Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā |
౧౦. దసకనిపాతో
10. Dasakanipāto
౧. కాళుదాయిత్థేరగాథావణ్ణనా
1. Kāḷudāyittheragāthāvaṇṇanā
దసకనిపాతే అఙ్గారినోతిఆదికా ఆయస్మతో కాళుదాయిత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పదుముత్తరబుద్ధస్స కాలే హంసవతీనగరే కులగేహే నిబ్బత్తో సత్థు ధమ్మదేసనం సుణన్తో సత్థారం ఏకం భిక్ఖుం కులప్పసాదకానం అగ్గట్ఠానే ఠపేన్తం దిస్వా తజ్జం అభినీహారకమ్మం కత్వా తం ఠానన్తరం పత్థేసి.
Dasakanipāte aṅgārinotiādikā āyasmato kāḷudāyittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi padumuttarabuddhassa kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbatto satthu dhammadesanaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ kulappasādakānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā tajjaṃ abhinīhārakammaṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthesi.
సో యావజీవం కుసలం కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో అమ్హాకం బోధిసత్తస్స మాతుకుచ్ఛియం పటిసన్ధిగ్గహణదివసే కపిలవత్థుస్మింయేవ అమచ్చగేహే పటిసన్ధిం గణ్హి. బోధిసత్తేన సద్ధిం ఏకదివసంయేవ జాతోతి తందివసంయేవ నం దుకూలచుమ్బటే నిపజ్జాపేత్వా బోధిసత్తస్స ఉపట్ఠానం నయింసు. బోధిసత్తేన హి సద్ధిం బోధిరుక్ఖో, రాహులమాతా, చత్తారో నిధీ, ఆరోహనియహత్థీ, అస్సకణ్డకో, ఛన్నో కాళుదాయీతి ఇమే సత్త ఏకదివసంయేవ జాతత్తా సహజాతా నామ అహేసుం. అథస్స నామగ్గహణదివసే సకలనగరస్స ఉదగ్గచిత్తదివసే జాతత్తా ఉదాయీత్వేవ నామం అకంసు, థోకం కాళధాతుకత్తా పన కాళుదాయీతి పఞ్ఞాయిత్థ. సో బోధిసత్తేన సద్ధిం కుమారకీళం కీళన్తో వుద్ధిం అగమాసి.
So yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ bodhisattassa mātukucchiyaṃ paṭisandhiggahaṇadivase kapilavatthusmiṃyeva amaccagehe paṭisandhiṃ gaṇhi. Bodhisattena saddhiṃ ekadivasaṃyeva jātoti taṃdivasaṃyeva naṃ dukūlacumbaṭe nipajjāpetvā bodhisattassa upaṭṭhānaṃ nayiṃsu. Bodhisattena hi saddhiṃ bodhirukkho, rāhulamātā, cattāro nidhī, ārohaniyahatthī, assakaṇḍako, channo kāḷudāyīti ime satta ekadivasaṃyeva jātattā sahajātā nāma ahesuṃ. Athassa nāmaggahaṇadivase sakalanagarassa udaggacittadivase jātattā udāyītveva nāmaṃ akaṃsu, thokaṃ kāḷadhātukattā pana kāḷudāyīti paññāyittha. So bodhisattena saddhiṃ kumārakīḷaṃ kīḷanto vuddhiṃ agamāsi.
అపరభాగే లోకనాథే మహాభినిక్ఖమనం నిక్ఖమిత్వా అనుక్కమేన సబ్బఞ్ఞుతం పత్వా పవత్తితవరధమ్మచక్కే రాజగహం ఉపనిస్సాయ వేళువనే విహరన్తే సుద్ధోదనమహారాజా తం పవత్తిం సుత్వా పురిససహస్సపరివారం ఏకం అమచ్చం ‘‘పుత్తం మే ఇధానేహీ’’తి పేసేసి. సో ధమ్మదేసనావేలాయ సత్థు సన్తికం గన్త్వా పరిసపరియన్తే ఠితో ధమ్మం సుత్వా సపరిసో అరహత్తం పాపుణి. అథ నే సత్థా ‘‘ఏథ, భిక్ఖవో’’తి హత్థం పసారేతి. సబ్బే తఙ్ఖణంయేవ ఇద్ధిమయపత్తచీవరధరా వస్ససట్ఠికత్థేరా వియ అహేసుం. అరహత్తం పత్తతో పట్ఠాయ పన అరియా మజ్ఝత్తావ హోన్తి, తస్మా రఞ్ఞా పహితసాసనం దసబలస్స న కథేసి. రాజా ‘‘నేవ గతబలకోట్ఠకో ఆగచ్ఛతి, న సాసనం సుయ్యతీ’’తి అపరమ్పి అమచ్చం పురిససహస్సేన పేసేసి . తస్మిమ్పి తథా పటిపన్నే అపరన్తి ఏవం నవహి అమచ్చేహి సద్ధిం నవ పురిససహస్సాని పేసేసి సబ్బే అరహత్తం పత్వా తుణ్హీ అహేసుం.
Aparabhāge lokanāthe mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā anukkamena sabbaññutaṃ patvā pavattitavaradhammacakke rājagahaṃ upanissāya veḷuvane viharante suddhodanamahārājā taṃ pavattiṃ sutvā purisasahassaparivāraṃ ekaṃ amaccaṃ ‘‘puttaṃ me idhānehī’’ti pesesi. So dhammadesanāvelāya satthu santikaṃ gantvā parisapariyante ṭhito dhammaṃ sutvā sapariso arahattaṃ pāpuṇi. Atha ne satthā ‘‘etha, bhikkhavo’’ti hatthaṃ pasāreti. Sabbe taṅkhaṇaṃyeva iddhimayapattacīvaradharā vassasaṭṭhikattherā viya ahesuṃ. Arahattaṃ pattato paṭṭhāya pana ariyā majjhattāva honti, tasmā raññā pahitasāsanaṃ dasabalassa na kathesi. Rājā ‘‘neva gatabalakoṭṭhako āgacchati, na sāsanaṃ suyyatī’’ti aparampi amaccaṃ purisasahassena pesesi . Tasmimpi tathā paṭipanne aparanti evaṃ navahi amaccehi saddhiṃ nava purisasahassāni pesesi sabbe arahattaṃ patvā tuṇhī ahesuṃ.
