| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៨. កល្យាណមិត្តាទិវគ្គវណ្ណនា
8. Kalyāṇamittādivaggavaṇṇanā
៧១. អដ្ឋមស្ស បឋមេ ពុទ្ធា, សារិបុត្តាទយោ វា កល្យាណមិត្តា។ វុត្តបដិបក្ខនយេនាតិ ‘‘បាបមិត្តតា’’តិ បទេ វុត្តស្ស បដិបក្ខនយេន។
71. Aṭṭhamassa paṭhame buddhā, sāriputtādayo vā kalyāṇamittā. Vuttapaṭipakkhanayenāti ‘‘pāpamittatā’’ti pade vuttassa paṭipakkhanayena.
៧២-៧៣. ទុតិយេ យោគោតិ សមង្គីភាវោ។ បយោគោតិ បយុញ្ជនំ បដិបត្តិ។ អយោគោតិ អសមង្គីភាវោ។ អប្បយោគោតិ អប្បយុញ្ជនំ អប្បដិបត្តិ។ អនុយោគេនាតិ អនុយោគហេតុ។
72-73. Dutiye yogoti samaṅgībhāvo. Payogoti payuñjanaṃ paṭipatti. Ayogoti asamaṅgībhāvo. Appayogoti appayuñjanaṃ appaṭipatti. Anuyogenāti anuyogahetu.
៧៤. ចតុត្ថេ ពុជ្ឈនកសត្តស្សាតិ ចតុន្នំ អរិយសច្ចានំ បដិវិជ្ឈនកបុគ្គលស្ស។ អង្គភូតាតិ តស្សេវ បដិវេធស្ស ការណភូតា។ ឯត្ថ ច ចត្តារិ អរិយសច្ចានិ ពុជ្ឈតិ, អញ្ញាណនិទ្ទាយ វាបិ ពុជ្ឈតីតិ ពោធីតិ លទ្ធនាមោ អរិយសាវកោ ពុជ្ឈនកសត្តោ, តស្ស ពុជ្ឈនកសត្តស្ស។ ពោធិយាតិ តស្សា ធម្មសាមគ្គិសង្ខាតាយ ពោធិយា។ ពុជ្ឈនដ្ឋេន ពោធិយោ, ពោធិយោ ឯវ សច្ចសម្បដិពោធស្ស អង្គាតិ វុត្តំ។ ‘‘ពុជ្ឈន្តីតិ ពោជ្ឈង្គា’’តិ។ វិបស្សនាទីនំ ការណានំ ពុជ្ឈិតព្ពានញ្ច សច្ចានំ អនុរូបំ ពុជ្ឈនតោ អនុពុជ្ឈន្តីតិ ពោជ្ឈង្គា, បដិមុខំ បច្ចក្ខភាវេន អភិមុខំ ពុជ្ឈនតោ បដិពុជ្ឈន្តីតិ ពោជ្ឈង្គា, សម្មា អវិបរីតតោ ពុជ្ឈនតោ សម្ពុជ្ឈន្តីតិ ពោជ្ឈង្គាតិ ឯវំ អត្ថវិសេសទីបកេហិ ឧបសគ្គេហិ អនុពុជ្ឈន្តីតិអាទិ វុត្តំ។ ពោធិសទ្ទោ សព្ពវិសេសយុត្តំ ពុជ្ឈនសាមញ្ញេន សង្គណ្ហាតិ។ ពោធាយ សំវត្តន្តីតិ ឥមិនា តស្សា ធម្មសាមគ្គិយា ពុជ្ឈនស្ស ឯកន្តការណតំ ទស្សេតិ។ ឯវំ បនេតំ បទំ វិភត្តមេវាតិ វុត្តប្បការេន ឯតំ ‘‘ពោជ្ឈង្គា’’តិ (បដិ. ម. ២.១៧) បទំ និទ្ទេសេ បដិសម្ភិទាមគ្គេ វិភត្តមេវ។
74. Catutthe bujjhanakasattassāti catunnaṃ ariyasaccānaṃ paṭivijjhanakapuggalassa. Aṅgabhūtāti tasseva paṭivedhassa kāraṇabhūtā. Ettha ca cattāri ariyasaccāni bujjhati, aññāṇaniddāya vāpi bujjhatīti bodhīti laddhanāmo ariyasāvako bujjhanakasatto, tassa bujjhanakasattassa. Bodhiyāti tassā dhammasāmaggisaṅkhātāya bodhiyā. Bujjhanaṭṭhena bodhiyo, bodhiyo eva saccasampaṭibodhassa aṅgāti vuttaṃ. ‘‘Bujjhantīti bojjhaṅgā’’ti. Vipassanādīnaṃ kāraṇānaṃ bujjhitabbānañca saccānaṃ anurūpaṃ bujjhanato anubujjhantīti bojjhaṅgā, paṭimukhaṃ paccakkhabhāvena abhimukhaṃ bujjhanato paṭibujjhantīti bojjhaṅgā, sammā aviparītato bujjhanato sambujjhantīti bojjhaṅgāti evaṃ atthavisesadīpakehi upasaggehi anubujjhantītiādi vuttaṃ. Bodhisaddo sabbavisesayuttaṃ bujjhanasāmaññena saṅgaṇhāti. Bodhāya saṃvattantīti iminā tassā dhammasāmaggiyā bujjhanassa ekantakāraṇataṃ dasseti. Evaṃ panetaṃ padaṃ vibhattamevāti vuttappakārena etaṃ ‘‘bojjhaṅgā’’ti (paṭi. ma. 2.17) padaṃ niddese paṭisambhidāmagge vibhattameva.
