassa idhāgamanatthāya na kiñci kathayiṃsu, ayaṃ kho udāyi dasabalena samavayo, sahapaṃsukīḷiko, mayi ca sineho atthi, imaṃ pesessāmī’’ti taṃ pakkosāpetvā, ‘‘tāta, tvaṃ purisasahassaparivāro rājagahaṃ gantvā dasabalaṃ idhānehī’’ti vatvā pesesi. So pana gacchanto ‘‘sacāhaṃ, deva, pabbajituṃ labhissāmi, evāhaṃ bhagavantaṃ idhānessāmī’’ti vatvā ‘‘yaṃ kiñci katvā mama puttaṃ dassehī’’ti vutto rājagahaṃ gantvā satthu dhammadesanavelāyaṃ parisapariyante ṭhito dhammaṃ sutvā saparivāro arahattaṃ patvā ehibhikkhubhāve patiṭṭhāsi. Arahattaṃ pana patvā ‘‘na tāvāyaṃ dasabalassa kulanagaraṃ gantuṃ kālo, vasante pana upagate pupphite vanasaṇḍe haritatiṇasañchannāya bhūmiyā gamanakālo bhavissatī’’ti kālaṃ paṭimānento vasante sampatte satthu kulanagaraṃ gantuṃ gamanamaggavaṇṇaṃ saṃvaṇṇento –
‘‘అఙ్గారినో దాని దుమా భదన్తే, ఫలేసినో ఛదనం విప్పహాయ;
‘‘Aṅgārino dāni dumā bhadante, phalesino chadanaṃ vippahāya;
తే అచ్చిమన్తోవ పభాసయన్తి, సమయో మహావీర భాగీ రథానం.
Te accimantova pabhāsayanti, samayo mahāvīra bhāgī rathānaṃ.
‘‘దుమాని ఫుల్లాని మనోరమాని, సమన్తతో సబ్బదిసా పవన్తి;
‘‘Dumāni phullāni manoramāni, samantato sabbadisā pavanti;
పత్తం పహాయ ఫలమాససానా, కాలో ఇతో పక్కమనాయ వీర.
Pattaṃ pahāya phalamāsasānā, kālo ito pakkamanāya vīra.
‘‘నేవాతిసీతం న పనాతిఉణ్హం, సుఖా ఉతు అద్ధనియా భదన్తే;
‘‘Nevātisītaṃ na panātiuṇhaṃ, sukhā utu addhaniyā bhadante;
పస్సన్తు తం సాకియా కోళియా చ, పచ్ఛాముఖం రోహినియం తరన్తం.
Passantu taṃ sākiyā koḷiyā ca, pacchāmukhaṃ rohiniyaṃ tarantaṃ.
‘‘ఆసాయ కసతే ఖేత్తం, బీజం ఆసాయ వప్పతి;
‘‘Āsāya kasate khettaṃ, bījaṃ āsāya vappati;
ఆసాయ వాణిజా యన్తి, సముద్దం ధనహారకా;
Āsāya vāṇijā yanti, samuddaṃ dhanahārakā;
యాయ ఆసాయ తిట్ఠామి, సా మే ఆసా సమిజ్ఝతు. (థేరగా॰ ౫౨౭-౫౩౦);
Yāya āsāya tiṭṭhāmi, sā me āsā samijjhatu. (theragā. 527-530);
‘‘నాతిసీతం నాతిఉణ్హం, నాతిదుబ్భిక్ఖఛాతకం;
‘‘Nātisītaṃ nātiuṇhaṃ, nātidubbhikkhachātakaṃ;
సద్దలా హరితా భూమి, ఏస కాలో మహాముని. (అ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౧.౧.౨౨౫);
Saddalā haritā bhūmi, esa kālo mahāmuni. (a. ni. aṭṭha. 1.1.225);
‘‘పునప్పునఞ్చేవ వపన్తి బీజం, పునప్పునం వస్సతి దేవరాజా;
‘‘Punappunañceva vapanti bījaṃ, punappunaṃ vassati devarājā;
పునప్పునం ఖేత్తం కసన్తి కస్సకా, పునప్పునం ధఞ్ఞముపేతి రట్ఠం.