అథ రాజా చిన్తేసి – ‘‘ఏత్తకా జనా మయి సినేహాభావేన దసబలస్స ఇధాగమనత్థాయ న కిఞ్చి కథయింసు, అయం ఖో పన ఉదాయీ దసబలేన సమవయో సహపంసుకీళికో, మయి చ సినేహవా, ఇమం పేసేస్సామీ’’తి తం పక్కోసాపేత్వా, ‘‘తాత, త్వం పురిససహస్సపరివారో రాజగహం గన్త్వా దసబలం ఆనేహీ’’తి వత్వా పేసేసి. సో పన గచ్ఛన్తో ‘‘సచాహం, దేవ, పబ్బజితుం లభిస్సామి, ఏవాహం భగవన్తం ఇధానేస్సామీ’’తి వత్వా ‘‘యం కిఞ్చి కత్వా మమ పుత్తం దస్సేహీ’’తి వుత్తో రాజగహం గన్త్వా సత్థు ధమ్మదేసనావేలాయ పరిసపరియన్తే ఠితో ధమ్మం సుత్వా సపరివారో అరహత్తం పత్వా ఏహిభిక్ఖుభావే పతిట్ఠాసి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౪.౪౮-౬౩) –
Atha rājā cintesi – ‘‘ettakā janā mayi sinehābhāvena dasabalassa idhāgamanatthāya na kiñci kathayiṃsu, ayaṃ kho pana udāyī dasabalena samavayo sahapaṃsukīḷiko, mayi ca sinehavā, imaṃ pesessāmī’’ti taṃ pakkosāpetvā, ‘‘tāta, tvaṃ purisasahassaparivāro rājagahaṃ gantvā dasabalaṃ ānehī’’ti vatvā pesesi. So pana gacchanto ‘‘sacāhaṃ, deva, pabbajituṃ labhissāmi, evāhaṃ bhagavantaṃ idhānessāmī’’ti vatvā ‘‘yaṃ kiñci katvā mama puttaṃ dassehī’’ti vutto rājagahaṃ gantvā satthu dhammadesanāvelāya parisapariyante ṭhito dhammaṃ sutvā saparivāro arahattaṃ patvā ehibhikkhubhāve patiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.4.48-63) –
‘‘పదుముత్తరబుద్ధస్స, లోకజేట్ఠస్స తాదినో;
‘‘Padumuttarabuddhassa, lokajeṭṭhassa tādino;
అద్ధానం పటిపన్నస్స, చరతో చారికం తదా.
Addhānaṃ paṭipannassa, carato cārikaṃ tadā.
‘‘సుఫుల్లం పదుమం గయ్హ, ఉప్పలం మల్లికఞ్చహం;
‘‘Suphullaṃ padumaṃ gayha, uppalaṃ mallikañcahaṃ;
పరమన్నం గహేత్వాన, అదాసిం సత్థునో అహం.
Paramannaṃ gahetvāna, adāsiṃ satthuno ahaṃ.
‘‘పరిభుఞ్జి మహావీరో, పరమన్నం సుభోజనం;
‘‘Paribhuñji mahāvīro, paramannaṃ subhojanaṃ;
తఞ్చ పుప్ఫం గహేత్వాన, జనస్స సమ్పదస్సయి.
Tañca pupphaṃ gahetvāna, janassa sampadassayi.
‘‘ఇట్ఠం కన్తం పియం లోకే, జలజం పుప్ఫముత్తమం;
‘‘Iṭṭhaṃ kantaṃ piyaṃ loke, jalajaṃ pupphamuttamaṃ;
సుదుక్కరం కతం తేన, యో మే పుప్ఫం అదాసిదం.
Sudukkaraṃ kataṃ tena, yo me pupphaṃ adāsidaṃ.
‘‘యో పుప్ఫమభిరోపేసి, పరమన్నఞ్చదాసి మే;
‘‘Yo pupphamabhiropesi, paramannañcadāsi me;
తమహం కిత్తయిస్సామి, సుణాథ మమ భాసతో.
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
‘‘దస అట్ఠ చక్ఖత్తుం సో, దేవరజ్జం కరిస్సతి;
‘‘Dasa aṭṭha cakkhattuṃ so, devarajjaṃ karissati;
ఉప్పలం పదుమఞ్చాపి, మల్లికఞ్చ తదుత్తరి.
Uppalaṃ padumañcāpi, mallikañca taduttari.
‘‘అస్స పుఞ్ఞవిపాకేన, దిబ్బగన్ధసమాయుతం;
‘‘Assa puññavipākena, dibbagandhasamāyutaṃ;
ఆకాసే ఛదనం కత్వా, ధారయిస్సతి తావదే.
Ākāse chadanaṃ katvā, dhārayissati tāvade.
‘‘పఞ్చవీసతిక్ఖత్తుఞ్చ , చక్కవత్తీ భవిస్సతి;
‘‘Pañcavīsatikkhattuñca , cakkavattī bhavissati;
పథబ్యా రజ్జం పఞ్చసతం, వసుధం ఆవసిస్సతి.
Pathabyā rajjaṃ pañcasataṃ, vasudhaṃ āvasissati.
‘‘కప్పసతసహస్సమ్హి, ఓక్కాకకులసమ్భవో;
‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;
గోతమో నామ గోత్తేన, సత్థా లోకే భవిస్సతి.
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘సకకమ్మాభిరద్ధో సో, సుక్కమూలేన చోదితో;
‘‘Sakakammābhiraddho so, sukkamūlena codito;
సక్యానం నన్దిజననో, ఞాతిబన్ధు భవిస్సతి.
Sakyānaṃ nandijanano, ñātibandhu bhavissati.
‘‘సో పచ్ఛా పబ్బజిత్వాన, సుక్కమూలేన చోదితో;
‘‘So pacchā pabbajitvāna, sukkamūlena codito;
సబ్బాసవే పరిఞ్ఞాయ, నిబ్బాయిస్సతినాసవో.
Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.
‘‘పటిసమ్భిదమనుప్పత్తం, కతకిచ్చమనాసవం;
‘‘Paṭisambhidamanuppattaṃ, katakiccamanāsavaṃ;
గోతమో లోకబన్ధు తం, ఏతదగ్గే ఠపేస్సతి.
Gotamo lokabandhu taṃ, etadagge ṭhapessati.