៧៥. បញ្ចមេ យាថាវសរសភូមីតិ យាថាវតោ សកិច្ចករណភូមិ។ សាតិ យាថាវសរសភូមិ។ វិបស្សនាតិ ពលវវិបស្សនា។ កេចិ ‘‘ភង្គញាណតោ បដ្ឋាយា’’តិ វទន្តិ។ វិបស្សនាយ បាទកជ្ឈានេ ច សតិអាទយោ ពោជ្ឈង្គបក្ខិកា ឯវ បរិយាយពោធិបក្ខិយភាវតោ។ តត្ថាតិអាទិ ចតុព្ពិធានំ ពោជ្ឈង្គានំ ភូមិវិភាគទស្សនំ។
75. Pañcame yāthāvasarasabhūmīti yāthāvato sakiccakaraṇabhūmi. Sāti yāthāvasarasabhūmi. Vipassanāti balavavipassanā. Keci ‘‘bhaṅgañāṇato paṭṭhāyā’’ti vadanti. Vipassanāya pādakajjhāne ca satiādayo bojjhaṅgapakkhikā eva pariyāyabodhipakkhiyabhāvato. Tatthātiādi catubbidhānaṃ bojjhaṅgānaṃ bhūmivibhāgadassanaṃ.
៧៦. ឆដ្ឋេ តេសំ អន្តរេតិ តេសំ ភិក្ខូនំ អន្តរេ។ កាមំ សង្គីតិអារុឡ្ហវសេន អប្បកមិទំ សុត្តបទំ, ភគវា បនេត្ថ សន្និបតិតបរិសាយ អជ្ឈាសយានុរូបំ វិត្ថារិកំ ករោតីតិ កត្វា ឥទំ វុត្តំ – ‘‘មហតី ទេសនា ភវិស្សតី’’តិ។ គាមនិគមាទិកថា នត្ថីតិ តស្សា កថាយ អតិរច្ឆានកថាភាវមាហុ ។ តថា ហិ សា បុព្ពេ ពហុញាតិកំ អហោសិ ពហុបក្ខំ, ឥទានិ អប្បញាតិកំ អប្បបក្ខន្តិ អនិច្ចតាមុខេន និយ្យានិកបក្ខិកា ជាតា។ ឯតាយាតិ យថាវុត្តាយ បរិហានិយា។ បតិកិដ្ឋន្តិ និហីនំ។ មម សាសនេតិ ឥទំ កម្មស្សកតជ្ឈានបញ្ញានម្បិ វិសេសនមេវ។ តទុភយម្បិ ហិ ពាហិរកានំ តប្បញ្ញាទ្វយតោ សាតិសយមេវ សព្ពញ្ញុពុទ្ធានំ ទេសនាយ លទ្ធវិសេសតោ វិវដ្ដូបនិស្សយតោ ច។
76. Chaṭṭhe tesaṃ antareti tesaṃ bhikkhūnaṃ antare. Kāmaṃ saṅgītiāruḷhavasena appakamidaṃ suttapadaṃ, bhagavā panettha sannipatitaparisāya ajjhāsayānurūpaṃ vitthārikaṃ karotīti katvā idaṃ vuttaṃ – ‘‘mahatī desanā bhavissatī’’ti. Gāmanigamādikathā natthīti tassā kathāya atiracchānakathābhāvamāhu . Tathā hi sā pubbe bahuñātikaṃ ahosi bahupakkhaṃ, idāni appañātikaṃ appapakkhanti aniccatāmukhena niyyānikapakkhikā jātā. Etāyāti yathāvuttāya parihāniyā. Patikiṭṭhanti nihīnaṃ. Mama sāsaneti idaṃ kammassakatajjhānapaññānampi visesanameva. Tadubhayampi hi bāhirakānaṃ tappaññādvayato sātisayameva sabbaññubuddhānaṃ desanāya laddhavisesato vivaṭṭūpanissayato ca.
៧៧. សត្តមេ តេសំ ចិត្តាចារំ ញត្វាតិ តថា កថេន្តានំ តេសំ ភិក្ខូនំ តត្ថ ឧបគមនេន អត្តនោ ទេសនាយ ភាជនភូតំ ចិត្តប្បវត្តិំ ញត្វា។ កម្មស្សកតាទីតិ អាទិសទ្ទេន ឈានបញ្ញាទីនំ ចតុន្នម្បិ បញ្ញានំ គហណំ។
77. Sattame tesaṃ cittācāraṃ ñatvāti tathā kathentānaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ tattha upagamanena attano desanāya bhājanabhūtaṃ cittappavattiṃ ñatvā. Kammassakatādīti ādisaddena jhānapaññādīnaṃ catunnampi paññānaṃ gahaṇaṃ.
៧៨-៨០. អដ្ឋមាទីសុ ហេដ្ឋា វុត្តនយេនេវាតិ ‘‘យា ឯស មម សាសនេ’’តិអាទិនា ហេដ្ឋា វុត្តនយេនេវ។ សេសមេត្ថ ឧត្តានត្ថមេវ។
78-80. Aṭṭhamādīsu heṭṭhā vuttanayenevāti ‘‘yā esa mama sāsane’’tiādinā heṭṭhā vuttanayeneva. Sesamettha uttānatthameva.
កល្យាណមិត្តាទិវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Kalyāṇamittādivaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
៨១-៨២. នវមេ វគ្គេ នត្ថិ វត្តព្ពំ។
81-82. Navame vagge natthi vattabbaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya
៨. កល្យាណមិត្តាទិវគ្គោ • 8. Kalyāṇamittādivaggo
៩. បមាទាទិវគ្គោ • 9. Pamādādivaggo
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
៨. កល្យាណមិត្តតាទិវគ្គវណ្ណនា • 8. Kalyāṇamittatādivaggavaṇṇanā
៩. បមាទាទិវគ្គវណ្ណនា • 9. Pamādādivaggavaṇṇanā