Punappunaṃ khettaṃ kasanti kassakā, punappunaṃ dhaññamupeti raṭṭhaṃ.
‘‘పునప్పునం యాచనకా చరన్తి, పునప్పునం దానప్పతీ దదన్తి;
‘‘Punappunaṃ yācanakā caranti, punappunaṃ dānappatī dadanti;
పునప్పునం దానప్పతీ దదిత్వా, పునప్పునం సగ్గముపేన్తి ఠానం.
Punappunaṃ dānappatī daditvā, punappunaṃ saggamupenti ṭhānaṃ.
‘‘వీరో హవే సత్తయుగం పునేతి, యస్మిం కులే జాయతి భూరిపఞ్ఞో;
‘‘Vīro have sattayugaṃ puneti, yasmiṃ kule jāyati bhūripañño;
మఞ్ఞామహం సక్కతి దేవదేవో, తయా హి జాతో ముని సచ్చనామో.
Maññāmahaṃ sakkati devadevo, tayā hi jāto muni saccanāmo.
‘‘సుద్ధోదనో నామ పితా మహేసినో, బుద్ధస్స మాతా పన మాయనామా;
‘‘Suddhodano nāma pitā mahesino, buddhassa mātā pana māyanāmā;
యా బోధిసత్తం పరిహరియ కుచ్ఛినా, కాయస్స భేదా తిదివమ్హి మోదతి.
Yā bodhisattaṃ parihariya kucchinā, kāyassa bhedā tidivamhi modati.
‘‘సా గోతమీ కాలకతా ఇతో చుతా, దిబ్బేహి కామేహి సమఙ్గిభూతా;
‘‘Sā gotamī kālakatā ito cutā, dibbehi kāmehi samaṅgibhūtā;
సా మోదతి కామగుణేహి పఞ్చహి, పరివారితా దేవగణేహి తేహీ’’తి. (థేరగా॰ ౫౩౧-౫౩౫);
Sā modati kāmaguṇehi pañcahi, parivāritā devagaṇehi tehī’’ti. (theragā. 531-535);
ఇమా గాథా అభాసి. తత్థ అఙ్గారినోతి అఙ్గారాని వియాతి అఙ్గారాని. అఙ్గారాని రత్తపవాళవణ్ణాని రుక్ఖానం పుప్ఫఫలాని, తాని ఏతేసం సన్తీతి అఙ్గారినో, అభిలోహితకుసుమకిసలయేహి అఙ్గారవుట్ఠిసమ్పరికిణ్ణా వియాతి అత్థో. దానీతి ఇమస్మిం కాలే. దుమాతి రుక్ఖా. భదన్తేతి భద్దం అన్తే ఏతస్సాతి, ‘‘భదన్తే’’తి ఏకస్స ద-కారస్స లోపం కత్వా వుచ్చతి. గుణవిసేసయుత్తో, గుణవిసేసయుత్తానఞ్చ అగ్గభూతో సత్థా. తస్మా, భదన్తేతి సత్థు ఆలపనమేవ, పచ్చత్తవచనఞ్చేతం ఏకారన్తం ‘‘సుగతే పటికమ్మే సుఖే దుక్ఖే జీవే’’తిఆదీసు వియ. ఇధ పన సమ్బోధనట్ఠే దట్ఠబ్బం. తేన వుత్తం, ‘‘భదన్తేతి ఆలపన’’న్తి. ‘‘భద్దసద్దేన సమానత్థం పదన్తరమేక’’న్తి కేచి. ఫలాని ఏసన్తీతి ఫలేసినో. అచేతనేపి హి సచేతనకిరియం ఆహ. ఏవం థేరేన యాచితో భగవా