‘‘పధానపహితత్తో సో, ఉపసన్తో నిరూపధి;
‘‘Padhānapahitatto so, upasanto nirūpadhi;
ఉదాయీ నామ నామేన, హేస్సతి సత్థు సావకో.
Udāyī nāma nāmena, hessati satthu sāvako.
‘‘రాగో దోసో చ మోహో చ, మానో మక్ఖో చ ధంసితో;
‘‘Rāgo doso ca moho ca, māno makkho ca dhaṃsito;
సబ్బాసవే పరిఞ్ఞాయ, విహరామి అనాసవో.
Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.
‘‘తోసయిఞ్చాపి సమ్బుద్ధం, ఆతాపీ నిపకో అహం;
‘‘Tosayiñcāpi sambuddhaṃ, ātāpī nipako ahaṃ;
పసాదితో చ సమ్బుద్ధో, ఏతదగ్గే ఠపేసి మం.
Pasādito ca sambuddho, etadagge ṭhapesi maṃ.
‘‘పటిసమ్భిదా చతస్సో…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
అరహత్తం పన పత్వా ‘‘న తావాయం దసబలస్స కులనగరం గన్తుం కాలో, వసన్తే పన ఉపగతే పుప్ఫితేసు వనసణ్డేసు హరితతిణసఞ్ఛన్నాయ భూమియా గమనకాలో భవిస్సతీ’’తి కాలం పటిమానేన్తో వసన్తే సమ్పత్తే సత్థు కులనగరం గన్తుం గమనమగ్గవణ్ణం సంవణ్ణేన్తో –
Arahattaṃ pana patvā ‘‘na tāvāyaṃ dasabalassa kulanagaraṃ gantuṃ kālo, vasante pana upagate pupphitesu vanasaṇḍesu haritatiṇasañchannāya bhūmiyā gamanakālo bhavissatī’’ti kālaṃ paṭimānento vasante sampatte satthu kulanagaraṃ gantuṃ gamanamaggavaṇṇaṃ saṃvaṇṇento –
౫౨౭.
527.
‘‘అఙ్గారినో దాని దుమా భదన్తే, ఫలేసినో ఛదనం విప్పహాయ;
‘‘Aṅgārino dāni dumā bhadante, phalesino chadanaṃ vippahāya;
తే అచ్చిమన్తోవ పభాసయన్తి, సమయో మహావీర భాగీరసానం.
Te accimantova pabhāsayanti, samayo mahāvīra bhāgīrasānaṃ.
౫౨౮.
528.
‘‘దుమాని ఫుల్లాని మనోరమాని, సమన్తతో సబ్బదిసా పవన్తి;
‘‘Dumāni phullāni manoramāni, samantato sabbadisā pavanti;
పత్తం పహాయ ఫలమాససానా, కాలో ఇతో పక్కమనాయ వీర.
Pattaṃ pahāya phalamāsasānā, kālo ito pakkamanāya vīra.
౫౨౯.
529.
‘‘నేవాతిసీతం న పనాతిఉణ్హం, సుఖా ఉతు అద్ధనియా భదన్తే;
‘‘Nevātisītaṃ na panātiuṇhaṃ, sukhā utu addhaniyā bhadante;
పస్సన్తు తం సాకియా కోళియా చ, పచ్ఛాముఖం రోహినియం తరన్తం.
Passantu taṃ sākiyā koḷiyā ca, pacchāmukhaṃ rohiniyaṃ tarantaṃ.
౫౩౦.
530.
‘‘ఆసాయ కసతే ఖేత్తం, బీజం ఆసాయ వప్పతి;
‘‘Āsāya kasate khettaṃ, bījaṃ āsāya vappati;
ఆసాయ వాణిజా యన్తి, సముద్దం ధనహారకా;
Āsāya vāṇijā yanti, samuddaṃ dhanahārakā;
యాయ ఆసాయ తిట్ఠామి, సా మే ఆసా సమిజ్ఝతు.
Yāya āsāya tiṭṭhāmi, sā me āsā samijjhatu.
౫౩౧.
531.
‘‘పునప్పునఞ్చేవ వపన్తి బీజం, పునప్పునం వస్సతి దేవరాజా;
‘‘Punappunañceva vapanti bījaṃ, punappunaṃ vassati devarājā;
పునప్పునం ఖేత్తం కసన్తి కస్సకా, పునప్పునం ధఞ్ఞముపేతి రట్ఠం.
Punappunaṃ khettaṃ kasanti kassakā, punappunaṃ dhaññamupeti raṭṭhaṃ.
౫౩౨.
532.
‘‘పునప్పునం యాచనకా చరన్తి, పునప్పునం దానపతీ దదన్తి;
‘‘Punappunaṃ yācanakā caranti, punappunaṃ dānapatī dadanti;
పునప్పునం దానపతీ దదిత్వా, పునప్పునం సగ్గముపేన్తి ఠానం.
Punappunaṃ dānapatī daditvā, punappunaṃ saggamupenti ṭhānaṃ.
౫౩౩.
533.
‘‘వీరో హవే సత్తయుగం పునేతి, యస్మిం కులే జాయతి భూరిపఞ్ఞో;
‘‘Vīro have sattayugaṃ puneti, yasmiṃ kule jāyati bhūripañño;
మఞ్ఞామహం సక్కతి దేవదేవో, తయా హి జాతో ముని సచ్చనామో.
Maññāmahaṃ sakkati devadevo, tayā hi jāto muni saccanāmo.
౫౩౪.
534.
‘‘సుద్ధోదనో నామ పితా మహేసినో, బుద్ధస్స మాతా పన మాయనామా;
‘‘Suddhodano nāma pitā mahesino, buddhassa mātā pana māyanāmā;
యా బోధిసత్తం పరిహరియ కుచ్ఛినా, కాయస్స భేదా తిదివమ్హి మోదతి.
Yā bodhisattaṃ parihariya kucchinā, kāyassa bhedā tidivamhi modati.
౫౩౫.
535.
‘‘సా గోతమీ కాలకతా ఇతో చుతా, దిబ్బేహి కామేహి సమఙ్గిభూతా;
‘‘Sā gotamī kālakatā ito cutā, dibbehi kāmehi samaṅgibhūtā;
సా మోదతి కామగుణేహి పఞ్చహి, పరివారితా దేవగణేహి తేహి.
Sā modati kāmaguṇehi pañcahi, parivāritā devagaṇehi tehi.
౫౩౬.
536.
‘‘బుద్ధస్స పుత్తోమ్హి అసయ్హసాహినో, అఙ్గీరసస్సప్పటిమస్స తాదినో;
‘‘Buddhassa puttomhi asayhasāhino, aṅgīrasassappaṭimassa tādino;
పితుపితా మయ్హం తువంసి సక్క, ధమ్మేన మే గోతమ అయ్యకోసీ’’తి. –
Pitupitā mayhaṃ tuvaṃsi sakka, dhammena me gotama ayyakosī’’ti. –
ఇమా గాథా అభాసి.
Imā gāthā abhāsi.
తత్థ అఙ్గారినోతి అఙ్గారాని వియాతి అఙ్గారాని, రత్తపవాళవణ్ణాని రుక్ఖానం పుప్ఫపల్లవాని, తాని ఏతేసం సన్తీతి అఙ్గారినో, అతిలోహితకుసుమకిసలయేహి అఙ్గారవుట్ఠిసంపరికిణ్ణా వియాతి అత్థో. ఇదానీతి ఇమస్మిం కాలే. దుమాతి రుక్ఖా. భదన్తేతి, భద్దం అన్తే ఏతస్సాతి భదన్తేతి ఏకస్స దకారస్స లోపం కత్వా వుచ్చతి, గుణవిసేసయుత్తో, గుణవిసేసయుత్తానఞ్చ అగ్గభూతో సత్థా. తస్మా భదన్తేతి సత్థు ఆలపనం. పచ్చత్తవచనఞ్చేతం ఏకారన్తం ‘‘సుకటే పటికమ్మే సుఖే దుక్ఖేపి చే’’తిఆదీసు వియ. ఇధ పన సమ్బోధనత్థే దట్ఠబ్బం. తేన వుత్తం ‘‘భదన్తేతి ఆలపన’’న్తి. ‘‘భద్దసద్దసమానత్థం పదన్తరమేక’’న్తి కేచి. ఫలాని ఏసన్తీతి ఫలేసినో. అచేతనేపి హి సచేతనకిరియమారోపేత్వా వోహరన్తి, యథా కులం పతితుకామన్తి, ఫలాని గహేతుమారద్ధా సమ్పత్తిఫలగహణకాలాతి అత్థో. ఛదనం విప్పహాయాతి పురాణపణ్ణాని పజహిత్వా సమ్పన్నపణ్డుపలాసాతి అత్థో. తేతి దుమా. అచ్చిమన్తోవ పభాసయన్తీతి దీపసిఖావన్తో వియ జలితఅగ్గీ వియ వా ఓభాసయన్తి సబ్బా దిసాతి అధిప్పాయో. సమయోతి కాలో, ‘‘అనుగ్గహాయా’’తి వచనసేసో. మహావీరాతి మహావిక్కన్త. భాగీ రసానన్తి అత్థరసాదీనం భాగీ. వుత్తఞ్హేతం ధమ్మసేనాపతినా – ‘‘భాగీ వా భగవా అత్థరసస్స ధమ్మరసస్సా’’తిఆది (చూళని॰ అజితమాణవపుచ్ఛానిద్దేస ౨). మహావీర, భాగీతి చ ఇదమ్పి ద్వయం సమ్బోధనవచనం దట్ఠబ్బం. భాగీరథానన్తి పన పాఠే భగీరథో నామ ఆదిరాజా. తబ్బంసజాతతాయ సాకియా భాగీరథా, తేసం భాగీరథానం ఉపకారత్థన్తి అధిప్పాయో.
Tattha aṅgārinoti aṅgārāni viyāti aṅgārāni, rattapavāḷavaṇṇāni rukkhānaṃ pupphapallavāni, tāni etesaṃ santīti aṅgārino, atilohitakusumakisalayehi aṅgāravuṭṭhisaṃparikiṇṇā viyāti attho. Idānīti imasmiṃ kāle. Dumāti rukkhā. Bhadanteti, bhaddaṃ ante etassāti bhadanteti ekassa dakārassa lopaṃ katvā vuccati, guṇavisesayutto, guṇavisesayuttānañca aggabhūto satthā. Tasmā bhadanteti satthu ālapanaṃ. Paccattavacanañcetaṃ ekārantaṃ ‘‘sukaṭe paṭikamme sukhe dukkhepi ce’’tiādīsu viya. Idha pana sambodhanatthe daṭṭhabbaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘bhadanteti ālapana’’nti. ‘‘Bhaddasaddasamānatthaṃ padantarameka’’nti keci. Phalāni esantīti phalesino. Acetanepi hi sacetanakiriyamāropetvā voharanti, yathā kulaṃ patitukāmanti, phalāni gahetumāraddhā sampattiphalagahaṇakālāti attho. Chadanaṃ vippahāyāti purāṇapaṇṇāni pajahitvā sampannapaṇḍupalāsāti attho. Teti dumā. Accimantova pabhāsayantīti dīpasikhāvanto viya jalitaaggī viya vā obhāsayanti sabbā disāti adhippāyo. Samayoti kālo, ‘‘anuggahāyā’’ti vacanaseso. Mahāvīrāti mahāvikkanta. Bhāgī rasānanti attharasādīnaṃ bhāgī. Vuttañhetaṃ dhammasenāpatinā – ‘‘bhāgī vā bhagavā attharasassa dhammarasassā’’tiādi (cūḷani. ajitamāṇavapucchāniddesa 2). Mahāvīra, bhāgīti ca idampi dvayaṃ sambodhanavacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Bhāgīrathānanti pana pāṭhe bhagīratho nāma ādirājā. Tabbaṃsajātatāya sākiyā bhāgīrathā, tesaṃ bhāgīrathānaṃ upakāratthanti adhippāyo.