తత్థ గమనే బహూనం విసేసాధిగమనం దిస్వా వీసతిసహస్సఖీణాసవపరివుతో రాజగహతో అతురితచారికావసేన కపిలవత్థుగామిమగ్గం పటిపజ్జి. థేరో ఇద్ధియా కపిలవత్థుం గన్త్వా రఞ్ఞో పురతో ఆకాసే ఠితోవ అదిట్ఠపుబ్బవేసం దిస్వా రఞ్ఞా ‘‘కోసి త్వ’’న్తి పుచ్ఛితో ‘‘అమచ్చపుత్తం తయా భగవతో సన్తికం పేసితం మం న జానాసి, త్వం ఏవం పన జానాహీ’’తి దస్సేన్తో –
Imā gāthā abhāsi. Tattha aṅgārinoti aṅgārāni viyāti aṅgārāni. Aṅgārāni rattapavāḷavaṇṇāni rukkhānaṃ pupphaphalāni, tāni etesaṃ santīti aṅgārino, abhilohitakusumakisalayehi aṅgāravuṭṭhisamparikiṇṇā viyāti attho. Dānīti imasmiṃ kāle. Dumāti rukkhā. Bhadanteti bhaddaṃ ante etassāti, ‘‘bhadante’’ti ekassa da-kārassa lopaṃ katvā vuccati. Guṇavisesayutto, guṇavisesayuttānañca aggabhūto satthā. Tasmā, bhadanteti satthu ālapanameva, paccattavacanañcetaṃ ekārantaṃ ‘‘sugate paṭikamme sukhe dukkhe jīve’’tiādīsu viya. Idha pana sambodhanaṭṭhe daṭṭhabbaṃ. Tena vuttaṃ, ‘‘bhadanteti ālapana’’nti. ‘‘Bhaddasaddena samānatthaṃ padantarameka’’nti keci. Phalāni esantīti phalesino. Acetanepi hi sacetanakiriyaṃ āha. Evaṃ therena yācito bhagavā tattha gamane bahūnaṃ visesādhigamanaṃ disvā vīsatisahassakhīṇāsavaparivuto rājagahato aturitacārikāvasena kapilavatthugāmimaggaṃ paṭipajji. Thero iddhiyā kapilavatthuṃ gantvā rañño purato ākāse ṭhitova adiṭṭhapubbavesaṃ disvā raññā ‘‘kosi tva’’nti pucchito ‘‘amaccaputtaṃ tayā bhagavato santikaṃ pesitaṃ maṃ na jānāsi, tvaṃ evaṃ pana jānāhī’’ti dassento –
‘‘బుద్ధస్స పుత్తోమ్హి అసయ్హసాహినో, అఙ్గీరసస్సప్పటిమస్స తాదినో;
‘‘Buddhassa puttomhi asayhasāhino, aṅgīrasassappaṭimassa tādino;
పితుపితా మయ్హం తువంసి సక్క, ధమ్మేన మే గోతమ అయ్యకోసీ’’తి. (థేరగా॰ ౫౩౬) –
Pitupitā mayhaṃ tuvaṃsi sakka, dhammena me gotama ayyakosī’’ti. (theragā. 536) –
గాథమాహ.
Gāthamāha.