దుమానీతి లిఙ్గవిపల్లాసేన వుత్తం, దుమా రుక్ఖాతి అత్థో. సమన్తతో సబ్బదిసా పవన్తీతి, సమన్తతో సబ్బభాగతో సబ్బదిసాసు చ ఫుల్లాని, తథా ఫుల్లత్తా ఏవ సబ్బదిసా పవన్తి గన్ధం విస్సజ్జేన్తి. ఆసమానాతి ఆసీసన్తా గహితుకామా. ఏవం రుక్ఖసోభాయ గమనమగ్గస్స రామణేయ్యతం దస్సేత్వా ఇదాని ‘‘నేవాతిసీత’’న్తిఆదినా ఉతుసమ్పత్తిం దస్సేతి. సుఖాతి నాతిసీతనాతిఉణ్హభావేనేవ సుఖా ఇట్ఠా. ఉతు అద్ధనియాతి అద్ధానగమనయోగ్గా ఉతు. పస్సన్తు తం సాకియా కోళియా చ, పచ్ఛాముఖం రోహినియం తరన్తన్తి రోహినీ నామ నదీ సాకియకోళియజనపదానం అన్తరే ఉత్తరదిసతో దక్ఖిణముఖా సన్దతి, రాజగహం చస్సా పురత్థిమదక్ఖిణాయ దిసాయ, తస్మా రాజగహతో కపిలవత్థుం గన్తుం తం నదిం తరన్తా పచ్ఛాముఖా హుత్వా తరన్తి. తేనాహ ‘‘పస్సన్తు తం…పే॰… తరన్త’’న్తి. ‘‘భగవన్తం పచ్ఛాముఖం రోహినిం నామ నదిం అతిక్కమన్తం సాకియకోళియజనపదవాసినో పస్సన్తూ’’తి కపిలవత్థుగమనాయ భగవన్తం ఆయాచన్తో ఉస్సాహేతి.
Dumānīti liṅgavipallāsena vuttaṃ, dumā rukkhāti attho. Samantato sabbadisā pavantīti, samantato sabbabhāgato sabbadisāsu ca phullāni, tathā phullattā eva sabbadisā pavanti gandhaṃ vissajjenti. Āsamānāti āsīsantā gahitukāmā. Evaṃ rukkhasobhāya gamanamaggassa rāmaṇeyyataṃ dassetvā idāni ‘‘nevātisīta’’ntiādinā utusampattiṃ dasseti. Sukhāti nātisītanātiuṇhabhāveneva sukhā iṭṭhā. Utu addhaniyāti addhānagamanayoggā utu. Passantu taṃ sākiyā koḷiyā ca, pacchāmukhaṃ rohiniyaṃ tarantanti rohinī nāma nadī sākiyakoḷiyajanapadānaṃ antare uttaradisato dakkhiṇamukhā sandati, rājagahaṃ cassā puratthimadakkhiṇāya disāya, tasmā rājagahato kapilavatthuṃ gantuṃ taṃ nadiṃ tarantā pacchāmukhā hutvā taranti. Tenāha ‘‘passantu taṃ…pe… taranta’’nti. ‘‘Bhagavantaṃ pacchāmukhaṃ rohiniṃ nāma nadiṃ atikkamantaṃ sākiyakoḷiyajanapadavāsino passantū’’ti kapilavatthugamanāya bhagavantaṃ āyācanto ussāheti.
ఇదాని అత్తనో పత్థనం ఉపమాహి పకాసేన్తో ‘‘ఆసాయ కసతే’’తి గాథమాహ. ఆసాయ కసతే ఖేత్తన్తి కస్సకో కసన్తో ఖేత్తం ఫలాసాయ కసతి. బీజం ఆసాయ వప్పతీతి కసిత్వా చ వపన్తేన ఫలాసాయ ఏవ బీజం వప్పతి నిక్ఖిపీయతి. ఆసాయ వాణిజా యన్తీతి ధనహారకా వాణిజా ధనాసాయ సముద్దం తరితుం దేసం ఉపగన్తుం సముద్దం నావాయ యన్తి గచ్ఛన్తి. యాయ ఆసాయ తిట్ఠామీతి ఏవం అహమ్పి యాయ ఆసాయ పత్థనాయ భగవా తుమ్హాకం కపిలపురగమనపత్థనాయ ఇధ తిట్ఠామి. సా మే ఆసా సమిజ్ఝతు, తుమ్హేహి ‘‘కపిలవత్థు గన్తబ్బ’’న్తి వదతి, ఆసాయ సదిసతాయ చేత్థ కత్తుకమ్యతాఛన్దం ఆసాతి ఆహ.
Idāni attano patthanaṃ upamāhi pakāsento ‘‘āsāya kasate’’ti gāthamāha. Āsāya kasate khettanti kassako kasanto khettaṃ phalāsāya kasati. Bījaṃ āsāya vappatīti kasitvā ca vapantena phalāsāya eva bījaṃ vappati nikkhipīyati. Āsāya vāṇijā yantīti dhanahārakā vāṇijā dhanāsāya samuddaṃ tarituṃ desaṃ upagantuṃ samuddaṃ nāvāya yanti gacchanti. Yāya āsāya tiṭṭhāmīti evaṃ ahampi yāya āsāya patthanāya bhagavā tumhākaṃ kapilapuragamanapatthanāya idha tiṭṭhāmi. Sā me āsā samijjhatu, tumhehi ‘‘kapilavatthu gantabba’’nti vadati, āsāya sadisatāya cettha kattukamyatāchandaṃ āsāti āha.
గమనమగ్గసంవణ్ణనాదినా అనేకవారం యాచనాయ కారణం దస్సేతుం ‘‘పునప్పున’’న్తిఆది వుత్తం. తస్సత్థో – సకిం వుత్తమత్తేన వప్పే అసమ్పజ్జమానే కస్సకా పునప్పునం దుతియమ్పి తతియమ్పి బీజం వపన్తి. పజ్జున్నో దేవరాజాపి ఏకవారమేవ అవస్సిత్వా పునప్పునం కాలేన కాలం వస్సతి. కస్సకాపి ఏకవారమేవ అకసిత్వా సస్ససమ్పత్తిఅత్థం పంసుం కద్దమం వా ముదుం కాతుం ఖేత్తం పునప్పునం కసన్తి. ఏకవారమేవ ధఞ్ఞం సఙ్గహం కత్వా ‘‘అలమేత్తావతా’’తి అపరితుస్సనతో కోట్ఠాగారాదీసు పటిసామనవసేన మనుస్సేహి ఉపనీయమానం పునప్పునం సాలిఆదిధఞ్ఞం రట్ఠం ఉపేతి ఉపగచ్ఛతి.
Gamanamaggasaṃvaṇṇanādinā anekavāraṃ yācanāya kāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘punappuna’’ntiādi vuttaṃ. Tassattho – sakiṃ vuttamattena vappe asampajjamāne kassakā punappunaṃ dutiyampi tatiyampi bījaṃ vapanti. Pajjunno devarājāpi ekavārameva avassitvā punappunaṃ kālena kālaṃ vassati. Kassakāpi ekavārameva akasitvā sassasampattiatthaṃ paṃsuṃ kaddamaṃ vā muduṃ kātuṃ khettaṃ punappunaṃ kasanti. Ekavārameva dhaññaṃ saṅgahaṃ katvā ‘‘alamettāvatā’’ti aparitussanato koṭṭhāgārādīsu paṭisāmanavasena manussehi upanīyamānaṃ punappunaṃ sāliādidhaññaṃ raṭṭhaṃ upeti upagacchati.
యాచనకాపి యాచన్తా పునప్పునం కులాని చరన్తి ఉపగచ్ఛన్తి, న ఏకవారమేవ, యాచితా పన తేసం పునప్పునం దానపతీ దదన్తి, న సకింయేవ. తథా పన దేయ్యధమ్మం పునప్పునం దానపతీ దదిత్వా దానమయం పుఞ్ఞం ఉపచినిత్వా పునప్పునం అపరాపరం సగ్గముపేన్తి ఠానం పటిసన్ధివసేన దేవలోకం ఉపగచ్ఛన్తి. తస్మా అహమ్పి పునప్పునం యాచామి భగవా మయ్హం మనోరథం మత్థకం పాపేహీతి అధిప్పాయో.
Yācanakāpi yācantā punappunaṃ kulāni caranti upagacchanti, na ekavārameva, yācitā pana tesaṃ punappunaṃ dānapatī dadanti, na sakiṃyeva. Tathā pana deyyadhammaṃ punappunaṃ dānapatī daditvā dānamayaṃ puññaṃ upacinitvā punappunaṃ aparāparaṃ saggamupenti ṭhānaṃ paṭisandhivasena devalokaṃ upagacchanti. Tasmā ahampi punappunaṃ yācāmi bhagavā mayhaṃ manorathaṃ matthakaṃ pāpehīti adhippāyo.
ఇదాని యదత్థం సత్థారం కపిలవత్థుగమనం యాచతి, తం దస్సేతుం ‘‘వీరో హవే’’తిగాథమాహ. తస్సత్థో – వీరో వీరియవా మహావిక్కన్తో భూరిపఞ్ఞో మహాపఞ్ఞో పురిసో యస్మిం కులే జాయతి నిబ్బత్తతి, తత్థ హవే ఏకంసేన సత్తయుగం సత్తపురిసయుగం యావసత్తమం పితామహయుగం సమ్మాపటిపత్తియా పునేతి సోధేతీతి లోకవాదో అతివాదో అఞ్ఞేసు. భగవా పన సబ్బేసం దేవానం ఉత్తమదేవతాయ దేవదేవో పాపనివారణేన కల్యాణపతిట్ఠాపనేన తతో పరమ్పి సోధేతుం సక్కతి సక్కోతీతి మఞ్ఞామి అహం. కస్మా? తయా హి జాతో ముని సచ్చనామో యస్మా తయా సత్థారా అరియాయ జాతియా జాతో మునిభావో, ముని వా సమానో అత్తహితపరహితానం ఇధలోకపరలోకానఞ్చ ముననట్ఠేన ‘‘మునీ’’తి అవితథనామో, మోనవా వా ముని, ‘‘సమణో పబ్బజితో ఇసీ’’తి అవితథనామో తయా జాతో. తస్మా సత్తానం ఏకన్తహితపటిలాభహేతుభావతో భగవా తవ తత్థ గమనం యాచామాతి అత్థో.
Idāni yadatthaṃ satthāraṃ kapilavatthugamanaṃ yācati, taṃ dassetuṃ ‘‘vīro have’’tigāthamāha. Tassattho – vīro vīriyavā mahāvikkanto bhūripañño mahāpañño puriso yasmiṃ kule jāyati nibbattati, tattha have ekaṃsena sattayugaṃ sattapurisayugaṃ yāvasattamaṃ pitāmahayugaṃ sammāpaṭipattiyā puneti sodhetīti lokavādo ativādo aññesu. Bhagavā pana sabbesaṃ devānaṃ uttamadevatāya devadevo pāpanivāraṇena kalyāṇapatiṭṭhāpanena tato parampi sodhetuṃ sakkati sakkotīti maññāmi ahaṃ. Kasmā? Tayā hi jāto muni saccanāmo yasmā tayā satthārā ariyāya jātiyā jāto munibhāvo, muni vā samāno attahitaparahitānaṃ idhalokaparalokānañca munanaṭṭhena ‘‘munī’’ti avitathanāmo, monavā vā muni, ‘‘samaṇo pabbajito isī’’ti avitathanāmo tayā jāto. Tasmā sattānaṃ ekantahitapaṭilābhahetubhāvato bhagavā tava tattha gamanaṃ yācāmāti attho.
ఇదాని ‘‘సత్తయుగ’’న్తి వుత్తే పితుయుగం దస్సేతుం ‘‘సుద్ధోదనో నామా’’తిఆది వుత్తం. సుద్ధం ఓదనం జీవనం ఏతస్సాతి సుద్ధోదనో. బుద్ధపితా హి ఏకంసతో సువిసుద్ధకాయవచీమనోసమాచారో సువిసుద్ధాజీవో హోతి తథా అభినీహారసమ్పన్నత్తా. మాయనామాతి కులరూపసీలాచారాదిసమ్పత్తియా ఞాతిమిత్తాదీహి ‘‘మా యాహీ’’తి వత్తబ్బగుణతాయ ‘‘మాయా’’తి లద్ధనామా. పరిహరియాతి ధారేత్వా. కాయస్స భేదాతి సదేవకస్స లోకస్స చేతియసదిసస్స అత్తనో కాయస్స వినాసతో ఉద్ధం. తిదివమ్హీతి తుసితదేవలోకే.