తత్థ బుద్ధస్స పుత్తోమ్హీతి సబ్బఞ్ఞుబుద్ధస్స ఓరస్స పుత్తో అమ్హి. అసయ్హసాహినోతి అభిసమ్బోధితో పుబ్బే ఠపేత్వా మహాబోధిసత్తం అఞ్ఞేహి సహితుం వహితుం అసక్కుణేయ్యత్తా అసయ్హస్స సకలస్స బోధిసమ్భారస్స మహాకారుణికాధికారస్స చ సహనతో వహనతో, తతో పరమ్పి అఞ్ఞేహి సహితుం అభిభవితుం అసక్కుణేయ్యత్తా అసయ్హానం పఞ్చన్నం మారానం సహనతో అభిభవనతో, ఆసయానుసయచరితాధిముత్తిఆదివిభాగావబోధనేన యథారహం వేనేయ్యానం దిట్ఠధమ్మికసమ్పరాయికపరమత్థేహి అనుసాసనీసఙ్ఖాతస్స అఞ్ఞేహి అసయ్హస్స బుద్ధకిచ్చస్స సహనతో, తత్థ వా సాధుకారిభావతో అసయ్హసాహినో. అఙ్గీరసస్సాతి అఙ్గీకతసీలాదిసమ్పత్తికస్స. అఙ్గమఙ్గేహి నిచ్ఛరణకఓభాసస్సాతి అపరే. కేచి పన ‘‘అఙ్గీరసో, సిద్ధత్థోతి ద్వే నామాని పితరాయేవ గహితానీ’’తి వదన్తి. అప్పటిమస్సాతి అనూపమస్స. ఇట్ఠానిట్ఠేసు తాదిలక్ఖణప్పత్తియా తాదినో. పితుపితా మయ్హం తువంసీతి అరియజాతివసేన మయ్హం పితు సమ్మాసమ్బుద్ధస్స లోకవోహారేన త్వం పితా అసి. సక్కాతి జాతివసేన రాజానం ఆలపతి. ధమ్మేనాతి సభావేన అరియజాతి లోకియజాతీతి ద్విన్నం జాతీనం సభావసమోధానేన. గోతమాతి రాజానం గోత్తేన ఆలపతి. అయ్యకోసీతి పితామహో అసి. ఏత్థ చ ‘‘బుద్ధస్స పుత్తోమ్హీ’’తిఆదిం వదన్తో థేరో అఞ్ఞం బ్యాకాసి.
Tattha buddhassa puttomhīti sabbaññubuddhassa orassa putto amhi. Asayhasāhinoti abhisambodhito pubbe ṭhapetvā mahābodhisattaṃ aññehi sahituṃ vahituṃ asakkuṇeyyattā asayhassa sakalassa bodhisambhārassa mahākāruṇikādhikārassa ca sahanato vahanato, tato parampi aññehi sahituṃ abhibhavituṃ asakkuṇeyyattā asayhānaṃ pañcannaṃ mārānaṃ sahanato abhibhavanato, āsayānusayacaritādhimuttiādivibhāgāvabodhanena yathārahaṃ veneyyānaṃ diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi anusāsanīsaṅkhātassa aññehi asayhassa buddhakiccassa sahanato, tattha vā sādhukāribhāvato asayhasāhino. Aṅgīrasassāti aṅgīkatasīlādisampattikassa. Aṅgamaṅgehi niccharaṇakaobhāsassāti apare. Keci pana ‘‘aṅgīraso, siddhatthoti dve nāmāni pitarāyeva gahitānī’’ti vadanti. Appaṭimassāti anūpamassa. Iṭṭhāniṭṭhesu tādilakkhaṇappattiyā tādino. Pitupitā mayhaṃ tuvaṃsīti ariyajātivasena mayhaṃ pitu sammāsambuddhassa lokavohārena tvaṃ pitā asi. Sakkāti jātivasena rājānaṃ ālapati. Dhammenāti sabhāvena ariyajāti lokiyajātīti dvinnaṃ jātīnaṃ sabhāvasamodhānena. Gotamāti rājānaṃ gottena ālapati. Ayyakosīti pitāmaho asi. Ettha ca ‘‘buddhassa puttomhī’’tiādiṃ vadanto thero aññaṃ byākāsi.
ఏవం పన అత్తానం జానాపేత్వా హట్ఠతుట్ఠేన రఞ్ఞా మహారహే పల్లఙ్కే నిసీదాపేత్వా అత్తనో పటియాదితస్స నానగ్గరసభోజనస్స పత్తం పూరేత్వా దిన్నే గమనాకారం దస్సేసి. ‘‘కస్మా, భన్తే, గన్తుకామత్థ, భుఞ్జథా’’తి చ వుత్తే, ‘‘సత్థు సన్తికం గన్త్వా భుఞ్జిస్సామీ’’తి. ‘‘కహం పన సత్థా’’తి? ‘‘వీసతిసహస్సభిక్ఖుపరివారో తుమ్హాకం దస్సనత్థాయ మగ్గం పటిపన్నో’’తి. ‘‘తుమ్హే ఇమం పిణ్డపాతం భుఞ్జథ, అఞ్ఞం భగవతో హరిస్సథ. యావ చ మమ పుత్తో ఇమం నగరం సమ్పాపుణాతి, తావస్స ఇతో పిణ్డపాతం హరథా’’తి వుత్తే థేరో భత్తకిచ్చం కత్వా రఞ్ఞో పరిసాయ చ ధమ్మం కథేత్వా సత్థు ఆగమనతో పురేతరమేవ సకలరాజనివేసనం రతనత్తయే అభిప్పసన్నం కరోన్తో సబ్బేసం పస్సన్తానంయేవ సత్థు ఆహరితబ్బభత్తపుణ్ణం పత్తం ఆకాసే విస్సజ్జేత్వా సయమ్పి వేహాసం అబ్భుగ్గన్త్వా పిణ్డపాతం ఉపనామేత్వా సత్థు హత్థే ఠపేసి. సత్థా తం పిణ్డపాతం పరిభుఞ్జి. ఏవం సట్ఠియోజనమగ్గే దివసే దివసే యోజనం గచ్ఛన్తస్స భగవతో రాజగేహతోయేవ పిణ్డపాతం ఆహరిత్వా అదాసి. అథ నం భగవా ‘‘అయం మయ్హం పితునో సకలనివేసనం పసాదేతీ’’తి ‘‘ఏతదగ్గం, భిక్ఖవే, మమ సావకానం కులప్పసాదకానం భిక్ఖూనం యదిదం కాళుదాయీ’’తి (అ॰ ని॰ ౧.౨౧౯, ౨౨౫) కులప్పసాదకానం అగ్గట్ఠానే ఠపేసి.
Evaṃ pana attānaṃ jānāpetvā haṭṭhatuṭṭhena raññā mahārahe pallaṅke nisīdāpetvā attano paṭiyāditassa nānaggarasabhojanassa pattaṃ pūretvā dinne gamanākāraṃ dassesi. ‘‘Kasmā, bhante, gantukāmattha, bhuñjathā’’ti ca vutte, ‘‘satthu santikaṃ gantvā bhuñjissāmī’’ti. ‘‘Kahaṃ pana satthā’’ti? ‘‘Vīsatisahassabhikkhuparivāro tumhākaṃ dassanatthāya maggaṃ paṭipanno’’ti. ‘‘Tumhe imaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjatha, aññaṃ bhagavato harissatha. Yāva ca mama putto imaṃ nagaraṃ sampāpuṇāti, tāvassa ito piṇḍapātaṃ harathā’’ti vutte thero bhattakiccaṃ katvā rañño parisāya ca dhammaṃ kathetvā satthu āgamanato puretarameva sakalarājanivesanaṃ ratanattaye abhippasannaṃ karonto sabbesaṃ passantānaṃyeva satthu āharitabbabhattapuṇṇaṃ pattaṃ ākāse vissajjetvā sayampi vehāsaṃ abbhuggantvā piṇḍapātaṃ upanāmetvā satthu hatthe ṭhapesi. Satthā taṃ piṇḍapātaṃ paribhuñji. Evaṃ saṭṭhiyojanamagge divase divase yojanaṃ gacchantassa bhagavato rājagehatoyeva piṇḍapātaṃ āharitvā adāsi. Atha naṃ bhagavā ‘‘ayaṃ mayhaṃ pituno sakalanivesanaṃ pasādetī’’ti ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ kulappasādakānaṃ bhikkhūnaṃ yadidaṃ kāḷudāyī’’ti (a. ni. 1.219, 225) kulappasādakānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi.