Idāni ‘‘sattayuga’’nti vutte pituyugaṃ dassetuṃ ‘‘suddhodano nāmā’’tiādi vuttaṃ. Suddhaṃ odanaṃ jīvanaṃ etassāti suddhodano. Buddhapitā hi ekaṃsato suvisuddhakāyavacīmanosamācāro suvisuddhājīvo hoti tathā abhinīhārasampannattā. Māyanāmāti kularūpasīlācārādisampattiyā ñātimittādīhi ‘‘mā yāhī’’ti vattabbaguṇatāya ‘‘māyā’’ti laddhanāmā. Parihariyāti dhāretvā. Kāyassa bhedāti sadevakassa lokassa cetiyasadisassa attano kāyassa vināsato uddhaṃ. Tidivamhīti tusitadevaloke.
సాతి మాయాదేవీ. గోతమీతి గోత్తేన తం కిత్తేతి. దిబ్బేహి కామేహీతి, తుసితభవనపరియాపన్నేహి దిబ్బేహి వత్థుకామేహి. సమఙ్గిభూతాతి సమన్నాగతా. కామగుణేహీతి కామకోట్ఠాసేహి, ‘‘కామేహీ’’తి వత్వా పున ‘‘కామగుణేహీ’’తి వచనేన అనేకభాగేహి వత్థుకామేహి పరిచారియతీతి దీపేతి. తేహీతి యస్మిం దేవనికాయే నిబ్బత్తి, తేహి తుసితదేవగణేహి, తేహి వా కామగుణేహి. ‘‘సమఙ్గిభూతా పరివారితా’’తి చ ఇత్థిలిఙ్గనిద్దేసో పురిమత్తభావసిద్ధం ఇత్థిభావం, దేవతాభావం వా సన్ధాయ కతో, దేవూపపత్తి పన పురిసభావేనేవ జాతా.
Sāti māyādevī. Gotamīti gottena taṃ kitteti. Dibbehi kāmehīti, tusitabhavanapariyāpannehi dibbehi vatthukāmehi. Samaṅgibhūtāti samannāgatā. Kāmaguṇehīti kāmakoṭṭhāsehi, ‘‘kāmehī’’ti vatvā puna ‘‘kāmaguṇehī’’ti vacanena anekabhāgehi vatthukāmehi paricāriyatīti dīpeti. Tehīti yasmiṃ devanikāye nibbatti, tehi tusitadevagaṇehi, tehi vā kāmaguṇehi. ‘‘Samaṅgibhūtā parivāritā’’ti ca itthiliṅganiddeso purimattabhāvasiddhaṃ itthibhāvaṃ, devatābhāvaṃ vā sandhāya kato, devūpapatti pana purisabhāveneva jātā.
ఏవం థేరేన యాచితో భగవా తత్థ గమనే బహూనం విసేసాధిగమం దిస్వా వీసతిసహస్స ఖీణాసవపరివుతో రాజగహతో అతురితచారికావసేన కపిలవత్థుగామిమగ్గం పటిపజ్జి. థేరో ఇద్ధియా కపిలవత్థుం గన్త్వా రఞ్ఞో పురతో ఆకాసే ఠితో అదిట్ఠపుబ్బం వేసం దిస్వా రఞ్ఞా ‘‘కోసి త్వ’’న్తి పుచ్ఛితో, ‘‘సచే అమచ్చపుత్తం తయా భగవతో సన్తికం పేసితం మం న జానాసి, ఏవం పన జానాహీ’’తి దస్సేన్తో –
Evaṃ therena yācito bhagavā tattha gamane bahūnaṃ visesādhigamaṃ disvā vīsatisahassa khīṇāsavaparivuto rājagahato aturitacārikāvasena kapilavatthugāmimaggaṃ paṭipajji. Thero iddhiyā kapilavatthuṃ gantvā rañño purato ākāse ṭhito adiṭṭhapubbaṃ vesaṃ disvā raññā ‘‘kosi tva’’nti pucchito, ‘‘sace amaccaputtaṃ tayā bhagavato santikaṃ pesitaṃ maṃ na jānāsi, evaṃ pana jānāhī’’ti dassento –
‘‘బుద్ధస్స పుత్తోమ్హి అసయ్హసాహినో, అఙ్గీరసస్సప్పటిమస్స తాదినో;
‘‘Buddhassa puttomhi asayhasāhino, aṅgīrasassappaṭimassa tādino;
పితుపితా మయ్హం తువంసి సక్క, ధమ్మేన మే గోతమ అయ్యకోసీ’’తి. –
Pitupitā mayhaṃ tuvaṃsi sakka, dhammena me gotama ayyakosī’’ti. –
ఓసానగాథమాహ.
Osānagāthamāha.
తత్థ బుద్ధస్స పుత్తోమ్హీతి, సబ్బఞ్ఞుబుద్ధస్స ఉరే జాతతాయ ఓరసపుత్తో అమ్హి. అసయ్హసాహినోతి, అభిసమ్బోధితో పుబ్బే ఠపేత్వా మహాబోధిసత్తం అఞ్ఞేహి సహితుం వహితుం అసక్కుణేయ్యత్తా అసయ్హస్స సకలస్స బోధిసమ్భారస్స మహాకారుణికాధికారస్స చ సహనతో వహనతో, తతో పరమ్పి అఞ్ఞేహి సహితుం అభిభవితుం అసక్కుణేయ్యత్తా అసయ్హానం పఞ్చన్నం మారానం సహనతో అభిభవనతో, ఆసయానుసయచరితాధిముత్తిఆదివిభాగావబోధనేన యథారహం వేనేయ్యానం దిట్ఠధమ్మికసమ్పరాయికపరమత్థేహి అనుసాసనీసఙ్ఖాతస్స అఞ్ఞేహి అసయ్హస్స బుద్ధకిచ్చస్స చ సహనతో, తత్థ వా సాధుకారీభావతో అసయ్హసాహినో. అఙ్గీరసస్సాతి అఙ్గీకతసీలాదిసమ్పత్తికస్స. ‘‘అఙ్గమఙ్గేహి నిచ్ఛరణకఓభాసస్సా’’తి అపరే. కేచి పన ‘‘అఙ్గీరసో, సిద్ధత్థోతి ద్వే నామాని పితరాయేవ గహితానీ’’తి వదన్తి. అప్పటిమస్సాతి అనూపమస్స. ఇట్ఠానిట్ఠేసు తాదిలక్ఖణప్పత్తియా తాదినో. పితుపితా మయ్హం తువంసీతి అరియజాతివసేన మయ్హం పితు సమ్మాసమ్బుద్ధస్స లోకవోహారేన త్వం పితా అసి. సక్కాతి జాతివసేన రాజానం ఆలపతి. ధమ్మేనాతి సభావేన అరియజాతి లోకియజాతీతి ద్విన్నం జాతీనం సభావసమోధానేన గోతమాతి రాజానం గోత్తేన ఆలపతి. అయ్యకోసీతి పితామహో అసి. ఏత్థ చ ‘‘బుద్ధస్స పుత్తోమ్హీ’’తిఆదిం వదన్తో థేరో అఞ్ఞం బ్యాకాసి.