౪౮-౯. ఏవం సో కతపుఞ్ఞసమ్భారానురూపేన అరహత్తం పత్వా పత్తఏతదగ్గట్ఠానో అత్తనో పుబ్బకమ్మం సరిత్వా సోమనస్సవసేన పుబ్బచరితాపదానం పకాసేన్తో పదుముత్తరస్స బుద్ధస్సాతిఆదిమాహ. అద్ధానం పటిపన్నస్సాతి అపరరట్ఠం గమనత్థాయ దూరమగ్గం పటిపజ్జన్తస్స. చరతో చారికం తదాతి అన్తోమణ్డలం మజ్ఝేమణ్డలం బహిమణ్డలన్తి తీణి మణ్డలాని తదా చారికం చరతో చరన్తస్స పదుముత్తరబుద్ధస్స భగవతో సుఫుల్లం సుట్ఠు ఫుల్లం పబోధితం గయ్హ గహేత్వా న కేవలమేవ పదుమం, ఉప్పలఞ్చ మల్లికం వికసితం అహం గయ్హ ఉభోహి హత్థేహి గహేత్వా పూరేసిన్తి సమ్బన్ధో. పరమన్నం గహేత్వానాతి పరమం ఉత్తమం సేట్ఠం మధురం సబ్బసుపక్కం సాలిఓదనం గహేత్వా సత్థునో అదాసిం భోజేసిన్తి అత్థో.
48-9. Evaṃ so katapuññasambhārānurūpena arahattaṃ patvā pattaetadaggaṭṭhāno attano pubbakammaṃ saritvā somanassavasena pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttarassa buddhassātiādimāha. Addhānaṃ paṭipannassāti apararaṭṭhaṃ gamanatthāya dūramaggaṃ paṭipajjantassa. Carato cārikaṃ tadāti antomaṇḍalaṃ majjhemaṇḍalaṃ bahimaṇḍalanti tīṇi maṇḍalāni tadā cārikaṃ carato carantassa padumuttarabuddhassa bhagavato suphullaṃ suṭṭhu phullaṃ pabodhitaṃ gayha gahetvā na kevalameva padumaṃ, uppalañca mallikaṃ vikasitaṃ ahaṃ gayha ubhohi hatthehi gahetvā pūresinti sambandho. Paramannaṃ gahetvānāti paramaṃ uttamaṃ seṭṭhaṃ madhuraṃ sabbasupakkaṃ sāliodanaṃ gahetvā satthuno adāsiṃ bhojesinti attho.
౯౭. సక్యానం నన్దిజననోతి సక్యరాజకులానం భగవతో ఞాతీనం ఆరోహపరిణాహరూపయోబ్బనవచనాలపనసమ్పత్తియా నన్దం తుట్ఠిం జనేన్తో ఉప్పాదేన్తో. ఞాతిబన్ధు భవిస్సతీతి ఞాతో పాకటో బన్ధు భవిస్సతి. సేసం సువిఞ్ఞేయ్యమేవాతి.
97.Sakyānaṃnandijananoti sakyarājakulānaṃ bhagavato ñātīnaṃ ārohapariṇāharūpayobbanavacanālapanasampattiyā nandaṃ tuṭṭhiṃ janento uppādento. Ñātibandhu bhavissatīti ñāto pākaṭo bandhu bhavissati. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
కాళుదాయిత్థేరఅపదానవణ్ణనా సమత్తా.
Kāḷudāyittheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / అపదానపాళి • Apadānapāḷi
౪. కాళుదాయిత్థేరఅపదానం • 4. Kāḷudāyittheraapadānaṃ
౮. ఆయాగదాయకత్థేరఅపదానం • 8. Āyāgadāyakattheraapadānaṃ