Tattha buddhassa puttomhīti, sabbaññubuddhassa ure jātatāya orasaputto amhi. Asayhasāhinoti, abhisambodhito pubbe ṭhapetvā mahābodhisattaṃ aññehi sahituṃ vahituṃ asakkuṇeyyattā asayhassa sakalassa bodhisambhārassa mahākāruṇikādhikārassa ca sahanato vahanato, tato parampi aññehi sahituṃ abhibhavituṃ asakkuṇeyyattā asayhānaṃ pañcannaṃ mārānaṃ sahanato abhibhavanato, āsayānusayacaritādhimuttiādivibhāgāvabodhanena yathārahaṃ veneyyānaṃ diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi anusāsanīsaṅkhātassa aññehi asayhassa buddhakiccassa ca sahanato, tattha vā sādhukārībhāvato asayhasāhino. Aṅgīrasassāti aṅgīkatasīlādisampattikassa. ‘‘Aṅgamaṅgehi niccharaṇakaobhāsassā’’ti apare. Keci pana ‘‘aṅgīraso, siddhatthoti dve nāmāni pitarāyeva gahitānī’’ti vadanti. Appaṭimassāti anūpamassa. Iṭṭhāniṭṭhesu tādilakkhaṇappattiyā tādino. Pitupitā mayhaṃ tuvaṃsīti ariyajātivasena mayhaṃ pitu sammāsambuddhassa lokavohārena tvaṃ pitā asi. Sakkāti jātivasena rājānaṃ ālapati. Dhammenāti sabhāvena ariyajāti lokiyajātīti dvinnaṃ jātīnaṃ sabhāvasamodhānena gotamāti rājānaṃ gottena ālapati. Ayyakosīti pitāmaho asi. Ettha ca ‘‘buddhassa puttomhī’’tiādiṃ vadanto thero aññaṃ byākāsi.
ఏవం పన అత్తానం జానాపేత్వా హట్ఠతుట్ఠేన రఞ్ఞా మహారహే పల్లఙ్కే నిసీదాపేత్వా అత్తనో పటియాదితస్స నానగ్గరసస్స భోజనస్స పత్తం పూరేత్వా దిన్నే గమనాకారం దస్సేతి. ‘‘కస్మా గన్తుకామత్థ, భుఞ్జథా’’తి చ వుత్తే, ‘‘సత్థు సన్తికం గన్త్వా భుఞ్జిస్సామీ’’తి. ‘‘కహం పన సత్థా’’తి? ‘‘వీసతిసహస్సభిక్ఖుపరివారో తుమ్హాకం దస్సనత్థాయ మగ్గం పటిపన్నో’’తి. ‘‘తుమ్హే ఇమం పిణ్డపాతం పరిభుఞ్జిత్వా యావ మమ పుత్తో ఇమం నగరం సమ్పాపుణాతి, తావస్స ఇతోవ పిణ్డపాతం హరథా’’తి. థేరో భత్తకిచ్చం కత్వా రఞ్ఞో పరిసాయ చ ధమ్మం కథేత్వా సత్థు ఆగమనతో పురేతరమేవ సకలం రాజనివేసనం రతనత్తయే అభిప్పసన్నం కరోన్తో సబ్బేసం పస్సన్తానంయేవ సత్థు ఆహరితబ్బభత్తపుణ్ణం పత్తం ఆకాసే విస్సజ్జేత్వా సయమ్పి వేహాసం అబ్భుగ్గన్త్వా పిణ్డపాతం ఉపనేత్వా సత్థు హత్థే ఠపేసి. సత్థా తం పిణ్డపాతం పరిభుఞ్జి. ఏవం సట్ఠియోజనం మగ్గం దివసే దివసే యోజనం గచ్ఛన్తస్స సత్థు రాజగేహతోవ భత్తం ఆహరిత్వా అదాసి. అథ నం భగవా ‘‘మయ్హం పితు మహారాజస్స సకలనివేసనం పసాదేసీ’’తి కులప్పసాదకానం అగ్గట్ఠానే ఠపేసీతి.
Evaṃ pana attānaṃ jānāpetvā haṭṭhatuṭṭhena raññā mahārahe pallaṅke nisīdāpetvā attano paṭiyāditassa nānaggarasassa bhojanassa pattaṃ pūretvā dinne gamanākāraṃ dasseti. ‘‘Kasmā gantukāmattha, bhuñjathā’’ti ca vutte, ‘‘satthu santikaṃ gantvā bhuñjissāmī’’ti. ‘‘Kahaṃ pana satthā’’ti? ‘‘Vīsatisahassabhikkhuparivāro tumhākaṃ dassanatthāya maggaṃ paṭipanno’’ti. ‘‘Tumhe imaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjitvā yāva mama putto imaṃ nagaraṃ sampāpuṇāti, tāvassa itova piṇḍapātaṃ harathā’’ti. Thero bhattakiccaṃ katvā rañño parisāya ca dhammaṃ kathetvā satthu āgamanato puretarameva sakalaṃ rājanivesanaṃ ratanattaye abhippasannaṃ karonto sabbesaṃ passantānaṃyeva satthu āharitabbabhattapuṇṇaṃ pattaṃ ākāse vissajjetvā sayampi vehāsaṃ abbhuggantvā piṇḍapātaṃ upanetvā satthu hatthe ṭhapesi. Satthā taṃ piṇḍapātaṃ paribhuñji. Evaṃ saṭṭhiyojanaṃ maggaṃ divase divase yojanaṃ gacchantassa satthu rājagehatova bhattaṃ āharitvā adāsi. Atha naṃ bhagavā ‘‘mayhaṃ pitu mahārājassa sakalanivesanaṃ pasādesī’’ti kulappasādakānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesīti.
కాళుదాయిత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Kāḷudāyittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౧. కాళుదాయిత్థేరగాథా • 1. Kāḷudāyittheragāthā